Περί του ''BREXIT''... (4)
Γ. Παπαδόπουλος - Τετράδης:
Το Brexit δεν φέρνει μόνο κακά νέα και καταστροφές
Π.Σαββίδης:
Όχι δάκρυα για το Brexit.
Wolfgang Munchau:
Το επόμενο «λάθος» που μπορεί να καταστρέψει το ευρώ.
Κ. Βέργος:
Ποιες οι επιπτώσεις του brexit για Αγγλία και παγκοσμίως
Το μήνυμα των βρετανών πίσω από το Brexit.
Mohamed A. El-Erian:
Επτά μαθήματα από το Brexit.
Τα τέσσερα σενάρια για το μετά-Brexit μέλλον της Ε.E.
John McCormick:
Το νέο διχασμένο βασίλειο. Ένα μετά θάνατον Brexit.
Π.Δουδωνής:
Brexit και αγγλική συνταγματική ιδιαιτερότητα.
Το Brexit δεν φέρνει μόνο κακά νέα και καταστροφές
Οποιαδήποτε πηγή πληροφόρησης και να ανοίξω βρίσκομαι μπροστά σε μια εικόνα καταστροφής με το Brexit. Τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις, κυρίως στη Βρετανία, μικρότερες στην Ευρώπη, όμως υπάρχουν και εξελίξεις κι ευκαιρίες σε ένα νέο τοπίο. Η τρομολαγνεία από το αρχικό σοκ δεν τα αναδεικνύει.
Αυτό συμβαίνει απολύτως φυσιολογικά, γιατί τα πράγματα δεν είναι ποτέ μονοσήμαντα και γιατί ακόμα και τα δυσάρεστα δεν έχουν μόνο δυσάρεστες επιπτώσεις.
Θα μπορούσε να αφιερώσει κανείς σελίδες αναλύοντας την κατάσταση μετά την ψήφο της πλειονότητας των Βρετανών για έξοδο της χώρας τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μια πρώτη αποτίμηση, όμως, δείχνει την αρχική, αλλά και μια μελλοντική εικόνα σε τρία βασικά επίπεδα της ζωής: στην πολιτική, την οικονομία και την κοινωνία. Στην ΕΕ, στη διεθνή σκακιέρα και στη Βρετανία.
Κατ αρχήν, το Brexit είναι η νίκη:
-των πιο αμαθών επί των μορφωμένων (σχεδόν όλες οι μεγάλες πόλεις και τα πανεπιστημιακά κέντρα ψήφισαν παραμονή και σχεδόν όλη η επαρχία έξοδο),
-των μεσήλικων και υπερήλικων επί των νέων (οι ηλικίες 17-48 ψήφισαν παραμονή και οι 49 και πάνω έξοδο),
-των μεγαλοαστών, των φεουδαρχών, των εργατών και συνταξιούχων επί των αστών και μικροαστών (τα μεγάλα κεφάλαια και οι ελίτ καθώς και οι "λευκοί εργάτες"με τα φτωχότερα στρώματα ψήφισαν έξοδο, ενώ τα μεσαία αστικά στρώματα παραμονή!),
-των ακροδεξιών και υπερεθνικιστών λαϊκιστών επί των προοδευτικών και ορθολογιστών.
Και ήταν απολύτως φυσικό. Όταν σε βομβαρδίζουν επί 40 χρόνια, και κυρίως τα τελευταία 10, με την προπαγάνδα ότι για όλα τα κακά φταίει η ΕΕ και για όλα τα καλά η μεγαλειώδης Βρετανία και πως για τους χαμηλούς μισθούς (που είναι θηριώδεις για τους ευρωπαίους!) φταίνε οι μετανάστες, θα έχεις βοηθήσει να γεννηθεί το αυγό του φιδιού.
Έχουν άδικο οι επαναστατημένοι; Όχι ακριβώς. Πραγματικά, η δημοκρατία στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διολισθήσει σε μια μορφή ανεξέλεγκτης ολιγαρχίας, μακριά από τους λαούς, τους οποίους χρησιμοποιεί απλώς και εντατικά για να παράγουν πλούτο, ενώ τους επιστρέφει όλο και λιγότερες παροχές κοινωνικών πόρων, δηλαδή κοινωνικό κράτος, χωρίς να δίνει και μεγάλη σημασία στη φωνή τους.
Από την άλλη, έπεσαν θύματα χονδροειδών ψεμμάτων από ανεύθυνους λαϊκιστές, δεδομένου ότι η μετανάστευση έχει σπρώξει μπροστά τη βρετανική οικονομία, η ανεργία είναι σε χαμηλά 40ετίας (5%) και αυτά που εισπράττει η χώρα είναι περισσότερα απ αυτά που δίνει.
Το βρετανικό Brexit απηχεί πιθανότατα τα συναισθήματα μεγάλου μέρους των ευρωπαίων πολιτών για τη "δικτατορία της Γερμανίας των Βρυξελλών" και αυτό το μήνυμα είναι το σοβαρότερο προς τις κεντροευρωπαϊκές και βόρειες χώρες της ΕΕ και πρός τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών. Είναι η ευκαιρία τους να το ακούσουν. Γιατί, με γνώμονα το βάθος της ιστορίας της ανθρωπότητας, το 1848 δεν είναι πολύ μακρυά.
Ας πάρουμε μια γεύση, όμως μιας άλλης θέασης των εξελίξεων.
Για την Ελλάδα:
Οι 17 και οι 27 δεν θα έχουν πια χρόνο και διάθεση να ασχολούνται με τα καπρίτσια της εκάστοτε κυβέρνησης και με τη ρωμέϊκη νοοτροπία του παιδιού που θέλει πάντα κι από μία χάρη, χωρίς να έχει όρεξη να ιδρώσει για να κερδίσει το ψωμί του. Είτε με τη συμμόρφωση, είτε ακόμα και με την επανάσταση...
Εφ όσον η χώρα θέλει να επιζήσει θα πρέπει από δω και πέρα να σηκώσει τα μανίκια και να δουλέψει, κυρίως το πολιτικό και οικονομικό προσωπικό, που δίνουν το παράδειγμα και στους πολίτες.
Ο κουτσουρεμένος προϋπολογισμός της ΕΕ θα στερήσει πόρους από τη χώρα, τους οποίους η Ελλάδα πρέπει να καλύψει με το μόνο τρόπο που παράγει πλούτο: δουλειά. Αυτό απαιτεί άλλη νοοτροπία από τους κυβερνήτες που χαράζουν την πολιτική και από τα παράσιτα της οικονομίας που έχουν μάθει να κερδίζουν προσκολλημένα στο δημόσιο χρήμα. Άλλη νοοτροπία σε όλα τα επίπεδα, εμφυσημένη και στους πολίτες.
Αυτά δεν είναι δυσχέρειες, είναι ευκαιρίες. Και δεν είναι απλώς χρήσιμα. Είναι προϋποθέσεις επιβίωσης πια και η συγκυρία είναι μια μεγάλη ευκαιρία για αλλαγή νοοτροπίας.
Στην παγκόσμια πολιτική:
α) αποδείχτηκε ότι οι περίφημες διεθνείς Αγορές, που υποτίθεται ότι καθορίζουν το μέλλον του κόσμου, δεν είναι και τόσο ισχυρές σε κυρίαρχες στιγμές. Οι Αγορές είχαν εδώ και μέρες προεξοφλήσει την παραμονή της Βρετανίας και οδηγούσαν τιμές και χρηματιστήρια προς αυτή την κατεύθυνση, επηρεάζοντας όλη την κεφαλαιαγορά, επομένως και κομμάτι επενδυτών του λαού. Έχασαν.
β) αποδείχτηκε ότι η ψήφος του λαού είναι ισχυρότερη από την επιθυμία των Αγορών σε πολύ κρίσιμα θέματα που αφορούν στα πιστεύω του λαού. Κι αυτό είναι ένα καλό μήνυμα ότι η Δημοκρατία ως λαϊκή ψήφος, όταν ασκείται με τους κανόνες της, έστω και ελλιπής, εξακολουθεί να είναι η ισχυρότερη δύναμη.
γ) αποδείχτηκε οτι ο σεβασμός στον Πολιτισμό, που ορίζεται σαν η τήρηση των συμφωνηθέντων, εξακολουθεί σε ένα κομμάτι του κόσμου να είναι ισχυρός χάρη στο υψηλό αίσθημα πολιτικής και κοινωνικής αυτοεκτίμησης των Πολιτών, που υποχρεώνει τους πολιτικούς να τους σέβονται. Γιαυτό και η ψήφος δεν απαξιώνεται, αλλά γίνεται σεβαστή.
Το λέω γιατί, το αποτέλεσμα τους δημοψηφίσματος είναι νομικώς συμβουλευτικό και όχι υποχρεωτικά εφαρμοστέο από την κυβέρνηση, δεδομένου και ότι δεν συγκέντρωσε στο σύνολό της η συμμετοχή το 75%, όπως απαιτεί η σχετική νομοθεσία.
δ) Η "εξέγερση" την Βρετανών μπορεί να συνειδητοποιήσει ή να κινητοποιήσει δυνάμεις πολιτών στην Ευρώπη προς μία όχι λαϊκίστικη και ακροδεξιά αμφισβήτηση αυτού που και οι Άγγλοι αμφισβήτησαν: Την παντοδυναμία της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών, που στην ουσία κυβερνά τα κράτη χωρίς να ελέγχεται και χωρίς να λογοδοτεί. Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά είναι χαρακτηριστικά περισσότερο δικτατορίας παρά δημοκρατίας.
ε) Όπως γράψαμε προχτές, αλλά είναι σημαντικό να επαναληφθεί για να είναι πλήρης η εικόνα, αποδείχτηκε ότι το τυχαίο και συγκυριακό είναι διαμορφωτής της ιστορίας έξω και από δομές και βάσεις και εποικοδομήματα και γραμμικές συναρτήσεις, όπως θέλουν να βλέπουν και να ερμηνεύουν την ανθρώπινη δραστηριότητα και ιστορία μαρξιστές και νεοφιλελεύθεροι, που πιστεύουν σε νομοτέλειες και ντετερμινισμούς κάθε είδους (γίνεται αυτό άρα θα γίνει εκείνο και θα καταλήξουμε εκεί).
Το δημοψήφισμα δεν ήταν μια καθοδηγούμενη από τις όποιες πολιτικές και οικονομικές ή κοινωνικές συνθήκες της Βρετανίας, ούτε η παραμονή της Βρετανίας στήν ΕΕ ήταν αίτημα της βρετανικής κοινωνίας. Ήταν η καθαρή ψηφοθηρική ανοησία ενός ανθρώπου, του Κάμερον, που με προεκλογικό πυροτέχνημα το δημοψήφισμα για Brexit είχε δύο στόχους:
- Να κερδίσει τις εκλογές και να γίνει πρωθυπουργός, οξύνοντας τον παλιό αντιευρωπαϊσμό των Άγγλων (για να διαπιστώσει ως πρωθυπουργός τη διάσταση μεταξύ συνθημάτων και πραγματικότητας, το ασύμφορο του Brexit) και
Να εκβιάσει την ΕΕ, ώστε να κερδίσει μικρότερες συνεισφορές της Βρετανίας στις Ευρωπαϊκές υποχρεώσεις. Τις οποίες κέρδισε!
Επειδή, όμως, η Βρετανία είναι χώρα Πολιτών, οι οποίοι σέβονται αυτή τους την ιδιότητα, δεν μπορούσε να αθετήσει την υπόσχεσή του για δημοψήφισμα, όπως θα έκαναν εύκολα άλλοι πρωθυπουργοί σε τριτοκοσμικές χώρες της Ευρώπης, με λαούς που έχουν χαμηλή πολιτική αυτοεκτίμηση.
ζ) Η Βρετανία παύει για αρκετά χρόνια να έχει τον ίδιο ισχυρό λόγο που είχε μέχρι σήμερα σε κάθε είδους διεθνείς σχέσεις και διαπραγματεύσεις, με εξαίρεση τη θέση της στον πυρήνα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, στο ΝΑΤΟ και την πάγια θέση της ως πυρηνική δύναμη.
Παρ όλα αυτά, κάθε δύναμη που υποβαθμίζεται οικονομικά υποβαθμίζεται και σε θέση ισχύος. Αυτό είναι κακό για τη Βρετανία, αλλά πολύ καλό για όλα τα περιφερειακά κράτη και τα υπολείμματα των αποικιών, που έχουν την ευκαιρία να συνομιλούν ή να αντιμετωπίζουν πια μια πιο αδύναμη κυριαρχία. Το ίδιο ισχύει και για την Κύπρο.
η) Η διεθνής διπλωματία θα απαλλαγεί απο την πάγια αγγλική αλαζονεία και ένα πρώτο δείγμα είναι ο τρόπος που η κυβέρνηση και τα κόμματα στο Λονδίνο αντιμετωπίζουν τις διεθνείς αντιδράσεις εδώ και τρείς μέρες, αλλά και ο τρόπος που η ΕΕ (με περιττή, άστοχη και συμπλεγματική απαξίωση), οι ΗΠΑ (στήριξη σε δοκιμαζόμενο αδύναμο) και η Ρωσία υποδέχτηκαν το Brexit.
θ) Θέσεις που είχε μέχρι σήμερα η Βρετανία στη διεθνή σκακιέρα θα αποτελέσουν ζήτημα ανταγωνισμού μεταξύ των άλλων μεγάλων δυνάμεων ΕΕ, ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας και δευτερευόντως μεταξύ περιφερειακών δυνάμεων που θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία (Ινδία, Ιαπωνία). 'Ενα νέο τοπίο θα αντικαταστήσει το τρέχον. Η ζωή αλλάζει. Δεν είναι κακό.
Μένει να δοκιμαστεί αν αυτό που είπε κάποτε ο Ε Αβέρωφ για όσους φεύγουν από τα μεγάλα κόμματα ισχύει και για τα κράτη στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον: "Όποιος φεύγει από το μαντρί τον τρώει ο λύκος."
ι) Είναι πιό πιθανό ότι κανένας λύκος δεν θα φάει την Αγγλία. Επειδή δεν συμφέρει κανέναν απο τους συμμάχους της στη δυτική σφαίρα να αποδυναμωθεί ένας ισχυρός παράγοντας. Και η Αγγλία είναι, παρ όλα αυτά, ένας τέτοιος.
Επομένως, θα παραμείνει ισχυρή η θέση της στο ΝΑΤΟ και όπου αλλού συμμετέχει στρατιωτικά στις επιχειρήσεις της δύσης.
κ) Ούτε η ΕΕ ούτε η Βρετανία είναι τόσο ανόητοι ώστε να διαρρήξουν τις οικονομικές και πολιτικές τους θέσεις.
Μπορεί οι πολιτικοί νάνοι της ΕΕ να βιάστηκαν προχτές να υποτιμήσουν τιμωρητικά (κατά την προσφιλή βλακώδη νοοτροπία τους) τη Βρετανία καλώντας την να βιαστεί να τους αδειάσει τη γωνιά (επειδή έχουν μπουχτίσει εδώ και χρόνια από τη βρετανική αλαζονεία μέσα στα όργανα της ΕΕ, αλλά και επειδή έχουν ανάγκη να δείξουν πόσο ισχυροί είναι!), αλλά όλοι ξέρουν ότι σε αχαρτογράφητα νερά πας σιγά-σιγά γιατί δεν έχεις ιδέα τι φέρνει η κάθε απόφαση που θα πάρεις.
Επομένως, το πιο πιθανό σενάριο είναι πως το διαζύγιο θα είναι βελούδινο, για να μην πω ότι οι εταίροι θα συνεχίσουν να κοιμούνται και μαζί πολύ συχνά.
1.
σε πολιτικό επίπεδο, δεδομένου οτι όλοι ανήκουν σε ένα φιλελεύθερο/νεοφιλελεύθερο στρατόπεδο
2.
σε στρατιωτικό επίπεδο, δεδομένου οτι όλοι σχεδόν ανήκουν στο ΝΑΤΟ και σε μια αντιρωσική συμμαχία
3.
σε οικονομικό επίπεδο, δεδομένου οτι Βρετανοι και Ευρωπαίοι είναι συμμέτοχοι σε χιλιάδες εταιρίες και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (και στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων) και σε εκατοντάδες εμπορικές συμφωνίες, σχέδια και πράξεις, που άλλα είναι αδύνατο να διαχωριστούν και άλλα δε συμφέρει να σπάσουν.
Επομένως, το πιο πιθανό είναι πως το οριστικό διαζύγιο θα αργήσει να βγεί, αφού και από το άρθρο 50 της συνθήκης, που προβλέπει την αποχώρηση μιας χώρας, δίνεται η δυνατότητα να παραταθεί ο χρόνος αποχώρησης και πέρα από τα 2 χρόνια, χωρίς να τίθεται θέμα ανώτατου όριου.
λ) Το πιό πιθανό σενάριο είναι μιά σύνδεση της ΕΕ με τη Βρετανία, ή την Αγγλία-Ουαλία στη χειρότερη για τη Βρετανία περίπτωση, με τέτοια μορφή, που ούτε η ΕΕ να χάσει ένα κομμάτι από τον όγκο της βρετανικής συμμετοχής, ούτε η Βρετανία να χάσει ένα κομμάτι από τον όγκο της ευρωπαϊκής αγοράς. (το 43% των βρετανικών προϊόντων εξάγεται στους 27 και το 53% εισάγεται απο τους 27).
Το μοντέλο της σχέσης Νορβηγίας - ΕΕ, που παρέχει ελευθερία κινήσεως και προνομιακές σχέσεις σαν σε χώρα μέλος, με ταυτόχρονη οικονομική ετήσια εισφορά στον προϋπολογισμό της ΕΕ είναι παρόν και πετυχημένο.
μ) Δεδομένου οτι ο κόσμος τρέχει πια πολύ γρήγορα, κανείς δεν ξέρει πώς θα είναι το διεθνές πολιτικό και οικονομικό τοπίο σε 2 χρόνια, μια και η κρίση όχι απλώς δεν έχει υποχωρήσει, αλλά εντείνεται αφού οι οικονομίες καθοδηγούνται είτε από τζογαδόρους, είτε από στενόμυαλους, που έχουν πετάξει το κλειδί του μπαρμπα Κέϋνς στην αποθήκη και δεν κάνουν καν τον κόπο να το αναζητήσουν.
Στην Ευρωπαϊκή πολιτική:
α) Η έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕ είναι το πρώτο ζωντανό παράδειγμα για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει έξοδος οποιασδήποτε χώρας από την Ένωση. Ένα παράδειγμα που μέχρι τώρα δεν υπήρχε και στη θέση του φύτρωναν μπαμπούλες και φαντάσματα.
Μπορεί να μην είναι όλες οι χώρες αντίστοιχες με τη Βρετανία οικονομικά και πολιτικά, αλλά θα υπάρχει ένα βασικό μοντέλο στη θέση του σημερινού "τίποτε". Κι αυτό είναι εξαιρετικά χρήσιμο για οποιαδήποτε πολιτική και οικονομική ανάλυση και θέαση της πραγματικότητας και των μελλοντικών σχεδιασμών όχι μόνο των κρατών, αλλά και των οικονομικών παικτών ανά τον κόσμο. Τα σκοτάδια και οι μπαμπούλες δεν ευνοούν την ανάπτυξη τεχνολογίας και πλούτου. Το φώς είναι πάντα καλύτερο.
β) Το Brexit είναι το ηχηρότερο καμπανάκι στ αυτιά του κατεστημένου των Βρυξελλών, των πολιτικών ηγετών στις 27 πρωτεύουσες της ΕΕ και της γερμανικής κυβέρνησης. Είναι η μοναδική, ίσως, ειρηνική ευκαιρία που έχουν να καταλάβουν, ότι έχουν κατασκευάσει σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο ένα εχθρικό προς τους λαούς τους έκτρωμα μιας διακυβέρνησης στην κυριολεξία ερήμην των λαών, μακριά από το αρχικό και μοναδικό όραμα της Πολιτικά Ενωμένης Ευρώπης, των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης και όχι των οικονομικά προνομιούχων κρατών της Ευρώπης, που έβαλαν σαν στόχο ο Μονέ, ο Σουμάν, ο Σπινέλι, ο ντε Γκάσπερι και στη συνέχεια ο ντε Γκώλ και Μπράντ με τον ντ Εσταίν.
Γιατί το πολιτικό όραμα μιας πολιτικά ενωμένης Ευρώπης θα έδινε μοιραία και την ευκαιρία στους λαούς να πάρουν αυτή την Ευρώπη ενωμένοι στα χέρια τους, μέσα από τις δημοκρατικές διαδικασίες τόσων χρόνων. Τον πλούτο τον παράγουν οι λαοί με την τεχνολογία, δεν τον παράγουν οι γραφειοκρατίες.
Οι ηγέτες της ΕΕ σήμερα έχουν μια από τις τελευταίες ίσως ειρηνικές ευκαιρίες να στρίψουν το τιμόνι από τη στρατοκρατικά γερμανοκρατούμενη Ευρώπη στην Πολιτικά Ενωμένη Ευρώπη. Επειδή το Brexit έδειξε σε όλο του το μεγαλείο πόσο χώρο να ακουστεί έχει η φωνή πολιτικών νούμερων σαν τον Φάρατζ και τον Τράμπ και πολιτικά επικίνδυνων σαν τη γαλλική , την ουγγρική, την αυστριακή, τη νορβηγική, τη φιλανδική, ακροδεξιά και πολιτικά νάνων (κατά τον Κόλ) σαν τη Μέρκελ και τον Ολαντ, που καθορίζουν τις τύχες όλων μας.
γ) Οι Ευρωπαίοι έχουν να αντιμετωπίσουν έναν ανερχόμενο φασισμό και έναν εθνοκεντρισμό, που έχουν τραφεί από τις πολιτικές λιτότητας και περιφρόνησης για τις εθνικές ταυτότητας, τις οποίες ακολουθούν οι απάτριδες γραφειοκρατίες της ΕΕ και η άπατρις νεοφιλελεύθερη παγκόσμια οικονομική πολιτική.
Η ψήφος των Βρετανών είναι ένα καλό ξυπνητήρι για όλους. Όταν σπαει ένα σπυρί και βγαίνει πύον ο οργανισμός δίνει την ευκαιρία κάθαρσης. Η ανθρώπινη βλακεία ή ευφυία μπορεί να μετατρέψει τη διαδικασία σε σήψη ή ίαση.
δ) Η ΕΕ αποδυναμώνεται στρατιωτικά. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε στρατιωτική ενδυνάμωση της Γερμανίας για να καλυφθεί το κενό κι αυτό δεν είναι αισιόδοξο για κανέναν. Η ΕΕ είχε ισχυρή φωνή στη διεθνή σκακιέρα και χάρη στην ισχυρή στρατιωτική παρουσία της Βρετανίας στους κόλπους της.
ε) Αυτή η νέα κατάσταση μπορεί να αναγκάσει την ΕΕ σε δύο κινήσεις, που εκρεμούν, εκτός από την πρώτιστη, την Πολιτική Ενοποίηση:
1.
Την ακριβοθώρητη δημοσιονομική ενοποίηση,
2.
Τη δημιουργία ευρωπαϊκού στρατού (εξαιρετικά άχρηστου στην πράξη, δεδομένου οτι η ΕΕ δεν απειλείται από κανέναν, πολύ χρήσιμου σε έναν παράλογο κόσμο που συναλλάσσεται διεθνώς, παίρνοντας υπ όψιν την ισχύ των όπλων).
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
α) Όταν φεύγει ο δεύτερος μεγαλύτερος οικονομικός παίκτης και πρώτος σε στρατιωτική ισχύ από τους πυλώνες σου, δεν είναι και η ευτυχέστερη σου στιγμή.
Έτσι, η ΕΕ, σε πολύ γενικές γραμμές, χωρίς να μπούμε σε λεπτομέρειες:
1.
θα χάσει ετησίως περί τα 4-7 δισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της, που είναι η βρετανική συμμετοχή (αν δεν εφαρμοστεί το μοντέλο Νορβηγίας) και φυσικά, το σπουδαιότερο, την ευρωστία, την αντιγραφειοκρατική ταχύτητα και τη φρεσκάδα του βρετανικού εμπορικού δαιμόνιου. Θα χάσει επίσης τις ειδικές σχέσεις που είχε με τις χώρες της βρετανικής κοινοπολιτείας σαν benefit της βρετανικής ύπαρξης στην ΕΕ. Θά χάσει την ταχύτητα διείσδυσης που έχει η Βρετανία σε εμπορικούς και επενδυτικούς δρόμους και την ικανότητά της να ανοίγει νέους. Θα μείνει με τη βραδυκίνητη, χωρίς φαντασία και διεφθαρμένη μηχανή της Γερμανίας και της Γαλλίας του "λάδωνε και προχώρα".
2.
Θα αποκτήσει έναν νέο ανταγωνιστή στις αγορές και στήν τεχνολογία σε περιοχές του κόσμου που μέχρι σήμερα ήταν παρούσα και σε νέες, που θα δημιουργηθούν.
3.
Μπορεί να αντιμετωπίσει την κυριότερη οικονομική απειλη μιάς σύμπραξης των English speaking People (ΗΠΑ, Καναδας, Αυστραλια, Βρετανία), ή να ενταχθεί η Βρετανία στη βορειοατλαντική ένωση NAFTA από την ανάγκη της Βρετανίας για επιβίωση, απέναντι στην οικονομική δύναμη της ΕΕ, αν κάτι τέτοιο γίνει δεκτό από τις ΗΠΑ.
Μια σύμπραξη ακόμα και ΗΠΑ -Βρετανίας θα είναι ένας ισχυρότατος ανταγωνιστής της ΕΕ. Στην ιστορία, μετα το 1780, οι ΗΠΑ δεν εγκατέλειψαν ποτέ τη "μητριά Βρετανία".
Παρ όλα αυτά, η ΕΕ είναι από άποψη δυνατοτήτων ένα οικονομικό θηρίο μπροστά στη Βρετανία μόνη της. Και οι δυνατότητές της επιβίωσης και εξάπλωσής της είναι τεράστιες. Αλλά, εξαρτάται από αυτούς που την κυβερνούν να συμπεριφερθεί και ως θηρίο.
Ήδη, τα πρώτα καλά νέα για την ΕΕ είναι η τάση για μεταφορά του οικονομικού κέντρου από το Λονδίνο στο Παρίσι και τη Φραγκφούρτη. Τράπεζες και άλλα χρηματοπιστωτικα ιδρύματα εγκαταλείπουν το City για την Ευρώπη. Το ίδιο σχεδιάζουν από προχτές και μεγάλες επιχειρήσεις. Χιλιάδες θέσεις εργασίας ανοίγουν για την εξειδικευμένη Ευρώπη.
Στη βρετανική πολιτική
α) δίνεται η μοναδική ευκαιρία στους Σκώτους και τους Ιρλανδούς να γίνουν ανεξάρτητα κράτη, έξω από την αγγλική κυριαρχία, που υφίστανται εδώ και αιώνες. Ακόμα σπουδαιότερο, όχι μόνοι και αδύναμοι, αλλά σαν κράτη μέλη της ΕΕ.
Το αίτημα είναι για πρώτη φορά στην ιστορία απολύτως εφικτό γιατί και οι δύο οντότητες μπορούν να καλυφθούν μέσα στα οικονομικά και πολιτικά πλαίσια μιας άλλης μεγάλης δύναμης, της ΕΕ
Η Βόρεια Ιρλανδία έχει πια κάθε νόμιμο λόγο να δικαιούται την πολυπόθητη και βαμμένη με αίμα εδώ και 200 χρόνια ένωσή της με την Ιρλανδία, που είναι μέλος της ΕΕ, αφού οι κάτοικοί της με 56% ψήφισαν την παραμονή τους στην Ένωση, αν κάτι τέτοιο τεθεί σε δημοψήφισμα.
Η Σκωτία έχει κάθε νόμιμο δικαίωμα σαν αυτόνομη κοινοβουλευτική δημοκρατία που είναι να παραμείνει στην ΕΕ, όπως ψήφισε το 62% του λαού της και να μη χάσει τα προνόμια της, εφ όσον κι αυτό τεθεί σε δημοψήφισμα.
Η Αγγλία θα αντιμετωπίσει τεράστια προβλήματα και με τις δύο χώρες. Στη Β. Ιρλανδία θα εγκαταλείψει την δήθεν προστασία της προτεσταντικής μειονότητας, άρα και τα εκεί στρατεύματα.
Στη Σκωτία θα πρέπει να ρυθμίσει το οικονομικό καθεστώς των πετρελαιοπηγών της Βόρειας Θάλασσας, οι οποίες είναι στη Σκωτική Θάλασσα!
β) Η Βρετανία πρέπει να αναθεωρήσει και να ξανασχεδιάσει όλη την εξωτερική της πολιτική, η οποία μέχρι σήμερα, εδώ και 35 χρόνια ασκείτο με γνώμονα την ύπαρξή της μέσα σε μια μεγάλη ευρωπαϊκή πολιτική οντότητα. Ακόμα και η πολιτική της στην Κοινοπολιτεία χρησιμοποιούσε ως ισχυρή πλάτη τη συμμετοχή της στην ΕΕ.
Αυτό σημαίνει νέο διεθνές γεωπολιτικό τοπίο, δεδομένου οτι η Βρετανία ήταν (και λόγω ΕΕ) ένας από τους πρωταγωνιστές παίκτες.Σημαντικό ρόλο σ αυτό έπαιζε η οικονομική ισχύς που είχε για να τροφοδοτεί τη στρατιωτική μηχανή, πράγμα που θα της είναι εξαιρετικά δυσχερές από σήμερα.
Μοιάζει με την επόμενη του Β Παγκόσμιου, που το Λονδίνο παρέδωσε το πνεύμα της αυτοκρατορίας εν μέρει στις ΗΠΑ και έχασε όλες τις αποικίες εξ αιτίας της οικονομικής δυσπραγίας από την οικονομική καθίζηση που είχε υποστεί.
γ) Μια ανακατάταξη συντελείται ήδη στον κομματικό χάρτη της χώρας. Οι εποχή της αθωότητας του Βρετανού πολίτη, που ήταν εύπιστος σε οποιονδήποτε πολιτικό του μοιάζει να τελειώνει με το ξεσκέπασμα της λαοπλάνου φυσιογνωμίας του Φάρατζ, της ανικανότητας του Κάμερον και της ανεπάρκειας του Κόρμπιν.
Η χειρότερη επόμενη μέρα που θα ξημερώσει σίγουρα για τον μέσο Βρετανό πολίτη μπορεί να τον στρέψει είτε σε μιά πιο συντηρητική εσωστρεφή εθνικιστική θέση, που δεν θα οφελήσει ούτε τον ίδιο ούτε την πατρίδα του, είτε στην αφύπνιση και την ευθυγράμμιση με τη νοοτροπία των νέων, των μορφωμένων, των συνειδητών εργαζόμενων και των επιχειρηματιών, που παράγουν αυτό που ο μπαρμπα Σμίθ ονόμαζε "Ο Πλούτος των Εθνών" και ο μπαρμπα Μαρξ "Ο πλούτος της εργατικής τάξης". Στο αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Είναι η δουλειά μας, με την τεχνολογία και την ευφυία. Το διακύβευμα είναι πώς θα τη μοιράσουμε πιο δίκαια.
Στη βρετανική κοινωνία:
α) τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος έδειξαν καθαρά, ότι οι ηλικίες 18-49, που είναι το μέλλον, ψήφισαν συντριπτικά υπέρ της Ένωσης. Ηττήθηκαν από τις γενιές που θα φύγουν κι αυτό είναι επιζήμιο ως προς το αποτέλεσμα, αλλά αισιόδοξο ως προς το αύριο. Γιατί αυτές οι γενιές του αύριο έχουν τη δύναμη να ανατρέψουν τις κατεστημένες νοοτροπίες μόλις συνειδητοποιήσουν πόσο ακριβά πρόκειται να πληρώσουν αυτές πρώτα και περισσότερο τις αποφάσεις μιας φαντασιόπληκτης και συντηρητικής γεροντοκρατίας.
β) οι μεγαλύτερες πόλεις Λονδίνο, Μάντσεστερ, Λίβερπουλ, το Κάρντιφ σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ουαλία, το Εδιμβούργο φυσικά, που είναι τα κέντρα της ελεύθερης και προχωρημένης σκέψης σε σχέση με τη συντηρητική και πιο καθυστερημένη επαρχία ψήφισαν την Ένωση. Τα κέντρα του σήμερα και του αύριο. Αυτά που θα πληγούν περισσότερο από την αποχώρηση.
Αυτά τα μεγάλα κέντρα και οι νέοι άνθρωποι είναι από σήμερα φυτώρια αναταραχής και αμφισβήτησης της γεροντοκρατίας και της συντήρησης και του παλιού κόσμου της φαντασιόπληκτης κλειστής κοινωνίας μιας Βρετανίας των 7 θαλασσών που δεν υπάρχει εδώ και 100 χρόνια.
Ένα άλλο αύριο.
Η Ευρώπη κι η Βρετανία, αλλά κι ο κόσμος όλος μπήκαν σε μιά νέα εποχή. Κανείς δεν ξέρει αν οι αλλαγές θα είναι μικρές ή μεγάλες, επωφελείς ή επιζήμιες και σε ποια έκταση. Ξέρουμε, όμως, οτι σε κάθε αλλαγή οι άνθρωποι έχουν την τάση να τρομοκρατούνται και να μεγαλοποιούν τους κινδύνους, παραβλέποντας ο,τιδήποτε άλλο. Είναι φυσικό.
Η ιστορία έχει δείξει οτι οι φόβοι των ανθρώπων μπροστά στις αλλαγές αποδεικνύονται συνήθως υπερβολικοί. Αντίθετα, ο εφησυχασμός και η πίστη οτι όλα πάνε κατ ευχήν και τίποτε δεν πρέπει ν αλλάξει οδηγεί σε καταστροφές.
Ήδη, στούς δρόμους του Λονδίνου και του Εδιμβούργου υψώνονται νέες φωνές, που διαμαρτύρονται για την καταδίκη τους να ζήσουν σ έναν κόσμο χειρότερο εξ αιτίας της απόφασης που πήρε γι αυτούς το παρελθόν.
Όταν συγκρούεται το παλιό με το καινούργιο κάτι καλύτερο ανατέλλει στον κόσμο. Στην αρχή πάντα πονάει, όπως πονάει κάθε γέννα. Αλλά, στο τέλος, ένα παιδί γεννιέται. Το κυριότερο, είναι δικό μας παιδί. Γέννημα της εποχής μας.
Γ. Παπαδόπουλος - Τετράδης
27/6/2016
http://www.liberal.gr/arthro/60602/apopsi/stili-alatos/to-Brexit-den-fernei-mono-kaka-nea-kai-katastrofes.html
Σκίτσο του Κ.ΓΡΗΓΟΡΙΑΔΗ
Όχι δάκρυα για το Brexit
Σε πολλούς παρατηρητές έχει δημιουργηθεί η αίσθηση ότι η Μεγάλη Βρετανία έθεσε τη θηλιά στο λαιμό της με το δημοψήφισμα της Πέμπτης και θα αυτοκτονήσει αν υλοποιήσει την απόφαση για έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Και πως τα δάκρυα των Ευρωπαίων είναι κροκοδείλια. Η Βρετανία ήταν το βασικό εμπόδιο σε κάθε περαιτέρω μεταρρυθμιστική προσπάθεια προς την ευρωπαϊκή ενοποίηση. Μονίμως ζητούσε εξαιρέσεις και απαιτούσε να της επιστραφούν όσο περισσότερα ήταν δυνατόν από αυτά που έδινε.
Αν κάποιος δυσκολευτεί με τη βρετανική αποχώρηση –πέραν της ίδιας, που θα χάσει πολλά–, είναι η Γερμανία. Το Λονδίνο ήταν ο άλλος πόλος στο εξισορροπητικό παιχνίδι του Βερολίνου μεταξύ Βρετανίας και Γαλλίας.
Για διαφορετικούς λόγους ήθελε και τους δύο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν θα τα βάψει όμως μαύρα με τη βρετανική αποχώρηση, η οποία θα έχει, βεβαίως, μια σειρά παρενεργειών, αλλά θα αποτελέσει την τομή σε μια γραμμική πορεία της Ευρώπης από την επομένη του Β΄ ΠΠ, που εξάντλησε τις δυνατότητες που είχε.
Αυτόν τον επαναπροσδιορισμό τον είχε –και τον έχει– ανάγκη η Ευρώπη για να επιβιώσει. Χρειαζόταν ένα τράνταγμα για να επαναπροσδιορίσει τους στόχους και την προοπτική της. Ορισμένοι το περίμεναν με το Grexit, αλλά ήρθε με το Brexit. Η Ελλάδα εμφανίστηκε με μεγαλύτερη διπλωματική μνήμη της διδασκάλισσας στο είδος Μεγάλης Βρετανίας. Φαίνεται πως ενεργοποιήθηκε η καταγεγραμμένη, γενετικά, βυζαντινή διπλωματική παράδοση.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι ένα παράδειγμα που μπορεί να εκλείψει. Ήταν το αποτέλεσμα μιας πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής αναγκαιότητας. Κράτησε την ήπειρο ειρηνική και ενωμένη για αρκετά χρόνια, αύξησε την ευημερία των λαών της, έφερε σε επαφή τις κοινωνίες. Οι θεσμοί περιέχουν μια δυναμική ενέργεια η οποία εξαντλείται από την κοινωνική εντροπία. Ήταν αναμενόμενο την ίδια μοίρα να έχουν και οι ευρωπαϊκοί θεσμοί. Εκείνο που θα περίμενε κανείς από τις ευρωπαϊκές ηγεσίες ήταν η ανανέωση αυτής της ενέργειας. Για λόγους πολλούς δεν το έκαναν. Τώρα, με την βρετανική αποχώρηση δεν υπάρχουν περιθώρια αναβολών.
Η Ευρώπη ή θα προχωρήσει προς περαιτέρω ενοποίηση ή θα βιώσει μια μακρά αποσύνθεση. Δεν πρόκειται να διαλυθεί, δεν πρόκειται να καταστραφεί. Διότι αποτελεί μια διεθνή οντότητα πολύ κοντύτερα στο πρότυπο που χρειάζεται η μορφή οικονομίας που κυριαρχεί. Οι οικονομικές ανάγκες επηρέασαν, ιστορικά, το είδος των κρατικών μορφωμάτων. Ορισμένοι θεωρούν πως η κρίση που διέρχεται η Ευρώπη σημαίνει αποτυχία της προσπάθειας υπέρβασης των εθνικών κρατών. Λησμονούν, όμως, ότι το εθνικό κράτος αποτέλεσε διαλεκτικό προϊόν της εποχής ανόδου του καπιταλισμού.
Η εποχή αυτή παρήλθε. Οι μεγάλες αφηγήσεις τελείωσαν. Η οικονομία ξεπέρασε τα εθνικά σύνορα. Οι κοινωνίες συγκροτούνται σε μικρές συλλογικότητες.
Και οι μικρές αυτές συλλογικότητες βρίσκουν μεγαλύτερο περιθώριο κινήσεων σε διεθνείς οντότητες όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση παρά στα εθνικά κράτη. Το εσωτερικό παράδειγμα στο Ηνωμένο Βασίλειο μετά το δημοψήφισμα, είναι χαρακτηριστικό. Η Σκωτία και η Βόρεια Ιρλανδία δήλωσαν πως θέλουν να παραμείνουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η επιμονή του Ηνωμένου Βασιλείου στην έξοδο από την ΕΕ θα του δημιουργήσει άλλα προβλήματα, πολύ πιο σοβαρά. Η κρατική του ενότητα αμφισβητείται.
Εκτίμησή μας αποτελεί ότι η Μεγάλη Βρετανία δεν θα υλοποιήσει την απόφαση του δημοψηφίσματος. Το αποτέλεσμα δεν σημαίνει και αυτόματη υλοποίηση. Χρειάζεται επικύρωση της απόφασης εξόδου από τη βρετανική Βουλή, και αυτό είναι συζητήσιμο αν ποτέ γίνει.
Η πλέον διαφαινόμενη εξέλιξη είναι η χώρα να οδηγηθεί σε εκλογές και ο νέος πρωθυπουργός –που θα είναι υπέρ της παραμονής της χώρας στην ΕΕ– να επικαλεστεί το εκλογικό αποτέλεσμα ώστε να αναιρέσει την απόφαση του δημοψηφίσματος.
Αυτό, φυσικά, θα γίνει αφού και η πολιτική ελίτ της χώρας και ο λαός της συνειδητοποιήσουν τα δυσμενή αποτελέσματα που θα είχε για τη Βρετανία η έξοδος από την ΕΕ. Και τα αποτελέσματα αυτά είναι πολλαπλά. Ο τρόπος που χειρίστηκε την παραίτησή του ο Κάμερον αποκαλύπτει αυτό το σκεπτικό.
Η Βρετανία ήταν, και ως έναν βαθμό παραμένει, εμπορική δύναμη. Η έξοδος από την ΕΕ της στερεί τον μεγαλύτερο, αριθμητικά, και πιο ενοποιημένο, θεσμικά, εμπορικό χώρο.
Η ελκυστικότητά της ως «πύλης» ξένων επενδύσεων για την Ευρώπη θα εξαφανιστεί αν η χώρα δεν αποτελεί, πλέον, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σπουδαιότερη όμως από τις οικονομικές επιπτώσεις είναι η αμφισβήτηση του ενιαίου της χώρας. Όπως προαναφέρθηκε, η Σκωτία θα θελήσει να θέσει και πάλι θέμα απόσχισης και η Βόρεια Ιρλανδία θέμα συνέχισης της παραμονής της στην ΕΕ και ενοποίησής της με την Ιρλανδία. Η Ισπανία έθεσε, ήδη, θέμα συγκυριαρχίας στο Γιβραλτάρ για να έχει η ΕΕ πρόσβαση στο βράχο. Όντας αποικία της Βρετανίας, το Γιβραλτάρ ψήφισε με μεγάλη πλειοψηφία υπέρ της παραμονής στην ΕΕ. Στη λεγόμενη «κοινοπολιτεία» αναμένεται τις επόμενες ημέρες να εμφανιστούν και άλλα προβλήματα.
Η συνεκτίμηση αυτών, και άλλων πολλών, αρνητικών εξελίξεων για τη Μεγάλη Βρετανία, θα οδηγήσει την πολιτική και οικονομική της ελίτ στη «σχολή Τσίπρα». Την αναζήτηση, δηλαδή, ενός λόγου για να μην υλοποιήσει την απόφαση του δημοψηφίσματος.
Χωρίς αμφιβολία, επιπτώσεις θα υπάρξουν και στην ΕΕ, αλλά αυτές είναι που θα την αναγκάσουν να μετασχηματιστεί.
Αν η Βρετανία αποδείξει ότι μπορεί να επιβιώσει εκτός ΕΕ, αυτό θα αποτελέσει επιχείρημα ευρωσκεπτικιστών, αλλά και κυβερνήσεων, για σκληρότερες διαπραγματεύσεις με τις Βρυξέλλες. Η ΕΕ δεν μπορεί να υποχωρεί συνέχεια. Θα αναζητήσει κοινά αποδεκτούς από όλους κανόνες. Αν αυτοί οι κανόνες δεν βρεθούν, το χάσμα μεταξύ Βορρά-Νότου και δυτικής και κεντρικής Ευρώπης θα διευρύνεται.
Η Βρετανία παρείχε αμυντική ισχύ στην Ένωση και αύξανε τη διεθνή επιρροή της. Και εδώ θα πρέπει να υπάρξει ενοποίηση των δυνάμεων ώστε η Ένωση να καταστεί, διεθνώς, μια υπολογίσιμη δύναμη. Το ίδιο ισχύει και στα ζητήματα ασφαλείας.
Στον οικονομικό τομέα ήδη, λόγω και της κρίσης, έχουν αναπτυχθεί διάφοροι προβληματισμοί για θεσμούς με έντονο το στοιχείο της ενοποιητικής κατεύθυνσης.
Η βίαιη αλλαγή στο ευρωπαϊκό τέλμα ήταν ό,τι χρειαζόταν αυτήν τη στιγμή η Ευρωπαϊκή Ένωση για να πάρει σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον της. Όλα δείχνουν ότι θα το κάνει. Διαφορετικά η αποσύνθεσή της θα οδηγήσει σε μια μαύρη τρύπα στην περιοχή, με επιπτώσεις που θα μας θυμίσουν τη μακρά ευρωπαϊκή χιλιετία.
Και κάτι για τους ημέτερους. Όσοι επιχαίρουν είτε από την οπτική του ευρωσκεπτικιστή είτε του κυβερνητικού ινστρούχτορα που περιμένει χαλάρωση των πιέσεων, ας είναι πιο προσεκτικοί. Οι εξελίξεις δεν ευνοούν τον καιροσκοπισμό τους. Όταν ένας θεσμός συνηθίσει στη διαχείριση μιας κρίσης σαν κι αυτήν που προκαλεί η Βρετανία, οι μικρότερες κρίσεις τής είναι παιχνιδάκια.
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΣΑΒΒΙΔΗΣ
25/6/2016
http://www.pontos-news.gr/article/151619/ohi-dakrya-gia-brexit
Το επόμενο «λάθος» που μπορεί να καταστρέψει το ευρώ
Η Βρετανία θα αντέξει το σοκ του Brexit, εκτιμά ο W. Münchau. Γιατί ο πραγματικός κίνδυνος βρίσκεται στην Ευρώπη. Το ιταλικό δημοψήφισμα που μπορεί να ανοίξει τον ασκό του Αιόλου για το ευρώ.
Η βρετανική ψήφος για έξοδο από την ΕΕ δεν θα σπάσει μόνο τους δεσμούς μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και του μπλοκ, και κατά πάσα πιθανότατα μεταξύ Σκοτίας και Αγγλίας, έχει τη δυνατότητα να καταστρέψει την ευρωζώνη.
Αυτό δεν είναι το κύριο που απασχολεί τον κόσμο αυτή τη στιγμή. Αλλά είναι πιθανώς ο μεγαλύτερος αντίκτυπος όλων. Είμαι πεπεισμένος ότι οι συνέπειες του Brexit θα είναι ουδέτερες έως μετρίως αρνητικές για τη Βρετανία, αλλά καταστροφικές για την ΕΕ.
Το κύριο πρόβλημα δεν είναι το ότι άλλες χώρες αναμένουν να διεξάγουν δημοψηφίσματα για την ευρωπαϊκή συμμετοχή. Το πρόβλημα είναι πιο έντονο. Το επόμενο δημοψήφισμα που θα διεξαχθεί στην ΕΕ θα πραγματοποιηθεί στην Ιταλία τον Οκτώβριο. Δεν είναι για την ΕΕ, αλλά σχετικά με τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις του Ματέο Ρέντσι. Ο Ιταλός πρωθυπουργός παίρνει ένα ρίσκο αντίστοιχα επικίνδυνο με εκείνο του Ντέιβιντ Κάμερον.
Ζητά από τους Ιταλούς να συμφωνήσουν σε μια σειρά μεταρρυθμίσεις για τη βελτιστοποίηση του πολιτικού συστήματος της Ιταλίας. Οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις είναι εύλογες. Οι Ιταλοί, όμως, βλέπουν το δημοψήφισμα σαν ευκαιρία για ψήφο κατά της κυβέρνησης στα μέσα της θητείας της.
Ο κ. Ρέντσι έχει υποσχεθεί ότι θα παραιτηθεί αν χάσει στο δημοψήφισμα. Αν πράγματι χάσει, θα έχει κάνει ένα μνημειώδες λάθος όπως και ο Κάμερον.
Οι δημοσκοπήσεις δίνουν ένα μικρό προβάδισμα στο «ναι», αλλά ενδέχεται να είναι όσο αναξιόπιστες είναι και οι βρετανικές. Οι φίλοι μου στην Ιταλία μού λένε ότι ο Μ. Ρέντσι μπορεί κάλλιστα να χάσει, ενώ στην περίπτωση αυτή είτε θα παραιτηθεί άμεσα, είτε θα ζητήσει εκλογές για τις αρχές του 2017.
Οι συνέπειες του Brexit στην Ιταλία είναι εξαιρετικά ανησυχητικές, για τρεις λόγους. Πρώτον, εξετάστε τον οικονομικό αντίκτυπο. Η οικονομία της Ιταλίας καταγράφει το τελευταίο διάστημα αδύναμη ανάκαμψη, έπειτα από μακρά ύφεση. Η βρετανική ψήφος θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη της ευρωζώνης. Αλλά για την Ιταλία, αυτό σημαίνει επιστροφή σε ρυθμό ανάπτυξης κάτω του 1% ή και χειρότερα.
Δεύτερον, δώστε προσοχή στις ιταλικές τράπεζες, οι οποίες είναι οικτρά υποκεφαλαιοποιημένες. Ένα πρόσφατο σχέδιο για ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού συστήματος έχει σταθεί απογοητευτικό. Οι μοναδικές επιλογές που απομένουν για να σωθεί το σύστημα είναι ένα πρόγραμμα υπό τον ESM, στο οποίο ο κ. Ρέντσι σίγουρα θα αντισταθεί, ή η απόρριψη μιας μεγάλης λίστας ευρωπαϊκών κανόνων που συνδέονται με την πολιτική ανταγωνισμού και τις τραπεζικές διασώσεις.
Τρίτο και πιο σημαντικό, ο πολιτικός αντίκτυπος από ένα χαμένο δημοψήφισμα θα είναι καταστροφικός. Ο κ. Ρέντσι είτε θα κρατήσει την υπόσχεσή του να παραιτηθεί, είτε θα προχωρήσει παραπαίοντας μέχρι την επόμενη εκλογική αναμέτρηση.
Οι τεχνικές λεπτομέρειες του σεναρίου που θα έχει επικρατήσει είναι περίπλοκες -οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις δεν θα έχουν θεσπιστεί, αν και η Ιταλία θα ψηφίσει στο πλαίσιο ενός νέου συστήματος.
Το κόμμα που ενδεχομένως θα επωφεληθεί περισσότερο από αυτές τις εξελίξεις είναι το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, ένα λαϊκίστικο αντικαθεστωτικό κόμμα. Ο ηγέτης του, Μπέπε Γκρίλο, επανέλαβε την περασμένη εβδομάδα προηγούμενη έκκλησή του για δημοψήφισμα για τη συμμετοχή της Ιταλίας στην ευρωζώνη. Όπως έδειξαν τα πρόσφατα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών σε Ρώμη και Τορίνο, το κόμμα του κ. Γκρίλο δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί.
Η πολιτική δυναμική στην Ιταλία δεν είναι πολύ διαφορετική από εκείνη της Βρετανίας. Το εκλογικό σώμα έχει αντάρτικη διάθεση. Η χώρα δεν είχε ουσιαστικά καθόλου ανάπτυξη παραγωγικότητας από όταν μπήκε στο ευρώ το 1999. Το ιταλικό πολιτικό κατεστημένο έχει μέχρι πρόσφατα σταθεί τόσο απαξιωτικά απέναντι στην πιθανότητα να χάσει στο δημοψήφισμα, όσο ήταν το βρετανικό καθεστώς μέχρι την Παρασκευή το πρωί. Εξακολουθεί να είναι απαξιωτικό απέναντι στην πιθανότητα νίκης του Κινήματος των Πέντε Αστέρων, και θα συνεχίσει να είναι μέχρι τη στιγμή που αυτό θα συμβεί.
Κατά τη γνώμη μου, αυτό το αποτέλεσμα είναι τουλάχιστον όσο πιθανό είναι να βγει ο κ. Ρέντσι νικητής από αυτό το μπέρδεμα. Αντίθετα από τη Βρετανία, η ανεργία είναι υψηλή. Η ίδια η διακυβέρνηση Ρέντσι δεν έχει καταφέρει να απεμπλακεί από τα σκάνδαλα διαφθοράς και, το πιο σημαντικό απ' όλα, έχει αποτύχει να αναδιοργανώσει την οικονομία.
Δημοσκόπηση του Pew Research Center σχετικά με τη στάση απέναντι στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση στα κράτη μέλη, υπαινίσσεται ότι οι Ιταλοί και οι Έλληνες βλέπουν την οικονομική διακυβέρνηση της ΕΕ με τον πιο αρνητικό τρόπο. Δεν εκπλήσσομαι.
Ούτε εκπλήσσομαι που ο κόσμος αρχίζει να κατηγορεί το ευρώ για τα οικονομικά προβλήματα. Μια ιταλική έξοδος από το κοινό νόμισμα θα μπορούσε να πυροδοτήσει την απόλυτη κατάρρευση της ευρωζώνης μέσα σε ελάχιστο χρόνο.
Πιθανότατα θα οδηγούσε στην πιο βίαιη οικονομική ανατάραξη στην ιστορία -κάνοντας την πτώχευση της Lehman Brothers το 2008 και το κραχ της Wall Street το 1929 να φαίνονται ασήμαντα. Αλλά έχω την αίσθηση ότι εκείνοι που θα υποστήριζαν μια ιταλική αποχώρηση, ενδέχεται και να ενθουσιαστούν με την κατάρρευση ολόκληρου του οικοδομήματος.
Προκειμένου να αποτρέψουν μια τέτοια καταστροφή, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα πρέπει να εξετάσουν σοβαρά να κάνουν αυτό που δεν έχουν καταφέρει να κάνουν από το 2008: να επιλύσουν πραγματικά τις πολλαπλές κρίσεις, αντί να τις ξεπερνούν αδέξια και όπως όπως. Και αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει ένα σχέδιο για την πολιτική ένωση των χωρών της ευρωζώνης.
Η Βρετανία δεν έχει προκαλέσει τίποτα από αυτά. Η ευρωζώνη και οι αποκρουστικά αδύναμοι ηγέτες της είναι οι υπαίτιοι.
Αλλά το Brexit μπορεί κάλλιστα να πυροδοτήσει την καταστροφή.
του Wolfgang Munchau
FT.COM
http://www.euro2day.gr/ftcom_gr/article-ft-gr/1431441/to-epomeno-lathos-poy-mporei-na-katastrepsei-to.html
27/6/2016
Σκίτσο του Πέτρου Ζερβού
Ποιες οι επιπτώσεις του brexit για Αγγλία και παγκοσμίως
Παρότι πολλοί πολιτικοί παράγοντες της ΕΕ απεύθυναν σημαντικές προειδοποιήσεις προς την Βρετανία για τις επιπτώσεις εξόδου της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι πρώτες ενδείξεις, όπως προκύπτουν από την συμπεριφορά των χρηματιστηριακών αγορών, δείχνουν ότι παρότι έχουν δίκιο, οι σημαντικότεροι κίνδυνοι από την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ δεν βρίσκονται στο γήπεδο της Βρετανίας, αλλά κάπου αλλού!
Η απόφαση του 52% των Βρετανών να ψηφίσουν υπέρ της εξόδου της χώρας από την ΕΕ οδήγησε πράγματι σε πτώση 3% του βρετανικού δείκτη Ftse100. Όμως, παράλληλα οδήγησε σε πτώση τιμών 6% στη Γερμανία, 8% στη Γαλλία και 12% στην Ισπανία. Ακόμη περισσότερο, οδήγησε σε πτώση 8%. στην Ιαπωνία αλλά μόλις 1,3% στο Χρηματιστήριο της Σαγκάης στην Κίνα. Τι ακριβώς συνέβη;
Εκείνο που συνέβη, είναι εκείνο που ακριβώς εκτιμήσαμε πριν περίπου μια εβδομάδα. Η έξοδος της Βρετανίας από την ΕΕ έχει έναν σίγουρο χαμένο, την τάση για παγκοσμιοποίηση και τις εταιρείες που κερδίζουν από αυτή, τις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες, που έχουν μεγάλη βαρύτητα π.χ. στο Χρηματιστήριο της Ιαπωνίας, αλλά όχι της Κίνας, όπου υπάρχουν εθνικές κινεζικές εταιρείες. Οι εταιρείες που χάνουν από την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ είναι κυρίως αυτές οι μεγάλες εταιρείες.
Όχι όμως μόνο αυτές.
Χαμένη βγαίνει και η Βρετανία, καθώς η πτώση 3% του χρηματιστηρίου του Λονδίνου, συνοδεύτηκε από πτώση της ισοτιμίας της βρετανικής λίρας κατά 5%. Η Αγγλία θα χάσει, και θα συνεχίσει να χάνει έξω από την ΕΕ περίπου 0,5% του ΑΕΠ ετησίως, όμως οι απώλειες για τη Γερμανία και τις μεγάλες πολυεθνικές της όπως και εκείνες άλλων χωρών όπως της Γαλλίας θα είναι πολύ μεγαλύτερες. Καθώς το 12% των Γερμανικών πωλήσεων κατευθύνονται στη Βρετανία, η Γερμανία είναι ένας πολύ μεγάλος χαμένος από την εξέλιξη, καθώς κομμάτι αυτών των πωλήσεων θα χαθεί εις όφελος Αμερικανικών, Ρωσικών η Κινεζικών εταιρειών.
Για την Ελλάδα οι επιπτώσεις θα είναι μικτές. Η Ελλάς χάνει από την συρρίκνωση της ΕΕ, όμως η αποδυνάμωση της Γερμανίας στην ΕΕ, αποτέλεσμα του brexit, βγάζει την Ελλάδα ωφελημένη στη διαπραγμάτευση για τα δάνεια καθώς οι Γερμανοί λογικά θα υποχρεωθούν να μαλακώσουν τη στάση τους στην Ελλάδα και άλλες χώρες για να αποφύγουν νέες απώλειες μελών.
Η έξοδος της Βρετανίας δίνει σήμα και σε άλλες χώρες να αμφισβητήσουν την παντοκρατορία των Γερμανών. Η Γερμανική ηγεσία, με μια απίστευτα τραγική κίνηση έκανε κοινή σύσκεψη και δήλωση με άλλες 5 ιδρυτικές χώρες της ΕΕ που ουσιαστικά παρέκαμψε τις διαδικασίες στην ΕΕ και προσπάθησε να υποχρεώσει τους Βρετανούς να επισπεύσουν την έξοδο, κάτι βαθύτατα αντιδημοκρατικό και προσβλητικό προς την απόφαση των Βρετανών πολιτών και την κυβέρνηση τους.
Όμως η ανόητη συμπεριφορά της Γερμανίας αντί να λύνει το πρόβλημα, το χειροτερεύει. Αν η έξοδος των Βρετανών από την ΕΕ δείχνει το δρόμο και σε άλλους λαούς, όπως σε Σκανδιναβικές ή Μεσογειακές χώρες, να φύγουν από την ΕΕ, κάτι όχι απαραίτητα επωφελές γι' αυτούς, η πρόσφατη κίνηση των Γερμανών επισπεύδει αυτές τις εξελίξεις. Υπό αυτή την έννοια, η απόφαση της Βρετανίας να φύγει από την ΕΕ μεγεθύνεται από τις Γερμανικές γκάφες και ίσως αποδειχτεί μοιραία για το μέλλον της ΕΕ σε πολύ σύντομο διάστημα. Εξελίξεις που είναι αρνητικές για τις εθνικές οικονομίες, που δεν κερδίζουν από κλειστές αγορές, αλλά κυρίως αρνητικές για την ΕΕ και τις μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες. Υπό αυτή την έννοια, ίσως είμαστε στην αρχή εξελίξεων που, αν συνεχιστούν από αδέξιους γερμανικούς χειρισμούς, ίσως οδηγήσουν ταχύτερα από ότι περιμέναμε σε νευρικότητα σε συναλλαγματικές ισοτιμίες και ομόλογα, και μεγάλη πτώση αποτιμήσεων στις χρηματιστηριακές αγορές παγκοσμίως και τελικά σε παγκόσμια ύφεση.
Κωνσταντίνος Βέργος,
καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία.
http://www.liberal.gr/arthro/60610/apopsi/k-bergos/poies-oi-epiptoseis-tou-brexit-gia-agglia-kai-pagkosmios.html
27 Ιουνίου 2016
Το μήνυμα των βρετανών πίσω από το Brexit
Είναι βέβαιο πως η Πέμπτη, 23 Ιουνίου, ήταν μια μέρα ιστορική. Οι πολίτες του Ηνωμένου Βασιλείου επέλεξαν μέσω δημοψηφίσματος να εγκαταλείψουν την Ευρωπαϊκή Ένωση, αφήνοντας τις πόρτες ανοιχτές για κάθε είδους ερμηνεία και ανάλυση του γιατί και του τι θα ακολουθήσει.
Σε κάθε περίπτωση, η νίκη του Brexit αποτελεί πρωτίστως μια "εκλογική ανταρσία” δίχως προηγούμενο. Αρκεί να αναλογισθεί κανείς την ασυμμετρία των δύο στρατοπέδων: την επιλογή της παραμονής στην Ε.Ε. στήριξαν από τον πρωθυπουργό David Cameron και τον αρχηγό της αντιπολίτευσης Jeremy Corbyn μέχρι την επικεφαλής της τοπικής κυβέρνησης της Σκωτίας Nichola Sturgeon. Από το σύνολο των διεθνών ηγετών μέχρι τους επικεφαλής του ΔΝΤ και του ΟΟΣΑ και τον γ.γ. του ΝΑΤΟ. Από το Σίτι του Λονδίνου και (εμμέσως) την Τράπεζα της Αγγλίας μέχρι τους διευθύνοντες των σημαντικότερων βρετανικών επιχειρήσεων. Από τους περισσότερους ανθρώπους της διανόησης και του θεάματος μέχρι τις εγκυρότερες εφημερίδες.
Ωστόσο, δεν μπόρεσαν να πείσουν τον "απλό, καθημερινό, αξιοπρεπή” άνθρωπο, στο όνομα του οποίου έμεινε τώρα να πανηγυρίζει ο Nigel Farage του εξωκοινοβουλευτικού Κόμματος Ανεξαρτησίας Ηνωμένου Βασιλείου (UKIP). Ούτε καν η δολοφονία της βουλευτίνας Jo Cox (σε στιγμή επικοινωνίας με τους ψηφοφόρους της χωρίς μέτρα ασφαλείας) δεν μπόρεσε να ανατρέψει πραγματικά την παγιωμένη πεποίθηση ότι η πολιτική τάξη ζει σε έναν δικό της κόσμο, αποκομμένο από την πραγματικότητα αυτών που εκπροσωπεί.
Οι έντονες διαιρέσεις (κοινωνικές, δημογραφικές και γεωγραφικές) ενός Βασιλείου κάθε άλλο παρά Ηνωμένου ήρθαν στην επιφάνεια με τον πιο θεαματικό τρόπο. Οι μόνες περιφέρειες στις οποίες επικράτησε η επιλογή του Remain ήταν το Λονδίνο, η Σκωτία και η Βόρειος Ιρλανδία – οι δύο τελευταίες για λόγους που άπτονται ευθέως λεπτών εθνικών ζητημάτων και αποσχιστικών διεκδικήσεων. Η εκτός της πολυπολιτισμικής πρωτεύουσας Αγγλία και η Ουαλία έκριναν το αποτέλεσμα. Η παραδοχή ότι η υψηλή συμμετοχή (που έφθασε το 72%) θα αναδείκνυε σε ρυθμιστές τα μεσοστρώματα και τους νέους με τον πιο κοσμοπολίτικο προσανατολισμό διαψεύσθηκε.
Οι "ηττημένοι της παγκοσμιοποίησης”, οι άνθρωποι χαμηλού οικονομικού και μορφωτικού επιπέδου συμπύκνωσαν όλη τους τη δυσφορία μετωνυμικά στο ζήτημα της Ε.Ε. Θεώρησαν ότι μόνο ένα σοκ μπορεί να τους βγάλει από την απουσία προοπτικής που βιώνουν και το προκάλεσαν, επιλέγοντας το Brexit. Θα αποτελέσουν πιθανότατα τα πρώτα θύματα της αναταραχής που θα επακολουθήσει (ο προϋπολογισμός έκτακτης ανάγκης που προανήγγειλε ο υπουργός Οικονομικών George Osborne είναι εύγλωττος επ' αυτού), ωστόσο γεγονός παραμένει ότι δεν υπάρχουν πια πολιτικές δυνάμεις ή προσωπικότητες (πλην της εθνικιστικής, ξενοφοβικής δεξιάς) που να είναι σε θέση να συνομιλήσουν με αυτό τον πληθυσμό.
Ακόμη και η αντιμεταναστευτική υστερία τμημάτων της καμπάνιας του Leave μπόρεσε να βρει απήχηση σε μεταναστευτικές κοινότητες, καθώς λ.χ. οι εγκατεστημένοι από παλαιότερα στη Βρετανία Πακιστανοί έβλεπαν στην πρόσφατη έλευση Ανατολικοευρωπαίων έναν "αγώνα δρόμου προς τον πάτο” που απειλούσε τις δικές τους κατακτήσεις.
Γεγονός παραμένει επίσης ότι υποτιμήθηκε το βάρος που διατηρούν, ακόμη και στους "παγκοσμιοποιημένους” καιρούς μας, οι εθνικές παραδόσεις και ιστορικές αναφορές – που στην Βρετανία λ.χ. περιλαμβάνουν την περηφάνεια για την δημοκρατική κυριαρχία, την αυτοπεποίθηση ότι η χώρα "μπορεί” ή την τάση των Βρετανών να υπερθεματίζουν πεισματικά απέναντι στις έξωθεν πιέσεις. Το μήνυμα των υπέρμαχων του Leave απέπνεε από την άποψη αυτή πολύ περισσότερη αισιοδοξία από την εκστρατεία φόβου του Remain, με τις χαρακτηριστικά υποτονισμένες θετικές αναφορές στην ευρωπαϊκή ενοποίηση.
Η προκήρυξη του δημοψηφίσματος ήταν ένας τακτικός ελιγμός του David Cameron (απέναντι στην κρίση ταυτότητας των Συντηρητικών και την πρωτιά του UKIP στις ευρωεκλογές του 2014) που εκτροχιάστηκε θεαματικά μετατρέποντας το ενδοπαραταξιακό πρόβλημα σε εθνικό και πανευρωπαϊκό. Ωστόσο, δεν βγαίνουν λιγότερο τραυματισμένοι από αυτή τη δοκιμασία και οι Εργατικοί οι οποίοι κατόρθωσαν να διατηρήσουν την κομματική ενότητά τους χάνοντας την επαφή με την παραδοσιακή τους βάση και εξαφανίζοντας τον μήνυμά τους από μία προεκλογική αντιπαράθεση η οποία εξελίχθηκε σε εμφύλιο της Δεξιάς. Το "δίδαγμα” του Σκωτσέζικου δημοψηφίσματος του 2014 απέτρεψε οποιαδήποτε καμπάνια στο πλάι των κυβερνώντων, όχι όμως και μια νέα ήττα.
Σύμφωνα με αρκετούς αναλυτές, η επικράτηση του Brexit αποτελεί μια μορφή εισαγωγής στην Ευρώπη του "φαινομένου Trump”. Πρόκειται όμως για "αυτοεκπληρούμενη προφητεία” σε ό,τι αφορά τις πολιτικές ελίτ – ιδίως αυτές που τοποθετούνται αριστερότερα του κέντρου.
http://www.sofokleous10.gr/top-story/396261-%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%AE%CE%BD%CF%85%CE%BC%CE%B1-%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B2%CF%81%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%8E%CE%BD-%CF%80%CE%AF%CF%83%CF%89-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%BF-brexit?utm_source=dlvr.it&utm_medium=twitter
27/6/2016
Επτά μαθήματα από το Brexit
Mε τις παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές να υποκύπτουν στην απόφαση των Βρετανών πολιτών να αποχωρήσουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το εντυπωσιακό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος του Ηνωμένου Βασιλείου γεννά περισσότερες ερωτήσεις από ό,τι απαντήσεις. Η αυξημένη αβεβαιότητα, τροφοδοτούμενη από την ξαφνική θεσμική αστάθεια που τώρα επιδεινώνει τη μακροχρόνια οικονομική αστάθεια και οικονομική ρευστότητα, είναι πιθανό να προκαλέσει ένα άνευ προηγουμένου μείγμα πολιτικής αναταραχής, χρηματοπιστωτικής αστάθειας και οικονομικής ζημίας στις εβδομάδες που θα έρθουν. Μας αφήνει επίσης με επτά μαθήματα, των οποίων οι συνέπειες εκτείνονται πολύ πέρα από τη Βρετανία.
Οι κοινωνικο-πολιτικές ρήξεις είναι παντού:
Η απόφαση για "έξοδο" σημαίνει κάτι πολύ περισσότερο από την άρνηση μιας μικρής πλειοψηφίας πολιτών να ακολουθήσουν τους πολιτικούς τους ηγέτες. Θα πρέπει να ιδωθεί ως μια βαρύνουσας σημασίας απόρριψη της πολιτικής και επιχειρηματικής ελίτ, καθώς και "της γνώμης των ειδικών". Απεικονίζει, επίσης, τις περιφερειακές διαιρέσεις που επικρατούν μετά από μια περίοδο χαμηλής ανάπτυξης, ιδίως μιας ανάπτυξης που έχει ωφελήσει ορισμένες ομάδες περισσότερο από άλλες.
Πικρόχολες και διχαστικές εκστρατείες είναι η νέα νόρμα στην εσωτερική πολιτική:
Η εκστρατεία που άφησε τους περισσότερους μώλωπες τροφοδοτήθηκε και ταΐστηκε από τις πιο γενικές διαιρέσεις της χώρας. Για πάρα πολλούς, το δίλημμα του δημοψηφίσματος κατέληξε σε μία χονδροειδή υπεραπλούστευση: οικονομική ευημερία εναντίον ανάκτησης της εθνικής κυριαρχίας επί της μετανάστευσης.
Κάποιες παραδοχές από την ιστορία φαίνεται ότι δεν ισχύουν πλέον για τα καθιερωμένα κόμματα: Ακριβώς όπως το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα των ΗΠΑ, που έχει κάνει ένα βήμα μακριά από το ελεύθερο εμπόριο, ήταν οι Συντηρητικοί του Η.Β. αυτή τη φορά, ένα δηλαδή από τα βασικά πολιτικά κόμματα, που ήταν πιο βαθιά διχασμένο σχετικά με τα οφέλη της μεγαλύτερης ζώνης ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο.
Τα αντι-καθεστωτικά και περιθωριακά κόμματα μπορούν να αλλάξουν την πολιτική ακόμα και όταν δεν έχουν καμία πιθανότητα να ανέβουν στην εξουσία:
Αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο ένα μέρος της βάσης του κόμματός να μεταπηδήσει στο Κόμμα Ανεξαρτησίας του Η.Β. πριν από τις τελευταίες εθνικές εκλογές, ο πρωθυπουργός David Cameron αισθάνθηκε αναγκασμένος να υποσχεθεί ένα δημοψήφισμα ώστε να εξασφαλίσει την επανεκλογή του Συντηρητικού Κόμματος. Δεν συνειδητοποίησε όμως το μέγεθος του ρίσκου που έπαιρνε, το οποίο και διαίρεσε το κόμμα του. Μετά την ψηφοφορία της Πέμπτης, ανακοίνωσε ότι παραιτείται.
Η πολιτική του περιθωρίου μπορεί να τρέφεται από τον ίδιο της τον εαυτό, και εκτός συνόρων:
ακριβώς όπως στο Η.Β. η πολιτική του θυμού ενισχύθηκε από την άνοδο του Donald Trump στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, η ψήφος της αποχώρησης πιθανόν ενθάρρυνε τα αντι-καθεστωτικά κινήματα που κερδίζουν έδαφος σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης. Και, μέσα στο Ηνωμένο Βασίλειο, οδηγούν επίσης σε δυσαρέσκεια στη Σκωτία και τη Βόρεια Ιρλανδία.
Οι χρηματοπιστωτικές αγορές, και η "σοφία του πλήθους" που υποτίθεται ότι έχουν από πίσω τους, δεν είναι καθόλου καλύτερες στο να προβλέπουν παρόμοια πολιτικά αποτελέσματα από ό,τι οι περισσότεροι άνθρωποι:
τις τελευταίες μέρες έως την ψηφοφορία της Πέμπτης, οι χρηματιστές έδειχναν ήσυχοι πιστεύοντας ότι επικρατούσε το στρατόπεδο της "παραμονής". Το αποτέλεσμα ήταν ένα πολυήμερο ράλι της στερλίνας και των μετοχών που αφανίστηκε και με πολύ βίαιο τρόπο.
Προσθέστε το "Brexit" σε μια λίστα από αδιανόητα που έχουν γίνει πραγματικότητα:
Παράξενα πράγματα συμβαίνουν όταν προηγμένες οικονομίες επιμένουν σε μία νόρμα παρατεταμένης χαμηλής ανάπτυξης και επιδείνωσης της ανισότητας -πράγματα όπως τα αρνητικά ονομαστικά επιτόκια και η εμφάνιση του Donald Trump ως χρισμένου υποψήφιου των Ρεπουμπλικανών. Και αν η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την ΕΕ δεν ξυπνά τους πολιτικούς σε άλλες χώρες, ο κατάλογος αυτός θα γίνεται όλο και μακρύτερος στους μήνες που έρχονται.
Του Mohamed A. El-Erian
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ME ''Bloomberg View''
http://www.capital.gr/bloomberg-view/3136446/epta-mathimata-apo-to-brexit
27/6/2016
Τα τέσσερα σενάρια για το μετά-Brexit μέλλον της Ε.E.
Τέσσερις μέρες μετά το βρετανικό δημοψήφισμα, ξεκινά μία από τις πιο δύσκολες εβδομάδες διπλωματικών διαβουλεύσεων σε πολλά επίπεδα για την προετοιμασία του «διαζυγίου» της Βρετανίας από την ΕΕ, η οποία δεν φαίνεται να έχει συνέλθει ακόμη από το σοκ.
Σε αυτή τη διαδικασία, όπως μεταδίδει η Deutsche Welle, πρωτεύοντα ρόλο διαδραματίζουν οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο. Σαφέστερο δείγμα προθέσεων αναμένεται στη σημερινή συνάντηση Μερκελ, Ολάντ, Ρεντσι, Τουσκ στο Βερολίνο και, κυρίως, στην αυριανή Σύνοδο Κορυφής. Ζητούμενο είναι η επίσπευση της διαδικασίας εξόδου του Λονδίνου.
Σύμφωνα με διασταυρούμενες πηγές που επικαλείται το γαλλικό ειδησεογραφικό πρακτορείο, το γερμανογαλλικό δίδυμο, που θεωρείται και η ατμομηχανή της ΕΕ, εξετάζει σχέδιο επανεκκίνησης της ΕΕ.
Το υπονόησε και ο ίδιος ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, αναφέροντας χθες ότι «ανήκει στην ευθύνη της Γερμανίας και της Γαλλίας να αναλάβουν πρωτοβουλίες».
Σε αντίθεση με την Άνγκελα Μέρκελ, που φαίνεται να υιοθετεί έναν πιο συμφιλιωτικό τόνο απέναντι στο Λονδίνο, λέγοντας ότι χρειάζεται πρώτα ψύχραιμη ανάλυση της κατάστασης, η Γαλλία δεν αφήνει καμιά αμφιβολία ότι επιθυμεί τη διαδικασία εξόδου των Βρετανών όσο πιο επώδυνη γίνεται.
Όπως σχολιάζει η die Welt, δεν πρόκειται για φτηνά αισθήματα εκδίκησης, αλλά για να δοθούν τα σωστά μηνύματα προς τους ευρωσκεπτικιστές μέσα στην ίδια τη χώρα.
Ενόψει των προεδρικών εκλογών το 2017 και ενός δημοψηφίσματος για Frexit, που έσπευσε να ζητήσει η Μαρίν Λεπέν, αρχηγός του εθνικιστικού Λαϊκού Μετώπου, ο Γάλλος πρόεδρος επιδιώκει καθαρές λύσεις ξέροντας, όπως προανήγγειλε η Λεπέν, ότι η Ευρώπη και το Brexit θα κυριαρχήσουν στην προεκλογική εκστρατεία.
Τα σενάρια
Και ενώ οι δύο ηγέτες προσέρχονται σε διαβουλεύσεις σήμερα το απόγευμα «εν πλήρη αρμονία» για τον τρόπο διαχείρισης του Brexit και την επιθυμία «για τη μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια ώστε να μη δημιουργηθούν καταστάσεις ανασφάλειας», η Die Welt σκιαγραφεί τα τέσσερα πιθανά σενάρια για το μέλλον της ΕΕ.
Το πρώτο αφορά στον κίνδυνο να υπάρξουν αλυσιδωτές αντιδράσεις και σε άλλες χώρες. Το Βερολίνο θεωρεί ρεαλιστικό ένα τέτοιο σενάριο και μάλιστα στο σχέδιο στρατηγικής του υπουργείου Οικονομικών γίνεται σαφής αναφορά σε τάσεις μιμητισμού στη Γαλλία, τη Φινλανδία, την Αυστρία και την Ολλανδία. Η εξέλιξη αυτή κρύβει τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις. «Εάν γίνουν δημοψηφίσματα σε χώρες του ευρώ, τότε θα επιστρέψει στην Ευρώπη η δημοσιονομική κρίση», υποστηρίζει ο Γκούντραμ Βολφ, επικεφαλής του ερευνητικού ινστιτούτου Bruegel στις Βρυξέλλες.
Δεύτερο σενάριο, περισσότερη ενσωμάτωση, αλλά αυτή τη φορά σωστά. Πιστός οπαδός αυτού του σεναρίου είναι ο πρώην πρωθυπουργός του Βελγίου και σήμερα επικεφαλής των Φιλελευθέρων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Γκι Φερχόφστατ. «Η Ευρώπη πρέπει να είναι κάτι περισσότερο από μια χαλαρή ένωση κρατών, που ενεργούν πολύ λίγο και πολύ αργά».
Το τρίτο σενάριο αφορά στη δημιουργία «συνασπισμού των προθύμων». Ήδη το περασμένο Σάββατο ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών παρουσίασε μετά από συνάντηση με τους άλλους 5 ομολόγους του από τη Γαλλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο, ένα κοινό όραμα για μια «ευέλικτη ΕΕ». Η ιδέα δεν είναι καινούργια. Παραπέμπει στην Ευρώπη των δύο, τριών ή περισσότερων ταχυτήτων, όπου μια Ευρώπη «του σκληρού πυρήνα» κινείται πιο γρήγορα από την υπόλοιπη Ευρώπη.
Το τελευταίο σενάριο είναι η συνέχιση αυτού που η ΕΕ κάνει παρά το Brexit, δηλαδή τη διατήρηση του status quo με την ελπίδα ότι η κρίση θα εξαφανιστεί, χωρίς να μεταβάλει επώδυνα τις δομές.
27/6/2016
http://tvxs.gr/news/eyropi-eop/ta-tessera-senaria-gia-meta-brexit-mellon-tis-eyropaikis-enosis
Το νέο διχασμένο βασίλειο
Ένα μετά θάνατον Brexit
Σίγουρα, η ΕΕ δεν ήταν τέλεια με τον τρόπο που ήταν δομημένη ή σχετικά με τις πολιτικές που επεδίωκε. Πράγματι, ένα μέρος από τα κίνητρα πίσω από το βρετανικό δημοψήφισμα ήταν να επιτρέψει στους ψηφοφόρους να προσφέρουν στοιχεία σχετικά με το πώς να μεταρρυθμιστεί η σχέση του Ηνωμένου Βασιλείου με την ΕΕ. Αλλά το αποτέλεσμα έχει προχωρήσει πολύ περισσότερο από ό, τι ήθελαν ο Cameron ή ακόμη και πολλοί Βρετανοί ευρωσκεπτικιστές.
Στις 24 Ιουνίου, ο κόσμος ξύπνησε και βρέθηκε αντιμέτωπος με το αδιανόητο: Το Ηνωμένο Βασίλειο είχαν ψηφίσει –με 52% προς 48%- να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αψηφώντας τις προβλέψεις και αυτό που ορισμένοι θεωρούσαν ως απόλυτη λογική.
Ίσως να είναι δύσκολο να θυμηθούμε ότι μόλις πριν από τέσσερα χρόνια η ΕΕ είχε κερδίσει το βραβείο Νόμπελ για την, όπως το έθεσε η επιτροπή, συμβολή της επί έξι δεκαετίες για «την ειρήνη και την συμφιλίωση, την δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ευρώπη». Ωστόσο μια μοναδική αλλά πανίσχυρη ψηφοφορία έχει δυνητικά θέσει σε κίνηση το ξήλωμα του ευρωπαϊκού εγχειρήματος.
Οι άμεσες επιπτώσεις περιελάμβαναν την παραίτηση του ανθρώπου που ζήτησε το δημοψήφισμα, του πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον, καθώς και αναταραχές στις διεθνείς αγορές, δυσπιστία μεταξύ άλλων ηγετών της ΕΕ και του κόσμου, και ανησυχία στην Ουάσιγκτον. Στο εσωτερικό της χώρας, οι διαιρέσεις που οδήγησαν στο Brexit έχουν επιδεινωθεί. Ο Cameron αποφάσισε να διοργανώσει το δημοψήφισμα σε μεγάλο βαθμό για να καταστείλει την φαγωμάρα στο εσωτερικό του Συντηρητικού Κόμματος και να ανακόψει την αυξανόμενη υποστήριξη για το εθνικιστικό Κόμμα Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (United Kingdom Independence Party, UKIP). Αντ’ αυτού, η εκστρατεία «εντός»-«εκτός» εξαπέλυσε άσχημα συναισθήματα, ακόμα και βία, με αποκορύφωμα την δολοφονία της φιλο-ευρωπαϊκής βουλευτού Jo Cox από έναν άνθρωπο με πιθανές συνδέσεις στην δεξιά.
Αυτά τα συναισθήματα έβαλαν τους «εγκαταλείποντες» εναντίον των «παραμενόντων», των ηλικιωμένων εναντίον των νεαρών˙ διεύρυναν τις διασπάσεις στα μεγάλα πολιτικά κόμματα˙ και τροφοδότησαν συγκρούσεις μεταξύ των μελών των κοινοτήτων, ακόμα και μέσα σε οικογένειες. Έχουν, επίσης, πικράνει την Σκωτία, την Βόρεια Ιρλανδία και το Λονδίνο, οι οποίοι, όλοι τους, σαφώς ευνοούσαν το «εντός». Η Πρώτη Υπουργός της Σκωτίας, Nicola Sturgeon, επέκρινε το αποτέλεσμα ως «δημοκρατικά απαράδεκτο» και τώρα έχει υποσχεθεί ένα νέο δημοψήφισμα για την Ανεξαρτησία της Σκωτίας. Σε αντίθεση με το δημοψήφισμα του 2014, αυτό μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει σε απόσχιση τώρα που η συμμετοχή της περιοχής στην ΕΕ είναι σε κίνδυνο.
Η υπόλοιπη Ευρώπη παραμένει εξίσου διχασμένη. Η ανησυχία στις Βρυξέλλες είναι ότι και άλλες χώρες παρόμοια διχασμένες σχετικά με την συμμετοχή τους στην ΕΕ θα ενθαρρυνθούν να διεξαγάγουν τα δικά τους εθνικά δημοψηφίσματα. Η Marine Le Pen, η ηγέτις του γαλλικού δεξιού κόμματος Εθνικό Μέτωπο, αποκάλεσε το Brexit μια «νίκη» και έγραψε ότι η Γαλλία χρειάζεται ένα παρόμοιο δημοψήφισμα -ο όρος Frexit έχει ήδη ακουστεί. Και σε αυτό το πνεύμα, ο Geert Wilders, ηγέτης του ολλανδικού αντι-μεταναστευτικού Κόμματος για την Ελευθερία, αναφέρθηκε σε ένα Nexit. Άλλα ακροδεξιά κόμματα σε όλη την Ευρώπη αντηχούν αυτές τις εκκλήσεις. Αυτός ο διχασμός έρχεται σε μια στιγμή που η Ευρώπη εξακολουθεί να αγωνίζεται να ανακάμψει από την κρίση στην ευρωζώνη και να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες από την είσοδο μεταναστών από την Συρία.
Για να αντιμετωπιστεί αυτό, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Jean-Claude Juncker απαίτησε το Ηνωμένο Βασίλειο να ξεκινήσει την διαδικασία εξόδου αμέσως, ίσως προτιθέμενος να θέσει ένα παράδειγμα του τι θα συμβεί σε οποιαδήποτε άλλη χώρα αποφασίσει να φύγει. Οι κανόνες επιτρέπουν στο Ηνωμένο Βασίλειο δύο χρόνια διαπραγματεύσεων, αλλά αν δεν υπάρξει συμφωνία, θα πρέπει να επιστρέψει στο προ-1973 το καθεστώς του. Εκείνη ήταν η χρονιά που το Ηνωμένο Βασίλειο προσχώρησε σε ό, τι ήταν τότε η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, η οποία δεν ήταν κάτι πολύ περισσότερο από μια ενιαία αγορά. Ήδη, ο François Villeroy de Galhau, ο διοικητής της Τράπεζας της Γαλλίας και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, έχει απειλήσει να πάρει πίσω τα «δικαιώματα διαβατηρίου» (passporting rights) του Ηνωμένου Βασιλείου, τα οποία επιτρέπουν στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες να έχουν πρόσβαση στις αγορές της ΕΕ ενώ λειτουργούν στο Ηνωμένες Βασίλειο. Αλλά ο Matthew Elliott, επικεφαλής εκτελεστικός διευθυντής της εκστρατείας «Ψηφίστε εκτός», χλεύαζε την ιδέα, αντιτείνοντας ότι οποιαδήποτε συμφωνία εξόδου θα συνεπάγεται την τήρηση των εν λόγω δικαιωμάτων. Επεσήμαινε την Νορβηγία, η οποία δεν έχει δικαίωμα ψήφου στην ΕΕ, αλλά εξακολουθεί να έχει πρόσβαση στην ενιαία αγορά και το προνόμιο του passporting.
Η ΕΕ τώρα πλέει σε αχαρτογράφητα νερά, οπότε δεν είναι σαφές το πώς ακριβώς θα εξελιχθούν οι διαπραγματεύσεις της εξόδου. Μέχρι που υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με το αν όντως η έξοδος θα συμβεί, είτε εν όλω είτε εν μέρει. Το δημοψήφισμα ήταν συμβουλευτικό, και έτσι η τυπική έξοδος δεν μπορεί να συμβεί χωρίς να νομοθετηθεί από το Βρετανικό Κοινοβούλιο. Επίσης, η αίτηση για την διεξαγωγή δεύτερου δημοψηφίσματος έχει προσελκύσει πολύ πάνω από ένα εκατομμύριο υπογραφές. Υπάρχουν περαιτέρω εικασίες ότι η Σκωτία ίσως να μην φύγει τελικά, και είναι σαφές ότι πολλοί Βρετανοί ψηφοφόροι αντιμετωπίζουν τύψεις˙ πολλοί είπαν ότι είχαν την πρόθεση μόνο να στείλουν ένα μήνυμα διαμαρτυρίας και όχι να εγκαταλείψουν πραγματικά το μπλοκ. Το Ηνωμένο Βασίλειο σαφώς εισέρχεται σε μια μπερδεμένη και αβέβαιη περίοδο. Το τι αντίκτυπο θα έχει αυτό στον ενθουσιασμό υπέρ της εξόδου και σε άλλες χώρες της ΕΕ θα εξαρτηθεί από την έκβαση των επόμενων μηνών ή ακόμη και ετών.
Σίγουρα, η ΕΕ δεν ήταν τέλεια με τον τρόπο που ήταν δομημένη ή σχετικά με τις πολιτικές που επεδίωκε. Πράγματι, ένα μέρος από τα κίνητρα πίσω από το βρετανικό δημοψήφισμα ήταν να επιτρέψει στους ψηφοφόρους να προσφέρουν στοιχεία σχετικά με το πώς να μεταρρυθμιστεί η σχέση του Ηνωμένου Βασιλείου με την ΕΕ. Αλλά το αποτέλεσμα έχει προχωρήσει πολύ περισσότερο από ό, τι ήθελαν ο Cameron ή ακόμη και πολλοί Βρετανοί ευρωσκεπτικιστές. Ιδωμένο με αυτόν τον τρόπο, το Brexit είναι μια αγενής αφύπνιση προς τις κυβερνήσεις των άλλων 27 κρατών-μελών και τους ηγέτες των μεγάλων θεσμικών οργάνων της ΕΕ.
Υπάρχουν δύο πιθανά φωτεινά σημεία σε αυτό το σκοτεινό σύννεφο. Πρώτον, είναι δυνατόν, αν και είναι δύσκολο να το φανταστεί κανείς εν μέσω της τρέχουσας αναταραχής, ότι η ΕΕ θα μπορούσε να λάβει σοβαρά υπόψη της την έκκληση για μεταρρυθμίσεις και να εξέλθει από την πανωλεθρία του Brexit πιο λιτή, πιο αποδοτική και πιο στενά προσαρμοσμένη σε αυτό που θέλουν οι Ευρωπαίοι πολίτες. Δεύτερον, θα μπορούσε να αποδειχθεί ότι το κόστος του δημοψηφίσματος και του Brexit είναι τόσο μεγάλο για το Ηνωμένο Βασίλειο -από πολιτική, οικονομική και κοινωνική άποψη- που θα είναι αρκετό για να κάνει άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ να το σκεφτούν δύο φορές για το αν θα διεξαγάγουν δικά τους δημοψηφίσματα. Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι πρωτοπόρος στον τομέα αυτό, και η εμπειρία του μπορεί να καταλήξει ως σωτήρια προειδοποίηση για τους άλλους.
John McCormick
καθηγητής Πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην έδρα Jean Monnet στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα.
Πηγή:
http://www.foreignaffairs.gr/articles/70866/john-mccormick/to-neo-dixasmeno-basileio?page=show
27/6/2016
Στα αγγλικά:
https://www.foreignaffairs.com/articles/united-kingdom/2016-06-25/new-divided-kingdom
Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Brexit και αγγλική συνταγματική ιδιαιτερότητα
Η καμπάνια του leave αλλά και πριν από αυτή η ευρωσκεπτικιστική πτέρυγα των Συντηρητικών παρουσίαζαν για μήνες τώρα το ζήτημα της διατήρησης της «αγγλικής συνταγματικής ιδιαιτερότητας» ως κομβικής σημασίας επιχείρημα για την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρέμεινε όμως για την αγγλική κοινή γνώμη θολό και απολύτως ασαφές όλον αυτόν τον καρό σε τι συνίσταται αυτή η ιδιαιτερότητα. Αυτό έγινε ιδιαίτερα αισθητό την περίοδο πριν το δημοψήφισμα, εντασσόμενο μάλλον σε μια προσπάθεια «τοτεμισμού», μια mystification του συντάγματος ως εκφραστή της μακραίωνης παράδοσης και διαδρομής του Ηνωμένου Βασιλείου μέσα στο χρόνο.
Το Κοινοβούλιο στο αγγλικό σύνταγμα, μπορεί να ψηφίσει ή να καταργήσει οποιοδήποτε νόμο.
Αν μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε το κυρίαρχο στοιχείο αυτής της ιδιαιτερότητας, πέρα από το προφανές σημείο της έλλειψης ενός κωδικοποιημένου συνταγματικού κειμένου, θα στεκόμασταν σαφώς στην κυριαρχία του κοινοβουλίου, την parliamentary sovereignty. Αυτή, με την παραδοσιακή της μορφή, μπορεί να συνοψιστεί στον πολύ απλό κανόνα ότι δεν υπάρχει κανένας νομικός περιορισμός στη νομοθετική εξουσία του κοινοβουλίου. Όπως το έθεσε ο γενάρχης του αγγλικού συνταγματικού δικαίου Albert Venn Dicey, το Κοινοβούλιο «στο αγγλικό σύνταγμα, μπορεί να ψηφίσει ή να καταργήσει οποιοδήποτε νόμο».[1]
Η προσχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου στην τότε ΕΟΚ το 1973 και -να υπενθυμίσουμε- η επικύρωση της παραμονής του σε αυτή στο δημοψήφισμα που έλαβε χώρα το 1975 με το Bremain να σαρώνει με 67%, έθεσαν το ζήτημα της σύγκρουσης της κυριαρχίας και άρα υπεροχής του αγγλικού Κοινοβουλίου από τη μία και της υπεροχής του ενωσιακού δικαίου από την άλλη. Έγινε με άλλα λόγια γρήγορα σαφές ότι η αντίληψη πως δεν υπάρχουν νομικοί περιορισμοί στο νομοθετικό έργο του κοινοβουλίου δύσκολα θα επεβίωνε ή μάλλον θα συμβίωνε με τη συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Καθώς εξάλλου η κυριαρχία του κοινοβουλίου κατά την κλασική της σύλληψη είναι διαρκής, άρα «κανένα κοινοβούλιο δε μπορεί να δεσμεύσει τους διαδόχους του», έμοιαζε εξαιρετικά δύσκολο να ισχυριστεί κανείς πως το Κοινοβούλιο του 1972 με την European Communities Act που ψήφισε και διά της οποίας ενσωματώθηκε το ενωσιακό δίκαιο στη βρετανική έννομη τάξη, δέσμευε και εξακολουθεί να δεσμεύει μέχρι την αποχώρηση από την Ένωση τα «κοινοβούλια» που το διαδέχονται.
Οι Άγγλοι δικαστές προσπάθησαν επί χρόνια να αποφύγουν το ζήτημα. Όμως εν τέλει, φάνηκε ότι έπρεπε να δώσουν μιαν απάντηση στην υπόθεση Factortame. Εκεί ο Λόρδος Bridge, δικαστής του τότε House of Lords παρατήρησε πως «δεν υπάρχει τίποτα το καινούργιο στην υπεροχή των κανόνων του ενωσιακού δικαίου στους τομείς που αυτό εφαρμόζεται…». Όμως μια τέτοια θέση, βασισμένη σε λειτουργικά, λογικά και συμβατικής φύσης επιχειρήματα,[2] ακόμα και αν έταμε το θέμα σε νομικό επίπεδο, κάθε άλλο παρά σίγασε τη συζήτηση σε πολιτικό.
Το δημοψήφισμα κινείται στο πλαίσιο μιας διαφορετικής συνταγματικής λογικής από αυτή στην οποία θεμελιώνεται η κυριαρχία του κοινοβουλίου.
Ο περιορισμός της κυριαρχίας του αγγλικού κοινοβουλίου θεωρήθηκε ο θεμέλιος λίθος της «απώλειας της εθνικής κυριαρχίας» από το στρατόπεδο των ευρωσκεπτικιστών. Με μια πιο προσεκτική ματιά όμως -που δυστυχώς δεν υπήρξε από την πλειοψηφία των Άγγλων που ψήφισε leave στο δημοψήφισμα- θα εντόπιζε κανείς σε μια τέτοια άποψη λογικές ανακολουθίες αλλά και αντιφάσεις. Σε ένα πρώτο επίπεδο, η αγγλική συνταγματική ιδιαιτερότητα τείνει ούτως ή άλλως εδώ και καιρό να προσαρμοσθεί στις προκλήσεις της εποχής. Το devolution, η παραχώρηση με άλλα λόγια εξουσιών στην εκτελεστική και νομοθετική εξουσία της Σκωτίας, της Ουαλίας και της Βορείου Ιρλανδίας σίγουρα άλλαξε την εικόνα, τουλάχιστον σε πολιτικό επίπεδο,[3] με συνέπειες που είδαμε από την πρώτη ήδη στιγμή της ανακοίνωσης των τελικών αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος την περασμένη Παρασκευή. Από την άλλη, στο πλαίσιο της συμμετοχής του Ηνωμένου Βασιλείου στο Συμβούλιο της Ευρώπης, η Human Rights Act του 1998 που ενσωματώνει σε μεγάλο βαθμό την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην αγγλική έννομη τάξη, παρά την προσεκτική της διατύπωση, θέτει νέες προκλήσεις για την παραδοσιακή θεώρηση του αγγλικού συνταγματικού δικαίου και συνακόλουθα για την κυριαρχία του κοινοβουλίου.
Όμως τι είναι εν τέλει αυτή η κυριαρχία; Ποια είναι η δικαιολογητική της βάση; Δεν είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς πως θεμέλιο της όλης σύλληψης είναι οι έννοιες της αντιπροσώπευσης και της εθνικής κυριαρχίας. Οι δύο αυτές έννοιες στην ουσία τους συμπλέκονται, καθώς το Κοινοβούλιο είναι ο κύριος φορέας της εσωτερικής κυριαρχίας -της άλλης όψης της εξωτερικής κυριαρχίας, της κυριαρχίας δηλαδή του ΗΒ ως κράτους στα πλαίσια του διεθνούς δικαίου- λόγω της αντιπροσωπευτικότητάς του κυρίαρχου μέρους του, του House of Commons.
Το δημοψήφισμα, ως ένα στοιχείο άμεσης δημοκρατίας, είναι ασύμβατο με την παραδοσιακή αντίληψη της αγγλικής συνταγματικής τάξης.
Αν όμως η κυριαρχία του κοινοβουλίου είναι ο θεμέλιος λίθος του αγγλικού συντάγματος, η διενέργεια ενός δημοψηφίσματος με σκοπό την επαναφορά στις συνταγματικές ρίζες όπως και η ψήφος υπέρ του leave φαίνονται ελαφρώς οξύμωρες για δύο λόγους, από πλευράς συνταγματικής τάξης. Πρώτον, το δημοψήφισμα κινείται στο πλαίσιο μιας διαφορετικής συνταγματικής λογικής από αυτή στην οποία θεμελιώνεται η κυριαρχία του κοινοβουλίου. Από τη μια μεριά έχουμε την αντιπροσωπευτική, κοινοβουλευτική δημοκρατία, πατρίδα της οποίας είναι το Ηνωμένο Βασίλειο και κύρια έκφρασή της στο πλαίσιο του αγγλικού συντάγματος η υπεροχή του κυρίου αντιπροσωπευτικού θεσμού, του Κοινοβουλίου. Από την άλλη, το δημοψήφισμα, ως ένα στοιχείο άμεσης δημοκρατίας, ασύμβατο εν πολλοίς με την παραδοσιακή αντίληψη της αγγλικής συνταγματικής τάξης. Όπως παρατηρεί ο Vernon Bogdanor, καθηγητής του David Cameron στα φοιτητικά του χρόνια, η κυριαρχία του κοινοβουλίου «θεωρείται ευρέως πως αποκλείει το δημοψήφισμα».[4]
Την 23η Ιουνίου, συνεπώς, οι υποστηρικτές του leave ζήτησαν από τον αγγλικό λαό να αποκαταστήσει την ακεραιότητα της κυριαρχίας του κοινοβουλίου στην απόλυτή της μορφή μέσω μιας διαδικασίας, του δημοψηφίσματος, η οποία βρίσκεται στην ακριβώς αντίθετη λογική. Όμως η αντίφαση δε σταματά εδώ. Επεκτείνεται και στις συνέπειες του δημοψηφίσματος, η δεσμευτικότητα του οποίου τείνει να γίνει το κυρίαρχο θέμα της συζήτησης στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και παγκοσμίως: το δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου δεν ήταν νομικά δεσμευτικό αλλά συμβουλευτικό. Εξάλλου καμία συνθήκη του πολιτεύματος δεν επιτάσσει το Κοινοβούλιο να ακολουθεί πάντα την άποψη που εκφράστηκε μέσω της λαϊκής ετυμηγορίας σε ένα δημοψήφισμα. Η θέση λοιπόν των οπαδών του leave -και όχι μόνο- πως ένα κοινοβούλιο με συντριπτική πλειοψηφία ευρωπαϊστών οφείλει να αποφασίσει υπέρ της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ επειδή έτσι αποφασίστηκε σε δημοψήφισμα είναι η επιτομή της άρνησης της κυριαρχίας του αγγλικού κοινοβουλίου.
Για άλλη μια φορά ο συνταγματικός λαϊκισμός βγήκε νικητής.
Με άλλα λόγια, η κατάσταση μπορεί να συνοψισθεί ως εξής: αν το κοινοβούλιο θεωρήσει τον εαυτό του δεσμευμένο από το δημοψήφισμα, τότε προχωρά σε μια οιονεί απέκδυση της κυριαρχίας του με απώτερο σκοπό -και εδώ τα πράγματα γίνονται σουρεαλιστικά- την επαναφορά της στην απόλυτη και διαρκή της μορφή με την αποχώρηση από την ΕΕ. Αν όμως το κοινοβούλιο, συναισθανόμενο την πλήρη μορφή της κυριαρχίας του ως εσωτερικής κυριαρχίας αποφασίσει να αγνοήσει την απόφαση του δημοψηφίσματος και θεωρήσει ότι το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να παραμείνει στην ΕΕ, τότε προβαίνει σε μια απόλυτη έκφραση της “parliamentary sovereignty” αποφασίζοντας ταυτόχρονα μια in perpetuo περιστολή της -τουλάχιστον κατά την άποψη των οπαδών του leave- στα πλαίσια της συμμετοχής στην ΕΕ.
Η μικρή ανάλυση που προηγήθηκε δε θέλει σε καμία περίπτωση να περιπλέξει τα πράγματα ή να διατυπώσει μια σοφιστεία, ένα παράδοξο. Αντιθέτως, θέλει να τονίσει πως η απόλυτη καθαγίαση και ο τοτεμισμός της παράδοσης του αγγλικού συνταγματισμού από το στρατόπεδο του leave, δε βασίζεται λιγότερο σε ψεύδη και λογικά άτοπα από ό,τι οι θέσεις του πχ στο ζήτημα της μετανάστευσης. Κάθε πτυχή αυτής της καμπάνιας στηρίχθηκε σε στρογγυλέματα και ανάλυση βασισμένη στην παραμορφωτική δύναμη του εθνικισμού. Για άλλη μια φορά ο συνταγματικός λαϊκισμός βγήκε λοιπόν νικητής. Αν θέλουμε όμως να αντλήσουμε κάποιο παράδειγμα στην Ελλάδα ενόψει και των συζητήσεων για σημαντικές συνταγματικές αλλαγές, αυτό είναι πως στα μεγάλα θεσμικά θέματα, εθνική στάση δεν είναι η αποθέωση της ιδιαιτερότητας αλλά ένας νέος δυναμικός συνταγματισμός της αλήθειας. Αλλιώς, η λογική θα ηττάται και παράδοξα όπως τα παραπάνω θα περιπλέκουν περαιτέρω την κατάσταση.
[1] Dicey, Albert Venn, Introduction to the study of the law of the constitution (7th εκδ. Λονδίνο 1908) 38.
[2] Paul Craig, ‘Britain in the European Union’ σε Jeffrey Jowell και Dawn Oliver, The changing constitution (7η εκδ. OUP 2011) 102, 116.
[3] Antony Bradley, ‘The sovereignty of Parliament-Form or substance’ σε Jeffrey Jowell και Dawn Oliver, The changing constitution (7η εκδ. OUP 2011) 35, 60.
[4] Vernon Bogdanor, ‘Western Europe’ σε David Butler και Austin Ranney (επιμ.), Referendums around the world: The growing use of direct democracy (Basingstoke 1994) 24, 34.
* Ο Πίνακας που συνοδεύει το κείμενο, είναι: Piet Mondrian (1872 – 1944), The red tree
Δουδωνής, Παναγιώτης
26/6/2016
http://ekyklos.gr/sb/237-brexit-kai-aggliki-syntagmatiki-idiaiterotita.html
