Συμβιβασμός επαναπροσέγγισης Ισραήλ-Τουρκίας με φόντο το φυσικό αέριο.



Ολοένα και περισσότερο αυξάνονται οι ενδείξεις ότι η πλήρης αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας είναι ζήτημα εβδομάδων, αν όχι ημερών. Όπως μετέδωσε με αποκλειστικό του ρεπορτάζ στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων της 1.6.2016 το ιδιωτικό τηλεοπτικό Κανάλι 10 του Ισραήλ,οι δύο χώρες έχουν καταλήξει σε συμβιβασμό για να ομαλοποιηθούν οι σχέσεις τους και να επιστρέψουν στις θέσεις τους οι Πρέσβεις τους στο Τελ Αβίβ και στην Άγκυρα αντίστοιχα. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Καναλιού, τα σημεία συμφωνίας είναι τα εξής:
Α) Το Ισραήλ φέρεται να έχει αποσύρει το αίτημά του να κλείσουν οι τουρκικές Αρχές το Γραφείο Συμφερόντων που λειτουργεί η Χαμάς στην Κωνσταντινούπολη. Το Ισραήλ υποστήριζε ότι η Χαμάς, μέσω του Γραφείου της στην Κωνσταντινούπολη, οργάνωνε ένοπλες ενέργειες της Χαμάς κατά ισραηλινών πολιτών στο Ισραήλ και στο εξωτερικό. Συγκεκριμένα, υποστήριζε ότι η απαγωγή και η δολοφονία τριών νεαρών Ισραηλινών νεαρών τον Ιούνιο του 2014 είχε οργανωθεί με αυτόν τον τρόπο. Από την άλλη, η Τουρκία δεσμεύεται ότι θα επιτηρεί στενά το Γραφείο της Χαμάς στην Κωνσταντινούπολη, προκειμένου να μην χρησιμεύει ως επιτελικό κέντρο τρομοκρατικών ενεργειών.
Β) Αντίστοιχα, η Τουρκία φέρεται να αποσύρει την αξίωσή της να αρθεί παντελώς ο θαλάσσιος αποκλεισμός της Λωρίδας της Γάζας, που έχει επιβληθεί εδώ και χρόνια από το Ισραήλ. Σε αντάλλαγμα, το Ισραήλ δεσμεύεται ότι η Τουρκία θα αποκτήσει «ειδικό ρόλο» στη Γάζα. Συγκεκριμένα, θα της επιτραπεί να προΐσταται στην κατασκευή υποδομών με σκοπό την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στους κατοίκους. Ωστόσο δεν έγιναν γνωστές περαιτέρω λεπτομέρειες περί της φύσης αυτών των προγραμμάτων παροχής ανθρωπιστικής βοήθειας.
Εξάλλου, σε εκτενές ρεπορτάζ που δημοσιεύθηκε την ίδια μέρα (1.6.2016) στην ιστοσελίδα της εφημερίδας ευρείας κυκλοφορίας, Yediot Aharonot παρατίθενται δηλώσεις ισραηλινού Υπουργού που διαχειρίζεται εκ του σύνεγγυς τις διαπραγματεύσεις με την τουρκική πλευρά - ο οποίος ωστόσο δεν κατονομάζεται -, φέρεται να δηλώνει ότι «Όλα σχεδόν τα ανοιχτά θέματα έχουν κλείσει. Έχουμε ολοκληρώσει περισσότερο από το 95% της διαπραγμάτευσης. Υπάρχουν ίσως κάποιες μικρές λεπτομέρειες. Μπορεί να πρόκειται για θέμα μερικών ημερών. Υπάρχει νέα κυβέρνηση στην Τουρκία και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εξέφρασε τη γνώμη του αρκετές φορές ότι θέλει να γυρίσει σελίδα. Επίσης, η πολιτική κατάσταση στο Ισραήλ είναι τέτοια που στηρίζει τον τερματισμό της κρίσης».
Οι ειδήσεις αυτές έρχονται να επιβεβαιώσουν το θετικό κλίμα που άρχισε να αναπτύσσεται στις διμερείς σχέσεις με την επίσκεψη στην Κωνσταντινούπολη του Γενικού Διευθυντή του ισραηλινού Υπουργείου Εξωτερικών Ντόρι Γκολντ τον περασμένο Μάρτιο, μετά την τρομοκρατική επίθεση που σημειώθηκε στην πόλη με θύματα ισραηλινούς τουρίστες, αλλά και από την μετάβαση στην Τουρκία επίσημης ισραηλινής αντιπροσωπείας - κάτι το οποίο συνέβη για πρώτη φορά ύστερα από 6 χρόνια - επ' ευκαιρία της Διάσκεψης του ΟΗΕ για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης την περασμένη εβδομάδα.
Πέραν των ανωτέρω, αναδημοσιεύονται στο ρεπορτάζ της Yediot Aharonot αποσπάσματα συνέντευξης που παραχώρησε σε τουρκικό μέσο το περασμένο σαββατοκύριακο ο Γενικός Πρόξενος του Ισραήλ στην Κωνσταντινούπολη, Σάυ Κόεν. Ο Κόεν συνδέει την αποκατάσταση των διμερών διπλωματικών σχέσεων με επικείμενη συνεργασία των δύο χωρών στον τομέα της ενέργειας και του φυσικού αερίου. Ο ισραηλινός Πρόξενος επιβεβαίωσε τις πληροφορίες που έφεραν τουρκικές και ισραηλινές ιδιωτικές εταιρείες να συνεργάζονται με σκοπό την κατασκευή αγωγού που θα μεταφέρει το φυσικό αέριο του κοιτάσματος Λεβιάθαν στην Νότια Τουρκία, κάνοντας μάλιστα λόγο περί κατασκευής σταθμού υγροποίησης στην Τουρκία. «Η κατάσταση στην περιοχή αυτή τη στιγμή επιβάλλει την ενεργειακή συνεργασία Ισραήλ - Τουρκίας. Ο μοναδικός δρόμος που είναι ικανός να εξυπηρετήσει την εξαγωγή του αερίου είναι μέσω Τουρκίας, η οποία έχει την δυνατότητα να παρέχει υποδομές και να εξάγει το αέριο προς τη Δύση. Ιδιωτικές εταιρείες από το Ισραήλ και την Τουρκία βρίσκονται σε επαφές για την δημιουργία αγωγού που θα συνδέει τις δύο χώρες μεταφέροντας φυσικό αέριο από το Λεβιάθαν. Από γεωγραφικής απόψεως, χωρίς την Τουρκία να αποτελεί τον 'κόμβο' των ενεργειακών πηγών, και κυρίως όσον αφορά το φυσικό αέριο από την Ανατολή προς τη Δύση και από τον Νότο προς τον Βορρά, θα είναι πολύ δύσκολο να διαμετακομίσουμε τις ενεργειακές μας πηγές και να γίνουμε αποτελεσματικοί στις διεθνείς αγορές», δήλωσε ο Κόεν. Από την άλλη, ο Σάυ Κόεν φέρεται να αναγνωρίζει ότι το κόστος για την κατασκευή των απαραίτητων υποδομών (υποθαλάσσιος αγωγός, εγκαταστάσεις του σταθμού υγροποίησης κ.λ.π.) υπολογίζεται σε 4 δισεκατομμύρια δολάρια - χωρίς να συνυπολίζονται τα έξοδα επέκτασης του χερσαίου δικτύου αγωγών εντός της τουρκικής επικράτειας προς τη Δύση και τον Βορρά. Ωστόσο, τόνισε, ότι παρά το υψηλό κόστος της επένδυσης «μακροχρόνια, το όλο εγχείρημα θα είναι κερδοφόρο, επειδή θα επενεργήσει θετικά, εμπεδώνοντας το κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Ζητήματα ζωτικής σημασίας, όπως αυτό της ενέργειας, αποτελούν τομή στην ανάπτυξη μέτρων αμοιβαίας εμπιστοσύνης για το μέλλον των διμερών μας σχέσεων», καταλήγει.
Από πλευράς ισραηλινής κυβέρνησης, τα μηνύματα είναι περισσότερο συγκρατημένα. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι η κρατική ραδιοτηλεόραση απέφυγε να αναμεταδώσει ή να σχολιάσει το αποκλειστικό ρεπορτάζ του Καναλιού 10 ή το δημοσίευμα της Yediot Aharonot. Η φιλοκυβερνητική εφημερίδα Israel Hayom στο φύλλο της 2.6.2016 αρκείται σε ένα λακωνικό άρθρο, αναφέροντας ότι το κύριο σημείο διαφωνίας συνίσταται στην άρση του οικονομικού αποκλεισμού της Λωρίδας της Γάζας. Ωστόσο επιβεβαίωσε την πληροφορία ότι η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών είναι πολύ κοντά και ότι οι διαπραγματεύσεις έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί.
Αν και δεν αναφέρθηκε τίποτα που να σχετίζεται άμεσα με την Κυπριακή ΑΟΖ και τις θέσεις της Τουρκίας για το κυπριακό φυσικό αέριο, είναι σαφές ότι η επαναπροσέγγιση Ισραήλ-Τουρκίας και η διασύνδεση του τερματισμού της διακοπής των διμερών σχέσεων με την περιφερειακή τους συνεργασία στον τομέα της ενέργειας, μας αφορά άμεσα. Δεν θα ήταν υπερβολικό να επισημανθεί ότι οι εξελίξεις αυτές θα οδηγήσουν στο πρώτο "crash test" των σχέσεων ανάμεσα στο Ισραήλ και την Κυπριακή Δημοκρατία. Σύντομα θα αποτιμηθεί ποια θα είναι τελικά η «ποιότητα» των διμερών σχέσεων μεταξύ Λευκωσίας και Τελ Αβίβ. Τη στιγμή που είναι γνωστοί οι δεσμοί αλληλεξάρτησης Τουρκίας και Ισραήλ σε ποικίλα ζητήματα περιφερειακής ασφάλειας (Συριακός εμφύλιος, καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους και της διεθνούς τρομοκρατίας, διμερείς οικονομικές σχέσεις κ.ά.), θα είναι ενδιαφέρον να αποτιμηθεί τι επίδραση θα έχει στο πλαίσιο των διμερών σχέσεων το φλέγον θέμα του φυσικού αερίου και κατά πόσον αυτό θα καταδείξει πιθανά προβλήματα στις διμερείς σχέσεις Ισραήλ-Κύπρου.
Το Ισραήλ φαίνεται να μην ενδίδει στις αξιώσεις της Τουρκίας να συμπεριλάβει στο «πακέτο συμφιλίωσης» που πρότεινε η Άγκυρα και τη λειτουργία του παράνομου λιμανιού της Αμμοχώστου. Πώς όμως θα είναι δυνατόν πρακτικά να περιορισθεί η Τουρκία, εάν τελικά θελήσει, για παράδειγμα, να μεταφέρει οικοδομικά ή άλλα υλικά προς τη Γάζα μέσω της Αμμοχώστου; Πώς θα καταστεί πρακτικά δυνατόν να αποφευχθεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο ή άλλα περαιτέρω τετελεσμένα παγίωσης της κατοχής;
Είναι φυσικό επόμενο, αργά ή γρήγορα να εκφρασθεί ο εξής προβληματισμός - ανεξάρτητα από την, ούτως ή άλλως, αναμενόμενη αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ:
Άραγε, το φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο θα βοηθήσει στην επίλυση των περιφερειακών πολιτικών προβλημάτων -μεταξύ των οποίων και το Κυπριακό-, δημιουργώντας ένα γενικότερο πλαίσιο διακρατικής συνεργασίας με σκοπό την καλώς εννοούμενη ανάπτυξη ή μήπως τελικά η ανακάλυψη του υποθαλάσσιου εθνικού πλούτου θα παρατείνει ή -ακόμα χειρότερα- θα περιπλέξει τα ήδη υφιστάμενα προβλήματα, εξυπηρετώντας ως επί το πλείστον διεθνή επιχειρηματικά συμφέροντα;
ΓΑΒΡΙΗΛ ΧΑΡΙΤΟΣ
Νομικός, Διεθνολόγος

4/6/2016
http://www.huffingtonpost.gr/gabriel-charitos/-_5861_b_10256446.html?utm_hp_ref=greece