Η ΧΩΡΑ ΔΕΣΜΙΑ ΤΩΝ ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ, ΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑΣ

Βαγ.Παπαβασιλείου:''Το καπιταλιστικό θαύμα''

Στασιμοχρεοκοπία, ο νέος εφιάλτης για την ελληνική οικονομία

Δέσμια των Μνημονίων, της ύφεσης και της χρεοκοπίας, αφού πρακτικά χωρίς τις δόσεις από το Μηχανισμό Στήριξης δεν μπορεί να καλύψει τις εξωτερικές της υποχρεώσεις, παραμένει η Ελλάδα, έξι χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης. Στο διάστημα αυτό, η χώρα παρέμεινε εντός της Ευρωζώνης, αφού απετράπη ο εφιάλτης ενός Grexit με τον οποίο πολλοί «φλέρταραν», αλλά ουδείς τόλμησε.

Αδυνατεί όμως ακόμη, να παρουσιάσει αξιόπιστο σχέδιο που θα δώσει δυναμική ανάκαμψης στη χώρα, και διέξοδο από την παρατεταμένη στασιμότητα και το καθεστώς υπερχρέωσης όπου βρίσκεται, κινητοποιώντας τις παραγωγικές δυνάμεις της χώρας, και δημιουργώντας συνθήκες προσέλκυσης ξένων επενδυτών.

Η δυσμενής αυτή έκβαση, προϊόν μιας αλυσίδας λανθασμένων επιλογών από σειρά κυβερνήσεων τις τελευταίες δεκαετίες, θα μπορούσε να περιγραφεί ως «στασιμοχρεοκοπία» αποτυπώνοντας μια κατάσταση κατά την οποία η χώρα, ναι μεν δεν βγαίνει από την Ευρωζώνη, αλλα σέρνεται χρεοκοπημένη εντός αυτής.

Πρόκειται για πλαίσιο, που μοιραία δίνει τροφή στον ευρωσκεπτικισμό και τον λαϊκισμό, σε μια κοινωνία εξαντλημένη από μια βίαιη δημοσιονομική προσαρμογή, υψηλή ανεργία, που δέχεται πλέον και άλλου τύπου πιέσεις, υπό το βάρος της προσφυγικής κρίσης.

Η «Η» παρουσιάζει σήμερα «συζήτηση» μεταξύ επιφανών οικονομολόγων της χώρας, για το φαύλο κύκλο της στασιμότητας και χρεοκοπίας στην οποία παραμένει βυθισμένη η Ελλάδα. Κοινός τόπος σε όλες τις αναλύσεις για το ποια είναι η ενδεδειγμένη λύση για τη χώρα είναι η διασφάλιση συνθηκών που θα φέρουν βιώσιμη ανάπτυξη και ο δραστικός περιορισμός της υπέρμετρης φορολόγησης. Το τελευταίο αποτέλεσε κεντρική επιλογή, κατά κόρον, από τις κυβερνήσεις των Μνημονίων, ως μια «εύκολη λύση» ώστε να περιοριστεί το εύρος των περικοπών δαπανών, για παράδειγμα στο πελατειακό κράτος.

Τελευταίο «κρούσμα» είναι το μείγμα πολιτικής που επιλέγεται στο πλαίσιο του τρίτου Μνημονίου, όπου δίνεται, πάλι, το μεγαλύτερο βάρος στην επιβολή περισσότερων φόρων και όχι στην περικοπή δαπανών.

Την ώρα μάλιστα που η οικονομία εξακολουθεί να αναζητά ισορροπία μεταξύ της ύφεσης και της στασιμότητας ενώ τα μέτρα που αναμένεται να τεθούν προς ψήφιση προκειμένου να κλείσει η συμφωνία με τους πιστωτές, δεν είναι σίγουρο, με βάση την κριτική που ασκούν πολλοί οικονομολόγοι, πώς θα εφαρμοστούν, αφού δεν θεωρείται πως αποτελούν «ιδιοκτησία» της κυβέρνησης ή της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Οικονομικοί παρατηρητές εκτιμούν πως αυτό που απουσιάζει από την Ελλάδα είναι η έλλειψη στρατηγικού προσανατολισμού και σχεδίου εξόδου από την κρίση αλλά και στρατηγικής απέναντι στα... Μνημόνια. Δεν είναι τυχαία τα παραδείγματα άλλων χωρών που αναγκάστηκαν επίσης να προσφύγουν στα Μνημόνια αλλά βγήκαν από αυτά ταχύτερα από εμάς και μετ’ επαίνων από τους εταίρους. Μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι οι παράμετροι ήταν διαφορετικοί, όπως και οι συνθήκες της κρίσης, ωστόσο τελικά εκείνο που φάνηκε πως μετράει είναι η ανάληψη ευθύνης έστω και επώδυνων επιλογών από τους πολιτικούς και η υιοθέτηση ενός κατάλληλου μείγματος, μη υφεσιογόνων μέτρων.

Αξίζει να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι από την υπογραφή του προγράμματος στην περίπτωση της Κύπρου, όπως αναφέρει σήμερα σε συνέντευξή του στην «Η» ο υπουργός Οικονομικών της χώρας, δεν μπήκε κανένας νέος φόρος, αλλά αντιθέτως κατέστη δυνατόν και προωθήθηκε φιλόδοξο πακέτο φορολογικών κινήτρων και ελαφρύνσεων.

Το μεγάλο ερώτημα πλέον που κυριαρχεί στην ελληνική σκηνή είναι ποιος θα διαμορφώσει ένα αξιόπιστο σχέδιο εξόδου από την κρίση, για την οικονομία η οποία έχει υποστεί σειρά πειραματισμών, από όλες τις πλευρές, τα τελευταία χρόνια. Μπορεί στην ελληνική περίπτωση τα γεωπολιτικά δεδομένα να αποτρέπουν, στη δύσκολη αυτή συγκυρία για την Ευρώπη, την ενίσχυση ενός κλίματος αρνητικού για τη συμμετοχή της χώρας στο ευρώ, ωστόσο ο πραγματικός κίνδυνος βρίσκεται εντός των τειχών. Και αυτό εξαιτίας του εφιάλτη της «στασιμομιζέριας», όρου που χαρακτηριστικά, αναφέρει στο άρθρο του ο κ. Μ. Μασουράκης περιγράφοντας μια κατάσταση, όπου μεταξύ άλλων οι παραγωγικές δυνάμεις του τόπου παραμένουν καθηλωμένες λόγω της ασαφούς προοπτικής εξόδου από την κρίση και την ύφεση.

Υπάρχει λύση;

Δυστυχώς εδώ που έχουν φθάσει τα πράγματα αντιμετωπίζουμε μια κατάσταση όπου όλες οι αποφάσεις είναι δύσκολες. Κάποιες όμως είναι σίγουρα πιο καταστροφικές από κάποιες άλλες, όπως για παράδειγμα μια απόφαση εξόδου από την Ευρωζώνη, χωρίς καμία προετοιμασία και με τα κρατικά ταμεία άδεια. Κάποιες άλλες, δύσκολες μεν, αλλά πιο ασφαλείς που υπό προϋποθέσεις θα μπορούσαν να απαγκιστρώσουν τη χώρα από τη στασιμότητα και να δώσουν ώθηση στην έναρξη μιας δειλής, έστω, αλλά σταθερής ανάκαμψης.

Η απάντηση στο γρίφο περνά από πολλά μέτωπα:

• Βελτίωση των συνθηκών ρευστότητας στην οικονομία,

• Πολιτική σταθερότητα με αναπτυξιακή και όχι εμμονική αντιαναπτυξιακή προσέγγιση,

• Ξεκαθάρισμα λογαριασμών με τους πιστωτές για το θέμα του χρέους με μια καλύτερη διευθέτηση των πληρωμών για τις επόμενες δεκαετίες, ώστε να δοθεί καθαρός ορίζοντας στους επενδυτές.

• Τέλος στην υπέρμετρη φορολόγηση επιχειρήσεων και νοικοκυριών, ουσιαστική αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και εξορθολογισμός των κρατικών δαπανών.

• Κυρίως όμως απαιτείται αλλαγή νοοτροπίας και απόδραση από παρωχημένα κρατικοδίαιτα μοντέλα ανάπτυξης, προς μια πολιτική ενίσχυση της επιχειρηματικής δράσης και της επικέντρωσης στη δημιουργία προϊόντων και υπηρεσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας. Στη βάση ενός σχεδίου, που ιδανικά θα μπορούσε να αποτελεί προϊόν μιας ευρύτερης πολιτικής συναίνεσης. Σενάρια επιστημονικής φαντασίας; Ίσως. Η ιστορία θα δείξει.

Της Ελευθερίας Αρλαπάνου

29/4/2016

http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=26516&subid=2&pubid=113991104

Διαβάστε τις απόψεις τριών οικονομολόγων που μιλούν για την 

οικονομία

1.Πιθανότερη πλέον η στασιμομιζέρια

Γράφει ο Μιχάλης Μασουράκης Chief Ecoonomist ΣΕΒ

Η στασιμοχρεοκοπία είναι η παύση πληρωμών εντός ευρώ, δηλαδή η κυβέρνηση αθετεί τις υποχρεώσεις της, αλλά η χώρα παραμένει στην Ευρωζώνη, υπό ειδικό καθεστώς. Η χώρα δαπανά όσα εισπράττει από τα κρατικά έσοδα, χωρίς να πληρώνει τόκους και χρεολύσια κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, καθώς σταματούν οι εκταμιεύσεις της χρηματοοικονομικής βοήθειας λόγω μη λήψης των συμφωνηθέντων μέτρων. Όλες οι συναλλαγές με το εξωτερικό γίνονται τοις μετρητοίς ενώ, παράλληλα, εμφανίζονται ελλείψεις στην αγορά. Προφανώς, η στασιμοχρεοκοπία υφίσταται μόνο στη σφαίρα της φαντασίας. Καμία ελληνική κυβέρνηση (περιλαμβανομένης της σημερινής) δεν πρόκειται να αποδεχθεί ένα τέτοιο ρόλο κράτους-παρία στην ευρωπαϊκή οικογένεια, όπου θα περικόπτονται οι ροές πόρων από τον κοινοτικό προϋπολογισμό προς την χώρα μας, καθώς τα κράτη-μέλη θα εγείρουν αξιώσεις έναντι της Ελλάδος όταν σταματήσει η πληρωμή τοκοχρεολυσίων. Η στασιμοχρεοκοπία είναι δηλαδή μία μη βιώσιμη κατάσταση ασταθούς ισορροπίας, που δεν έχει πιθανότητες να υπάρξει παρά μόνο ως μεταβατικό στάδιο σε κάτι χειρότερο (GREXIT).

Αυτό που είναι πολύ πιθανότερο, όμως, είναι η στασιμομιζέρια. Η κυβέρνηση, με καθυστερήσεις και παλινωδίες, τηρεί το πρόγραμμα προσαρμογής. Τα μέτρα, όμως, οιωνοί «δήμευσης» των εισοδημάτων που λαμβάνονται (γιατί δεν μπορεί η κυβέρνηση να δει την προσαρμογή αλλιώς) οδηγούν την οικονομία σε μεγάλη ύφεση, χαραμίζοντας τα μέτρα προσαρμογής χωρίς να προκύπτουν συνθήκες βιωσιμότητας του χρέους, και δημιουργώντας την αίσθηση ότι η χώρα πηγαίνει προς το άγνωστο. Έτσι, αργά ή γρήγορα, οι πολίτες θα πάψουν να καταβάλουν φόρους και εισφορές σε μία κεντρική διοίκηση που επιβαρύνει συνεχώς τους συνεπείς φορολογουμένους και ασφαλισμένους, χωρίς να αντιμετωπίζει τη διογκούμενη φοροδιαφυγή και τα συνταξιοδοτικά προνόμια. Ένα μείγμα δυσφορίας και αδιαφορίας κυριαρχεί σε όλο και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού, ενώ οι παραγωγικές δυνάμεις του τόπου παραμένουν καθηλωμένες λόγω της ασαφούς προοπτικής εξόδου από την κρίση και την ύφεση. Οι καταθέσεις δεν επανέρχονται στο τραπεζικό σύστημα. Οι περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων διαιωνίζονται. Η κοινωνία αντιδρά όπως ο βάτραχος που συνηθίζει τη σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας του νερού στο καζάνι. Το σύστημα προσεγγίζει υψηλές τιμές εντροπίας.

Οι πολίτες, όμως, δεν αξίζουμε ούτε την μία ούτε την άλλη εκδοχή. Απαιτείται να αλλάξει άρδην το μείγμα πολιτικής με κατάργηση όλων των προνομίων στο ασφαλιστικό (ανταποδοτική σύνταξη σε όλους ίση με την καθαρή παρούσα αξία των εισφορών δεδομένου του προσδόκιμου ζωής), άμεση πάταξη της φοροδιαφυγής με τη χρήση ηλεκτρονικών συναλλαγών παντού ώστε να εξοικονομηθούν πόροι για να μειωθούν οι φορολογικοί συντελεστές των συνεπών φορολογουμένων και να δοθούν φορολογικά κίνητρα για επενδύσεις, και, τέλος, μαζική εκστρατεία ιδιωτικοποιήσεων/αποκρατικοποιήσεων αξιοποίησης δημόσιας περιουσίας. Αλλιώς, καληνύχτα και καλή τύχη!

2. Η Δύναμη της Αδράνειας

Γράφει ο Παναγιώτης Ε. Πετράκης Καθηγητής ΕΚΠΑ

Η ελληνική οικονομία μέσα σε ένα χρόνο ζει για δεύτερη φορά μία παρατεταμένη περίοδο αβεβαιότητας δεδομένου ότι η εξέλιξη των διαπραγματεύσεων της ελληνικής πλευράς και των πιστωτών της επιμηκύνεται. Συνεπώς είναι λογικό ότι έχει μεγεθυνθεί η αβεβαιότητα και η ανησυχία.

Μέσα στο γενικό αυτό περίγυρο η ερώτηση της εφημερίδας σας αναφέρεται στο κατά πόσο είναι πιθανό να εμφανιστεί ένα δυσμενές σενάριο «στασιμοχρεοκοπίας». Θεωρώ ότι η ερώτησή σας είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα παρόλο που το σενάριο αυτό, αν και υπαρκτό, συνοδεύεται από μία μικρή πιθανότητα εμφάνισης (tail risks).

Ένα τέτοιο σενάριο θα πυροδοτηθεί από δυνάμεις αδράνειας που θα μπορούσαν να εμφανιστούν και στους τρεις βασικούς παίκτες: την ελληνική πλευρά, την πλευρά του ΔΝΤ και την ευρωπαϊκή πλευρά!

Ο πυρήνας της σύγκρουσης θα μπορούσε να περιλαμβάνει: α) την οικονομική και πολιτική κατεύθυνση των δημοσιονομικών παρεμβάσεων και β) το πρόσθετο πακέτο των 3,6 δισ. ευρώ.

Σιγά σιγά αποκαλύπτεται ένα σοβαρό κενό στο Γ΄ Μνημόνιο. Είναι διαφορετικό εάν τις προϋπολογιζόμενες φορολογικές εισπράξεις πρόκειται να τις συγκεντρώσεις με διεύρυνση της φορολογικής βάσης μειώνοντας τα αφορολόγητα όρια ή εάν προτίθεσαι να τις συγκεντρώσεις φορολογώντας τα υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια που στην πραγματικότητα είναι τα πιο παραγωγικά στρώματα του πληθυσμού, αφού δεν τα αντιδιαστέλλεις από τα πλούσια εισοδηματικά κλιμάκια.

Βλέπουμε δηλαδή ότι το ίδιο μνημόνιο μπορεί πολύ σιωπηλά να μεταβληθεί σε ένα αντιαναπτυξιακό εργαλείο. Τίποτα από την αρχή δεν το διασφάλισε από αυτό τον κίνδυνο κυρίως λόγω γνωστικής αδυναμίας των συμβαλλόμενων ή της διάθεσής τους να κρατήσουν θέματα ανοικτά για το μέλλον.

Έτσι η ρήση «φταίει δηλαδή η εφαρμογή του» είναι ξανά επίκαιρη, αλλά θα πρέπει να συμφωνήσουμε ότι φταίνε και οι ελλείψεις αρχικού σχεδιασμού που δεν δικαιολογούνται σε ένα τρίτο μνημόνιο. Οι ελλείψεις αυτές παρήγαγαν στον παρελθόν πολιτικές διεργασίες.

Τα κενά αυτά δίνουν την ευκαιρία στους πρωταγωνιστές να ερμηνεύουν μέτρα με διαφορετικό τρόπο. Η ελληνική πλευρά μιλάει για το δικαίωμα της πολιτικής εφαρμογής και η πλευρά των πιστωτών δεν επιθυμεί να μεταβληθεί το μνημόνιο για άλλη μία φορά σε ένα όργανο μεσομακροπρόθεσμης υπονόμευσης των κινήτρων δημιουργικότητας.

Σ’ αυτήν τη δύσκολη συγκυρία λόγω κυρίως του στρατηγικού λάθους της συμπερίληψης του θέματος της απομείωσης του χρέους κατέφθασε και το πακέτο κάλυψης των 3,6 δισ. αιφνιδιάζοντας την ελληνική πλευρά.

Τα παραπάνω όμως δείχνουν ότι εάν δεν βρεθούν σύντομα χρυσές τομές στις διαφορετικές ποιοτικές απόψεις μπορεί να οδηγηθούμε να απομειωθεί η ένταση των συγκλινουσών δυνάμεων και να επικρατήσουν οι δυνάμεις της αδράνειας. Οι τελευταίες ευνοούνται ιδιαίτερα από το γεγονός ότι τα στοιχεία σύγκρουσης έχουν πλέον πολιτικό, ποιοτικό και ποσοτικό χαρακτήρα. Άρα είναι δύσκολο οι διαφορετικές ερμηνείες αφενός μεν να γίνουν κατανοητές και αφετέρου να γίνουν αποδεκτές όταν το διεθνές περιβάλλον ενδεχομένως εμφορείται από διαφορετικές πολιτικές και οικονομικές ιδέες.

Σε μία τέτοια προοπτική μπορεί να δημιουργηθούν συνθήκες δημιουργίας «στασιμοχρεοκοπίας» δεδομένου ότι μπορεί να μην υπάρξει συμφωνία και η εξέλιξη θα εισέλθει σε πολύ διαφορετικό δρόμο από αυτόν που βρισκόμαστε τώρα.

3. Το λάθος του 2015 και πώς θα βγούμε από το σπιράλ

Γράφει ο Γιώργος Παγουλάτος Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Επισκέπτης Καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης

Η στασιμοχρεοκοπία είναι μια κατάσταση παρατεταμένης στασιμότητας, υπερχρέωσης και σταδιακής βύθισης. Ακόμα κι αν δεν οδηγεί στο Grexit, η οικονομία σέρνεται υπό το βάρος της υπέρμετρης συσσώρευσης χρέους. Η χώρα ήδη βιώνει την εμπειρία της στασιμοχρεοκοπίας, αφού η (αδύναμη) ανάκαμψη του 2014, που θα οδηγούσε σε μεγαλύτερη το 2015, ματαιώθηκε λόγω των γνωστών γεγονότων της προηγούμενης χρονιάς. Η οικονομία ξανακύλησε σε ύφεση το 2015 και 2016, μια ύφεση ολότελα περιττή, αφού η μεγαλύτερη προσαρμογή είχε ήδη συντελεστεί και η κυκλική ανάκαμψη είχε ξεκινήσει. Ο κίνδυνος τώρα είναι η στασιμοχρεοκοπία να παγιωθεί.

Η έξοδος από το σπιράλ προϋποθέτει ορισμένα πράγματα: Πλήρη ολοκλήρωση της αξιολόγησης άμεσα, που θα οδηγήσει στα επόμενα βήματα (waiver, κ.λπ.). συμφωνία ελάφρυνσης του χρέους, και ει δυνατόν ένα χαμηλότερο στόχο πρωτογενών πλεονασμάτων από το 2018. Προϋποθέτει επίσης ένα σταθερό μείγμα πολιτικής που θα διευκολύνει την ανάπτυξη (δηλαδή θα αυξήσει τον παρονομαστή της εξίσωσης χρέος/ονομαστικό ΑΕΠ). Αυτό σημαίνει πολιτικοδιοικητική και οικονομική σταθερότητα. Σημαίνει επίσης μεταρρυθμίσεις που θα μειώσουν το κόστος του ασφαλιστικού συστήματος μεσοπρόθεσμα, θα καταστήσουν το κράτος αρωγό αντί για εμπόδιο στην επιχειρηματικότητα. Αυτά δεν τα έχουμε δει.

Αντίθετα, η επιλογή της κυβέρνησης στη μεγάλη αύξηση φόρων και εισφορών θα επιτείνει τη στασιμοχρεοκοπία. Το ίδιο κι η απροθυμία εφαρμογής συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων. Το βαρύτατο φορολογικό μείγμα τον τελευταίο χρόνο έχει οδηγήσει χιλιάδες ελληνικές επιχειρήσεις στη Βουλγαρία και στην Κύπρο. Υπουργοί διώχνουν επενδυτές, υπονομεύοντας ανοιχτά αποκρατικοποιήσεις, που η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί να πραγματοποιήσει.