Ανατολική Ικαρία: Τα μυστικά του Αθέρα ...
Μετέωρα κάστρα, θεόρατοι πύργοι και ονειρεμένες παραλίες. Ιαματικές πηγές που σβήνουν στη θάλασσα και στην πλάτη σου βουνά, ατέλειωτα βουνά. Στο πιο ανέγγιχτο νησιωτικό κομμάτι, στα πιο απομακρυσμένα γαλήνια χωριά υποκλίνεσαι σε μια «άλλη» Ικαρία.
Η πέτρα αγγίζει τα σύννεφα στο Κάστρο Κοσκινά
Ο βράχος Ικάρης σε όλο του το αιγαιοπελαγίτικο μεγαλείο
Να μια ωραία θέση κάτω απ' το βράχο, το ξωκλήσι της Αγίας Σοφίας στο Μονοκάμπι
Δύο χλμ. απ' τον Φάρο, το Δράκανο, οι πιο απάτητες παραλίες της Ικαρίας και ένας από τους ψηλότερους ελληνιστικούς πύργους του ΒΑ Αιγαίου
Στάση για χάζι στο λιμάνι του Αγίου Κήρυκου
Πέτρινες πλάκες σε αλώνει στο Μονοκάμπι, στο μονοπάτι για την Αγία Σοφία
Αυτό δεν είναι το τούνελ για τις Σεϊχέλες, είναι το τούνελ στον χρόνο
Ασβεστωμένο σοκάκι στον ΄Αγιο
Από τους αρχαιότερους ναούς της Ικαρίας, η παλαιοχριστιανική βασιλική του Ταξιάρχη, μέσα στις στάνες του Μηλιωτού
Χαράδρες, ρεματιές, λαιμοί και αυχένες. Ξαφνικά πιστεύεις στα βουνά, στους γκρεμούς, στα ανθρωπόμορφα πετρώματα, στις σκιές που φτιάχνουν τα δικά σου σημάδια. Από το θεόστενο πέρασμα της Μεσαριάς σκαρφαλώνεις στον Αθέρα, στα χωριά που τον τέμνουν εγκάρσια, όσες στροφές υπάρχουν τις παίρνεις, στοχεύεις προς Νότο.
Στην πλατεία της Ακαμάτρας έχει τελειώσει το γλέντι, οι γεροπλάτανοι είναι ντυμένοι με κορδέλες, οι τελευταίοι του γάμου ξεθυμαίνουν στη σκιά. Ομορφο θέαμα τα μεθεόρτια όπως τα διαβάζεις στα αδειανά τραπέζια, στα αναποδογυρισμένα ποτήρια, στα κόκκινα μάτια όσων σε κοιτούν περίεργα.
Μια και στο εξήγησαν αποφεύγεις την πεπατημένη. Ακολουθείς τον χωματόδρομο από το χωριό μέχρι το κάστρο του Κοσκινά. Ιδρώνεις (από τρόμο), μα όταν τα καταφέρνεις, σαστίζεις. Με τα βυζαντινά χαλάσματα, το πανόραμα, τα σύννεφα που κυκλώνουν την πέτρα, πασπαλίζουν τον ουρανό.
Τα απόκρημνα σκαλιά του θα σε στοιχειώνουν όποτε τα θυμάσαι, η βόρεια πύλη, η θέα στις κορυφές της βόρειας και της νότιας πλευράς. Είναι το καλύτερα διατηρημένο, έτσι λένε, και ως πιο απόρθητο, ονομάστηκε Κάστρο της Νικαριάς.
Στον μετέωρο περίβολο το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου του Δοργανά στέκει κλειδωμένο, μα λίγο σε νοιάζει. Φαντάζεσαι πλάι του σήματα φωτιάς, τις φρυκτωρίες αναμμένες, τα οχυρά της Ικαρίας να μιλάνε, να επικοινωνούν οπτικά. Το Παλαιόκαστρο στο Μηλιωπό στα βράχια του Γέρακα, το Καψαλινό στο Μαυράτο καρφωμένο στους σχιστόλιθους του Αθέρα. Στη μέση ουρανού και γης μυρίζεις άνεμο και αμπέλια, πίσω από τους λόφους οραματίζεσαι το αρχαίο δρυοδάσος του Ράντη -μοναδικό στο Αιγαίο- να βάφει πράσινο το τοπίο στα δυτικά.
Η ζούγκλα της Ικαρίας εκτείνεται για 16.000 στρ. – η ηλικία των βελανιδιών της αγγίζει τα 500 χρόνια ζωής. Αριές τις φωνάζουν και κάνουν… σινάφι με τους άντρακλες, πλέκουν κλαδιά με τις κουμαριές, τα πουρνάρια και τα ρείκια.
Περπάτημα θέλει (τι άλλο;) για να το προσεγγίσεις, εξερεύνηση, χρόνο, χρόνο, χρόνο. Να γυρίσεις ελάχιστα πίσω, να εντοπίσεις την πιο κοντινή είσοδο, να έχεις για αφετηρία σου το Πετροπούλι. Σαν να στο κάνει επίτηδες η Ικαρία· σου ζητάει το μόνο πράγμα που σου λείπει. Αν σου λείπει κάτι... Της κάνεις όμως το χατίρι, πας με τα νερά της, χωρίς άγχος, μαζεύεις εικόνες, λίγο ακόμα και φτάνεις στη θάλασσα.
Μια χαρακιά στο βουνό και μπαμ. Το ανοιχτό πέλαγος σε κυκλώνει, απέραντο ως εκεί που φτάνει το μάτι, οι κατακόρυφοι γίγαντες κάνουν μακροβούτι στο υδάτινο χάος. Ρουφάς αγνάντι, στριφογυρνάς και κατεβαίνεις, χώνεσαι μέσα στο (αυτοσχέδιο;) τούνελ που ένωσε τον Μαγγανίτη με την υπόλοιπη στεριά.
Κάπως έτσι φανερώθηκαν οι διάσημες πλέον Σεϊχέλες, η πιο εξωτική παραλία σχηματίστηκε από τα μπάζα της διάνοιξης της εν λόγω σήραγγας. Πάνω σ' αυτά πατάει το μονοπάτι, εύκολα καταλαβαίνεις πού ξεκινάει, το ορίζουν τα λόγια στους τοίχους (και τα σταθμευμένα αυτοκίνητα).
Η αγαπημένη των Ελλήνων, των ντόπιων, των πάντων, λέγεται πως βαφτίστηκε έτσι από μια γιαγιά που όταν την πρωτοείδε, αμέσως αναφώνησε το (μετέπειτα) όνομά της, καθώς της «θύμισε» το παραδείσιο νησί του Ισημερινού... Εύστοχος παραλληλισμός, ακόμα και για 'κείνη. Για όλους. Για όσα κορμιά μετράς απλωμένα στα στρογγυλεμένα βράχια, για όσα σκάφη μοιάζουν να αιωρούνται στα διάφανα γαλαζοπράσινα νερά. Το ίδιο σκηνικό μέχρι το καταμεσήμερο, οπότε όλα αδειάζουν, ο ήλιος δεν αστειεύεται, όσοι είναι γύρω σου τρέχουν, εξαφανίζονται, χάνονται στη σκιά.
Το λιμανάκι του Μαγγανίτη αξίζει και μια και δυο και πέντε στάσεις. Πανέμορφο, γλυκύτατο, σχεδόν... πειρατικό! Πριν ανοίξει ο δρόμος οι κάτοικοί του πήγαιναν με θαλάσσιο ταξί στον Αγιο Κήρυκο, στο Καρκινάγρι – ακόμα μετράει τα... κύματα το εν λόγω καΐκι, ταξιδεύει κόσμο, το είδες άλλωστε να αρμενίζει στο Τραπάλου. Τι υπέροχο καταφύγιο...
Τι φανταχτερό χρώμα στα καΐκια, τι απίθανα σχέδια στα βράχια, τι τα ασβεστωμένα σήματα ειρήνης στις γλίστρες, τι το γεφυράκι και το ονειρεμένο μπαρ. Δεν θα είναι σίγουρα το ίδιο γαλήνιο όταν χειμωνιάζει, όταν η θάλασσα θεριεύει, όταν δεν θες ούτε να ξέρεις πού φτάνει, πόσο «ανεβαίνει», ποια σπίτια αγγίζει και τα κάνει... μούσκεμα.
Τι να πει και ο καημένος ο Ικαρης; Ο σκουρόχρωμος βράχος που θαλασσοδέρνεται στα ανοιχτά της Ικαρίας, τοσοδούλης σε σχέση με τον συμπαγή όγκο του νησιού, απλά μικροσκοπικός. Από τη Βαώνη στρίβεις στα χωράφια και όλο ψάχνεις. Χαμηλά στην ακτή, το σημείο όπου προσέκρουσε ο Ικαρος πέφτοντας από τον ουρανό.
Τον θαυμάζεις μοναχό του επί θαλάσσης, ουρανοκατέβατο, απέναντι από τα ολόλευκα μάρμαρα που αγκαλιάζουν το μικρό αμφιθέατρο. Το αλατόνερο σκάβει μέσα τους υπόγεια σπήλαια -φαντασμαγορικά, περίτεχνα κοιλώματα- κι αν αφουγκραστείς την ησυχία, λένε ακούς τον θρήνο του Δαίδαλου· το κλάμα του ανέμου και της θάλασσας που αντηχεί, υπενθυμίζοντας τον άδοξο χαμό του πρώτου ανθρώπου που έφτασε στα σύννεφα.
«Δουλειές» στον Αγιο
Σχεδόν κρεμιέσαι από το αμάξι. Σε όλη την Εξω Πλαγιά μετράς ερειπωμένους οικισμούς ένα με το χώμα, ένα με την πέτρα, γαντζωμένους στο πουθενά. Αλλαγμένο όσο δεν πάει και τούτο το τοπίο. Γκρεμοί και Αιγαίο. Μέχρι το Δράκανο έχεις για συνοδοιπόρους σου το Αλατσονήσι, τους Φούρνους, τη Σάμο τέρμα ανατολικά.
Οι χωματόδρομοι που είναι εκτός της πορείας σου οδηγούν ψηλά στις αετοφωλιές του Αθέρα, στα χωριά που δεν φτάνει ο τουρισμός, που αυτομάτως μπαίνουν στο στόχαστρο των ντόπιων όταν το νησί γεμίζει, όταν οι... γνώστες, για να γλιτώσουν, παίρνουν τα βουνά...
Στον Ξυλοσύρτη με τους 300 κατοίκους σταματάς για σεργιάνι. Στον Ξυλοσύρτη με τα καϊσιά (τα βερίκοκα με το γλυκό κουκούτσι), τις δύο παραλίες και το αθάνατο νερό. Επί Αθηναϊκής Συμμαχίας η οικονομία της Ικαρίας βασίστηκε στην εκμετάλλευση του δασικού της πλούτου. Από τις Ράχες έπαιρναν τα πεύκα, από εδώ τα πουρνάρια· τα έσερναν στη θάλασσα, τα ταξίδευαν στην Αθήνα, τα έβαζαν στις καρίνες των πλοίων.
Ο Βαγγέλης Κώνστας-Μπινίκος στα μαρτυρά όλα. Αν και λείπει τον περισσότερο χρόνο (πολλοί ασπάστηκαν τη μοίρα του μετανάστη, με κατεύθυνση προς Αμερική), τα ξέρει τα κατατόπια. Σε παίρνει από το χέρι, σου δείχνει το Πλατανάκι με την αυτοσχέδια πλατεία, τη βρύση του '50 όπου οι χωριανοί έστηναν το κουτσομπολιό τους και έπαιρναν και νερό.
Σου υποδεικνύει και το μονοπάτι ως το δικάμαρο Μύλο του Παπά -στρωμένο με κυπαρισσόμηλα, άγρια σπαράγγια και καλανθρώπους (τα καντηλάκια)- σε κατεβάζει και μέχρι την παραλία που αναβλύζει το περίφημο αθάνατο νερό. Απορρέει από πετρώματα γρανίτη -κάνει θαύματα λέει-, το αναζητούσε μέχρι κι ο Μέγας Αλέξανδρος!
Στην άκρη των βράχων, η γριά του Κακοπέρατου· η πετρωμένη μάνα που ατενίζει το πέλαγος περιμένει βουβά να επιστρέψει ο γιος της από την ξενιτιά. Πάνω στο βουνό, το φαράγγι του Διπλορρύακου. Χαμηλά στη θάλασσα, τα υπαίθρια θερμά λουτρά της Λευκάδας.
Τα ιαματικά θερμομεταλλικά ραδιούχα νερά της περιοχής του Αγίου Κηρύκου συμπεριλαμβάνονται στις σημαντικότερες ιαματικές πηγές της χώρας. Τα αρχαία Θέρμα, άλλωστε, ήταν από τις περισσότερο γνωστές λουτροπόλεις της αρχαιότητας – τουλάχιστον από το 400 π.Χ. πιστεύεται πως λειτουργούσαν οργανωμένες εγκαταστάσεις. Οι πηγές είναι 8 -καθεμία με τις δικές της ιδιότητες-, ενώ τέσσερα στο σύνολό τους τα εν λειτουργία υδροθεραπευτήρια.
Τα λουτρά του Μουσταφά στον Αγιο είναι η μοναδική... παραφωνία. Τα υπόλοιπα τα βρίσκεις συγκεντρωμένα στον παραθαλάσσιο οικισμό των Θέρμων. Τρία χιλιόμετρα κάνεις... και, όχι, δεν σε γελάνε τα μάτια σου. Ο χρόνος μοιάζει να έχει σταματήσει κάπου στη δεκαετία του '70. Το βλέπεις στα κτίρια, στο απείραχτο από τον πολιτισμό λιμάνι, στους ανθρώπους που κυκλοφορούν με τα μπουρνούζια, αμέριμνοι, πάνω κάτω στην περαντζάδα του καταπράσινου όρμου.
Αλήθεια, δεν νοείται να έρθεις έως εδώ και να μην κάνεις... λούσεις. Είναι «οι καλύτερες πηγές του κόσμου», υπάρχει κόσμος που τις επισκέπτεται κάθε καλοκαίρι, για 40 και 50 συναπτά έτη, ανελλιπώς! Η Σπηλιά είναι η ομορφότερη, με τις δύο πισίνες της και το χαμάμ στον βράχο, ο Απόλλωνας ξεχωρίζει για τους πριβέ λουτήρες του, ενώ η Κράτσα είναι το μόνο ιδιωτικό.
Υπάρχουν, βέβαια, και αυτοί που παίρνουν το μπάνιο τους απλά και όμορφα στη θάλασσα, ελεύθεροι από χρόνους και ωράρια, κάτω από τα λαξευμένα βράχια. Ο,τι και αν διαλέξεις πάντως, ακόμα και αν δεν αντιμετωπίζεις κάποιο πρόβλημα, να τα δοκιμάσεις· μόνο έτσι θα καταλάβεις (και θα τα αγαπήσεις ανεπανόρθωτα).
Πίσω για καφεδάκι στον Αγιο -στην πρωτεύουσα- για δουλειές στις δημόσιες υπηρεσίες, για βόλτα στον μόλο, στα ασβεστωμένα σοκάκια, στα καπετανόσπιτα γύρω από τον ναό του Αγίου Νικολάου, για ουζάκι στα ταβερνεία κάτω από τον παχύ ίσκιο μιας κληματαριάς. Οι ψαράδες σκυμμένοι καθαρίζουν τα δίχτυα, οι επισκέπτες σιγοπερπατούν μέχρι το μπρούντζινο άγαλμα του Νίκου Ικαρη που εύχεται «καλά ταξίδια» από το δεύτερο (και μεγαλύτερο) λιμάνι του νησιού.
Ο,τι σου λέει κάνεις· μπαίνεις στο αυτοκίνητο ξανά, πίσω στους δρόμους ξεχύνεσαι πάλι. Νεάλια, Ανεφαντί, οι δίδυμες αμμουδιές του Κεραμέ, η 3 χλμ. παραλία του Φάρου. Ηρεμία, τάξη και ασφάλεια στις πιο «ιδιωτικές» παραλίες της Ικαρίας. Μοναξιά και στο... αεροδρόμιο – το έφτιαξαν κι αυτοί στη μύτη του νησιού, στο ανατολικότερό κομμάτι της. Να το 'χεις στον νου σου αν έρθεις αεροπορικώς, θα πρέπει να έχεις τρόπο να φύγεις από δω...
Στην είσοδο του Φάρου ο χωματόδρομος διχάζεται. Από τη μία ο όρμος του Ιερού (και η σπηλιά του θεού Διόνυσου), από την άλλη το ακρωτήρι Δράκανο, η τρίτη σε σημαντικότητα αρχαία πόλη και ο καλύτερα σωζόμενος ελληνιστικός της πύργος. 12 μέτρα ύψος. Ασκεπής, με θέα στο στενό πέρασμα Ικαρίας - Σάμου, βόρεια στη Χίο, νότια στην Πάτμο και στα παράλια της μικρασιατικής ακτής.
Λέγεται πως χτίστηκε (ή επισκευάστηκε) στα χρόνια του Δημήτριου του Πολιορκητή, ενώ σύμφωνα με τους μελετητές αποτελούσε ένα από τα επτά παρατηρητήρια της Ικαρίας. Σύμφωνα με μια άλλη παράδοση, η σκεπή που του λείπει... βομβαρδίστηκε από τον ναύαρχο Σαχτούρη, ο οποίος το 1826, πλέοντας στα ανοιχτά, θέλησε να δοκιμάσει τα κανόνια των πλοίων του και διάλεξε έναν όχι και τόσο «αχρείαστο» στόχο...
Οι ανασκαφές βεβαίως και συνεχίζονται, ενώ ο όλος ο χώρος της αρχαίας ακρόπολης είναι κλειδωμένος. Ας είναι. Παίρνεις και συ το μονοπάτι μες στους θάμνους, προς το εκκλησάκι του Αϊ-Γιώργη -την πανσέληνο του Αυγούστου έχει λειτουργία και γλέντι-, που καταλήγει σε κάποιες από τις πιο όμορφες, απάτητες και μοναχικές παραλίες του νησιού.
Τέρμα τα ψέματα. Ως τη νύχτα εδώ θα 'σαι. Μακριά από όλους και από τα πάντα, να στέλνεις στους Σαμιώτες φίλους σου σήματα καπνού. Και όταν το βάλεις σκοπό να επιστρέψεις, να πάρεις τον επάνω δρόμο, από το Μαυράτο, να ανέβεις το βουνό από την άλλη του πλευρά.
Να εντοπίσεις τον χωματόδρομο που οδηγεί στο Κιόνι, να αγγίξεις το μοναδικό (εν Ελλάδι;) φελλόδεντρο στο Μονοκάμπι, να ψάξεις στο σκοτάδι για το μετέωρο σπηλαιοεκκλησάκι της Αγίας Σοφίας.
Οπου σε βγάλει ο δρόμος, εκεί να αράξεις, κι όταν τελικά φτάσεις στον Εύδηλο, να ευχαριστήσεις ολόψυχα όσους γνώρισες, έναν προς έναν. Και όταν πάρεις το καράβι του γυρισμού, να ψάξεις για καθρεφτίσματα στα σπίτια· αν είναι νύχτα, για φώτα που αναβοσβήνουν από τα ανοιχτά παράθυρα... Και πριν απομακρυνθείς πολύ, από το κατάστρωμα ακόμα, θα σε πιάσει ο πόνος πότε θα ξανάρθεις, πότε θα τους λείψεις, πότε θα κάνουν σε σένα αυτό τον αξέχαστο καριώτικο αποχαιρετισμό.
Κείμενο: Ηλέκτρα Φατούρου
Φωτογραφίες: Δημήτρης Κλεάνθης
http://www.thetravelbook.gr/article.asp?catid=30846&subid=2&pubid=63932514
