Γαλαξείδι!




 Στέκεται υπερήφανο και αρχοντικό στην καρδιά του Κρισσαίου Κόλπου- εντός του Κορινθιακού- στην τοποθεσία της αρχαίας λοκρικής πόλης Χάλαιον που μετονομάστηκε σε Οιάνθη. Χτισμένο επάνω σε λοφίσκους, με θέα βραχονησίδες, υφάλους, εκκλησάκια και φάρους. Ναυτική πολιτεία και παλιό εμπορικό λιμάνι που φιλοξενεί 2.000 περίπου μόνιμους κατοίκους.Μια από τις πιο καλοδιατηρημένες παραδοσιακές πόλεις της Ελλάδας, με δύο φυσικά λιμάνια, την Αγορά και το Χηρόλακα. Μια ναυτική πολιτεία που κουβαλά στην πλάτη της ιστορία 4.000 και πλέον χρόνων. Παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός. Παλιό ναυτικό κέντρο που έδρασε στα χρόνια της ιστιοφόρου ναυσιπλοΐας, με ένδοξη συμμετοχή στον κατά θάλασσα αγώνα του ’21 και με τα ίχνη των πολυταξιδεμένων ναυτικών- κατοίκων του. Γνώρισε ιδιαίτερη ακμή το 18ο και 19ο αιώνα όταν τα γαλαξειδιώτικα καράβια ταξίδευαν σε όλο τον κόσμο. Η αρχιτεκτονική έκφραση επηρεάστηκε από το επάγγελμα των κατοίκων του, που σαν κοσμογυρισμένοι καπεταναίοι φέρανε οικοδομικά υλικά και τεχνίτες από το εξωτερικό . Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του γνωρίσματα αποτελούν τα γραφικά σοκάκια, τα κουκλίστικα καπετανόσπιτα , τα γραφικά αρχοντικά αλλά και το λιμάνι, που θυμίζει έντονα νησιωτικό τοπίο σε συνδιασμό με τις πανέμορφες εκκλησιές του. Είναι το μέρος εκείνο όπου η ευημερία των κατοίκων αντανακλάται στα καλοδιατηρημένα αρχοντικά του.
Το σημερινό του όνομα διατηρείται από τον 14o αιώνα, από τον βυζαντινό τοπάρχη ''Γαλαξείδι'', και παρά τις καταστροφές που υπέστη στην πάροδο των αιώνων από ξένους κατακτητές (Σλάβους, Φράγκους, Καταλάνους, Ιππότες της Ρόδου, Τούρκους), κατάφερε να διατηρήσει την ταυτότητα και την αίγλη του.Ο τόπος αυτός φημίζεται για τη μεγάλη ιστορική διαδρομή του και τη διαχρονική γραφικότητά του.

 



  



Aξίζει να βρεθεί κανείς στο εσωτερικό διατηρητέων αρχοντικών.Οι Γαλαξιδιώτες ναυτικοί έβαφαν τα πατώματά τους πάντα με χρώμα πλαστικό, αυτό που είχε περισσέψει από τα καράβια, ενώ το «αβέρτο», ο επάνω όροφος στα σπίτια, ήταν ενιαίο, χωρίς τοίχους, για να απλώνουν και να ράβουν τα πανιά· στοιχεία της γαλαξιδιώτικης αισθητικής, που κάθε προσεκτική αναπαλαίωση συντηρεί και διαιωνίζει. Αλλο γοητευτικό στοιχείο, το τμήμα βράχου που βρίσκεται ενσωματωμένο στο κατώι αρκετών παλιών αρχοντικών. Σύγχρονες ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις άλλοτε τον εντάσσουν στο μπάνιο και άλλες φορές στο διάκοσμο του ξενώνα, στον οποίο διαμορφώνονται πλέον πολλά παλιά κατώγια.

Οικογένεια Luzzo, ''ΆΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ'', υδατογραφία, 48x69 εκ. 
Μπρίκι του Α.Γ. Μαριώτη. Ναυπηγήθηκε στο Γαλαξίδι το 1854 (235 τόνοι). 
Από το βιβλίο “ΓΑΛΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ ΚΑΡΑΒΙΑ”, σελ. 65, εικόνα 49.



Στις αρχές του 20ού αιώνα, οι Γαλαξιδιώτες δεν κατάφεραν να περάσουν από τα πανιά στον ατμό. Το πιο εμπορικό και ακμαίο λιμάνι της Ελλάδας, μαζί με αυτό της Σύρου, την εποχή των ιστιοφόρων έχασε το στοίχημα του εκσυγχρονισμού, αλλά κατάφερε να διασώσει την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του, παραμένοντας ένας τόπος ποτισμένος με ιστορία και την αρχοντιά της ναυτικής του παράδοσης. Το Γαλαξίδι χαρακτηρίστηκε διατηρητέο το 1978. Μια παλιά, ένδοξη ναυτική πολιτεία μετατράπηκε έτσι σε σύγχρονο παραδοσιακό οικισμό, προσανατολισμένο στον ήπιο τουρισμό. Σύνδεσμός τους, τα αρχοντικά και τα καντούνια, που διατηρήθηκαν σε μεγάλο βαθμό αναλλοίωτα στο πέρασμα δεκαετιών και αιώνων, γύρω από τα δύο λιμανάκια του.




Η χρυσή περίοδος ακμής για το Γαλαξείδι ήταν μεταξύ 1829 και 1912. Βέβαια από την εποχή της Τουρκοκρατίας οι Γαλαξιδιώτες είχαν αρχίσει να ασχολούνται με μεγάλη επιτυχία με τη ναυτιλία. Ως αφετηρία της εποχής της ναυτιλιακής ανάπτυξης μπορεί να αναφερθεί το 1774, όταν έγινε η συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή. Σημαντικό ρόλο όπως προείπαμε παραπάνω διαδραμάτισε ο Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος. Το 1803 το Γαλαξείδι αριθμούσε 50 πλοία και συγκαταλεγόταν στις πέντε πόλεις με τα περισσότερα πλοία στον Ελλαδικό χώρο.

 Μετά την επανάσταση και αφού η πόλη συνήλθε από τις καταστροφές, η ναυτιλία άρχισε πάλι να αναπτύσσεται. Την τριετία 1838-1840 το Γαλαξείδι είχε μέσο όρο 21 ναυπηγήσεις τον χρόνο. Το ναυπηγείο της πόλης μπορούσε να συναγωνιστεί επάξια τα ξένα ενώ συνέφερε περισσότερο αφού η κατασκευή ενός πλοίου κόστιζε τα μισά σε σχέση με τα ξένα ναυπηγεία. Τα εμπορικά πλοία κινούνταν στην περιοχή της Μαύρης θάλασσας, της Αζοφικής, του Δούναβη, της Μεσογείου, της Αγγλίας κ.α. Η τοπική κοινότητα με κατάλληλες ενέργειες προσπάθησε να ενθαρρύνει τους νέους να ασχοληθούν με το εμπόριο και τη ναυτιλία γι'αυτό και ίδρυσε Ναυτικό σχολείο, στο οποίο δίδαξαν σπουδαίες προσωπικότητες όπως ο Ευθύμιος Καβάσιλας. Στα μεγάλα λιμάνια της Ευρώπης δηλαδή στο Λιβόρνο, στην Οδησσό, στην Τεργέστη, στη Μασσαλία, στη Νίκαια κ.α. ήταν εγκαταστημένοι πολλοί Γαλαξιδιώτες ναυτιλιακοί πράκτορες έτσι ώστε να συντονίζουν τις επιχειρήσεις τους. Όσο η ζήτηση αυξανόταν, τόσα περισσότερα ναυπηγεία δημιουργούνταν. Το 1860 υπολογίζεται ότι τα Γαλαξειδιώτικα πλοία έφταναν τα 300. Μέχρι το 1900 υπήρξε συνεχής ανάπτυξη της ναυτιλίας αλλά στις αρχές το 1900 παρατηρήθηκε μείωση των εμπορικών πλοίων. 
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι ενώ το 1892 το Γαλαξείδι είχε 126 ιστιοφόρα, το 1903 είχαν μειωθεί σε 92. Σε αντίθεση με την παρακμή του εμπορίου, τα ατμόπλοια των Γαλαξιδιωτών κατάφεραν να διατηρηθούν μέχρι τη δεκαετία του 1930.

 Την παρακμή της ναυτιλίας ακολούθησε το δημογραφικό πρόβλημα το οποίο παρουσιάστηκε σχεδόν αμέσως. Ο κύριος λόγος ήταν γιατί λόγω των λιγοστών δουλειών οι Γαλαξιδιώτες, οι οποίοι συνήθως δούλευαν ως καπετάνιοι ή μούτσοι σε ξένα καράβια, έπρεπε να μετακομίζουν στον Πειραιά όπου είχαν συγκεντρωθεί όλες οι ναυτιλιακές εταιρίες.



   ΕΔΩ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ Η ΕΥΡΩΠΗ - ΓΑΛΑΞΕΙΔΙ    
(Εκπομπή 7η)

 Η μοίρα μιας ναυτικής πολιτείας, που γνώρισε κάποτε μια τεράστια άνθηση. Το Γαλαξείδι βρίσκεται στον Κορινθιακό, από της Στερεάς Ελλάδας τα μέρη. Ολόγυρα ζώνεται από ψηλά βουνά, που του χαρίζουν απανεμιά και σιγουριά.
Η Εύα Βλάμη, έγραψε το πρώτο της βιβλίο για τον τόπο της καταγωγής της. Η ισχυρή ενόρασή της, μετουσίωσε σε καλλιτεχνικές εικόνες εκείνα τα γεγονότα της ζωής του Γαλαξειδιού που αποδίδουν την αλλοτινή φυσιογνωμία και την παλιά αρχοντιά, της αποσβησμένης σήμερα πολιτείας.
Στάθηκε στ’ αλήθεια εποχή που μετρούσε το Γαλαξείδι πεντακόσιες σημαίες καραβιών και ήταν έξι χιλιάδες κάτοικοι.
Τώρα πια είναι μια πολιτεία σχεδόν νεκρωμένη.
Αφηγήσεις παλαιών ναυτικών, γυναικών του Γαλαξειδίου, τραγούδια που έλεγαν όταν έρχονταν τα καράβια, και κινηματογράφηση του Ναυτικού Μουσείου, συμπληρώνουν το θαυμάσιο κείμενο της Εύας Βλάμη.
Έγινε προσπάθεια ώστε οι τίτλοι της ταινίας να δέσουν νοηματικά με πίνακα του Γαλαξειδιώτη ζωγράφου Σπύρου Βασιλείου, που είχε θέμα το Γαλαξείδι.

 ΕΡΤ - Έτος παραγωγής 1980
Film 16 mm - έγχρωμο - διάρκεια 27’: 49’’
Ανάπλαση 2008 - μεταγραφή σε video Beta SP
Ειδική συνοπτική έκδοση 5’ - διάρκεια 6’: 13’’
Πρώτη προβολή: 14 Νοεμβρίου 1980
 (Ε: 1998 - 2000 - 2009
& 2011)

 Παραγωγός: Γιώργος Σγουράκης
Κείμενο: Εύα Βλάμη
Σύμβουλος εκπομπής: Άλκης Καμμένος
Αφήγηση: Όλγα Τουρνάκη
Φωτογραφία: Νίκος Πετανίδης
Μουσική επιμέλεια: Γιώργος Παπαδάκης
Μοντάζ: Γιάννα Σπυροπούλου
Ηχος: Μαρίνος Αθανασόπουλος
Συντονιστής παραγωγής: Κώστας Στυλιάτης
Διεύθυνση παραγωγής: Ηρώ Σγουράκη
Σκηνοθεσία: Γιώργος Καριπίδης




    ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ - ΠΗΓΕΣ    
ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΑΛΑΞΕΙΔΙΟΥ - Χειρόγραφο που ανακαλύφθηκε το 1863/4 και πρωτοεκδόθηκε το 1865 από τον ιστοριοδίφη Κώστα Σάθα του οποίου είναι και οι επόμενες σημειώσεις.

 Γαλαξίδι: «Μιλάει με τη σιωπή του»

 Ναυτικό και Ιστορικό Μουσείο Γαλαξειδίου

 ΕΡΤ- Η ΤΑΙΝΙΑ:''ΓΑΛΑΞΕΙΔΙ-ΑΠΟ ΠΕΤΡΑ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟ''

 Το επεισόδιο της σειράς «ΑΠΟ ΠΕΤΡΑ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟ» είναι αφιερωμένο στο ΓΑΛΑΞΕΙΔΙ, παραθαλάσσια κωμόπολη του Νομού Φωκίδας. Περιγράφονται τα οικιστικά κατάλοιπα και τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής, οι φυσικές ομορφιές και η γραφικότητά της, ο παραδοσιακός χαρακτήρας των κτισμάτων και των διατηρητέων μνημείων της και η προστασία και αξιοποίησή τους στη σημερινή εποχή, η ζωή των ψαράδων του τόπου και η εγχώρια ιχθυοπαραγωγή, η καθημερινή ζωή, η εκεί ποιότητα ζωής και οι δυσκολίες των κατοίκων λόγω της συνεχούς μετανάστευσης στην ΑΘΗΝΑ, αλλά και η πνευματική κίνηση του τόπου. Τα αποσπάσματα από το «Χρονικό του Γαλαξειδίου», η αποτύπωση των εμπειριών των Γαλαξιδειωτών από τον τόπο τους και πλάνα στο Ναυτικό Μουσείο Γαλαξειδίου, στον Κάρκαρο (φυσικό θολωτό σπήλαιο), στον τάφο του Βασιλέα των Λοκρών και στον παλαιό ανεμόμυλο δίνουν στοιχεία για την ιστορία και τις παραδόσεις του τόπου.

 Ταινιοθήκη Τηλεόρασης:''TA ΛΙΜΑΝΙΑ ΜΑΣ - ΓΑΛΑΞΙΔΙ''

 Η σειρά «ΤΑ ΛΙΜΑΝΙΑ ΜΑΣ», μέσα από αποσπάσματα λογοτεχνών και μελετητών του τόπου, μας ταξιδεύει στα λιμάνια της ΕΛΛΑΔΑΣ. Το επεισόδιο της σειράς περιηγείται το ΓΑΛΑΞΙΔΙ. Έναν από τους πλέον γραφικούς τόπους στον οποίο η ελληνική ιστορία έγραψε πολλές από τις σελίδες της. Το λιμάνι, οι παραλίες, τα στενά δρομάκια και τα πέτρινα σπίτια συνθέτουν το γραφικό τοπίο του ΓΑΛΑΞΙΔΙΟΥ.


   Αξιοθέατα στο Γαλαξίδι 

Το αρχοντικό Γαλαξίδι αποτελεί από μόνο του ένα υπέροχο αξιοθέατο, που γεμίζει τα μάτια του επισκέπτη 

Μερικά από τα αξιοθέατα που ξεχωρίζουν:

ΛΑΞΕΥΤΟΙ ΤΑΦΟΙ της κλασσικής περιόδου στην περιοχή «Καλαφάτης».

ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΤΕΙΧΟΥΣ που προστάτευε την αρχαία πόλη του Γαλαξιδίου, κοντά στην παραλία.
Ο ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΑ ΛΟΚΡΟΥ που θεωρείται ότι αποτελούσε πρωτοχριστιανική κατακόμβη.
ΤΟ ΝΑΥΤΙΚΟ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΑΛΑΞΙΔΙΟΥ χτισμένο το 1868 (πρόσφατα ανακατασκευασμένο) φιλοξενεί μια από τις πλουσιότερες συλλογές σε ναυτικά όργανα και πίνακες ιστιοφόρων.
ΤΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΑΛΑΞΙΔΙΟΥ, το οποίο στεγάζεται σε διατηρητέο αρχοντικό και φιλοξενεί παραδοσιακές γαλαξειδιώτικες ενδυμασίες, κεντήματα και άλλα εκθέματα..
Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ με το μοναδικής ομορφιάς και τεχνοτροπίας ξυλόγλυπτο τέμπλο.
Ο ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ με το εξαιρετικά ακριβές ηλιοτρόπιο - ζωδιακό κύκλο, που είναι σκαλισμένο στο δάπεδο του ναού.
Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ στο λόφο της Αγίας Τριάδας (προσφέρει μαγευτική θέα του οικισμού), είναι βυζαντινό μοναστήρι χτισμένο το 1250 μ.χ, στο οποίο και γράφτηκε η ιστορία του τόπου, το «Χρονικό του Γαλαξιδίου».
ΤΟ ΝΗΣΑΚΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ με τα δύο ξωκλήσια του.
ΤΟ ΝΗΣΑΚΙ ΤΗΣ ΑΨΗΦΙΑΣ με τον σιδερένιο φάρο του 1887 (μπορείτε να τα επισκεφτείτε με βάρκα και να κολυμπήσετε στα νερά τους).
Η ΣΠΗΛΙΑ που βρίσκεται στην πλατεία Μάμα (λειτουργούσε και ως ντισκοτέκ).
Η ΣΠΗΛΙΑ «ΑΚΟΝΑ» στο λόφο ξηροτύρι, που έχει σταλακτίτες, σκαλιστά σκαλοπάτια και ένα πιθάρι σφηνωμένο στον πυθμένα της.
ΤΟ ΓΡΑΦΙΚΟ ΛΙΜΑΝΙ με τις ψαρόβαρκες και τα ιστιοπλοϊκά σκάφη.
ΤΟ ΠΑΝΕΜΟΡΦΟ ΑΛΣΟΣ που περιβάλει το λιμάνι και τελειώνει σε μια ήρεμη παραλία.
ΟΙ ΦΥΣΙΚΟΙ ΟΡΜΙΣΚΟΙ που σχηματίζουν οι παραλίες του Γαλαξιδίου και του δίνουν νησιώτικη ομορφιά.