Η Merkel και το "ξήλωμα" της Ευρώπης.






Όταν η Καγκελάριος Angela Merkel ανακοίνωσε το φθινόπωρο του 2015 ότι η Γερμανία θα υιοθετήσει μια πολιτική ανοιχτών θυρών προς τους πρόσφυγες που φεύγουν για να σωθούν από τον πόλεμο στη Συρία, δεν ενημέρωσε το Χριστιανοδημοκρατικό της Κόμμα ή τους εταίρους της στο συνασπισμό. Ούτε ενημέρωσε την Κομισιόν, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ ή τους γείτονές της -εκτός του Αυστριακού ομολόγου της, Werner Faymann.

Η Αυστρία, μαζί με την Γερμανία και τη Σουηδία, έχουν αναλάβει έναν άνευ προηγουμένου αριθμό προσφύγων από το 2014. Αλλά τώρα, που δεν φαίνεται στον ορίζοντα το τέλος του πολέμου στην Συρία και με την άνοδο του λαϊκισμού στην Αυστρία, η Βιέννη είπε ως εδώ. Η Αυστρία εισήγαγε ελέγχους στα σύνορα και όρια στους πρόσφυγες που επιτρέπεται να εισέλθουν στην χώρα. Αυτό ήταν ένα πλήγμα για την ΕΕ και για την Merkel. Τα κράτη-μέλη ακολουθούν τον δικό τους δρόμο.

Οι πρόσφυγες συνεχίζουν να περνούν μέσω της Τουρκίας, φθάνοντας στην Ελλάδα μέσω πλοίου και στη συνέχεια προσπαθώντας να βρουν τον δρόμο τους διαμέσου των Βαλκανίων σε άλλες χώρες της ΕΕ, κυρίως στην Αυστρία και στη Γερμανία. Και αυτό παρά το γεγονός ότι η ΕΕ έχει προσφέρει 3 δισ. ευρώ στην Τουρκία για να αντιμετωπίσει την προσφυγική κρίση και έχει υποσχεθεί πρόοδο στις διαπραγματεύσεις της χώρας για ένταξη στην ΕΕ και την προοπτική μιας συμφωνίας για απελευθέρωση της βίζας εάν η Άγκυρα επιβάλλει αυστηρούς ελέγχους στα σύνορά της με την ΕΕ.

Μέχρι στιγμής, υπήρξε μικρή πρόοδος. Περισσότεροι από 110.000 άνθρωποι έχουν φθάσει στην Ελλάδα και στην Ιταλία στους πρώτους δύο μήνες του 2016. Ο αριθμός αυτός έρχεται επιπλέον των 1 εκατ. αιτούντων ασύλου που μπήκαν στην ΕΕ το 2015, και οι περισσότεροι των οποίων κατέληξαν στη Γερμανία.
Η απόφαση της Αυστρίας να επιβάλλει όρια δεν έχει περιορίσει την ροή των προσφύγων ή των μεταναστών. ΤΑ σύνορά της χώρας είναι μόνο κατά το ήμισυ κλειστά. Οι πρόσφυγες μπορούν ακόμη να ταξιδέψουν στην Γερμανία.

Το αποτέλεσμα είναι πως η κατάσταση στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια είναι ανυπόφορη. Υπάρχουν περισσότεροι από 12.000 μετανάστες που έχουν εγκαταλειφθεί στην Ελλάδα, μια χώρα που απλώς δεν είναι σε θέση να ανταπεξέλθει οικονομικά, πολιτικά ή κοινωνικά με την εισροή. Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα για την Ελλάδα, τα γειτονικά Σκόπια έχουν κλείσει τα σύνορα. Άλλες χώρες στην περιοχή έχουν χτίσει φράχτες στα σύνορά τους διότι τα κράτη-μέλη της ΕΕ δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε μια κοινή προσφυγική πολιτική και πολιτική ασύλου.

Πάνω από όλα, πολλές από αυτές τις χώρες κατηγορούν τώρα την Merkel για την πολιτική της των ανοιχτών θυρών. Επειδή δεν θα επιβάλλει κανένα όριο σε αυτούς που εισέρχονται στη Γερμανία, είναι η Γερμανία η περιοχή στην οποία κατευθύνεται ο μεγαλύτερος αριθμός προσφύγων και μεταναστών. Και καθώς η πλειονότητα των προσφύγων παίρνει τον δρόμο διασχίζοντας τα Δυτικά Βαλκάνια, η ικανότητα των κρατών χωρίς επαρκείς πόρους να ανταπεξέλθουν, έχει φθάσει σε οριακό σημείο, το οποίο με την σειρά του έχει προσθέσει περισσότερη δυστυχία σε αυτούς που αναζητούν ασφάλεια και καταφύγιο.

Για να χαλαρώσει κάπως η πίεση, οι υπουργοί από την Αυστρία και εννέα βαλκανικές χώρες συναντήθηκαν στην Βιέννη στις 24 Φεβρουαρίου για να συζητήσουν τρόπους να ελεγχθούν τα σύνορα της περιοχής και η ταυτότητα όσων αναζητούν καταφύγιο. Ο στόχος ήταν να καταστεί όσο το δυνατό δυσκολότερο για όσος φθάνουν στην Ελλάδα, να εγκαταλείψουν την χώρα.

Αποτελεί έκπληξη το ότι η Ελλάδα δεν είχε προσκληθεί στην συνάντηση. Ο Έλληνα πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ήταν έξαλλος, και δικαίως. "Η Ελλάδα δεν θα συμφωνήσει πλέον σε καμία συμφωνία εάν τα βάρη και οι ευθύνες δεν μοιραστούν αναλογικά”, δήλωσε στο ελληνικό κοινοβούλιο. "Δεν θα επιτρέψουμε στην χώρα μας να μετατραπεί σε μια αποθήκη ψυχών”.

Η συνάντηση της Βιέννης έδειξε την αδυναμία της ΕΕ στις προσπάθειές της να πείσει τα κράτη-μέλη να μοιραστούν το βάρος των προσφύγων. Πραγματικά, η μελλοντική ικανότητα της ΕΕ να εφαρμόσει οποιουδήποτε είδους επιμερισμού των βαρών, δέχθηκε άλλο ένα πλήγμα.

Την ίδια ημέρα της συνάντησης της Βιέννης, ο Ούγγρος πρωθυπουργός Viktor Orban ανακοίνωσε ότι θα διεξάγει δημοψήφισμα αναφορικά με τα σχέδια της Κομισιόν να εισάγει ποσοστώσεις για την ανακατονομή των προσφύγων ανά την ΕΕ. Η Ουγγαρία ήταν η πρώτη χώρα της ΕΕ που έχτισε έναν φράχτη στα σύνορά της για να αποτρέψει τους πρόσφυγες να εισέλθουν στην χώρα. Έκτοτε, η Ουγγαρία και άλλα κράτη της ΕΕ έχουν αρνηθεί να εφαρμόσουν τα μέτρα επιμερισμού των βαρών της Κομισιόν. Αρκετές χώρες έχουν εισάγει ελέγχους στα σύνορα, που υπονομεύουν στο σύστημα Σένγκεν της ΕΕ για ταξίδια χωρίς διαβατήριο.

"Κανείς δεν έχει ρωτήσει τους Ευρωπαίους μέχρι τώρα εάν υποστηρίζουν, δέχονται, ή απορρίπτουν τις υποχρεωτικές ποσοστώσεις με τους μετανάστες”, δήλωσε ο Orban. Η κυβέρνηση ανταποκρίνεται στο λαϊκό αίσθημα τώρα: εμείς οι Ούγγροι θεωρούμε πως η εισαγωγή ποσοστώσεων για τους μετανάστες, χωρίς την υποστήριξη από τον λαό, ισούται με κατάχρηση της εξουσίας”, δήλωσε.

Δεν θα αποτελούσε έκπληξη εάν η απόφαση του Orban να διεξάγει δημοψήφισμα αντιγραφεί από την Πολωνία, την Τσεχία και τη Σλοβακία, των οποίων οι ηγέτες θέλουν ελάχιστα ή και καθόλου σχέση με τους πρόσφυγες. Εάν οι Ούγγροι ψηφίσουν να αντιταχθούν στον επιμερισμό των βαρών, θα αποδυναμώσει περαιτέρω την ικανότητα της ΕΕ να σφυρηλατήσει οποιουδήποτε είδους κοινή πολιτική αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης.

Στο μεταξύ η Merkel ποντάρει ακόμη στην συνεργασία της Τουρκίας. Αλλά θα ήταν αφελής εάν η ίδια και ο Jean-Claude Juncker, ο πρόεδρος της Κομισιόν, και ο DOnald Tusk, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το οποίο συγκεντρώνει τους ηγέτες της ΕΕ, πίστευαν ότι θα μπορούσε να βρεθεί μια μερική λύση για την προσφυγική κρίση στην Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ με τον Τούρκο πρόεδρο Recep Tayyip Erdogan στις αρχές Μαρτίου.

Αυτό που σημαίνουν όλα αυτά είναι ότι εναπόκειται στην Merkel να πάρει μια απόφαση για το πώς να προχωρήσει με την προσφυγική κρίση. Εάν επιβάλει η ίδια όρια στον αριθμό των προσφύγων και των μεταναστών που μπαίνουν στη Γερμανία, αυτό θα μπορούσε να ανακουφίσει την πίεση στα Δυτικά Βαλκάνια και στην Ελλάδα. Εάν η ΕΕ επισπεύσει στα αλήθεια τις προσπάθειες να βοηθήσει το Λίβανο, την Τουρκία και την Ιορδανία ώστε να αναλάβουν την φροντίδα των προσφύγων, αυτό θα μπορούσε να κάνει την διαφορά.

Αλλά τελικά, η κρίση των προσφύγων θα υποχωρήσει μόνο όταν ο πόλεμος στη Συρία τελειώσει. Σε αυτό, δεν υπάρχει κανένα σημάδι. Εκτός κι αν υπάρχει μια μεγάλη αλλαγή στην καρδιά των 28 κρατών-μελών αναφορικά με τον επιμερισμό των βαρών, η ΕΕ θα εκτροχιαστεί περισσότερο και όπως άφησε να εννοηθεί ο Stefan Lehne του Carnegie Europe, θα μπορούσε να γίνει μία "ακόμη πιο στενή ένωση”. Η ΕΕ οδηγείται ήδη προς αυτή την κατεύθυνση.

της Judy Dempsey
29/2/2016

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: