Η διστακτική σχέση των Κούρδων με τη Μόσχα

Syrian Kurds open 'historic' political office in Moscow

Είναι κατανοητός ο λόγος για τον οποίον κάποιοι από τους Κούρδους πολεμιστές στη Συρία ανησυχούν πως η Ουάσιγκτον θα τους παρατήσει μόλις πάψουν να της είναι χρήσιμοι και πως η Ρωσία τρέφει τον φόβο τους για να προωθήσει τα δικά της συμφέροντα.

Η Ρωσία, πράγματι, έχει από την εποχή των τσάρων και των Σοβιετικών εμπλοκή στο Κουρδικό. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Sergey Lavrov, έχει μεγάλη τριβή με το θέμα, έχοντας θητεύσει ως μόνιμος αντιπρόσωπος της χώρας του στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για δέκα έτη, 

συμπεριλαμβανομένου και του 2003, οπότε έλαβε χώρα η αμερικανική εισβολή στο Ιράκ. Οι Κούρδοι του Ιράκ απετέλεσαν έκτοτε αντικείμενο υψηλής διεθνούς διπλωματίας.

Η Μόσχα έχει κατά καιρούς επιδείξει υποστήριξη στο θέμα του ανεξάρτητου Κουρδιστάν, μέχρι σημείου εγκαθίδρυσης του βραχύβιου «Κόκκινου Κουρδιστάν» στο πλαίσιο της ΕΣΣΔ και κατόπιν, της κουρδικής οντότητας στο βόρειο Ιράκ. Εν τούτοις, είναι μάλλον εύκολο να παραβλέψει κανείς την σχετικά περιορισμένη υποστήριξή της στους Κούρδους (σε υλοποιηθείσες ενέργειες), αν λάβει υπ’ όψιν του τις επαφές τους διαμέσου των αιώνων. Η Ρωσία δεν έχει προσώρας επιδείξει το διαρκές ενδιαφέρον ή την αποφασιστικότητα που απαιτείται για να αντληθούν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα.

Ενώ πράγματι η εμπλοκή της Ρωσίας με τους Κούρδους (στη Συρία, το Ιράκ ή αλλού) έχει τόσο στρατηγικά (ευρεία και διαρκή) όσο και τακτικά (μικρής έκτασης και άμεσης απόδοσης) κίνητρα, η Μόσχα έχει πολλούς, ενίοτε συγκρουόμενους στόχους. Με όρους στρατηγικής, μία μειονοτική ομάδα διανεμημένη σε πολλά σημαντικά περιφερειακά κράτη, αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο συνεργασίας με κάποια από αυτά και άσκησης πίεσης σε κάποια άλλα. 

Επί παραδείγματι, για εκατοντάδες χρόνια, η πολιτική «μεγάλης δύναμης» της Μόσχας, έχει συχνά εντάξει την Τουρκία στην κατηγορία της «πίεσης». Ο Τούρκος Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan, τα τελευταία χρόνια φλέρταρε με την ιδέα να εξελιχθεί σε σημαντικό εταίρο της Ρωσίας, μέχρις ότου αποφάσισε να καταρρίψει ένα ρωσικό πολεμικό αεροσκάφος τον περασμένο Νοέμβριο.

Και σε αυτό το σημείο συναντάται η στρατηγική με την τακτική. Όπως εξήγησε στην Al-Monitor ο διακεκριμένος Ρώσος αναλυτής, Fyodor Lukyanov, «η σοβαρή εμπλοκή με την Τουρκία τον Νοέμβριο, ενθάρρυνε τη Μόσχα να υιοθετήσει τη λογική ότι ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου». «Η Ρωσία επίσης στοχεύει στο να θυμίσει στην Άγκυρα πως η Μόσχα είναι σε θέση να «παίξει» με το όργανο που λέγεται «κουρδικές επιδιώξεις», ειδικά αν η Τουρκία επιχειρήσει να εκμεταλλευθεί την αρνητική της επιρροή στο εσωτερικό της Ρωσίας», συμπλήρωσε, προσθέτοντας πως η Κριμαία είναι το πιο ευάλωτο μέρος.

Την ίδια στιγμή η Ρωσία έχει προφανείς στρατηγικούς και τακτικούς αντικειμενικούς στόχους στη Συρία. Εκεί, η σε τακτικό επίπεδο υποστήριξη της Μόσχας προς τους Κούρδους, ίσως αποδειχθεί εφήμερη, εξ αιτίας του ότι οι πολιτικές επιδιώξεις των Κούρδων (διευρυμένη αυτονομία στο πλαίσιο της μεταπολεμικής Συρίας) δεν συνάδουν πλήρως με τον στρατηγικό στόχο της Ρωσίας να διατηρήσει μιαν ισχυρή κεντρική κυβέρνηση στη Δαμασκό, η οποία θα είναι σε θέση να εγγυηθεί την εσωτερική τάξη και να εξασφαλίσει ότι η μεταπολεμική Συρία δε θα μεταβληθεί σε εξαγωγέα εξτρεμιστικής βίας.

Όπως το θέτει ο Lukyanov, «οι Κούρδοι της Συρίας δεν είναι οι προτιμητέοι εταίροι της Ρωσίας, διότι έχουν ?περίπλοκες σχέσεις? με το καθεστώς του Bashar al-Assad». Ενώ Ρώσσοι αξιωματούχοι συνήθως υποστηρίζουν πως οι Κούρδοι πρέπει να συμμετάσχουν στις πολιτικές διαπραγματεύσεις, ο Lukyanov ισχυρίζεται πως η ουσιαστικά ουδέτερη στάση της Μόσχας, θα ήταν σε θέση να χαράξει πολιτική, αν δεν είχε συμβεί η κρίση με την Τουρκία.

Προσθέτει δε, πως επί του παρόντος δε φαίνεται να υπάρχουν μεγαλύτερες φιλοδοξίες σε σχέση με τους Κούρδους. Εν ολίγοις, η προσπάθεια της Μόσχας να δώσει στους Κούρδους έναν ρόλο στις πολιτικές συνομιλίες για να εξασφαλισθεί η ενότητα της Συρίας, είναι ένα θέμα αλλά τα διαρκή σχίσματα και η εξασθένιση της χώρας είναι ένα άλλο.

Παρομοίως, η Μόσχα ελάχιστα ενδιαφέρεται για την περαιτέρω αποσταθεροποίηση του Ιράκ ή στην αποξένωση της κυβέρνησης της Βαγδάτης, μόνο και μόνο για να προωθήσει την υπόθεση των Κούρδων. Οι κατά καιρούς ελπιδοφόρες δηλώσεις των ηγετών του κουρδικού Ιράκ και ο εφοδιασμός των Κούρδων πολεμιστών με όπλα από τη Ρωσία, για να πολεμήσουν τους ισλαμιστές του ISIS, πόρρω απέχουν από το να αποτελούν άμεση υποστήριξη της προσπάθειας των Κούρδων να υπονομεύσουν την κεντρική ιρακινή κυβέρνηση ή ακόμη και να διαμελίσουν τη χώρα, ειδικά αφ’ ής στιγμής η Ρωσία ενδέχεται να αποκτήσει νέα πολιτική επιρροή εκεί.

Και παρ’ όλο που οι Κούρδοι του Ιράκ και της Συρίας έχουν τις διαφορές τους, οι ανησυχίες της Βαγδάτης ίσως να περιορίζουν τις επιλογές της Ρωσίας.

Επιπλέον, μακροπρόθεσμα, η Ρωσία έχει λίγες στρατηγικές επιδιώξεις που να τις ενστερνίζονται πολλοί Κούρδοι. Εκ πρώτης όψεως, ίσως να φαίνεται ότι η ενεργός εμπλοκή της Ρωσίας στη δημιουργία ενός ανεξάρτητου και φιλικού Κουρδιστάν, θα μπορούσε να αναδείξει έναν νέο σύμμαχο στη Μέση Ανατολή για τη Μόσχα και ένα νέο εργαλείο επιρροής. Φαίνεται όμως πως αυτό είναι μάλλον δύσκολο να συμβεί.

Πρώτον, διότι τα κράτη που αναμένεται να απολέσουν εδάφη προς όφελος του νέου Κουρδικού κράτους, σίγουρα θα αντιταχθούν στην ιδέα και η Ρωσία δεν είναι σε θέση να ηγηθεί μόνη της μιας διπλωματικής προσπάθειας, ώστε κάτι τέτοιο να γίνει πραγματικότητα. Κάτι τόσο ριζοσπαστικό θα απαιτήσει την ισχυρή υποστήριξη των Η.Π.Α., της Ε.Ε., και πολλών άλλων. Στην πραγματικότητα, η εξέλιξη αυτή θα απαιτήσει τέτοια υποστήριξη, που η Μόσχα δε θα είναι σε θέση να παραμείνει σε ηγετική θέση. Όπερ σημαίνει ότι η δημιουργία ανεξάρτητου Κουρδιστάν είτε δε θα συμβεί καθόλου είτε τα εύσημα για αυτήν θα αποδοθούν σε άλλον και όχι στη Ρωσία, κάτι που ουδόλως γοητεύει τη Μόσχα.

Δεύτερον, διότι ακόμη και αν μια τέτοια προσπάθεια τελικά υλοποιούνταν, τα περιφερειακά κράτη-δότες θα γίνονταν αναπότρεπτα εχθρικά προς τη Μόσχα, αν αυτή ήταν ο «αρχιτέκτων» του νέου Κουρδιστάν. Ενωμένα με την οργή τους κατά της Ρωσίας, θα ήταν πολύ λιγότερο ευάλωτα σε όποια επιρροή θα έδινε στη Μόσχα η ευθυγράμμισή της με τους Κούρδους. Ταυτόχρονα, η Μόσχα θα έχανε την οποιανδήποτε πιθανή επιρροή στην εσωτερική πολιτική αυτών των κρατών, με τον ίδιον τρόπο που η απόσχιση της Κριμαίας από την Ουκρανία, εξανέμισε τον ρόλο της πρώτης στα πολιτικά πράγματα της δεύτερης.

Τρίτον και τελευταίο, διότι μια επιτυχής ρωσική πρωτοβουλία σαν αυτήν, πιθανότητα θα αποδείκνυε τη σκληρή πραγματικότητα της πολιτικής ζωής: Οι σύμμαχοι κάποιου είναι περισσότερο ευγνώμονες για μελλοντικά οφέλη, παρά για παρελθούσες ευεργεσίες. Ένα ανεξάρτητο κουρδικό κράτος θα χρειάζεται περισσότερη οικονομική υποστήριξη από αυτήν που η Ρωσία είναι σε θέση να του παράσχει και σύντομα θα αναζητούσε νέους και πιο πλούσιους χρηματοδότες.

Ο Ρώσος Πρόεδρος Vladimir Putin και ο υπουργός των Εξωτερικών, Lavrov, είναι επαρκέστατα οξυδερκείς για να αντιλαμβάνονται όλα τα παραπάνω. Για τον ίδιον λόγο, η υποστήριξή τους στους Κούρδους της Συρίας είναι πολύ πιο πιθανό να είναι βραχύβια και ιδιοτελής, παρά μακροπρόθεσμη και φιλανθρωπικού χαρακτήρα. Για όσον καιρό οι Κούρδοι της Συρίας παίρνουν αυτό που επιθυμούν από τη Ρωσία στο εγγύς μέλλον και έχουν ρεαλιστικές επιδιώξεις, μπορεί να είναι τελικά ευχαριστημένοι με τη συμφωνία. Θα ήταν όμως λάθος να νομίσουν ότι η Μόσχα δε θα τους «προδώσει» πιο γρήγορα από ό,τι η Ουάσιγκτον, εάν διαφορετικά συμφέροντα το απαιτήσουν.

Η Μόσχα ελάχιστα ενδιαφέρεται για την περαιτέρω αποσταθεροποίηση του Ιράκ ή στην αποξένωση της κυβέρνησης της Βαγδάτης, μόνο και μόνο για να προωθήσει την υπόθεση των Κούρδων

Για όσον καιρό οι Κούρδοι της Συρίας παίρνουν αυτό που επιθυμούν από τη Ρωσία στο εγγύς μέλλον και έχουν ρεαλιστικές επιδιώξεις, μπορεί να είναι τελικά ευχαριστημένοι με τη συμφωνία

Του Ειδικού Συνεργάτη

http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=26533&subid=2&pubid=114012291

24/5/2016