Οι απελπισμένοι
Πώς η Ευρώπη προσποιείται ότι βοηθάει την Αφρική, με στόχο να λυθεί το πρόβλημα της μετανάστευσης, όταν την ίδια στιγμή εκμεταλλεύεται την εγχώρια αγορά και τους πεινασμένους κατοίκους της – οι οποίοι αναζητούν ένα καλύτερο μέλλον στη Δύση
Το Νοέμβριο του 2015 διοργανώθηκε η σύσκεψη κορυφής της Αφρικής με την ΕΕ στη Μάλτα – στην οποία συμμετείχαν περισσότερες από 60 χώρες,με κύριο θέμα συζήτησης τις αιτίες της μετανάστευσης δεκάδων χιλιάδων Αφρικανών στην Ευρώπη. Ο βασικός στόχος ήταν να βρεθούν τρόποι, με τους οποίους θα περιοριστεί το φαινόμενο – έτσι ώστε, μεταξύ άλλων, να πάψουν να πνίγονται τόσοι πολλοί άνθρωποι στη Μεσόγειο (3.500 σε αυτό το έτος, σύμφωνα με υπολογισμούς του ΟΗΕ), στην προσπάθεια τους να βρουν μία καλύτερη ζωή.
Η σύσκεψη διήρκεσε δύο ημέρες, ενώ στο τέλος δεσμεύθηκαν όλοι οι συμμετέχοντες αφενός μεν να καταπολεμήσουν τη φτώχεια στην Αφρική, αφετέρου να προωθήσουν την ανάπτυξη. Η ΕΕ υποσχέθηκε βοήθεια ύψους 1,8 δις €, για να χτισθούν σχολεία, για να στηριχθούν οι γεωργοί, καθώς επίσης για να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις ενός καλύτερου μέλλοντος για τους Αφρικανούς – ελπίδα για όλους και ειδικά για τους νέους στην πιο φτωχή ήπειρο του πλανήτη.
Περαιτέρω, μία από τις πλέον υποδειγματικές χώρες της δυτικής Αφρικής είναι η Γκάνα – αφού επικρατεί ειρήνη, διεξάγονται ελεύθερες εκλογές, ενώ το ΑΕΠ της αυξάνεται ετήσια κατά 4%. Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της είναι όμως επικίνδυνα αρνητικό (γράφημα), ενώ ο προϋπολογισμός της παραμένει υπερβολικά ελλειμματικός (-24,2% το 2008, -10,4% το 2014) – με το δημόσιο χρέος της στο 67,4% του ΑΕΠ της το 2014.
Πολλοί κάτοικοι της λοιπόν ονειρεύονται πως η πατρίδα τους από αγροτική, θα μετατραπεί σύντομα σε βιομηχανική χώρα – με πλεονάσματα, καθώς επίσης με εργοστάσια που θα τους εξασφαλίζουν θέσεις εργασίας και ευημερία.
Εν τούτοις, οι περισσότεροι παραμένουν μέχρι σήμερα γεωργοί, η σοδειά των οποίων φτάνει μόλις για την επιβίωση τους – με αποτέλεσμα να επιθυμούν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Ως εκ τούτου, από τους 170.000 αφρικανούς που δραπέτευσαν το προηγούμενο έτος στην Ευρώπη, οι 71.000 προέρχονταν από τη δυτική Αφρική, στην οποία ευρίσκεται και η Γκάνα.
Συνεχίζοντας, σύμφωνα με τους ειδικούς στο θέμα της μετανάστευσης,μακροπρόθεσμα δεν θα προέρχεται η πλειοψηφία από τη Μέση Ανατολή, αλλά από την Αφρική – στην οποία σχεδόν κάθε κάτοικος της έχει έναν γνωστό που κατέφερε να «δραπετεύσει» στην Ευρώπη. Οι άνθρωποι αυτοί, οι οποίοι με κίνδυνο να πεθάνουν στα τρικυμισμένα νερά τη Μεσογείου, προσπαθούν να φτάσουν στην ήπειρο μας, ονομάζονται «απελπισμένοι» από τους συμπατριώτες τους – «οικονομικοί μετανάστες» όμως από τους Ευρωπαίους, εάν όχι απλά «λαθρομετανάστες».
Η ΕΕ σχεδιάζει τώρα να καταπολεμήσει τα βασικά αίτια της μετανάστευσης, φροντίζοντας να καλυτερεύσουν οι συνθήκες στις πατρίδες τους – σύμφωνα τουλάχιστον με τις αποφάσεις της σύσκεψης στη Μάλτα. Εν τούτοις, δεν θέλει μόνο να στείλει οικονομική βοήθεια, αλλά επιθυμεί επί πλέον να αναπτύξει το εμπόριο με την Αφρική – ένα εμπόριο όμως που τελικά επιδεινώνει την οικονομική κατάσταση των Αφρικανών και ειδικά των γεωργών.
Για να μπορέσει να κατανοήσει κανείς το πώς επιδεινώνεται η οικονομική κατάσταση τους, οφείλει να ακολουθήσει το δρόμο της ντομάτας. Ξεκινάει λοιπόν από τις λαχαναγορές και τους πλανόδιους εμπόρους της Γκάνας, οι οποίοι δεν πουλούν εγχώριες τομάτες, αλλά εισαγόμενες – από τους τεράστιους γεωργικούς ομίλους της νότιας Ιταλίας, οι οποίοι τις παράγουν και τις εξάγουν (μόνο από μία περιοχή, από τη Foggia, σε έκταση 100.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων παράγονται και επεξεργάζονται 400.000 τόνοι τομάτας ετησίως, εκ των οποίων το 80% εξάγεται).
Στο τέλος της διαδρομής καταλήγει στους ανθρώπους που τις συλλέγουν. Μεταξύ αυτών συναντάει κανείς μετανάστες από τη Γκάνα, οι οποίοι διέσχισαν χιλιάδες χιλιόμετρα και ταξίδεψαν με κίνδυνο της ζωής τους στη Μεσόγειο, για να φτάσουν στην Ευρώπη – κάνοντας τελικά ακριβώς αυτό που έκαναν στην πατρίδα τους: να καλλιεργούν τομάτες. Τις ίδιες τομάτες που τελικά εξάγονται στην Γκάνα, πιέζοντας τις τιμές πώλησης προς τα κάτω – με αποτέλεσμα να περιορίζονται τα κέρδη των καλλιεργητών της Γκάνας, οπότε να επιδεινώνεται η οικονομική τους κατάσταση.
Ως εκ τούτου, σε τελική ανάλυση η ΕΕ δεν είναι μία περιοχή που βοηθάει την Αφρική, αλλά ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής της – ειδικά της Γκάνα, στην οποία δεν υπάρχει σχεδόν κανένα φαγητό που να μην περιέχει τομάτες, με αποτέλεσμα να είναι μία από τις χώρες που καταναλώνουν τις περισσότερες. Εν τούτοις, οι εγχώριοι καλλιεργητές τομάτας δεν μπορούν να επιβιώσουν με τις τιμές που πουλούν οι μεγάλοι ευρωπαϊκοί αγροτικοί όμιλοι – οπότε αναγκάζονται να μεταναστεύσουν, παρά το ότι η εγχώρια κατανάλωση αυξάνεται, παράλληλα με την παραγωγικότητα των ανθρώπων, λόγω της χρήσης σύγχρονων μηχανημάτων, λιπασμάτων κοκ.
Συμπερασματικά λοιπόν η Ευρώπη δεν στέλνει μόνο οικονομική βοήθεια στην Αφρική αλλά, παράλληλα, τομάτες – καθώς επίσης πολλά άλλα τρόφιμα, αφού η «μαύρη ήπειρος» αποτελεί μία από τις σημαντικότερες εξαγωγικές αγορές της ΕΕ. Τόσο οι τομάτες όμως, όσο και τα υπόλοιπα τρόφιμα, πωλούνται σε τιμές που είναι αδύνατον να ανταγωνιστούν οι εγχώριοι παραγωγοί – με αποτέλεσμα να καταρρέει η παραγωγή των αφρικανικών χωρών, να αυξάνονται τα εμπορικά τους ελλείμματα, άρα τα χρέη κοκ.
Ολοκληρώνοντας, σύμφωνα με το υπουργείο αγροτικής ανάπτυξης της Γκάνα, το μερίδιο αγοράς των εγχωρίων τοματών μειώνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια. Την ίδια στιγμή αυξάνονται οι εισαγωγές ξένου τοματοπολτού – στο 34πλάσιο, το χρονικό διάστημα μεταξύ του 1998 και του 2013. Σύντομα δε οι πιθανότητες επιβίωσης των κατοίκων της δυτικής Αφρικής θα επιδεινωθούν ακόμη περισσότερο – αφού έχει υπογραφεί μία εμπορική συμφωνία με την ΕΕ, η οποία θα διευκολύνει σημαντικά τις εισαγωγές ευρωπαϊκών προϊόντων.
Η συμφωνία αυτή ονομάζεται WPA, αποτελώντας ουσιαστικά τη μικρή, φτωχή αδελφή της ΤΤΙΡ – με αντικείμενο την κατάργηση των εισαγωγικών δασμών που είχαν επιτραπεί στο παρελθόν στην Αφρική, για την προστασία της από τον ανταγωνισμό των βιομηχανικών χωρών. Όσον αφορά τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών κρατών, η γεωργία των οποίων επιδοτείται με διάφορους τρόπους, από την πλευρά του εργατικού κόστους εξασφαλίζεται πλέον με έναν απλό τρόπο – με την απασχόληση φθηνών μεταναστών, τους οποίους ταυτόχρονα προσπαθεί να αποτρέψει η ΕΕ!
ΑΛΕΞΗΣ ΖΑΚΥΝΘΙΝΟΣ