Brexit ! (2)
Οι 7 άμεσες συνέπειες του Brexit για τους βρετανούς πολίτες
εντός και εκτός ΕΕ
Είτε διαμένουν στο Ηνωμένο Βασίλειο είτε σε άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η καθημερινή ζωή για τους βρετανούς πολίτες θα υποστεί γρήγορα τις συγκεκριμένες συνέπειες της εξόδου της χώρας από την ΕΕ.
Για τους Βρετανούς που ζουν στο ηνωμένο βασίλειο
ΒΙΖΑ: Η πιο άμεση και ορατή συνέπεια θα γίνει αισθητή στην ελευθερία μετακίνησης των βρετανών πολιτών στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν μέχρι σήμερα αρκούσε ένα δελτίο ταυτότητας για την κυκλοφορία στη ζώνη Σένγκεν, ακόμη και αν το Ηνωμένο Βασίλειο δεν είναι μέλος της, η έξοδος από την Ενωση θα συνοδευθεί πλέον από την ανάγκη για τους βρετανούς πολίτες να είναι εφοδιασμένοι με βίζα στα ταξίδια τους στην ηπειρωτική Ευρώπη.
Αυτή τη στιγμή, μόνο 44 από τις 219 χώρες επιβάλλουν τη βίζα στους βρετανούς πολίτες.
ΤΑΞΙΔΙΑ: Τα βρετανικά νοικοκυριά θα πρέπει να προβλέπουν στο εξής την εκταμίευση μεγαλύτερων ποσών για να περάσουν διακοπές στην ηπειρωτική Ευρώπη. Οχι μόνο διότι η πτώση της λίρας έναντι του ευρώ θα περιορίσει την αγοραστική τους δύναμη, αλλά επίσης και εξαιτίας της άρσης ισχύος κοινοτικών συμφωνιών που επιτρέπουν σε κάθε ευρωπαϊκή εταιρεία να λειτουργεί χωρίς περιορισμούς στον ευρωπαϊκό εναέριο χώρο.
«Η ενιαία αγορά επέτρεψε στη Ryanair να εισαγάγει την επανάσταση στα φτηνά ταξίδια στην Ευρώπη», υπενθύμιζε στα μέσα Μαΐου ο Μάικλ Ο΄Λίρι, γενικός διευθυντής της αεροπορικής εταιρείας.
Αμεσες συνέπειες θα υπάρξουν επίσης στα τέλη περιαγωγής των κινητών, που έχουν επίσης εναρμονισθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο ή στην υπαγωγή των βρετανών πολιτών στις ευρωπαϊκές ρυθμίσεις περί αποζημιώσεων σε περίπτωση καθυστέρησης ή ματαίωσης μίας πτήσης.
ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ: Εάν οι υποστηρικτές του Brexit έφεραν το θέμα της απασχόλησης των Βρετανών στο επίκεντρο της εκστρατείας τους, είναι πιθανόν ότι η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ενωση θα συνοδευθεί από την μετεγκατάσταση πολλών θέσεων εργασίας, κυρίως των μεγάλων τραπεζικών ιδρυμάτων με έδρα το City του Λονδίνου.
Ηδη η JPMorgan έχει κάνει γνωστό ότι είναι πιθανόν να καταργήσει 1.000 έως 4.000 από τις 16.000 θέσεις εργασίας στη Βρετανία, η Morgan Stanley 1.000 από τις 6.000 και η Goldman Sachs τουλάχιστον 1.600.
Για τους βρετανούς πολίτες που ζουν στην Ευρώπη
Το Brexit θα είναι όμως μεγαλύτερη σπαζοκεφαλιά για το 1,3 εκατομμύριο βρετανούς πολίτες που ζουν σε άλλες ευρωπαϊκές, κυρίως στην Ισπανία (319.000), την Ιρλανδία (249.000), τη Γαλλία (171.000) ή τη Γερμανία (100.000).
ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ: Αυτοί μπορεί να δουν τα εισοδήματά τους να καταρρέουν εξαιτίας της ισχυρής υποτίμησης της στερλίνας, γεγονός που είναι πιθανόν να κλονίσει τις εεπενδύσεις τους σε ακίνητα στις χώρες διαμονής τους.
ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΥΓΕΙΑΣ: Αλλο πρόβλημα αφορά την ιατρική περίθαλψη των βρετανών πολιτών στην Ευρώπη. Μέχρι σήμερα, είχαν κάλυψη από το εθνικό σύστημα υγείας της χώρας διαμονής τους, στην Γαλλία για παράδειγμα, με την κάλυψη του βρετανικού συστήματος βάσει διμερούς συμφωνίας. Είναι πιθανόν ότι στο εξής θα απαιτείται άδεια εργασίας για τους ενεργούς βρετανούς πολίτες.
ΕΥΡΩΚΡΑΤΕΣ: Το επαγγελματικό μέλλον των εκατοντάδων εργαζομένων στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, κυρίως στις Βρυξέλλες, βρίσκεται πλέον στον αέρα. Ορισμένοι έχουν φροντίσει να λάβουν και δεύτερη υπηκοότητα, την βελγική στις περισσότερες περιπτώσεις.
Προς νέα σύνορα;
ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ: Η πιο απροσδόκητη συνέπεια είναι ότι η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ενωση είναι πιθανόν να καταστήσει προβληματική τη σχέση της χώρας με ορισμένους γείτονές της. Είναι, για παράδειγμα, πιθανόν η Ισπανία να αποφασίσει να κλείσει τα σύνορά της με το Γιβραλτάρ, όπου ζουν 33.000 Βρετανοί.
Βορειότερα, το Brexit μπορεί να δημιουργήσει νέο σύνορο ανάμεσα στην Ιρλανδία και τη Βόρεια Ιρλανδία θέτοντας περιορισμούς στην καθημερινή κυκλοφορία χιλιάδων ατόμων.
24/06/2016
http://www.huffingtonpost.gr/2016/06/24/ameses-synepeies-brexit-vretanous-polites-entos-ektos-ee_n_10648314.html?utm_hp_ref=greece
Κακή ημέρα για την Ευρώπη
Αυτό δεν έπρεπε να έχει συμβεί ποτέ. Πριν από τρία χρόνια, όταν ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου David Cameron υποσχέθηκε στη χώρα του ένα δημοψήφισμα για την παραμονή στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ήταν σίγουρος για τη νίκη. Η χώρα είχε άλλες ιδέες. Την Πέμπτη η Βρετανία ψήφισε να αποχωρήσει.
Είναι μια βαρυσήμαντη επιλογή -και όχι με την καλή έννοια. Ο άμεσος κίνδυνος για την οικονομία της Βρετανίας είναι σοβαρός, επειδή η ψηφοφορία δημιουργεί τεράστια αβεβαιότητα. Αυτό είναι πιθανό να συνεχιστεί για μήνες, μέχρι να ξεκαθαριστεί τι είδους νέοι κανόνες θα διέπουν τις οικονομικές σχέσεις της Βρετανίας με την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο.
Σε αυτό πρέπει να προστεθεί το ενδεχόμενο εγχώριας πολιτικής αναταραχής. Ο Cameron, στην πραγματικότητα, μόλις έχασε μια εθνική ψήφο εμπιστοσύνης. Είναι αμφίβολο ότι μπορεί να παραμείνει πρωθυπουργός. Τα περισσότερα μέλη του Κοινοβουλίου -Εργατικοί και Συντηρητικοί μαζί- ήταν υποστηρικτές της εκστρατείας του "Remain”. Τι εμπιστοσύνη θα έχει πλέον το εκλογικό σώμα σε αυτούς; Η Σκωτία έχει ταχθεί υπέρ της παραμονής στην ΕΕ, οπότε δεν αποκλείεται να επαναφέρει το αίτημα για ανεξαρτησία. Αυτή η ψηφοφορία θα κλονίσει συθέμελα το Ηνωμένο.
Μπορεί να κλονίσει το ίδιο άσχημα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Βρετανία είναι μόνο ένα μέλος της ΕΕ, αλλά από τα μεγαλύτερα και πιο ισχυρά. Η πρώτη χώρα που θα αποχωρήσει από την Ένωση με αυτό τον τρόπο, θα επιχειρήσει τώρα να αποδείξει ότι η έξοδος είναι εφικτή. Εάν, παρά τις αντιξοότητες, τα καταφέρει, άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ θα μπορούσαν να μπουν στον πειρασμό να κάνουν το ίδιο.
Τα αντιευρωπαϊκά αισθήματα δεν περιορίζονται στη Βρετανία. Στις 10 χώρες της ΕΕ που συμμετείχαν πρόσφατα σε έρευνα του Pew Research Center, περίπου ένας στους δύο πολίτες δήλωσε δυσαρεστημένος με την Ένωση. Ένας μέσος όρος της τάξης του 42% ήθελε επιστροφή των εξουσιών στις εθνικές κυβερνήσεις, έναντι 19% που ήθελε να εκχωρηθούν ακόμη περισσότερες εξουσίες στην ΕΕ. Σήμερα, η Ένωση είναι λιγότερο δημοφιλής στη Γαλλία από ό,τι στη Βρετανία. Στην Ισπανία πλησιάζουν εκλογές και στην Ιταλία ένα δημοψήφισμα για τη συνταγματική μεταρρύθμιση. Το σοκ του Brexit είναι σίγουρο ότι θα αντηχήσει.
Θα υπάρξει αργότερα χρόνος για να αποδοθούν ευθύνες -και είναι μπόλικες για να μοιραστούν. Προς το παρόν, εν μέσω τόσης αβεβαιότητας, προτεραιότητα είναι η αποκατάσταση της ηρεμίας. Αυτό σημαίνει να γίνουν βήματα πίσω από τις ρητορικές υπερβολές των εκστρατειών για το δημοψήφισμα, όπου κάθε πλευρά προέβλεπε χάος εάν τα κατάφερνε η άλλη. Αντ 'αυτού, στο μέτρο του δυνατού, πρέπει να δοθεί έμφαση στη συνέχεια αντί για την ασυνέχεια.
Καθώς η Βρετανία θα ετοιμάζεται να αποχωρήσει από την ΕΕ, θα αναζητήσει και θα πρέπει γρήγορα να λάβει ως υπόσχεση την πρόσβαση στην αγορά της Ευρώπης με φιλικούς όρους, παρόμοιους με εκείνους που απολαμβάνουν η Νορβηγία και η Ελβετία. Αυτό είναι ένα θέμα σημαντικού, αμοιβαίου ενδιαφέροντος. Για να καταστεί δυνατό, το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να συμμορφωθεί με μια σειρά από κανόνες και κανονισμούς της ΕΕ, οι λεπτομέρειες των οποίων θα διευθετηθούν. Στη νέα αυτή σχέση, καμία πλευρά δεν θα πρέπει να λάβει μαξιμαλιστική θέση. Μετά τις ψεύτικες διασφαλίσεις της συζήτησης για το δημοψήφισμα, χρειάζεται ένα πνεύμα συμβιβασμού.
Σίγουρα, οι πρώην εταίροι της Βρετανίας στην ΕΕ μπορεί να μπουν στον πειρασμό να την τιμωρήσουν, και με αυτόν τον τρόπο να δώσουν το παράδειγμα σε άλλους επίδοξους αποστάτες. Θα πρέπει να αντισταθούν. Πρώτον, επειδή μια τιμωρητική προσέγγιση θα κάνει περισσότερο αντιπαθή την ΕΕ στα μάτια των πολιτών της, που ήδη δυσανασχετούν με τις υπερβολές της. Δεύτερον, επειδή το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ μπορούν και πρέπει να είναι στενοί φίλοι και σύμμαχοι, παρά την ψηφοφορία. Ο χρόνος για να αρχίσει η οικοδόμηση αυτής της νέας σχέσης είναι τώρα.
Είναι σαφές ότι οι κίνδυνοι από όλα αυτά αντισταθμίζουν τις ευκαιρίες -ωστόσο, υπάρχουν ευκαιρίες και θα πρέπει να αξιοποιηθούν. Όποια και αν είναι η στάση που θα υιοθετήσει η ΕΕ απέναντι στο πρώην μέλος της, θα πρέπει να λάβει υπόψιν την άνοδο των αντιευρωπαϊκών αισθημάτων σε άλλα μέρη της Ένωσης και να δράσει για να τα χαλιναγωγήσει. Ίσως το Brexit να παράσχει το απαραίτητο τράνταγμα. Οι ηγέτες της Ευρώπης επιλέγουν εδώ και καιρό να κλείνουν τα αυτιά τους στη δυσαρέσκεια παρά να την αναγνωρίζουν -πολύ λιγότερο να τη διαχειρίζονται.
Η ψήφος της Βρετανίας για έξοδο δείχνει το μεγάλο κόστος του εφησυχασμού αυτού. Για να ελαχιστοποιήσει το πλήγμα στα ίδια της τα συμφέροντα και να σταματήσει την επόμενη ανάλογη ψηφοφορία προτού συμβεί, η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει.
Από τη συντακτική ομάδα του '' Bloomberg View ''
24/6/2016
http://www.capital.gr/story/3135933
BREXIT, η ημέρα της ανεξαρτησίας:
Μεγάλη ήττα για τη γερμανική Ευρώπη, από μια χώρα που αψήφησε την καταστροφική ισχύ των αγορών και των λοιπών τοκογλυφικών κεφαλαίων
Ενώ η στερλίνα βυθίζεται στα χαμηλότερα επίπεδα της ιστορίας της, παρασέρνοντας μαζί της τα χρηματιστήρια ολόκληρου του πλανήτη (γεγονός απόλυτα φυσιολογικό, αφού οι αγορές ήταν πεπεισμένες για την παραμονή της Βρετανίας στην ΕΕ), μέχρι στιγμής 16,8 εκ. Βρετανοί ψήφισαν υπέρ του BREXIT (51,8%), έναντι 15,7 εκ. που τοποθετήθηκαν κατά (48,2%).
Περαιτέρω, η Σκωτία και η Β. Ιρλανδία ψήφισαν υπέρ της παραμονής τους στην ΕΕ, οπότε αναμένεται ότι, θα προσπαθήσουν να ανεξαρτητοποιηθούν από το Ηνωμένο Βασίλειο – κάτι που θα προκαλέσει μεγάλα προβλήματα στη Βρετανία, καθώς επίσης νέες αναταραχές στις διεθνείς αγορές. Μεγάλοι χαμένοι θα είναι οι τράπεζες, οι μετοχές των οποίων θα υποστούν ισχυρές πιέσεις – όπως τουλάχιστον όλα δείχνουν.
Μια από τις σημαντικότερες θα είναι ασφαλώς η Deutsche Bank, η οποία θα οδηγηθεί σε μεγάλες απώλειες από την έκθεση της στο συνάλλαγμα – θεωρώντας πως δεν είχε προβλέψει μία τέτοια εξέλιξη. Σε κάθε περίπτωση, η αφορμή για το αναμενόμενο κραχ είναι πλέον δεδομένη – ειδικά εάν δεν υπάρξει καμία αλλαγή στα αποτελέσματα, καθώς επίσης εάν παραιτηθεί ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, οπότε η εικόνα του χάους θα συμπληρωνόταν από την πολιτική αστάθεια. Δύσκολα πάντως θα συμπεριφερθεί όπως ο Έλληνας συνάδελφος του, μετατρέποντας το ΟΧΙ σε ΝΑΙ – αφού οι Βρετανοί δεν θα το ανέχονταν, όπως δυστυχώς εμείς.
Συνεχίζοντας, ο πανικός στα χρηματιστήρια ξεκίνησε από την Ασία, με πτώση των δεικτών έως και πάνω από 7%, με πολύ δυσοίωνες προβλέψεις για την Ευρώπη (προ ανοίγματος πτώση 11% του ευρωπαϊκού δείκτη) – ενώ η τιμή του χρυσού αυξήθηκε έως και 5%, με το ευρώ και τη στερλίνα να δέχονται τις μεγαλύτερες πιέσεις. Με δεδομένο δε το ότι, η ΕΕ βρίσκεται απέναντι στη μεγαλύτερη κρίση της ιστορίας της, κανένας δεν μπορεί να προβλέψει τι θα συμβεί – αφού τέτοιου είδους κρίσεις είτε οδηγούν προς τα μπροστά, είτε γκρεμίζουν τα υφιστάμενα οικοδομήματα.
Πιθανότερο πάντως όλων είναι να έχει ξεκινήσει ο ευρωπαϊκός χορός του Ζαλόγγου – ενώ έναν πολύ σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε ο περυσινός, στυγνός εκβιασμός της Ελλάδας, ο οποίος ανέδειξε δυστυχώς το εφιαλτικό πρόσωπο της Ευρώπης.
Περαιτέρω αρκετοί αναρωτιούνται εάν η ΕΕ, η οποία οικοδομήθηκε επάνω στα ερείπια του γερμανικού φασισμού, οφείλει σήμερα να οικοδομηθεί ξανά, με άλλη μορφή, επάνω στα ερείπια του νεοφιλελεύθερου φασισμού που επιβάλλεται από τις Η.Π.Α. με τη βοήθεια της Γερμανίας ή απλά να διαλυθεί.
Εκείνη την εποχή (άρθρο) η υπόσχεση, επάνω στην οποία στηρίχθηκε το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, ήταν το να μην διεξαχθεί ποτέ ξανά πόλεμος στην Ευρώπη – το τέλος της βίας και του μίσους μεταξύ των κρατών της. Αντίθετα, το σημερινό ζητούμενο είναι η δικαιοσύνη και η ισότητα, καθώς επίσης η καταπολέμηση της ανεργίας και της φτώχειας – όχι μία ηγεμονική Γερμανία, δεσμοφύλακας των Η.Π.Α. και των αγορών, σε μία κλειστή φυλακή που στραγγαλίζει την ευημερία της πλειοψηφίας των συμμετεχόντων.
Το πιθανότερο πάντως, εάν δεν δρομολογηθούν ριζικές αλλαγές, είναι η διάλυση τόσο της ΕΕ, όσο και της Ευρωζώνης – ενώ το βρετανικό δημοψήφισμα αποτελεί μία τεράστια ήττα της καγκελαρίου και του υπουργού οικονομικών της, επιβεβαιώνοντας πως η Γερμανία κερδίζει όλες τις μάχες, χάνει όμως τον πόλεμο. Ο αντίκτυπος πάντως στην ήδη επαναστατημένη Γαλλία, η οποία κινδυνεύει να βυθιστεί σε εμφύλιο πόλεμο, δεν θα είναι αμελητέος – ενώ η σημασία του βρετανικού δημοψηφίσματος για την Ελλάδα θα εξαρτηθεί από τη διαχείριση της ελληνικής κυβέρνησης.
Analyst Team
24/6/2016
http://www.analyst.gr/2016/06/24/brexit-i-imera-tis-anexartisias/
Περαιτέρω, η Σκωτία και η Β. Ιρλανδία ψήφισαν υπέρ της παραμονής τους στην ΕΕ, οπότε αναμένεται ότι, θα προσπαθήσουν να ανεξαρτητοποιηθούν από το Ηνωμένο Βασίλειο – κάτι που θα προκαλέσει μεγάλα προβλήματα στη Βρετανία, καθώς επίσης νέες αναταραχές στις διεθνείς αγορές. Μεγάλοι χαμένοι θα είναι οι τράπεζες, οι μετοχές των οποίων θα υποστούν ισχυρές πιέσεις – όπως τουλάχιστον όλα δείχνουν.
Μια από τις σημαντικότερες θα είναι ασφαλώς η Deutsche Bank, η οποία θα οδηγηθεί σε μεγάλες απώλειες από την έκθεση της στο συνάλλαγμα – θεωρώντας πως δεν είχε προβλέψει μία τέτοια εξέλιξη. Σε κάθε περίπτωση, η αφορμή για το αναμενόμενο κραχ είναι πλέον δεδομένη – ειδικά εάν δεν υπάρξει καμία αλλαγή στα αποτελέσματα, καθώς επίσης εάν παραιτηθεί ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, οπότε η εικόνα του χάους θα συμπληρωνόταν από την πολιτική αστάθεια. Δύσκολα πάντως θα συμπεριφερθεί όπως ο Έλληνας συνάδελφος του, μετατρέποντας το ΟΧΙ σε ΝΑΙ – αφού οι Βρετανοί δεν θα το ανέχονταν, όπως δυστυχώς εμείς.
Συνεχίζοντας, ο πανικός στα χρηματιστήρια ξεκίνησε από την Ασία, με πτώση των δεικτών έως και πάνω από 7%, με πολύ δυσοίωνες προβλέψεις για την Ευρώπη (προ ανοίγματος πτώση 11% του ευρωπαϊκού δείκτη) – ενώ η τιμή του χρυσού αυξήθηκε έως και 5%, με το ευρώ και τη στερλίνα να δέχονται τις μεγαλύτερες πιέσεις. Με δεδομένο δε το ότι, η ΕΕ βρίσκεται απέναντι στη μεγαλύτερη κρίση της ιστορίας της, κανένας δεν μπορεί να προβλέψει τι θα συμβεί – αφού τέτοιου είδους κρίσεις είτε οδηγούν προς τα μπροστά, είτε γκρεμίζουν τα υφιστάμενα οικοδομήματα.
Πιθανότερο πάντως όλων είναι να έχει ξεκινήσει ο ευρωπαϊκός χορός του Ζαλόγγου – ενώ έναν πολύ σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε ο περυσινός, στυγνός εκβιασμός της Ελλάδας, ο οποίος ανέδειξε δυστυχώς το εφιαλτικό πρόσωπο της Ευρώπης.
Περαιτέρω αρκετοί αναρωτιούνται εάν η ΕΕ, η οποία οικοδομήθηκε επάνω στα ερείπια του γερμανικού φασισμού, οφείλει σήμερα να οικοδομηθεί ξανά, με άλλη μορφή, επάνω στα ερείπια του νεοφιλελεύθερου φασισμού που επιβάλλεται από τις Η.Π.Α. με τη βοήθεια της Γερμανίας ή απλά να διαλυθεί.
Εκείνη την εποχή (άρθρο) η υπόσχεση, επάνω στην οποία στηρίχθηκε το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, ήταν το να μην διεξαχθεί ποτέ ξανά πόλεμος στην Ευρώπη – το τέλος της βίας και του μίσους μεταξύ των κρατών της. Αντίθετα, το σημερινό ζητούμενο είναι η δικαιοσύνη και η ισότητα, καθώς επίσης η καταπολέμηση της ανεργίας και της φτώχειας – όχι μία ηγεμονική Γερμανία, δεσμοφύλακας των Η.Π.Α. και των αγορών, σε μία κλειστή φυλακή που στραγγαλίζει την ευημερία της πλειοψηφίας των συμμετεχόντων.
Το πιθανότερο πάντως, εάν δεν δρομολογηθούν ριζικές αλλαγές, είναι η διάλυση τόσο της ΕΕ, όσο και της Ευρωζώνης – ενώ το βρετανικό δημοψήφισμα αποτελεί μία τεράστια ήττα της καγκελαρίου και του υπουργού οικονομικών της, επιβεβαιώνοντας πως η Γερμανία κερδίζει όλες τις μάχες, χάνει όμως τον πόλεμο. Ο αντίκτυπος πάντως στην ήδη επαναστατημένη Γαλλία, η οποία κινδυνεύει να βυθιστεί σε εμφύλιο πόλεμο, δεν θα είναι αμελητέος – ενώ η σημασία του βρετανικού δημοψηφίσματος για την Ελλάδα θα εξαρτηθεί από τη διαχείριση της ελληνικής κυβέρνησης.
Analyst Team
24/6/2016
http://www.analyst.gr/2016/06/24/brexit-i-imera-tis-anexartisias/
Βρετανικός Αρμαγεδδώνας στις παγκόσμιες αγορές
Απόλυτα αιφνιδιασμένες οι ευρωπαϊκές αγορές από το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος υπέρ της αποχώρησης από την Ε.Ε. εμφανίζουν εικόνα κατάρρευσης στις συναλλαγές της Παρασκευής.
Οι εξελίξεις είναι καταιγιστικές. Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, David Cameron ανακοίνωσε την παραίτηση του, ενώ οι ηγέτες των κύριων θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. στις πρώτες τους δηλώσεις μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων στέλνουν μηνύματα ενότητας και σταθερότητας ενόψει των δύσκολων εβδομάδων που θα ακολουθήσουν.
Οι δηλώσεις τους δεν φαίνεται πάντως να καθησυχάζουν τις αγορές. Το μαζικό sell-off στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια σήμερα, με τις τράπεζες να βρίσκονται υπό ένα αδιάκοπο σφυροκόπημα, θυμίζει τις χειρότερες ημέρες της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers το Σεπτέμβριο του 2008. Όπως και τότε, οι επενδυτές στρέφουν τις ελπίδες τους σε μια μαζική παρέμβαση των κεντρικών τραπεζών για την αποκατάσταση της σταθερότητας.
Στο ταμπλό ο πανευρωπαϊκός Stoxx Europe 600 σημειώνει βουτιά 6,4% στις 322,21 μονάδες, ενώ νωρίτερα βρέθηκε να χάνει πάνω από 8%.
Ο βρετανικός FTSE 100 χάνει 3,9% στις 6.088,35 μονάδες μετά την επικράτηση στο βρετανικό δημοψήφισμα της επιλογής αποχώρησης από την Ε.Ε. με ποσοστό περίπου 52%.
Οι τραπεζικές μετοχές βρίσκονται στο επίκεντρο των πιέσεων με τους βρετανικούς κολοσσούς Barclays (-14%), Lloyds Banking Group (-17%) και Royal Bank of Scotland (-17%)να βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση.
Ισχυρές απώλειες γνωρίζουν επίσης οι Banco Santander SA (-18%), Deutsche Bank AG (-12%) και Commerzbank (-10%), μεταξύ άλλων.
Ο γερμανικός DAX σημειώνει βουτιά 6,2% στις 9,645,21 μονάδες, ενώ ο γαλλικός CAC 40 υποχωρεί σε ποσοστό 8% στις 4.114,20 μονάδες.
Στην περιφέρεια ο ιταλικός FTSE MIB χάνει 10,3% στις 16.130,23 με τις περισσότερες μετοχές να βρίσκονται σε αναστολή διαπραγμάτευσης, ενώ ο ισπανικός IBEX 35 βυθίζεται 10% στις 8.002,50 μονάδες.
Οι αναλυτές ήδη κάνουν λόγο για νέες παρεμβάσεις των κεντρικών τραπεζών προκειμένου η Ευρώπη να μην διολισθήσει και σε ένα νέο κύκλο ύφεσης και αποπληθωρισμού. Οι περισσότεροι αναλυτές περιμένουν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Αγγλίας να ενισχύσουν τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης που εφαρμόζουν σε μια νέα προσπάθεια να τονώσουν την οικονομική δραστηριότητα.
Ο "τυφώνας - Brexit" χτυπά και το ελληνικό χρηματιστήριο
Βουτιά στην αβεβαιότητα καταγράφει αυτήν την ώρα το Χρηματιστήριο Αθηνών, ανήμπορο να σταματήσει το κύμα ασυγκράτητου sell off που προκαλεί σε ολόκληρη την Ευρώπη η απόφαση του βρετανικού λαού να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ειδικότερα, ο Γενικός Δείκτης καταγράφει απώλειες 13,83% στις 532,27 μονάδες, ενώ ο τζίρος είναι στα 22,5 εκατ. ευρώ και ο όγκος στα 54,5 εκατ. τεμάχια. Απώλειες 16,44% καταγράφει ο FTSE 25, στις 1.433,66 μονάδες, ενώ ο τραπεζικός δείκτης σημειώνει πτώση 29,82% στις 724,87 μονάδες.
Αυτήν την ώρα, ο Γενικός Δείκτης καταγράφει τη δεύτερη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση από την έναρξη της κρίσης, αμέσως μετά το άνοιγμα του Χ.Α. από την τραπεζική αργία του καλοκαιριού του 2015. Οι τραπεζικές μετοχές ήδη βρίσκονται στο limit down, προκαλώντας σοβαρούς τριγμούς στην ευάλωτη και ρηχή ελληνική αγορά. Άλλωστε, ο τραπεζικός κλάδος σε ολόκληρη την Ευρώπη βρίσκεται υπό μεγάλη δοκιμασία, με τις απώλειες των βρετανικών τραπεζών να ξεπερνούν το 30%, ενώ ο κλαδικός του EuroStoxx 600 να καταγράφει πτώση υψηλότερη του 11%.
Σήμερα κανένας στην Ευρώπη δεν... κοιμήθηκε, παρακολουθώντας το ιστορικό βρετανικό δημοψήφισμα που έβαλε με το αποτέλεσμά του τέλος σε μια ευρω-βρετανική σχέση τριών και πλέον δεκαετιών. Το Brexit υπερίσχυσε τελικά (52% - 48%) παρά το γεγονός ότι όλη τη νύχτα Brexit και Bremain έδιναν μάχη στήθος με στήθος, με αποτέλεσμα το Ηνωμένο Βασίλειο να είναι η πρώτη χώρα που αποχωρεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση των 28 μελών.
Σύμφωνα με αναλυτές του Reuters, η επικράτηση του Brexit βάζει τη χώρα σε ένα αβέβαιο μονοπάτι και προκαλεί ένα βέβαιο πλήγμα στις ευρωπαϊκές προσπάθειες για επίτευξη μεγαλύτερης ενότητας από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά.
Όπως αναφέρουν χρηματιστηριακοί αναλυτές στο Capital.gr, οι επενδυτές πρέπει να αναθεωρήσουν άρδην τις επενδυτικές τους στρατηγικές. Ότι γνώριζαν μέχρι τώρα για τους εσωτερικούς καταλύτες προφανώς και δεν ισχύει, με την εγχώρια αγορά να κινείται στους ρυθμούς του διεθνούς επενδυτικού κλίματος. Ποια θα είναι η συνέχεια; Ουδείς γνωρίζει τι θα επακολουθήσει, αναφέρουν χαρακτηριστικά.
Ο πανικός που προκλήθηκε από ένα αποτέλεσμα που ελάχιστοι ανέμεναν θα πρέπει να εκτονωθεί, αναφέρουν οι ίδιες πηγές, συστήνοντας ψυχραιμία. Το μεγάλο όμως ερώτημα που κανείς δεν μπορεί να απαντήσει είναι πόσο μεγάλη θα είναι η πληγή που αφήσει αυτή η ιστορία στο ελληνικό χρηματιστήριο.
Και μέχρι τώρα είναι μεγάλη. Οι τραπεζικές μετοχές έχουν κλειδώσει ήδη στο limit down, ενώ διψήφια είναι η πτώση σε Βιοχαλκο, ΓΕΚ Τέρνα, ΕΧΑΕ, Folli Follie, ΔΕΗ, ΟΛΠ, Jumbo, ΕΥΔΑΠ, Ελλάκτωρ, Μυτιληναίο, Λάμδα και Ελληνικά Πετρέλαια.
Καταρρέουν οι αποδόσεις σε κρατικά ομόλογα
Ράλι σημειώνουν οι τιμές των κρατικών ομολόγων σε πολλές περιοχές του κόσμου, με τις αποδόσεις να καταρρέουν, καθώς το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος στρέφει τους επενδυτές στην ασφάλεια των κυβερνητικών ομολόγων.
Οι αποδόσεις στα βρετανικά ομόλογα υποχωρούν με το 10ετές να χάνει 35 μονάδες βάσης στο 1,003%.
Οι αποδόσεις στο αμερικανικά 10ετή χάνουν 26,1 μ.β. στο 1,478%, οδεύοντας για τη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση των τελευταίων επτά ετών. Οι αποδόσεις στα αντίστοιχα ιαπωνικά υποχωρούν βαθύτερα σε αρνητικό έδαφος, στο -0,196%, όπως και στα γερμανικά στο -0,123%.
Βουτιά και για τα αμερικανικά futures
Σε ελεύθερη πτώση βρίσκονται και τα futures της Wall Street με τον Dow Jones να χάνει νωρίτερα 700 μονάδες. Ο βιομηχανικός δείκτης περιόρισε στη συνέχεια τις απώλειες του και αυτή την ώρα χάνει περίπου 485 μονάδες, ή περίπου 2,7%.
Τα futures του the S&P 500 χάνουν 80 μονάδες ή 3,7%, ενώ τα futures του τεχνολογικού Nasdaq υποχωρούν 173 μονάδες ή 3,9%.
24/6/2016
http://www.capital.gr/agores/3135974/bretanikos-armageddonas-stis-pagkosmies-agores
Τα χειρότερα ακολουθούν...
Στη Βρετανία ασχέτως του αποτελέσματος το γυαλί έχει ραγίσει. Οι νικητές του δημοψηφίσματος είναι ο Φάρατζ και ο Τζόνσον που κατάφεραν να σταθούν επάξια απέναντι σε ολόκληρο το πολιτικό σύστημα.
Το ρεύμα εναντίον της ΕΕ εκφράζει τη βαθιά δυσαρέσκεια ενός μεγάλου κομματιού της κοινωνίας εναντίον ενός συστήματος, που θεωρεί ότι το έχει περιθωριοποιήσει. Οι λευκοί χαμηλόμισθοι είναι μεταξύ των βασικών υποστηρικτών του Τραμπ και είναι και αυτοί που στηρίζουν τη Λεπέν στη Γαλλία και τους ευρωσκεπτικιστές στη Γερμανία. Στις φτωχότερες γειτονιές της Αθήνας και του Πειραιά έχει τους δυναμικότερους πυρήνες το ελληνικό νεοναζιστικό μόρφωμα...
Έχουμε αναλύσει τα αίτια της παρακμής της εργατικής τάξης στις δυτικές κοινωνίες.
Τις τελευταίες δεκαετίες το μεγαλύτερο μέρος του παραγωγικού ιστού των δυτικών οικονομιών μεταφέρθηκε στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η μεταβολή αυτή είχε σαν συνέπεια τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης για 1-2 δισ. ανθρώπων. Έτσι η μεσαία τάξη του πλανήτη ξεπέρασε τις δυτικές κοινωνίες και επεκτάθηκε σε ένα μεγαλύτερο πληθυσμό του παγκόσμιου πληθυσμού.
Η επανάσταση που μείωσε τον πληθυσμό της ακραίας φτώχειας στον πλανήτη κάτω από ένα δισ. ανθρώπους ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του ’70 με πρωταγωνιστές τους Ρήγκαν, Θάτσερ και Τενγκ Σιάο Πίνγκ.
Η μεταφορά της παραγωγής στις αναπτυσσόμενες χώρες όμως έπληξε τους εργαζόμενους στην παραγωγή τα λεγόμενα "μπλε κολάρα" της Δύσης. Ένα σημαντικό μέρος της άλλοτε ποτέ πανίσχυρης εργατικής τάξης αναγκάστηκε να υποαπασχολείται με δυσμενέστερους όρους αμοιβής και ασφάλισης σε υπηρεσίες.
Επιπλέον, η παγκοσμιοποίηση σε συνδυασμό με τους αρνητικούς δημογραφικούς δείκτες της Δύσης και τους επιθετικά θετικούς άλλους περιοχών δημιούργησαν ισχυρές μεταναστευτικές ροές προς τις δυτικές κοινωνίες. Η συμβίωση με τους μετανάστες εκτός από οικονομικούς ανταγωνισμούς με τους ανειδίκευτους δυτικούς προκάλεσε και προκαλεί και πολιτισμικούς ανταγωνισμούς και προστριβές.
Συνέπεια όλων αυτών είναι η περίοδος πολιτικής αστάθειας και έντασης στην οποία έχουμε εισέλθει. Στις δυτικές κοινωνίες παντού αναπτύσσεται μια αντισυστημική πολιτική συμπεριφορά η εξέλιξη της οποίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε παγκόσμιες ανατροπές. Οι ακροδεξιοί κερδίζουν παντού στην Ευρώπη και απειλούν να τινάξουν την Ευρωζώνη και την ΕΕ στον αέρα. Στις ΗΠΑ ο Ντόναλντ Τραμπ έχει στο σχέδιο μέτρα οικονομικού προστατευτισμού και γι’ αυτό υποστηρίζεται από τους φτωχότερους λευκούς.
Η πορεία της παγκοσμιοποίησης όμως μοιάζει με μια κατάσταση που δύσκολα μπορεί να ανατραπεί χωρίς το σοκ ενός πολέμου. Υπάρχει ένας κανόνας στην ιστορία της ανθρωπότητας, σύνορα που δεν τα διασχίζουν ελεύθερα άνθρωποι και εμπορεύματα θα τα διασχίσουν σύντομα τα τεθωρακισμένα.
Η παγκοσμιοποίηση όμως είναι μια κατάσταση της οποίας η ευρεία εδραίωση πηγάζει και από τις τεχνολογικές εξελίξεις στις τηλεπικοινωνίες. Η πτώση των τιμών των αερομεταφορών την καθιστά προσιτή σε όλους. Η πρώτη ρήξη του Ρόναλντ Ρήγκαν στις αρχές της δεκαετίας του ’80 ήταν με τα συνδικάτα των αεροπορικών εταιρειών. Η απελευθέρωση του ανταγωνισμού στον κλάδο οδήγησε στα σημερινά πάμφθηνα αεροπορικά εισιτήρια...
Πολλοί πιστεύουν αφελώς πως αν μπουν φραγμοί στις εισαγωγές από τις αναπτυσσόμενες χώρες τα "μπλε κολάρα" της Δύσης θα επιστρέψουν στην ισχύ των πρώτων δεκαετιών μετά τον τελευταίο πόλεμο.
Νέα δεδομένα...
Ο κόσμος είναι περίπλοκος για να κάνει κάποιος ασφαλείς προβλέψεις αλλά υπάρχουν δυο σημαντικές εξελίξεις που πιστεύω πως τα προσεχή χρόνια θα επηρεάσουν τα πράγματα, όπως τις επηρέασε τα τελευταία χρόνια η επανάσταση του σχιστολιθικού αερίου στις ΗΠΑ.
Το φθηνό φυσικό αέριο στις ΗΠΑ την τελευταία δεκαετία ήταν μια βασική αιτία που κάποιες μεγάλες αμερικάνικες πολυεθνικές μετά από δεκαετίες επένδυσαν στη δημιουργία παραγωγικών μονάδων στη χώρα (ΗΠΑ). Επίσης η σχιστολιθική επανάσταση συνέβαλε στην κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου πριν ακόμη ξεκινήσουν οι εξαγωγές από τις ΗΠΑ.
Πριν λίγες εβδομάδες η γερμανική πολυεθνική αθλητικών υποδημάτων Adidas ανακοίνωσε τη δημιουργία δυο μονάδων μακριά από τις αναπτυσσόμενες χώρες όπου παράγει τα τελευταία 30-40 χρόνια. Το ένα εργοστάσιο θα γίνει στη Γερμανία και το άλλο στις ΗΠΑ. Κάτι ανάλογο σχεδιάζει στις ΗΠΑ και η ΝΙΚΕ.
Οι μονάδες αυτές όμως θα είναι κατά κύριο λόγο ρομποτικές. Θα απασχολούν προσωπικό υψηλής εξειδίκευσης αλλά ελάχιστα "μπλε κολάρα". Η είσοδος της ρομποτικής στην παραγωγή αναμένεται να λάβει αλματώδεις ρυθμούς τα επόμενα χρόνια.
Η παράμετρος αυτή δεν λύνει το πρόβλημα της υποβάθμισης του βιοτικού επιπέδου και της ισχύος της τάξης που περιφραστικά θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε "μπλε κολάρα". Κάποιοι στη Δύση πιστεύουν πως ένα μέρος του πλούτου που θα παράγουν οι αυτοματοποιημένες παραγωγικές μονάδες θα μπορούσε να αναδιανεμηθεί σαν κοινωνικός μισθός. Ο Economist πρόσφατα είχε ένα μεγάλο σχετικό αφιέρωμα. Είτε υπάρξει διανομή πλούτου είτε όχι οι εξελίξεις που θα δρομολογηθούν είναι απροσδιόριστες. Η ανάγκη της εργασίας ορίζει ένα μεγάλο μέρος της ανθρώπινης υπόστασης. Είναι απλοϊκό να πιστέψουμε ότι η εξάλειψη της ανάγκης για εργασία προς βιοπορισμό ή πλουτισμό θα βοηθήσει τους ανθρώπους και τον πολιτισμό τους να συνεχίσει να εξελίσσεται όπως εξελισσόταν. Μερικές δεκαετίες ευημερίας (και ιδίως με δανεικά) δεν έχουν κάνει το μέσο δυτικό σοφότερο, αλλά μάλλον πιο ανεύθυνο και αδιάφορο.
Ιστορικό προηγούμενο της καταστροφής της μικρής ιδιοκτησίας και της συγκέντρωσης των εξαθλιωμένων στον αστικό ιστό ήταν αυτός της Ρώμης κατά την περίοδο της παρακμής. Ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού είχε συγκεντρωθεί στη Ρώμη όπου η εξουσία τους σίτιζε από τους πόρους της αυτοκρατορίας με κατάληξη το θάνατο της δημοκρατίας και την άνοδο του ολοκληρωτισμού. Οι όροι πελάτες, πληβείοι, πλέμπα, πάτρωνες, λατιφούντια χαρακτηρίζουν αυτήν την ιστορική περίοδο. Ένας αυτοκράτορας μάλιστα ανακηρύχτηκε από το σώμα των πραιτωριανών επειδή πλειοδότησε σε παροχές...
Η διανομή κοινωνικού μισθού (άρτου) λοιπόν με ή χωρίς "θεάματα" δεν αποτελεί πανάκεια, αλλά το αντίθετο. Ίσως σύμπτωμα παρακμής...
Αν θα με προκαλούσε κάποιος να εκτιμήσω το μέλλον υπό το πρίσμα της γενίκευσης του αυτοματισμού, με βάση τα στοιχεία της ανθρώπινης φύσης και τα ιστορικά προηγούμενα, θα έβλεπα μια κατάσταση μεταφεουδαρχικής οργάνωσης στη θέση των εθνικών κρατών, παρά μια κοινωνία οργανωμένη στη βάση, από τον καθένα με βάση τις δυνατότητές του και τις ανάγκες του. Το ίδιο κινδυνεύουν και οι οικονομίες της ελεύθερης αγοράς οι οποίες αποτελούν τη βάση της δημοκρατίας και του πολιτισμού των ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, όπως έχουν εξελιχθεί τους τελευταίους αιώνες.
Ο αντίποδας...
Υπάρχει όμως και μια τεχνολογική εξέλιξη που οδηγεί σε πιο αισιόδοξα μοντέλα κοινωνικής οργάνωσης. Είναι η τεχνολογία της τρισδιάστατης εκτύπωσης η οποία επίσης τα τελευταία χρόνια εξελίσσεται ραγδαία.
Η διάδοση της τεχνολογίας αυτής θα μειώσει την ανάγκη ύπαρξης συγκεντρωτικών παραγωγικών μονάδων. Η νέα τεχνολογία φιλοδοξεί να αντικαταστήσει τις μεγάλες συγκεντρωτικές παραγωγικές μονάδες που χρειάζονται πολύπλοκη ιεραρχία για να λειτουργήσουν με πολυάριθμες μικρές τοπικές μονάδες εκτύπωσης. Η παρουσία μικρών μονάδων που ανταγωνίζονται μεταξύ τους αποτελεί τη βάση της δημοκρατικής οργάνωσης μιας κοινωνίας και μπορεί να προστατεύσει την ελευθερία των ανοιχτών κοινωνιών.
Φυσικά αυτό το μοντέλο θα χρειαστεί να συμπληρωθεί και από ένα παρόμοια σύστημα ενεργειακής υποστήριξης. Δηλαδή, ενέργεια από τοπικές μονάδες και όχι από τεράστια πυρηνικά ή υδρογονάνθρακες που απαιτούν πολύπλοκα συστήματα μεταφοράς και διανομής.
Είναι δύσκολο να εκτιμήσει κάποιος ποιο από τα δυο μοντέλα παραγωγής υλικών αγαθών είναι αυτό που θα έχει τη μεγαλύτερη επιτυχία και θα επιβληθεί. Ανάλογα με το οικονομικό και τεχνολογικό μοντέλο που θα επικρατήσει, θα διαρθρωθούν και οι κοινωνικές και πολιτικές σχέσεις στο μέλλον.
Η περιπέτεια των κοινωνικών ανακατατάξεων και εντάσεων που έχουμε εισέλθει τα τελευταία χρόνια όχι μόνο δεν φαίνεται να τελειώνει κάπου αλλά θα ενταθεί.
Ενώ γύρω μας ξαναμοιράζονται τα χαρτιά, εμείς σαν χώρα αντί να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις να διεκδικήσουμε μια θέση καλύτερη στο αυριανό γίγνεσθαι ασχολούμαστε με το πώς παρατείνουμε κατά μερικούς μήνες το μοντέλο που έχει πεθάνει εδώ και χρόνια...
Η παγίδα που έχει πέσει η Ελλάδα οικονομικά είναι η εξής: Για συγκυριακούς λόγους λόγω της εισόδου στην ΕΕ και την Ευρωζώνη απόκτησε υψηλό βιοτικό επίπεδο, χωρίς τη δυνατότητα να δημιουργεί υψηλής προστιθέμενης αξίας θέσεις εργασίας. Μόλις τελείωσαν τα δανεικά και οι επιδοτήσεις κανείς δεν πάει να δουλέψει στα χωράφια ή σε εργασίες με 3 και 60 επειδή ακόμη μπορεί να εισπράττει περισσότερα από τη σύνταξη της γιαγιάς.
Φορολογία, γραφειοκρατία, διαφθορά δεν επιτρέπουν να γίνουν επενδύσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας. Το υψηλό βιοτικό επίπεδο δεν επιτρέπει να γίνουν επενδύσεις χαμηλής προστιθέμενης αξίας, όπως π.χ. στο Μπαγκλαντές.
Οι τάσεις των διεθνών οικονομικών και τεχνολογικών εξελίξεων δεν φαίνεται να προσθέτουν κάτι παραπάνω στα έσοδα του τόπου από το φυσικό μονοπώλιο του τουρισμού.
Τα χειρότερα για όλους μας φαίνεται να είναι μπροστά...
Του Κώστα Στούπα
24/6/2016
http://www.capital.gr/o-kostas-stoupas-grafei/3135644/ta-xeirotera-akolouthoun
Γεωπολιτικό μήνυμα BREXIT:
Όχι στη νέου τύπου γερμανική κυριαρχία…
Η Ιστορία μαζί με τη Γεωγραφία θα είναι παρούσες στο προσεχές δημοψήφισμα, καθώς 71 έτη μετά το τέλος του Β’ ΠΠ, το αρχαιότερο γεωπολιτικό κέντρο λήψεως αποφάσεων του αγγλοσαξονικού κόσμου, φέρεται να έχει καταλήξει και σταθμίσει τα συν και τα μείον μιας νέας γεωστρατηγικής αφετηρίας. Ενδεχόμενη απόφαση εξόδου από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) θα αποτελέσει το τέλος της περιόδου γεωστρατηγικής ανοχής, την οποίαν οι Αγγλοσάξονες επέδειξαν έναντι της Γερμανίας, ανοίγοντας τον γεωπολιτικό ασκό του Αιόλου.
Η προεκλογική δέσμευση του πρωθυπουργού Κάμερον να προχωρήσει σε δημοψήφισμα αναφορικώς με την παραμονή ή όχι στην ΕΕ, δεν μπορεί να ειδωθεί ως μια απλή μετεκλογική συνέπεια σε επίπεδο υποσχέσεων. Όχι εφόσον συζητούμε για αποφάσεις που λαμβάνονται στη Μεγάλη Βρετανία.
Οφείλω να ξεκαθαρίσω πως σκοπός της παρούσης αναλύσεως δεν αποτελεί η υποστήριξη του ΝΑΙ ή του ΌΧΙ στο δημοψήφισμα, αλλά να καταγραφεί μια γεωπολιτική εκτίμηση βασιζόμενη επί μιας σειράς ιστορικών και γεωγραφικών αιτιών, τα οποία συνιστούν ένα ακλόνητο υπόβαθρο αντλήσεως συμπερασμάτων.
Η «Μεγάλη Βρετανία (GB) προτού συρρικνωθεί σε Ηνωμένο Βασίλειο (UK)» (σ.σ. ως UK εισήλθε το 1973 στην τότε ΕΟΚ προκειμένου να ικανοποιηθεί η γαλλική απαίτηση να μην περιλαμβάνεται ο γεωγραφικός όρος Βρετανία, λόγω της υπάρξεως της γαλλικής Βρετάνης… αν μας λέει κάτι για τη δική μας διένεξη με τα Σκόπια), υπήρξε επί 300 περίπου έτη η κυρίαρχη θαλάσσια δύναμη, η οποία πρωτοστατούσε στις παγκόσμιες και ευρωπαϊκές εξελίξεις.
Πριν από 112 έτη δια χειρός του Βρετανού γεωγράφου Sir Halford Mackinder, ο κόσμος υποδέχθηκε το διάσημο έργο του «The Geographical Pivot of History» βάσει του οποίου θεμελιώθηκε η γεωπολιτική θεωρία της Heartland. Εάν κάποιος επιχειρούσε να εντοπίσει τη γενεσιουργό αιτία του Brexit θα την ανεύρισκε στον φόβο της θαλασσοκράτειρας ενάντια στην πιθανότητα απώλειας ελέγχου κρίσιμων σημείων ναυτικής γεωγραφίας, από μια χερσαία δύναμη (σ.σ. τη Ρωσία κυρίως και δευτερευόντως τη Γερμανία), η οποία θα κυριαρχούσε στην Ευρασία.
Μετά από δύο παγκοσμίους πολέμους και μετά από τη διατύπωση της θεωρίας της Rimland του Αμερικανο-ολλανδού Nickolas Spykman, ο αγγλοσαξονικός κόσμος υιοθέτησε την αναγκαιότητα αναχαιτίσεως/ανασχέσεως της δυνάμεως που θα επικρατούσε στην Ευρώπη (σ.σ. είτε της ΕΣΣΔ ή του Γ’ Ράιχ).
Τόσον η ΕΣΣΔ όσο και η Γερμανία, αποτελούσαν τους βασικούς εκπροσώπους της χερσαίας ισχύος – η Γαλλία είχε τεθεί εκτός μετά από τους Ναπολεόντειους Πολέμους – και οι Αγγλοσάξονες, οι οποίοι συνεργάστηκαν στενά για να επικρατήσουν και στις δύο παγκόσμιες αναμετρήσεις, ξεκαθάρισαν και προσδιόρισαν τις μελλοντικές γεωστρατηγικές τους επιδιώξεις. Το Γ’ Ράιχ δεν κατόρθωσε να νικήσει τους Σοβιετικούς και η κόκκινη σημαία υψώθηκε στο Ράιχσταγκ.
Η συγκρότηση του ΝΑΤΟ έφερε τους «Αμερικανούς μέσα, τους Ρώσους έξω και τους Γερμανούς κάτω». Ο ισχυρότερος αναθεωρητικός μοχλός στην Ευρώπη, ο γερμανικός ηγεμονισμός είχε συντριβεί και ο γεωγραφικός γερμανικός/πρωσικός χώρος διαμοιράστηκε μεταξύ των νικητών. Ό,τι απέμεινε χωρίστηκε εκ νέου σε δύο τμήματα, τα οποία αποτέλεσαν τα ανεξάρτητα κράτη της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας (Δυτικής) και της Λαοκρατικής Δημοκρατίας (Ανατολικής) της Γερμανίας.
Ωστόσο, παρά τις προτάσεις του τότε Αμερικανού υπουργού Οικονομικών (Secretary of the Treasury) Henry Morgenthau, οι οποίες προέβλεπαν την πλήρη και ολοκληρωτική καταστροφή της ικανότητας της Γερμανίας στον τομέα της βιομηχανικής παραγωγής, ώστε να μην μπορέσει ποτέ να αποκτήσει την ισχύ που θα της επέτρεπε να επανασυγκροτήσει τις Ένοπλες Δυνάμεις της, οι ΗΠΑ επέδειξαν μια αξιοσημείωτη γεωπολιτική μεγαθυμία και μεγαλοψυχία.
Η ανάγκη ανασχέσεως της σοβιετικής απειλής ήταν άμεση και επιτακτική. Η θεωρία της Rimland έπρεπε να λειτουργήσει σε βάθος χρόνου και να αντέξει σε οποιαδήποτε πολιτικοοικονομική πίεση. Στο κρίσιμο μέτωπο της Ευρώπης, ωρίμασε η ιδέα της κατασκευής μιας νέας μορφής ενώσεως, η οποία θα ενίσχυε την άμυνα της Δύσεως και θα προετοίμαζε μια ευρύτατη συνεργασία μεταξύ των καπιταλιστικών χωρών, καθώς η αντιπαράθεση με την ΕΣΣΔ και το κομμουνιστικό στρατόπεδο θα διαρκούσε δεκαετίες.
Παρά την απειλή του πυρηνικού πολέμου οι Αγγλοσάξονες γνώριζαν, ότι αφού διέθεταν τον έλεγχο των θαλασσών και του εμπορίου, αφού έλεγχαν κύρια γεωστρατηγικά σημεία, θα ήταν ζήτημα χρόνου οι δυτικές οικονομίες να κερδίσουν τον αγώνα της αναπτύξεως, της βιομηχανικής παραγωγής και του εκσυγχρονισμού.
Σε αυτό το μεσομακροπρόθεσμο σχεδιασμό, η εμπλοκή της δυτικογερμανικής βιομηχανικής μηχανής θα ήταν ζωτικής σημασίας. Όπως η Ιαπωνία έτσι και η Δυτική Γερμανία θα αναλάμβανε έναν ειδικό ρόλο αναδεικνυόμενη σταδιακά σε ατμομηχανή της Ευρώπης, εξέχον παράδειγμα καπιταλισμού και πιστός σύμμαχος των Αγγλοσαξόνων.
Η ανασυγκρότηση της γερμανικής ισχύος
Η ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακος και Χάλυβος το 1952 έθεσε τις βάσεις για ένα πολύ πιο φιλόδοξο εγχείρημα. Το 1957 με τις Συνθήκες της Ρώμης συγκροτήθηκε η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), υλοποιώντας το στρατηγικό σχεδιασμό μιας ζώνης οικονομικής συνεργασίας, ως ισχυρό αντίβαρο ενάντια στους Σοβιετικούς και τους συμμάχους τους.
Η ένταξη της Βρετανίας ως Ηνωμένο Βασίλειο (σ.σ. για να παρακαμφθούν οι γαλλικές αντιδράσεις) το 1973 καθώς και άλλων χωρών στη συνέχεια – μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα – δημιούργησε μια οικονομική ευρωπαϊκή Rimland, την εποπτεία της οποίας ασκούσαν διακριτικώς οι Αγγλοσάξονες με «επίτιμους» τους Γάλλους.
Οι Γερμανοί ένοιωθαν ευγνωμοσύνη καθώς για τις πρώτες δύο δεκαετίες μετά τον Β΄ΠΠ οι σύμμαχοί τους πλήρωναν τεράστια ποσά για την ασφάλεια και την άμυνα της Δυτικής Γερμανίας, τα εργοστάσιά τους είχαν κατακλυστεί από φθηνά εργατικά χέρια (σ.σ. αλήθεια έχει εκτιμηθεί πόσο και ποιο ήταν το οικονομικό όφελος στην γερμανική οικονομία, το οποίο προήλθε από τους Έλληνες μετανάστες;) και σταδιακά τα προϊόντα τους άρχιζαν να κατακτούν τις αγορές της Δύσεως.
Λίγο πριν από την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού η Δυτική Γερμανία είχε μετεξελιχθεί σε έναν ισχυρότατο οικονομικό παράγοντα, με τους σχετικούς δείκτες να προειδοποιούν ότι η χώρα μπορεί να τα καταφέρει ακόμη καλύτερα. Η κατάρρευση της ΕΣΣΔ αποδέσμευσε όλες τις πρώην χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας και της ΚΟΜΕΚΟΝ και το ζήτημα της γερμανικής ενοποιήσεως τέθηκε το 1990 επί χάρτου. Παρά τις βρετανικές αντιρρήσεις οι οποίες κάμφθηκαν, η ενοποίηση των δύο Γερμανιών ήταν γεγονός.
Τo 1993 γεννήθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) των 12 μελών, η οποία σταδιακά επεκτάθηκε προς ανατολάς φθάνοντας τα 28 κράτη μέλη. Εκείνη την περίοδο οι μελετητές της ευρωπαϊκής ιστορίας θυμήθηκαν το σχέδιο του υπουργού Οικονομικών του Γ΄ Ράιχ (1938-1945) Walter Funk, το οποίο σε περίπτωση νίκης, προέβλεπε τη συγκρότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Ενώσεως…
O ρόλος της Γερμανίας αναβαθμιζόταν συνεχώς και αυτό άρχισε να δημιουργεί νέες βεβαιότητες για το πώς θα χρησιμοποιούσε το Βερολίνο την αναγεννημένη ισχύ, γεγονός το οποίο φάνηκε κατά τη διάρκεια των γεγονότων που οδήγησαν στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και τον μετέπειτα εμφύλιο πόλεμο (1991-1999).
Η περίοδος προεδρίας Κλίντον συνέβαλλε σημαντικά στην γεωστρατηγική «αποθράσυνση» της εμφόρτου με νέα αυτοπεποίθηση Γερμανίας. Τότε, για πρώτη φορά μετά το τέλος του Β’ ΠΠ, αεροσκάφη κρούσεως Tornado IDS της Luftwaffe συμμετείχαν σε αποστολές καταδείξεως στόχων εδάφους με λέιζερ, τους οποίους προσέβαλαν στη συνέχεια μονάδες πυροβολικού. Η Γερμανία πολεμούσε ξανά χρησιμοποιώντας τις Ένοπλες Δυνάμεις της σε μια αποστολή που είχε συμβολική σημασία.
Λίγα χρόνια αργότερα, τον Μάρτιο του 1999, αεροσκάφη Tornado ECR μετείχαν ενεργότερα σε επιχειρήσεις καταστολής/καταστροφής της σερβικής αεραμύνης (SEAD/DEAD). Οι εικόνες των γερμανικών αεροσκαφών να προσβάλλουν στο πλαίσιο της επιχειρήσεως του ΝΑΤΟ Allied Force τις σερβικές δυνάμεις, προκάλεσε ισχυρούς ιστορικούς συνειρμούς. Ακόμη ένα εμπόδιο είχε αρθεί ενισχύοντας τη γερμανική γεωστρατηγική.
To 1999 απεδείχθη καθοριστικής σημασίας όχι μόνο επειδή ολοκληρώθηκε η ήττα της σερβικής πολιτικής μέσω της ΝΑΤΟϊκής εμπλοκής, την οποία η Γερμανία υποστήριξε με υπερβάλλον (σ.σ. έως παρεξηγήσεως) ζήλο, αλλά κυρίως για την υιοθέτηση του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, του ευρώ. Το Βερολίνο έβλεπε να υλοποιείται το όνειρο του Funk χωρίς να χρειαστούν Panzer και Stukas, αυτήν τη φορά.
Η βρετανική στάση υπήρξε σαφής και απορριπτική, καθώς το Λονδίνο δεν εισήλθε στη νέα νομισματική ένωση, γεγονός που θα μπορούσε να εκληφθεί ως μια προειδοποίηση – κίτρινη κάρτα προς τον «υπερφίαλο» πρώην ηττημένο. Όμως η Γερμανία προχώρησε ακόμη περισσότερο, όταν χάρη στις ενέργειες του καγκελαρίου Σρέντερ (Schroeder) τέθηκε σε εφαρμογή η συμφωνία κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου (φ.α.) Nord Stream, μέσω του οποίου ρωσικό φ.α. θα διοχετευόταν απευθείας στη γερμανική ενδοχώρα.
Επρόκειτο για ένα εξαιρετικής γεωενεργειακής σημασίας έργο, το οποίο διέθετε και μια άλλη παράμετρο. Ο αγωγός δεν θα διερχόταν μέσω των βαλτικών χωρών, ούτε μέσω της Πολωνίας. Η σύγκριση με το Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ στην ενέργεια δεν ήταν καθόλου συμπτωματική.
Αναχαιτίζοντας την γερμανική ισχύ
Η ενεργειακή συνεργασία Γερμανίας και Ρωσίας ενόχλησε τους Αγγλοσάξονες όταν έγινε αντιληπτό ότι:
α) Το φ.α. που αγόραζε σε προνομιακές τιμές η Γερμανία από την Ρωσία χρησιμοποιείτο για την αύξηση του γερμανικού πλούτου και της ισχύος, καθώς το Βερολίνο είχε σταδιακά μετεξελιχθεί σε οικονομικό παντεπόπτη – gauleiter, με φιλοδοξίες να ελέγξει τις πολιτικές της ΕΕ και όχι μόνον των χωρών μελών της ΟΝΕ,
β) τα εκατοντάδες δις ευρώ έσοδα τα οποία εισέρεαν στα ρωσικά ταμεία λόγω των πωλήσεων φ.α. χρησιμοποιώντας ολόκληρο το σύστημα αγωγών (π.χ. μέσω Ουκρανίας) χρησιμοποιήθηκαν από την ηγεσία του Κρεμλίνου προς όφελος της αναβαθμίσεως και εκσυγχρονισμού της ρωσικής ισχύος και ιδιαιτέρως της στρατιωτικής,
γ) φαντάζει οξύμωρο, τα χρήματα τα οποία δημιουργήθηκαν πριν και μετά τον Ψυχρό Πόλεμο στην Ευρώπη και έφεραν την αμερικανική σφραγίδα, να διοχετεύονται προς την Μόσχα, τον μεγάλο ηττημένο με αιχμή την ενέργεια. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο οι Αγγλοσάξονες θέλησαν να τερματίσουν την ρωσική πρωτοκαθεδρία και αποκλειστικότητα, η οποία ενισχύθηκε και συνεχίζει να ενισχύεται από τη γερμανική στάση, αναζητώντας εναλλακτικούς δρόμους τροφοδοσίας με στόχο την μείωση της ρωσικής εξαρτήσεως.
Προειδοποιητικός επίλογος
Η Γερμανία σύμφωνα με την αρχετυπική γεωπολιτική θεώρηση και τους απορρέοντες γεωστρατηγικούς σχεδιασμούς των Αγγλοσαξόνων, όπως προαναφέραμε συνιστά μια δύναμη η οποία οφείλει την ύπαρξή της στην πολιτική ανάσχεσης της Σοβιετικής Ενώσεως και της διαδόχου Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Συνεπώς, δεν θα πρέπει να εκληφθεί από κανέναν Γερμανό επίσημο σοβαρά, ότι η όποια αναβάθμιση της επετράπη, – λόγω συγκυριών ή λαθών – αποτέλεσε αφετηρία για την επανεμφάνισή της ως κέντρο ενός πολυπολικού κόσμου. Το Βερολίνο χρησιμοποιώντας την ήπια ισχύ κατόρθωσε να θέσει υπό τον έλεγχό του τους βασικότερους μηχανισμούς της ΕΕ, χρησιμοποίησε τη γραφειοκρατία, γεγονός που σήμαινε ότι χωρίς πόλεμο, κατάφερε να ηγηθεί μιας νέας Ευρώπης, η οποία έχει ένα φαινομενικό κέντρο στις Βρυξέλλες και ένα ουσιαστικό στη Γερμανία.
Η σύναψη ειδικής σχέσεως με επίκεντρο την ενέργεια με την Μόσχα, απέδειξε μια αυτονόμηση η οποία έφερε δύο πρώην αντιπάλους, αλλά με κοινά συμφέροντα πλέον, στο να συμπήξουν μια ιδιότυπη τακτική συμμαχία. Στόχος της νέας αυτής «πορείας προς ανατολάς» είναι ο έλεγχος (σ.σ. με διαφορετικούς σκοπούς) της Κεντρικής, Ανατολικής και Νοτίου Ευρώπης.
Μια τέτοια δυνητική εξέλιξη προκαλεί την αντίδραση των Αγγλοσαξόνων, η οποία φαίνεται να καταλήγει στο συμπέρασμα πως ο ρόλος της ΕΕ, όπως αυτή μετεξελίχθηκε από τη Δυτικοευρωπαϊκή Ένωση ( σ.σ. η οποία διαλύθηκε το 2010 μετά από 62 έτη και αφού η ΕΕ με τη Συνθήκη της Λισσαβόνας ανέλαβε τις λειτουργίες της) και ιδιαιτέρως εξαιτίας της γερμανικής – εν πολλοίς – αναθεωρητικής πολιτικής έχει περατωθεί.
Συνεπώς υπό αυτό πρίσμα πρέπει να δοθεί ένα ισχυρό μήνυμα προς το Βερολίνο, καθώς σε αντίθετη περίπτωση θα γίνουμε μάρτυρες της σταδιακής αποδομήσεως της ΕΕ και τη δημιουργία δύο τουλάχιστον οικονομικών χώρων:
α) της γερμανικής ζώνης με ευρώ ή χωρίς αυτό και β) τουλάχιστον άλλης μιας με άλλο νομισματικό σύστημα. Ο αγγλοσαξονικός κόσμος ήδη οικοδομεί τον δικό του νέο ευρωπαϊκό ισχυρό πόλο στην Πολωνία και εάν οι ελληνικές κυβερνήσεις μπορούσαν να αντιληφθούν και να τολμήσουν, ο δεύτερος και πολύ πιο ισχυρός και μεγίστης γεωστρατηγικής αξίας θα μπορούσε κάλλιστα λόγω γεωγραφίας να είναι η χώρα μας.
Συμπερασματικά, το πρόβλημα της Ουκρανίας, η πορεία των αγωγών φ.α. (εναλλακτική διαδρομή από τις πηγές προμηθείας της Μέσης Ανατολής), η προοπτική αποσταθεροποιήσεως της Λευκορωσίας (σ.σ. ως συνέχεια του ντόμινο με στόχο την Μόσχα), η ισλαμική πίεση μέσω των λαθρομεταναστών και προσφύγων λόγω της στάσεως της Τουρκίας, θα αποτελέσουν το απόλυτο εκρηκτικό μίγμα αποσταθεροποιήσεως για την επόμενη περίοδο.
Ασχέτως του τι θα ψηφίσουν οι Βρετανοί την προσεχή Πέμπτη, εκτιμώ ότι το ξήλωμα του ευρωπαϊκού χιτώνος ξεκίνησε. Τα αίτια παραμένουν αμετάβλητα, οι αφορμές λαμβάνουν πολλές μορφές αναλόγως των συγκυριών και κυρίως των επιλογών.
Ιωάννης Σ. Θεοδωράτος
Δημοσιογράφος-Αμυντικός αναλυτής
23/6/2016
http://www.defence-point.gr/news
Άνοιξε το κλουβί και δραπέτευσαν οι εφιάλτες μας!
Η Μεγάλη Βρετανία ψήφισε την έξοδό της από την Ευρώπη. Από σήμερα το πρωί υπάρχει μια νέα πραγματικότητα στην Ευρώπη, στον κόσμο. Η ΕΕ έχει δεχτεί μία μεγάλη πολιτική ήττα. Το αφήγημα του παρελθόντος δεν πείθει. Το κακό είναι ότι το Brexit επαναφέρει αυτόματα στην επικαιρότητα και το Grexit…
Τι θα συμβεί αύριο; Αλήθεια, ποιος το ξέρει; Εδώ δεν γνωρίζουμε τι θα γίνει μετά από μία ώρα. Στις αγορές βυθίζονται νομίσματα, χρηματιστήρια. Δισεκατομμύρια δολάρια, ευρώ, στερλίνες και γιεν αλλάζουν χέρια με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Το παγκόσμιο καζίνο λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο και προσφέρει πλούσιες συγκινήσεις στους συμμετέχοντες. Το Brexit ήταν μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για «παιγνίδι». Το πρόβλημα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι οι παίκτες μπορούν να παρασυρθούν και να φτάσουν στα άκρα, οδηγώντας αντίστοιχα στα άκρα και τους ανθρώπους που ζουν πραγματικές ζωές στον πραγματικό κόσμο.
Με άλλα λόγια, οι επιπτώσεις του Brexit μπορεί να είναι ακόμη πιο σημαντικές από αυτές που θα έπρεπε να είναι στην πραγματικότητα λόγω των αντιδράσεων των χρηματιστηριακών αγορών. Όταν ένα νόμισμα κινείται σαν να ήταν μετοχή της περιφέρειας του ελληνικού χρηματιστηρίου του 1999, τότε όλα είναι πιθανά! Ας μην ξεχνάμε ότι στα νομίσματα και στους δείκτες των χρηματιστηρίων «ακουμπάνε» τις επενδύσεις τους πολλές χιλιάδες τράπεζες μέσω των σύνθετων χρηματοοικονομικών προϊόντων. Κι αν όχι οι ίδιες άμεσα, μέσω των δανείων που έχουν χορηγήσει σε εξειδικευμένα funds. Μέχρι το βράδυ, λοιπόν, θα ξέρουμε το μέγεθος της ζημιάς στις αγορές. Κι ύστερα θα μπορέσουμε να κάνουμε δεύτερες και τρίτες σκέψεις.
Οι Βρετανοί ψήφισαν έξοδο και είχαν γι’ αυτό τους λόγους τους! Το θέμα είναι ότι άνοιξε ο ασκός του Αιόλου. Ποιος θα εμποδίσει άλλες κυβερνήσεις να στήσουν κάλπες για τον ίδιο λόγο; Η αμφισβήτηση θα γίνει πλέον ένας μόνιμος κάτοικος της γηραιάς Ηπείρου. Ό,τι χειρότερο για μία Ένωση κρατών που φιλοδοξεί να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις του πλανήτη. Η εσωστρέφεια είναι πάντα ένας ισχυρός εχθρός σε αυτές τις περιπτώσεις.
Από την άλλη πλευρά, η Ευρώπη είχε αντικειμενικά προβλήματα. Δηλαδή, το εξής ένα: Ήταν και φυσικά εξακολουθεί να είναι περισσότερο γερμανική από ευρωπαϊκή. Και αυτό δεν οδηγεί κάπου! Χρειάζεται κάτι να αλλάξει. Οι Βρετανοί ήθελαν μία πιο χαλαρή Ένωση. Αυτό δεν σημαίνει ότι εμείς έχουμε τα ίδια συμφέροντα με τους Βρετανούς. Όπως δεν έχουμε και την ίδια οπτική με τους Γερμανούς. Μιλάμε για μια πραγματική Βαβέλ. Ο κάθε ένας από όλους εμάς εννοεί κάτι διαφορετικό όταν αναφέρεται στον όρο Ευρώπη. Το ερώτημα είναι ποια πολιτική ηγεσία θα μπορέσει να συνθέσει τις αντιθέσεις και να δώσει ένα νέο όραμα στους πολίτες. Πολύ φοβόμαστε ότι αυτό δεν μπορεί να συμβεί εύκολα. Το πιο πιθανό σενάριο είναι η Ευρώπη να εξακολουθήσει να αντιδρά με έναν … γερμανικό τρόπο. Κι είναι χαρακτηριστικές κάποιες πρώτες αντιδράσεις του τύπου «ή μέσα ή έξω» που μοιάζει με εκείνο το «ή μαζί μας ή απέναντί μας».
Η Ελλάδα βρίσκεται σε δυσχερή θέση. Το Grexit επανέρχεται αυτόματα στην ημερήσια διάταξη κι ας μην έχουμε άμεση σχέση με τα όσα συνέβησαν στην Μεγάλη Βρετανία. Για παράδειγμα, εμείς είμαστε στο ευρώ, οι Βρετανοί δεν είναι. Εμείς δεν παράγουμε ούτε οδοντογλυφίδες, οι Βρετανοί εκπροσωπούν μία Αυτοκρατορία. Η ουσία είναι ότι βρισκόμαστε άθελά μας ανάμεσα σε ελέφαντες που βρίσκονται σε κατάσταση πανικού. Κινδυνεύουμε εξαιτίας αυτού του λόγου και μόνο να ποδοπατηθούμε από τα συμπαθή πλην απρόσεκτα αυτά όντα.
Η συζήτηση και μόνο για το Grexit δεν κάνει καλό στην χώρα. Θα είναι αστείο να συζητάμε για επενδύσεις υπό αυτές τις συνθήκες. Ποιος θα ήθελε να βάλει σε μία χώρα ευρώ για να πάρει την επόμενη ημέρα ένα άγνωστο νόμισμα; Υπάρχει όμως και κάτι άλλο πιο επικίνδυνο για την τύχη μας: Δεν γνωρίζουμε πως θα επηρεάσουν οι σημερινές συνθήκες τα επιτόκια. Διότι όλοι οι λογαριασμοί που κάνουμε γίνονται με βάση επιτόκια της τάξης του 1,8% με τα οποία δανειζόμαστε από τους τρισκατάρατους… τοκογλύφους! Τι θα συμβεί αν η κατάσταση αυτή αλλάξει άρδην;
Η ελληνική Οικονομία βρίσκεται σε τόσο ευαίσθητο σημείο που δεν χρειάζεται την παραμικρή αναταραχή. Κοιτώντας, όμως, έξω από το παράθυρο βλέπουμε έντρομοι τους χειρότερους εφιάλτες μας να έχουν δραπετεύσει και να περιφέρονται άσκοπα στους δρόμους. Ζούμε ένα θρίλερ!
Θανάσης Μαυρίδης
24 Ιουνίου 2016
http://www.liberal.gr/arthro/60210/apopsi/arthra/anoixe-to-kloubi-kai-drapeteusan-oi-efialtes-mas.html
Η ΕΕ σκληραίνει τη στάση της - Καλεί τη Βρετανία να αρχίσει τη
διαδικασία εξόδου "το συντομότερο δυνατόν"
Οι επικεφαλής των οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάλεσαν σήμερα τη Βρετανία να αρχίσει "το συντομότερο δυνατόν" τη διαδικασία εξόδου της χώρας μετά την ιστορική απόφαση των Βρετανών να εγκαταλείψουν την ευρωπαϊκή οικογένεια.
"Αναμένουμε τώρα από την κυβέρνηση της Βρετανίας να εκτελέσει την απόφαση αυτή του βρετανικού λαού το συντομότερο δυνατόν", έγραψαν οι πρόεδροι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς και της ολλανδικής προεδρίας της ΕΕ Μαρκ Ρούτε.
"Είμαστε έτοιμοι να αρχίσουμε τις διαπραγματεύσεις", προσθέτουν σε κοινή ανακοίνωσή τους.
Επίσης, ο επικεφαλής της γαλλικής διπλωματίας Ζαν-Μαρκ Ερό εκτίμησε σήμερα ότι είναι "επείγον" να ξεκινήσει η διαδικασία για την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να αποφευχθεί μια περίοδος "επιζήμιας" αβεβαιότητας για όλα τα μέρη.
"Αυτό που είναι επείγον σήμερα είναι να σεβαστούμε την ψήφο του βρετανικού λαού", δήλωσε στους δημοσιογράφους φθάνοντας στο Λουξεμβούργο για μια ανεπίσημη συνάντηση αξιωματούχων των ευρωπαίων σοσιαλιστών.
"Το λέω αυτό γιατί ορισμένοι πιστεύουν πως είναι το χάος. Όχι, δεν είναι το χάος (...) επειδή η ευρωπαϊκή συνθήκη προβλέπει στο άρθρο 50 τους όρους της αποχώρησης".
Πρέπει να "ξεκινήσει η εφαρμογή αυτού του άρθρου προς όφελος της συνοχής και της σταθερότητας της Ευρώπης και της Βρετανίας", πρόσθεσε.
"Είναι επείγον, δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο, κάθε περίοδος αβεβαιότητας θα ήταν επιζήμια", ανέφερε ακόμη ο επικεφαλής της γαλλικής διπλωματίας.
Μαζί με τον υφυπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Αρλέμ Ντεζίρ, ο Ερό ξεκίνησε στη συνέχεια συνομιλίες κεκλεισμένων των θυρών με τον γερμανό, τον τσέχο και τον ολλανδό ομόλογό του, τον Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ, τον Λιουμπόμιρ Ζαοράλεκ και τον Μπερτ Κέντερς, αντίστοιχα.
Θα ακολουθήσει συνάντηση των υπουργών Ευρωπαϊκών Υποθέσεων.
Μήνυμα ενότητας της ΕΕ
Μήνυμα ενότητας της ΕΕ μετά το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος στέλνει με κοινή δήλωσή του το κουαρτέτο των προέδρων της ΕΕ, Ντοναλντ Τουσκ, της Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς και του Ολλανδού πρωθυπουργού, Μαρκ Ρούτε, λίγο μετά τη συνάντησή τους στην έδρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες.
«Με μια ελεύθερη και δημοκρατική διαδικασία ο Βρετανικός λαός εξέφρασε την επιθυμία του να αποχωρήσει από την ΕΕ. Λυπούμαστε γι αυτή την απόφαση, αλλά τη σεβόμαστε», αναφέρει η δήλωση του κουαρτέτου, την οποία διάβασε ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, κατά τη διάρκεια μιας σύντομης συνέντευξης Τύπου.
Συνεχίζοντας η δήλωση αναφέρει τα εξής:
«Αυτή είναι μια κατάσταση χωρίς προηγούμενο αλλά είμαστε ενωμένοι, θα παραμείνουμε ισχυροί και θα υπερασπιστούμε τις αρχές της ΕΕ για την προώθηση της ειρήνης και της ευημερίας των λαών της. Η ένωση με τα 27 κράτη μέλη θα συνεχίσει, είναι το πλαίσιο του κοινού πολιτικού μας μέλλοντος. Είμαστε δεμένοι από την ιστορία, τη γεωγραφία και τα κοινά συμφέροντα και θα συνεχίσουμε τη συνεργασία μας επ’ αυτής της βάσης. Μαζί θα αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις για την οικονομική μεγέθυνση, τη βελτίωση της ευημερίας και τη διασφάλιση ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για τους πολίτες μας.
Περιμένουμε από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να καταστήσει αποτελεσματική την απόφαση του βρετανικού λαού, όσο οδυνηρή και να είναι αυτή η διαδικασία. Κάθε καθυστέρηση θα παρατείνει, χωρίς λόγο, την αβεβαιότητα. Το άρθρο 50 της Συνθήκης της Ένωσης, αναφέρεται στις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθηθούν, αν ένα κράτος μέλος αποφασίσει να αποχωρήσει από την ΕΕ. Είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε τις διαπραγματεύσεις ομαλά με το Ηνωμένο Βασίλειο, σχετικά με τους όρους και τις προϋποθέσεις αποχώρησής του από την ΕΕ. Μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία αυτή το Ηνωμένο Βασίλειο παραμένει μέλος της ΕΕ με όλες τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα. Το δίκαιο της Ένωσης συνεχίζει να ισχύει πλήρως και για το Ηνωμένο Βασίλειο μέχρι που αυτό, να μην είναι πλέον μέλος της ΕΕ.
Η ρύθμιση για το Ηνωμένο Βασίλειο στην ΕΕ, η συμφωνία του Φεβρουαρίου, δεν θα εφαρμοστεί και παύει να ισχύει. Δεν θα υπάρξει επαναδιαπραγμάτευση. Ελπίζουμε το Ηνωμένο Βασίλειο να παραμείνει στενός εταίρος της ΕΕ στο μέλλον και αναμένουμε να διατυπώσει τις προτάσεις του προς αυτή την κατεύθυνση. Στην όποια συμφωνία καταλήξουμε με το Ηνωμένο Βασίλειο, ως τρίτη χώρα, θα πρέπει να εκφράζονται τα συμφέροντα και των δύο πλευρών και να υπάρχει ισορροπία των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
24 Ιουνίου 2016
http://www.liberal.gr/arthro/60307/epikairotita/2016/i-ee-kalei-ti-bretania-na-archisei-ti-diadikasia-exodou-to-suntomotero-dunaton.html
Βρετανία και Ευρώπη σε καθεστώς αβεβαιότητας
Οι Βρετανοί εν τέλει δεν έκαναν την ασφαλή επιλογή παραμονής στην ΕΕ. Ανοίγει, λοιπόν, ένα νέο κεφάλαιο πανευρωπαϊκά, καθότι για πρώτη φορά έλαβε χώρα δημοψήφισμα με διακύβευμα την έξοδο από την ευρωπαϊκή οικογένεια και δη από ένα κράτος της εμβέλειας του Λονδίνου. Το μεγάλο λάθος του Κάμερον, είναι πως προκειμένου να αποκλιμακώσει τις εντάσεις εντός του κόμματος του αλλά και να αντιμετωπίσει το αυξανόμενο κύμα ευρωσκεπτικισμού, αποφάσισε την προσφυγή στις κάλπες σε συνθήκες πόλωσης, προβλέποντας μία σχετικά εύκολη νίκη.
Επακόλουθα, η Βρετανία βγαίνει τραυματισμένη, καθώς οι πολιτικές αναταράξεις είναι δεδομένες, ενώ η στάση της ηγεσίας της Σκωτίας (έχει δηλώσει ότι θα προβεί σε νέο δημοψήφισμα για την απόσχιση ώστε κατόπιν να υποβάλει αίτημα ένταξης στην ΕΕ), όπως και της Βόρειας Ιρλανδίας (ήδη το Σιν Φέιν μιλάει για δημοψήφισμα) θα αποβεί καθοριστική για τη διατήρηση της συνοχής του Ηνωμένου Βασιλείου. Πάντως, πολιτικοί, όπως ο Φάρατζ, που είχαν βρεθεί στο πολιτικό περιθώριο -μετά από μία εκλογική εκτόξευση στις ευρωεκλογές ως διάττοντες αστέρες και εν συνεχεία την κατακρήμνιση στις εθνικές εκλογές- ή ο Τζόνσον (συντηρητικός, πρώην δήμαρχος Λονδίνου) επανέρχονται στο προσκήνιο με εμφατικό τρόπο, ενώ το στρατόπεδο του Brexit εύλογα θα πιέσει για γρήγορες αποφάσεις, φοβούμενο ότι τυχόν καθυστέρηση στην οριστικοποίηση της εξόδου μπορεί να «στοιχίσει» την παραμονή με κάποιον τρόπο.
Υπάρχει, συνακόλουθα, μεγάλο ερωτηματικό για το αν οι κυρίαρχοι ευρωπαϊκοί κύκλοι -προφανώς βρισκόμενοι σε κατάσταση αναστάτωσης- θα επιδιώξουν προσέγγιση με τους νικητές ή θα εκτιμήσουν ότι «επιτρέποντας» τους να αισθανθούν τις επόμενες εβδομάδες τις επιπτώσεις της επικράτησής τους θα τους υποχρεώσουν σε κάποιου είδους αναδίπλωση ή θα συμβιβαστούν, χωρίς να δώσουν μάχη, με το Brexit. Η ΕΕ ασφαλώς δεν έχει σχέδιο Β, ούτε καν Α, για τη διαχείριση της εξόδου της Βρετανίας, διότι οι προεκτάσεις είναι τόσο απροσδιόριστες που δεν μπορεί να πιάσει το νήμα από συγκεκριμένο σημείο. Εξού και η προσδοκία ορισμένων ότι στις διαπραγματεύσεις που θα ακολουθήσουν, κερδίζοντας χρόνο, ίσως μπορέσει να ανατραπεί η χθεσινή απόφαση του βρετανικού λαού, ή τουλάχιστον να παραταθούν οι συζητήσεις μέχρι τη διενέργεια εκλογών σε Γαλλία και Γερμανία.
Μένει να δούμε αν το λογικό μούδιασμα των πρώτων ωρών-ημερών, θα δώσει τη θέση του στην ανάληψη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών εκ μέρους της ΕΕ –προϋπόθεση για αυτό είναι να υπάρχει συναντίληψη για τον τρόπο διαχείρισης του προβλήματος- και προς ποια κατεύθυνση αυτές θα κινηθούν -σύγκλισης ή διατήρησης των κεκτημένων, άτεγκτης στάσης ή ευελιξίας απέναντι συνολικά στο ευρωπαϊκό πρόβλημα, ενίσχυσης φυγόκεντρων ή κεντρομόλων τάσεων; Τέλος, η αναταραχή στις αγορές και η αρνητική πορεία της λίρας -βρισκόταν σε ιστορικό χαμηλό 30ετίας όταν γραφόταν το άρθρο- πιθανόν να κρίνουν και τους τρόπους αντίδρασης εκ μέρους όλων των εμπλεκομένων, συμπεριλαμβανομένου και του μεγάλου ηττημένου, του Βρετανού πρωθυπουργού, ο οποίος παρέσυρε όχι μόνο τη χώρα του αλλά και την Ευρώπη σε μία πορεία που τουλάχιστον σήμερα μοιάζει χωρίς επιστροφή…
Κωνσταντίνος Φίλης ,
Διευθυντής Ερευνών Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων
24 Ιουνίου 2016
http://www.liberal.gr/arthro/60184/apopsi/arthra/bretania-kai-europi-se-kathestos-abebaiotitas.html
Βασίλειος Μαρκεζίνης:
Ιστορικός «σεισμός» για την Ευρώπη
Το αποτέλεσμα στη Βρετανία είναι ιστορικής σημασίας με σεισμικές συνέπειες για όλη την Ευρώπη , είπε ο Β.Μαρκεζίνης, σε συνέντευξη του στον 9.84, προκαλώντας αίσθηση με το πώς ανέλυσε την ψήφο των Βρετανών, αλλά και το ρόλο των μεγάλων συμφερόντων στη υπόθεση αυτή.
Η Ε.Ε είπε είναι σε διάλυση, ίσως αυτό χρειάζεται για να φτιαχτεί από την αρχή κάτι καλό και κυρίως κάτι που θα λαμβάνει υπόψη τους λαούς και τις ανάγκες τους. Δυστυχώς στην Ελλάδα ακόμη θεωρούμε ταμπού , τέτοιες συζητήσεις ή με παραμορφωτικούς καθρέπτες , επιμένουμε στους μονόδρομους λύσεων εντός αυτής της Ε.Ε. , όπου οι Γερμανικές εμμονές και οι υπερατλαντικές στοχεύσεις οδήγησαν σε αυτή τη κατάσταση. Η Βρετανία θα περάσει και δύσκολες στιγμές εκτίμησε, αλλά οικονομικά θα «αναπνεύσει» από την γραφειοκρατία των Βρυξελλών . Τα καταστροφικά σενάρια εκτός Ε.Ε. δεν επηρεάζουν τους λαούς, από τη στιγμή που οι συνέπειες της λιτότητας είναι βαρύτατες εντός της Ε.Ε
24/06/2016
http://www.neakriti.gr/?page=newsdetail&DocID=1331295&srv=266
Μια εκπληκτική έρευνα του Politico:
«Μετά το Brexit, τι;»
Η ΓΝΩΜΗ 11 ΕΙΔΙΚΩΝ
Πριν καλά καλά ξημερώσει Παρασκευή στην Ευρωπαϊκή ήπειρο, το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στη Μεγάλη Βρετανία ήρθε σαν σεισμός. Η πλειοψηφία των Βρετανών ψηφοφόρων είχε επιλέξει την αποχώρηση της χώρας τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ετσι, το ερώτημα που απασχολεί πλέον τους πάντες είναι το εξής: «Τι θα συμβεί στο Ηνωμένο Βασίλειο, την ΕΕ και τον κόσμο ολόκληρο μετά το Brexit και τι οδήγησε σε αυτό;»
Η ευρωπαϊκή έκδοση του Politico ζήτησε από δημοσιογράφους, πολιτικούς και τεχνοκράτες την γνώμη τους.
Κίνδυνος μετάδοσης
(Mark Leonard, συν-ιδρυτής και διευθυντής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων)
Οι πολίτες μίλησαν. Αλλά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της Πέμπτης είναι μόνο η αρχή ενος χρονοβόρου και αβέβαιου διαζυγίου.
Αντί για ανάληψη πρωτοβουλιών ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, οι ηγέτες της ΕΕ πρέπει να εργαστούν σκληρά για να κρατήσουν τα υπόλοιπα μέλη της ΕΕ ενωμένα. Οι φιλόδοξες πρωτοβουλίες ολοκλήρωσης μεταξύ των ιδρυτικών κρατών της Ένωσης θα μπορούσαν σε μια τέτοια στιγμή να προκαλέσουν την αντίθετη από την επιθυμητή αντίδραση από τις χώρες-μέλη που έχουν ισχυρά ευρωσκεπτικιστικά κόμματα, καθώς και από εκείνα, όπως η Πολωνία, που ανησυχούν ότι η Ευρωπαική ολοκλήρωση μπορεί να γίνει ασύμμετρη, ταυτιζόμενη με τον γαλλο-γερμανικό άξονα.
Η ΕΕ πρέπει να εργαστεί για να κρατήσει τους δεσμούς με τη Βρετανία ζωντανούς - διακρίνοντας μεταξύ των πεδίων όπου όλοι θα επωφεληθούν και εκείνων όπου μια ταύτιση με το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να τροφοδοτήσει περαιτέρω την εξάπλωσή των αποσχιστικών ρευμάτων.
Η βρετανική κυβέρνηση και η Τράπεζα της Αγγλίας θα πρέπει να επιδιώξουν να καθησυχάσουν τις αγορές και να μετριάσουν τον άμεσο οικονομικό αντίκτυπο. Αλλά θα πρέπει να αποφύγουν την υιοθέτηση μονομερών κινήσεων που θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν ακόμη περισσότερο την ΕΕ ή να βλάψουν κράτη-μέλη της. Μόλις ο διάδοχος του Καμερον ορκιστεί το φθινόπωρο, η βρετανική κυβέρνηση θα πρέπει να επιδιώξει ένα μοντέλο εταιρικής σχέσης με την ΕΕ, αντί να προσπαθήσει να διαμορφώσει μια εντελώς νέα σχέση.
Επικίνδυνη ιστορικά απόφαση
(Josef Joffe, εκδότης της Die Zeit και συνεργάτης του Ιδρύματος «Hoover», στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ)
Αντίο, Μεγάλη Βρετανία! Γεια σου, Μικρή Αγγλία! Μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, η Σκωτία μπορεί να οδηγηθεί τώρα στο να ψηφίσει την αποχώρηση της από το Ηνωμένο Βασίλειο, και το ίδιο θα μπορούσε να πράξει και η Βόρεια Ιρλανδία. Το έθνος που καθόρισε τη μοίρα της Ευρώπης για πάνω 400 χρόνια, φεύγει τώρα στα κρυφά, με τον κίνδυνο να μετατραπεί σε μια «υπεράκτια» Αυστρία, ένα απομεινάρι δηλαδή της άλλοτε πανίσχυρης αυτοκρατορίας των Αψβούργων. Η «Μικρή Βρετανία» είναι ένας τόπος με γραφικά χωριά και ιδιόμορφες συνήθειες, όπως η ζεστή μπύρα - αλλά ως χώρα δεν θα «μετράει» πλέον. Απλά φανταστείτε μια «Μικρή Βρετανία» το 1939. Ο Χίτλερ θα την είχε κατακτήσει σε λίγες μόλις ημέρες, και στη συνέχεια θα ακολουθούσε ολόκληρη η Ευρώπη.
Μόνο όταν οι Γερμανοί ψήφισαν τον Χίτλερ και τον έφεραν στην εξουσία, ένα εκλογικό σώμα προκάλεσε με δημοκρατικό τρόπο ένα τόσο καίριο πλήγμα στην ένδοξη ιστορία της Ευρώπης και στις προοπτικές της. Στην πραγματικότητα, η κατάσταση σήμερα είναι ακόμα χειρότερη. Οι Γερμανοί δεν ήξεραν τότε τι τους περίμενε. Όμως σήμερα, το μέλλον - μια θανατηφόρα απώλεια της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας - κοίταξε τον βρετανικό λαό κατάματα, και εκείνοι επέλεξαν τον αυτο-υποβιβασμό.
Η ιστορία δεν θα είναι φιλική προς το 52% που διέλυσαν το μεγαλείο της χώρας τους. Ούτε βέβαια στους γραφειοκράτες των Βρυξελλών που αρέσκονται στο παρασκήνιο ή στις εθνικές κυβερνήσεις που αγνόησαν τα σημάδια και οι οποίες είχαν ως μόνιμη απάντηση σε κάθε είδους λαϊκής δυσαρέσκειας, την αρπαγή ακόμη ενός κομματιού εθνικής κυριαρχίας από τα κράτη-μέλη προς τις Βρυξέλλες. Το Brexit φωνάζει: Το έχετε παρατραβήξει. Μην διανοηθείτε καν περισσότερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση αυτή τη στιγμή.
Η Ευρώπη πρέπει να κρατήσει τη Βρετανία αγκυροβολημένη στην Ευρωπαϊκή οικογένεια. Εάν δεν το επιτύχει, η ΕΕ θα συρρικνωθεί σε ένα ανούσιο φυλάκιο της Ευρασίας. Θα μπορούσε όμως αυτός ο εφιάλτης να εξαφανιστεί; Αγαπητοί Βρετανοί, παρακαλούμε ψηφίσετε πάλι – αυτή τη φορά για το καλό σας, και το καλό της Ευρώπης.
Ηγέτες, η απόφαση αποχώρησης κάνει την Βρετανία σχεδόν ακυβέρνητη
(Mary Ann Sieghart, αρθρογράφος των Times, του Economist και της Independent)
Ο Ντέιβιντ Κάμερον έβαλε το μεγαλύτερο στοίχημα της πολιτικής του καριέρας και έχασε. Τώρα, το Ηνωμένο Βασίλειο θα βιώσει τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της προσπάθειας του να κρατήσει το κόμμα του ενωμένο και να τηρήσει την υπόσχεση του στον βρετανικό λαό για τη διενέργεια δημοψηφίσματος για την αποχώρηση ή όχι της χώρας του από την ΕΕ, όλα την ίδια στιγμή.
Σε εγχώριο πολιτικό επίπεδο, το αποτέλεσμα αυτό έχει ήδη οδηγήσει στην αναβίωση της Δεξιάς πτέρυγας στο εσωτερικό του κυβερνώντος Συντηρητικού κόμματος και σε μια απόπειρα αντικατάστασης του αριστερού ηγέτη των Εργατικών, του Τζέρεμι Κόρμπιν, ο οποίος αντιμετωπίζει έντονη κριτική από στελέχη των Εργατικών ότι δεν έπεισε ψηφοφόρους τους κόμματος τους να μην ψηφίσουν υπέρ της αποχώρησης.
Το αποτέλεσμα μπορεί επίσης να οδηγήσει σε εθνικές εκλογές, υπό έναν νέο Συντηρητικό Πρωθυπουργό, λιγότερο από δύο χρόνια από την τελευταία φορά που στήθηκαν κάλπες, όπως μπορεί επίσης να υπάρξει μια διάσπαση του Ηνωμένου Βασιλείου, αν η Σκωτία διενεργήσει ένα ακόμη δημοψήφισμα για να αποφασίσει την παραμονή της στην ΕΕ ως ανεξάρτητο έθνος.
Οι κοινωνικές συνέπειες αναμένονται εξίσου βαθιές. Η Βρετανία πάντα υπερηφανευόταν ότι είναι μια ανεκτική, εξωστρεφής χώρα, ικανή να αντιμετωπίσει με επιτυχία έναν ποικιλόμορφο πληθυσμό. Αυτή όμως η «αυτο-εικόνα» βρίσκεται τώρα υπό κατάρρευση. Περισσότερο από το ήμισυ του εκλογικού σώματος ψήφισε «Αποχώρηση», και το κίνητρο πολλών από αυτούς ήταν η καχυποψία τους απέναντι στο «ξένο» και η επιθυμία τους να μειωθεί ο αριθμός των μεταναστών από την Ευρώπη που φτάνουν στην Βρετανία.
Αυτοί οι ψηφοφόροι θέλουν τη Βρετανία να γυρίσει την πλάτη της στον κόσμο, να «οχυρωθεί» απέναντι στην παγκοσμιοποίηση και να αποχωρήσει από τη διεθνή συνεργασία. Αυτό είναι επίσης το ανάθεμα των ψηφοφόρων προς τους περισσότερους πολιτικούς όλων των κομμάτων. Με ένα τέτοιο χάσμα μεταξύ του εκλογικού σώματος και των ανθρώπων που έχουν εκλεγεί για να τους κυβερνούν, η Βρετανία είναι τώρα ένα έθνος που δεν θα κυβερνηθεί εύκολα.
Οι Πολιτικές ελίτ έχασαν τον έλεγχο της Ευρώπης
(Ivan Krastev, πρόεδρος του Κέντρου Φιλελεύθερων Στρατηγικών στη Σόφια, Βουλγαρία)
Η ιστορική σημασία της απόφασης του Ηνωμένου Βασιλείου να εγκαταλείψει την Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να συγκριθεί μόνο με την επανένωση της Γερμανίας μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Αλλά το Brexit είναι η γερμανική επανένωση με την όπισθεν. Μια περίοδος στην ευρωπαϊκή ιστορία που ξεκίνησε το 1945 έληξε σήμερα. Μένει να δούμε πόσο ενωμένο μπορεί να παραμείνει το Ηνωμένο Βασίλειο, και πόσο μεγάλη είναι η Μεγάλη Βρετανία όταν σταθεί μόνη της.
Ένα πράγμα είναι σαφές: Οι ελίτ δεν έχουν πια τον έλεγχο. Ούτε το γεγονός ότι 9 στους 10 οικονομολόγους υποστήριξαν την παραμονή της Βρετανίας, ούτε το γεγονός ότι 9 στους 10 celebrities υποστήριξαν ανοικτά το «Bremain» δεν κατάφερε να πείσει τους Βρετανούς να μην αποφασίσουν τελικά το «Brexit».
Ο ψυχολογικός αντίκτυπος της απόφασης της Βρετανίας είναι επίσης υψίστης σημασίας. Έχει τη δυνατότητα να προκαλέσει καίριο πλήγμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό που μπορούμε να περιμένουμε στο άμεσο μέλλον είναι χάος, θόρυβος και ένα κύμα αντίστοιχων δημοψηφισμάτων σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Ο πανικός που γεννήθηκε από τη βρετανική ψηφοφορία θα ενισχύσει την εν εξελίξει διαδικασία της εκ νέου εθνικοποίηση της ευρωπαϊκής πολιτικής. Αυτό που τώρα έρχεται είναι μια νέα επανάσταση: όπου πλειοψηφίες σε εθνικό επίπεδο θα επαναστατήσουν εναντίον των κυρίαρχων πόλεων και εναντίον των αξίων που πρεσβεύουν.
Η Ξενοφοβία ως «εισιτήριο» για πολιτική επικράτηση
(Daniel Trilling, εκδότης του περιοδικού «New Humanist» και συγγραφέας)
Μεταξύ άλλων, η ψήφος της Βρετανίας υπέρ της εξόδου της από την ΕΕ, αντιπροσωπεύει το αποκορύφωμα μιας μακράς εκστρατείας από την Δεξιά να διεκδικήσει εκ νέου έδαφος στο πεδίο της φυλής και της μετανάστευσης.
Η κυβέρνηση των «Νέων Εργατικών» υπό τον Τόνι Μπλαιρ είχε με προθυμία πλέξει το εγκώμιο της πολυπολιτισμικότητας. Αλλά στα 15 χρόνια που ακολούθησαν, η συναίνεση αυτή ξεθώριασε. Εφημερίδες και ΜΜΕ έσπερναν τον πανικό για «ψεύτικους» πρόσφυγες και για μια «πολιτική ορθότητα» που πνίγει τους Βρετανούς. Πολιτικοί σχολιαστές και αρθρογράφοι υποστήριζαν με υπερβολές ότι η Βρετανική κοινωνία έχει κατακερματισθεί και ότι υπάρχουν «απαγορευμένες περιοχές-γκέτο» σε πόλεις της Βρετανίας. Προς την ίδια κατεύθυνση και η ρητορική πολιτικών κομμάτων στα δεξιά των Τόρις -αρχικά από το νεοφασιστικό BNP και έπειτα από το UKIP.
Αυτά τα κόμματα προσέλκυσαν συστηματικά και επιτυχώς τμήματα των ψηφοφόρων της εργατικής τάξης σε περιοχές όπου κάποτε κυριαρχούσε το Εργατικό Κόμμα. Σε απάντηση, οι διαδοχικές κυβερνήσεις, Εργατικών και Συντηρητικών, προσπάθησαν να υιοθετήσουν μέρος του μηνύματός αυτό, καθιστώντας όλο και πιο έντονες τις δεσμεύσεις τους για περιορισμό της μετανάστευσης.
Αυτά όλα γύρισαν μπούμερανγκ κατά την πρόσφατη εκστρατεία. Μέρος της συζήτησης περιστράφηκε γύρω από τους μισθούς, και πώς να διαχειριστεί η Βρετανία την ελεύθερη κυκλοφορία ανθρώπων, προϊόντων και κεφαλαίων στην ΕΕ σε μια εποχή λιτότητας. Αλλά αυτό που κυριάρχησε στον δημόσιο διάλογο ήταν η ξενοφοβία: από τον εξωφρενικό ισχυρισμό ότι 74 εκατομμύρια Τούρκων πoλiτών βρίσκονται στα πρόθυρα της ένταξης στην ΕΕ, μέχρι την ρατσιστική κινδυνολογία του UKIP γύρω από την προσφυγική κρίση.
Γίναμε μάρτυρες της ανόδου του μίσους και του ρατσιστικού πολιτικού λόγου σε τέτοιο βαθμό που ελπίζαμε ότι τα είχαμε αφήσει στο παρελθόν. Κατά το τελευταίο έτος, μετανάστες που κινδύνευαν να πνιγούν στη Μεσόγειο χαρακτηριζόντουσαν ως «κατσαρίδες» σε μια από τις πιο δημοφιλείς εφημερίδες της χώρας, ενώ υποψήφιος για τη δημαρχία του Λονδίνου χαρακτηριζόταν ως συμπαθών την τρομοκρατία, μόνο και μόνο λόγω της θρησκείας του. Και το αποκορύφωμα ήρθε όταν βουλευτής δολοφονήθηκε μέρα μεσημέρι από κάποιον που φώναζε την στιγμή της επίθεσης «θάνατος στους προδότες, ελευθερία για την Βρετανία».
Όπως και αλλού στην Ευρώπη και την Αμερική, οι λαϊκιστές προσφέρουν στους δυσαρεστημένους Βρετανούς ψηφοφόρους την ψευδαίσθηση της ανεξαρτησίας. Κι αν, όπως είναι πιθανό, το Brexit αποτύχει να βελτιώσει τις δημόσιες υπηρεσίες, ή να αυξήσει τους μισθούς, αυτοί οι ψηφοφόροι θα γίνουν ακόμη πιο δυσαρεστημένοι. Αλλά τότε οι κορυφαίες φωνές στην πολιτική μας σκηνή θα είναι δημαγωγοί με μια έφεση στις θεωρίες συνωμοσίας.
Ποιον θα κατηγορήσουν τότε για όσα θα μας συμβούν;
Η «Ξενοφοβία» σίγουρα και δεν αποτελεί την πλήρη εξήγηση για το τι συνέβη, αλλά ούτε μπορεί να αγνοηθεί. Η αριστερά πρέπει να διαμορφώσει μια εναλλακτική πρόταση - και μάλιστα γρήγορα.
Οι εθνικές κυβερνήσεις θα στραφούν τώρα εναντίον των Βρυξελλών
(Charles Grant, Διευθυντής του Κέντρου για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση)
Το «Brexit» αλλάζει την κυρίαρχη αφήγηση στη ΕΕ, από την «ενοποίηση» στην «αποσύνθεση». Οι κεντρώες ελίτ που διοικούν τις περισσότερες χώρες-μέλη της ΕΕ βρίσκονται πλέον σε αμυντική στάση: Ξέρουν ότι η Βρετανία δεν είναι η μόνη χώρα όπου αντί-Ευρωπαιοι, λαϊκιστές κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος και θα προσπαθήσουν να αποφύγουν πολιτικές που τους ενισχύουν.
Εκείνοι που θέλουν μια πιο ολοκληρωμένη Ευρώπη έχουν χάσει τα επιχειρήματα τους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανταποκρίνεται συνήθως στις κρίσεις, όπως αυτή στην Ευρωζώνη ή εκείνη του προσφυγικού ρεύματος, απαιτώντας από τις χώρες-μέλη να αποδεχθούν «ευρωπαϊκές» λύσεις που περιλαμβάνουν περισσότερες αρμοδιότητες για τα θεσμικά όργανα της ΕΕ.
Αλλά αυτή την φορά ακόμη και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, φαίνεται να ακολουθεί μια διαφορετική γραμμή. Τις τελευταίες εβδομάδες έχει επανειλημμένως προειδοποιήσει ότι οι πολίτες της Ευρώπης δεν επιθυμούν περαιτέρω «Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση». Χρησιμοποιώντας μάλιστα το σχόλιο ενός πρώην Γάλλου υπουργού Εξωτερικών, του Ιμπέρ Βεντρίν, δήλωσε: «Βλέπεις κυβερνήσεις και κόμματα σε όλη την Ευρώπη να ζητούν “Περισσότερη Ευρώπη”. Αν θέλετε οι άνθρωποι να απορρίψουν μαζικά την Ευρώπη, απλά συνεχίστε να απαιτείτε περισσότερη Ευρώπη, περισσότερη Ευρώπη!».
Η γραμμή Τουσκ φαίνεται ότι τελικά θα επικρατήσει. Ούτε η γερμανική, αλλά ούτε η γαλλική κυβέρνηση, δείχνουν ενθουσιασμένες με την προοπτική μιας νέας συνθήκης και με επιπλέον βήματα προς μια ομόσπονδη ΕΕ. Είναι αλήθεια ότι κάποια στιγμή οι ηγέτες της ΕΕ ενδέχεται να χρειαστεί να αντιμετωπίσουν τα ιδιαίτερα προβλήματα που θα παρουσιαστούν, μεταφέροντας συγκεκριμένες εξουσίες στα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Αλλά οι εθνικές κυβερνήσεις θα θέλουν να κρατήσουν την ίδια ώρα σφιχτά το χαλινάρι στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα. Με λίγα λόγια δεν θα επιτρέψουν πλέον στις Βρυξέλλες να καθορίζουν την ημερήσια διάταξη.
Οι «νεόπτωχοι» γέννησαν το «Brexit»
(Dawn Foster, αρθρογράφος της Guardian, της Independent και των Times)
Είναι δικαιολογημένο το σοκ κάτω από το οποίο πολλοί άνθρωποι βρίσκονται σήμερα το πρωί: Η κοινή παραδοχή μέχρι σήμερα ότι όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με μια ευθεία ερώτηση μεταξύ δύο επιλογών, οι αναποφάσιστοι ψηφοφόροι ταυτίζονται με αναλογία 2 προς 1 στην πλευρά του «status quo» (κατεστημένο) αποδείχθηκε ψευδής.
Αλλά κατά κάποιο τρόπο το αποτέλεσμα δεν συνιστά έκπληξη. Καθώς τα αποτελέσματα ανακοινωνόντουσαν το ένα μετά το άλλο, οι περιοχές που ψήφιζαν υπέρ της αποχώρησης, μοιραζόντουσαν ορισμένα βασικά χαρακτηριστικά. Έχω επισκεφθεί πολλές από αυτές τις περιοχές κατά το παρελθόν -Ρεντκαρ, Σουονζι, Σάντερλαντ, Νιουπορτ, και πολλά ακόμη - όχι για να μετρήσω τη γνώμη των κατοίκων τους για το δημοψήφισμα, αλλά για να συντάξω ένα άρθρο σχετικά με τη φτώχεια.
Όλες ήταν περιοχές που κάποτε στεκόντουσαν εύπορες, με ισχυρή βιομηχανία, με σταθερές θέσεις εργασίας και με λαμπρές προοπτικές για εργασιακή αποκατάσταση, στέγαση και κοινωνική ζωή. Σήμερα όμως, μετά και την κατάρρευση των κλάδων των ορυχείων και των κατασκευών, οι θέσεις εργασίας είναι σπάνιες και επισφαλείς. Οι άνθρωποι με τους οποίους συνομίλησα μου είπαν ότι αισθάνονται ξεχασμένοι, αλλά και φοβισμένοι από ένα μέλλον που τους φαίνεται ζοφερό.
Όταν οι πολιτικοί ανακοινώνουν από καιρό σε καιρό ότι η οικονομία της Βρετανίας ανακάμπτει, οι κάτοικοι αυτών των περιοχών δεν βλέπουν κανένα αποδεικτικό στοιχείο, ούτε στις αμοιβές τους, αλλά ούτε στις συνθήκες διαβίωσης στις πόλεις τους. Οι κεντρικοί εμπορικοί δρόμοι των πόλεων τους δείχνουν έρημοι και εγκαταλελειμμένοι και οι πολίτες χρειάζονται μέρες για να εξασφαλίσουν ένα ραντεβού με τον γιατρό τους.
Χωρίς εργασία, χρήματα ή προοπτικές, οι άνθρωποι αισθάνονται ανίσχυροι. Το αποτέλεσμα υπέρ της εξόδου της χώρας από την ΕΕ προσφέρει το σύντομο, απότομο σοκ που επιθυμούν να στείλουν. Το κύριο άλλωστε σύνθημα της εκστρατείας υπέρ της αποχώρησης, «Πάρτε πίσω τον έλεγχο», ήταν μια έξυπνη υπόσχεσή για μεγαλύτερη εμπλοκή, σε ανθρώπους που αισθάνονται ότι δεν έχουν άλλη επιλογή.
Μια αδύναμη Ευρώπη θα διολισθήσει πίσω στις παλιές διαιρέσεις
(Carl Bildt, πρώην πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας και πρόεδρος της Παγκόσμιας Επιτροπής για τη Διακυβέρνηση του Διαδικτύου)
Σήμερα, έχουμε επικεντρωθεί στην άμεση αναταραχή που προκάλεσε το δημοψήφισμα στην Βρετανία. Αλλά σταδιακά, θα αρχίσουμε να αισθανόμαστε τις ακόμη πιο σοβαρές, μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτής της απόφασης. Αυτό που είδαμε σήμερα είναι το πιο σημαντικό γεγονός στην ιστορία της Ευρώπης από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
Για περισσότερο από μισό αιώνα η ιδέα της ολοκλήρωσης οδηγεί την ευρωπαϊκή πολιτική και έχει καταστήσει δυνατό για την ΕΕ να ξεπεράσει παλιές διαιρέσεις και να σταθεροποιήσει την δημοκρατία στα πιο «εύθραυστα» μέρη της ηπείρου.
Αυτό όμως τώρα βρίσκεται υπό αμφισβήτηση. Με τη γοητεία της Ευρωπαϊκής ιδέας πιο τρωθείσα από ποτέ, δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε τον κίνδυνο η Ευρώπη να επανέλθει πίσω στις διαιρέσεις που κυριάρχησαν ιστορικά. Αυτό που έχουμε ανάγκη τώρα είναι μια πραγματική πολιτική ηγεσία ικανή να ανταποκριθεί.
To «ξήλωμα» της ΕΕ
(Ana Palacio, δικηγόρος και πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας)
Υπάρχει ένας κανόνας στην δικηγορία: ποτέ μην θέσετε ένα ερώτημα, αν δεν είστε σίγουροι για την απάντηση που θα λάβετε. Πριν από τρία χρόνια, σε ένα εγωιστικό τέχνασμα που στόχευε στην προσωπική του σταθεροποίηση στον πρωθυπουργικό θώκο για μια δεύτερη θητεία, ο Ντέιβιντ Κάμερον έκανε ακριβώς αυτό. Η ανταμοιβή του; 13 μήνες από αυτήν του την παραμονή στο αριθμό 10 της Downing Street (πρωθυπουργικό μέγαρο) να καταναλώνεται εξ ολοκλήρου από μια καταστροφική και διχαστική συζήτηση που προκάλεσε το δημοψήφισμα.
Ο Κάμερον μπορεί να ανακοίνωσε την παραίτησή του, αλλά οι ευρύτερες και παράπλευρες απώλειες είναι τεράστιες. Η Ευρώπη και το Ηνωμένο Βασίλειο πλέουν πλέον σε αχαρτογράφητα νερά. Οι διαπραγματεύσεις για το διαζύγιο που βρίσκονται μπροστά μας προκαλούν μόνο ανησυχίες. Με τις γαλλικές και τις γερμανικές εκλογές να πλησιάζουν, μια συντονισμένη προσπάθεια από τις Βρυξέλλες να καταστήσει την περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου παράδειγμα προς αποφυγή για όσους σκέφτονται το ενδεχόμενο και μιας δικής τους εξόδου από την ΕΕ, σημαίνει ότι η συμφωνία δεν θα έρθει και τόσο εύκολα. Το αποτέλεσμα φέρνει το Ηνωμένο Βασίλειο σε ένα ταξίδι πρός το άγνωστο, μη γνωρίζοντας τι ακριβώς θα συμβεί από εδώ και πέρα.
Για την Ευρώπη, δεν υπάρχει πλέον καμία άλλη ρεαλιστική εναλλακτική λύση εκτός της ΕΕ, όπως διακηρύσσει ο πυρήνας των χωρών-μελών της. Αν μάλιστα οι εκλογές της Κυριακής στην Ισπανία οδηγήσουν σε μια κυβέρνηση συνεργασίας με τη συμμετοχή των Podemos, εξέλιξη απίθανη αλλά όχι αδύνατη, τότε θα επισπευσθεί η συζήτηση για το αν ο πυρήνας της Ευρώπης θα καθορίζεται από το Ευρώ ή τις πιστώτριες χώρες.
Αυτή είναι μια υπαρξιακή αναζήτηση για την Ευρώπη. Αυτή η εκστρατεία για το δημοψήφισμα ήταν στην πραγματικότητα μια αντιπαράθεση μεταξύ κοινής λογικής και πάθους, όπου το πάθος κατάφερε μια ηχηρή νίκη. Για να σταματήσει τώρα αυτή η διαδικασία «ξηλώματος» του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, χρειάζεται οπωσδήποτε ένα σαφές και συναρπαστικό αφήγημα που να μιλά όχι μόνο στο μυαλό, αλλά και στις καρδιές των ανθρώπων.
Μην τιμωρήσετε την Βρετανία
(Christian Odendahl, επικεφαλής οικονομολόγος στο Κέντρο για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση)
Η Γερμανία έχει τώρα δύο στόχους: να ενισχύσει την Ευρώπη και για να βεβαιωθεί ότι η Βρετανία θα παραμένει εταίρος της ΕΕ. Αυτοί οι δύο στόχοι όμως συγκρούονται μεταξύ τους, παρουσιάζοντας τους διαμορφωτές πολιτικής στο Βερολίνο με μια δύσκολη πρόκληση.
Αυτό που προέχει και από το οποίο πρέπει να ξεκινήσουμε είναι η ενίσχυση της Ευρώπης. Από οικονομικής άποψης, η Ευρωζώνη χρειάζεται ισχυρότερη ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένης αυτής της Γερμανικής οικονομίας, ώστε να γίνει σαφές σε όλους ότι η ΕΕ αποδίδει οικονομικά οφέλη για τους πολίτες της. Η Γερμανία ειδικότερα πρέπει να γίνει πιο ρεαλιστική στις απαιτήσεις της και να εγκαταλείψει την λανθασμένη εμμονή της στους ισορροπημένους προϋπολογισμούς, βοηθώντας την ίδια στιγμή την ΕΚΤ στην προσπάθεια της να τονώσει την οικονομία της ευρωζώνης.
Για την προστασία του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, πρέπει επίσης να βεβαιωθούμε ότι δεν θα ακολουθήσουν και άλλες χώρες, όπως η Ιταλία, η Ολλανδία και η Γαλλία, με αντίστοιχα δημοψηφίσματα. Αλλά αυτό είναι πολύ δύσκολο και η απόφαση να κάνουμε το διαζύγιο με την Βρετανία τόσο δύσκολο ώστε κανείς άλλος να μην επιθυμεί μια παρόμοια διαδικασία μπορεί να φαίνεται σαν ο καλύτερος τρόπος για να το επιτύχουμε, αλλά η διαδρομή δεν θα είναι χωρίς κινδύνους για όλους μας. Και ευτυχώς η Άνγκελα Μέρκελ φαίνεται απίθανο να ενδώσει σε αυτόν τον πειρασμό.
Μια «τιμωρία» της χώρας που επιθυμεί την αποχώρηση της θα μπορούσε να τροφοδοτήσει επιπλέον την φωτιά του Ευρωσκεπτικισμού, αντί να την σβήσει. Αυτό που επιθυμεί η Γερμανία τώρα είναι να οικοδομήσει μια ρεαλιστική και διαρκή συνεργασία με τη Βρετανία.
Η Ευρώπη έχασε την μόνη μετριοπαθή φωνή Ευρωσκεπτικισμού
(Cas Mudde, αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Δημοσίων και Διεθνών Υποθέσεων (SPIA) στο Πανεπιστήμιο της Γεωργίας και ερευνητής στο Κέντρο Έρευνας για τον εξτρεμισμό (C-REX) στο Πανεπιστήμιο του Όσλο)
Στο πλαίσιο της απέχθειας τους για την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι λαϊκιστές σε όλη την ήπειρο υποδέχθηκαν με πανηγυρισμούς τον πανικό που δημιούργησε το δημοψήφισμα του Ηνωμένου Βασιλείου της Μεγάλης Βρετανίας, το οποίο και έπληξε την καρδιά της Ευρώπης. Το αποτέλεσμά του είναι χρήσιμο όπλο σε όσους επιθυμούν να αποδείξουν ότι «η ΕΕ έχει τελειώσει», ότι «οι ελίτ» έχουν χάσει την επαφή τους με τους «απλούς ανθρώπους», οι οποίοι πλέον απέκτησαν τη φωνή τους.
Το Brexit νομιμοποίησε τη «Αντί-Ευρωπαικη» θέση, που για χρόνια χαρακτηριζόταν ως «απαράδεκτη» και «μη ρεαλιστική».
Ο Ιδρυτής του ολλανδικού Κόμματος για την Ελευθερία μάλιστα, ο Geert Wilders, δεν έχασε χρόνο για να συγχαρεί τους Βρετανούς και να ζητήσει και αυτός με τη σειρά του ένα ανάλογο δημοψήφισμα στην Ολλανδία. Το ίδιο είναι πιθανό να συμβεί και στη Γαλλία και στη Δανία, όπου οι λαϊκιστές της Αριστεράς και της Δεξιάς υποστηρίζουν εδώ και καιρό μια έξοδο της χώρας τους από την ΕΕ και ο ευρωσκεπτικισμός είναι ευρέως διαδεδομένος.
Όμως, ενώ η πλειοψηφία των λαϊκιστικών κομμάτων συντάσσονται με τον Ευρωσκεπτικισμό, οι περισσότεροι εξακολουθούν να θέλουν να μεταρρυθμίσουν την ΕΕ αντί να την εγκαταλείψουν. Λαϊκιστικά κόμματα, όπως οι Podemos ή ο ΣΥΡΙΖΑ, θέλουν μια ευρεία και βαθιά ολοκληρωμένη κοινωνική Ευρώπη. Από την άλλη, δεξιά λαϊκιστικά κόμματα, όπως η «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AFD) και το Βελγικό «Flemmish Interest» (VB) θέλουν μια περιορισμένη και επιφανειακή ολοκλήρωση, με γνώμονα την ασφάλεια της ιδέας της «Ευρώπη των Εθνών».
Η Ευρώπη έχασε σήμερα μια από τις μετριοπαθείς φωνές Ευρωσκεπτικισμού. Και έτσι οι λαϊκιστές της Αριστεράς - που φοβούνται μια διάλυση του συνόλου του ευρωπαϊκού σχεδίου - και οι λαϊκιστές της Δεξιάς - που φοβούνται ένα κύμα προς μεγαλύτερη ενοποίηση - είναι τώρα δικαιολογημένα νευρικοί.
Φωτογραφίες: Aris Oikonomou / SOOC
24/6/2016
http://www.iefimerida.gr/news/274323/mia-ekpliktiki-ereyna-toy-politico-meta-brexit-ti
BREXIT: Περί ευρωσκεπτικισμού το ανάγνωσμα
- ΑΝΑΛΥΣΗ
Επειδή η δραματοποίηση ποτέ δεν ήταν προνόμιό μας το θέμα των σχέσεων Βρετανίας-ΕΕ θα εξεταστεί υπό το πρίσμα πιο ψύχραιμων προσεγγίσεων και πάγιων στρατηγικών κριτηρίων. Κυρίως υπό το πρίσμα δύο από καιρό αποκρυσταλλωμένων πορισμάτων:
Πρώτον, έχουμε δύο χρόνια και βάλε διαπραγματεύσεις κατά την διάρκεια των οποίων οι διπλωματικά αριστοτέχνες Βρετανοί θα δείξουν εάν συνεχίζουν την μεταπολεμική παράδοση. Πιο συγκεκριμένα, όταν τελείωσε η αποικιακή εποχή φρόντισαν να διατηρήσουν πανίσχυρους θεσμούς στρατηγικού σχεδιασμού και στρατηγικών αποφάσεων των οποίων οι πολιτικοί, όσον αφορά τους χειρισμούς και τις διαπραγματεύσεις, είναι εντολοδόχοι.
Δεύτερον, οι Βρετανοί, έχοντας ήδη αναλύσει τις κινούμενες μεταψυχροπολεμικές σεισμικές πλάκες, αρνούμενοι να συμμετάσχουν στην ΟΝΕ και εκκινώντας μια διαδικασία διαπραγματεύσεων πριν τρία χρόνια με τον λόγο Κάμερον, σίγουρα κάτι πιο μακροπρόθεσμο έχουν στο μυαλό.
Η χάραξη στρατηγικής από δυνάμεις όπως η Βρετανία προεκτείνεται στο βάθος πολλών δεκαετιών και κύριο κριτήριο είναι οι συσχετισμοί ισχύος, η κατανομή και οι ανακατανομές δυνάμεων πλανητικά, οι σχέσεις Ανατολής και Δύσης στην Ευρώπη με επίκεντρο τον ρόλο της Γερμανίας και ασφαλώς με βλέμμα προς τις ΗΠΑ με τις οποίες διατηρούν μια ειδική σχέση η οποία για αμφότερα τα κράτη δύσκολα αλλάζει. Σίγουρα, οι Βρετανοί αναλύουν και σχεδιάζουν τον ρόλο και την θέση της Βρετανίας στο αναδυόμενο πολυπολικό σύστημα. Ως προς τούτο, να μου επιτραπεί η φράση, «για τους Βρετανούς τα περί πολιτικής ένωσης είναι στην καλύτερη περίπτωση οριακής σημασία και στην χειρότερη ιδεαλιστικές ασυναρτησίες».
Περιεκτικά και σύντομα οι New York Times έγραψε για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην Βρετανία αμέσως μετά την ανακοίνωσή τους, ότι είναι «μια ιστορική απόφαση που χωρίς αμφιβολία θα αναδιαμορφώσει την θέση του Βρετανικού έθνους, θα ταρακουνήσει την Ήπειρο και θα ρίξει στα βράχια το πολιτικό κατεστημένο σε όλη την Δύση».
Ο Nigel Farage, ηγετική μορφή του κινήματος Brexit δήλωσε μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ότι το Brexit «είναι μια ψήφος για τους αληθινούς ανθρώπους, τους ανθρώπους της καθημερινότητας, τους αξιοπρεπείς ανθρώπους. Παλέψαμε κατά των πολυεθνικών, κατά των μεγάλων εμπορικών τραπεζών, κατά της υψηλής πολιτικής, κατά των ψευδών, κατά της διαφθοράς και της εξαπάτησης. Και το κάναμε χωρίς πόλεμο, χωρίς να ρίξουμε ούτε μια σφαίρα, το κάναμε με σκληρή δουλειά».
Αμφότερες οι τοποθετήσεις είναι περιγραφικά σημαντικές και υποδηλώνουν τόσο το γεγονός πως η Βρετανική πορεία εντάσσεται σε μια τροχιά κινούμενων στρατηγικών πλακών όσο και το γεγονός που μόνο τυφλοί ή δεσποτικοί δεν βλέπουν ότι η δημοκρατία στον χώρο που καλύπτει η ΕΕ εκμηδενίστηκε. Κάτι επίσης χειρότερο, ότι η εξουσία περιέπεσε σε παντελώς ανεξέλεγκτους δρώντες.
Εδώ λοιπόν, διόλου εν θερμώ, καθότι έχουμε ήδη γράψει πολλά για το ζήτημα αυτό τα τελευταία χρόνια κτίζοντας πάνω στην αρχική ομιλία του Cameron, θα επιχειρήσουμε μια αποτίμηση του αποτελέσματος μονιμότερου χαρακτήρα για
- α) την σημασία του αποτελέσματος για την ΕΕ,
- β) το διαπραγματευτικό σκέλος και
- γ) τις στρατηγικές επιλογές του ΗΒ και όχι μόνο. Στο τέλος, θα παραθέσουμε παράρτημα του βιβλίου «Θεωρία διεθνούς και Ευρωπαϊκήςifestos3bgολοκλήρωσης» στο οποίο περιέχονται θέσεις μεταπολεμικών βρετανών ηγετών που έδιναν τον στρατηγικό προσανατολισμό ως προς την Ευρώπη και που επηρέασαν βαθύτατα και διαμορφωτικά την Βρετανική πολιτική.
Κατά πρώτον, αρχίζουμε εξηγώντας τι σημαίνει κανείς να έχει το προνόμιο να είναι κανείς «ευρωσκεπτικιστής» (μιας και αρχές του 1990 κάποιοι εκτόξευσαν ένα τέτοιο χαρακτηρισμό εκ του γεγονότος ότι δημοσιεύαμε αναλύσεις κόντρα στην επίπεδη συμβατική σοφία). Αρχές του 1990, ακριβώς, όταν επέστρεψα στην Ελλάδα ως πανεπιστημιακός αφού είχα ήδη γράψει εκτενώς στην αγγλική βιβλιογραφία για την ευρωπαϊκή πολιτική με έμφαση τα στρατηγικά ζητήματα της Ευρώπης, με ανυποψίαστη άνεση και θεωρώντας ότι έλεγα το πιο φυσιολογικό πράγμα, αλλά και με αθωότητα για το τι ευαίσθητες χορδές αυτό θα μπορούσε να θίξει σε μια Ελλάδα γεμάτη εγγενή εξαρτησιακά σύνδρομα και εσχατολογικά δόγματα, έλεγα και έγραφα ότι το να είσαι «ευρωσκεπτικιστιστής» είναι όχι μόνο σωστό αλλά και αναγκαία προϋπόθεση πολιτικού και στρατηγικού ορθολογισμού.
Ο όρος «ευρωσκεπτικιστής» υπό αυτό το πρίσμα, εξάλλου, δεν είναι αξιολογική θέση αλλά περιγραφή και συμπέρασμα όσον αφορά την εξέλιξη της διαδικασίας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, ιδιαίτερα μετά το ανορθολογικό άλμα στο κενό του 1992. Το ζήτημα είναι ζωτικό, ουσιαστικό και πολύ σημαντικό: Στην διεθνή και ευρωπαϊκή πολιτική ο αναλυτής είναι ο ιατρός που κάνει διάγνωση των παθολογιών. Αν αυτή η διάγνωση είναι λάθος οι συνέπειες είναι πολύ μεγαλύτερες και πολύ πιο θανατηφόρε από ότι στην συμβατική ιατρική. Ο τσαρλατάνος της διεθνούς πολιτικής γράψαμε κάποτε ενοχλώντας πολλούς, είναι πολύ επικίνδυνος για ένα κράτος, για τους πολίτες του και για την διεθνή σταθερότητα.
Σε κάθε περίπτωση, επισημαίνω παρενθετικά ότι αυτοί οι παραλογισμοί αποτελούν κύρια αιτία της συμφοράς των νεοελλήνων των τελευταίων ετών καθότι κυριάρχησαν οι ανορθολογικές εσχατολογίες και συκοφαντήθηκαν αναλύσεις οι οποίες έκρουαν προειδοποιητικά τον κώδικα του κινδύνου για το κολοσσιαίο πολιτικοοικονομικό σφάλμα άσκοπης, απροετοίμαστης και προγραμματικά θανατηφόρας ένταξης στην ΟΝΕ [ΟΝΕ: Ο μηχανισμός της καταστροφής και έγκαιρες προειδοποιήσεις http://wp.me/p3OlPy-CS]
Συντομογραφικά αναφέρω μερικές συγκεκριμένες παθολογίες που ανάπτυξα μέσα από δέκα τουλάχιστον μονογραφίες και πολλά άλλα κείμενα στην ξένη και Ελληνική βιβλιογραφία για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Εδώ αποκρυσταλλώνονται συντομογραφικά και συμπερασματικά μερικές πτυχές.
Η ΕΕ, ιδιαίτερα μετά το 1992 όταν κάνοντας ένα τεράστιο άλμα στο κενό αποφασίστηκε η ΟΝΕ, κατά κάποιο τρόπο αφήνοντας έτσι πίσω τον συναινετικό τρόπο λήψης των αποφάσεων που επέβαλε ο Πρόεδρος ντε Γκολ το 1966, υπερτέρησε ο εσχατολογικός ιδεαλισμός.
Ούτε λίγο ούτε πολύ, αλλάζοντας μάλιστα το όνομα από ΕΟΚ σε ΕΕ, έγινε η τερατώδης υπόθεση εργασίας πως μια τεχνόσφαιρα ειδικών στα νομισματικά θα μπορούσε να επιβάλει πάνω σε ένα εθνοκρατικά βαθύτατα διαφοροποιημένο πεδίο μακροοικονομικές αποφάσεις. Αποφάσεις δηλαδή που διαμορφώνουν τις κοινωνικές ισορροπίες, που για να είναι νομιμοποιημένες θα πρέπει να νομιμοποιούνται από ένα ανέφικτο πανευρωπαϊκό σύστημα europeanδιανεμητικής δικαιοσύνης το οποίο για να μπορεί να υπάρξει απαιτείται ευρωπαϊκή κοινωνία, ευρωπαϊκή ταυτότητα, και πολλά άλλα που εμπίπτουν στα πεδία της υψηλής πολιτικής και της εθνικής συγκρότησης. Το να πιστέψει κάποιος κάτι τέτοιο είναι είτε επικίνδυνος τεχνοκράτης ο οποίος θα πρέπει να στερείται πολιτικών εξουσιών είτε επικίνδυνος εσχατολόγος που παίζει με τις ζωές των ανθρώπων. Τέτοιοι επικίνδυνοι εσχατολόγοι και τεχνοκράτες, εν τούτοις, υπήρχαν ήδη πολλοί και ο αριθμός τους αυξήθηκε αλματωδώς μετά το 1992.
Το Γερμανικό ζήτημα γράψαμε το 1992 δεν έκλεισε αλλά άνοιξε. Πολλοί ασχολούνται με τα ευρωπαϊκά αλλά ελάχιστοι ξέρουν ότι το 1990-92 η ΟΝΕ ήταν ένας εκβιασμός και επιβολή των Γάλλων επί των Γερμανών με την προσδοκία ότι όπως έλεγαν «θα δέσουν την Γερμανία με νομισματικά δεσμά». Η απάντηση ήταν ότι αυτό σημαίνει ότι «δένεις ένα γίγαντα με κλωστές». Στο τέλος παραθέτω σε παράρτημα τέσσερεις αξονικές προϋποθέσεις, τονίζοντας τον Hedley Bull όσον αφορά τα διλήμματα ασφαλείας και τον Joseph Joffe όταν έγραψε μια από τις πιο πολυσυζητημένες και πάντα επίκαιρες θέσεις όταν υποστήριξε πως οι ΗΠΑ με την στρατηγική εποπτεία του Ευρωπαϊκού χώρου δεν αποτρέπουν μόνο τις Ανατολικές δυνάμεις αλλά «σώζουν τους Ευρωπαίους από τους εαυτούς τους».
Η διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης χρειαζόταν το σοκ του Βρετανικού δημοψηφίσματος. Δεν χρειάζονται περίτεχνες ή σπουδαιοφανείς αναλύσεις για να το πασιφανές και πασίδηλο.
Οι περισσότερες εάν όχι όλες οι ευρωπαϊκές κοινωνίες βρίσκονται υπό καταστολή και την εξουσία έχουν τα μέλη μιας θηριώδους τεχνόσφαιρας και ηγεμονικών υπαλλήλων, κερδοσκόπων, τοκογλύφων και δυνητικά εγκληματικών –καθότι κοινωνικοπολιτικά ανεξέλεγκτοι– διεθνικών δρώντων.
Η εκατοέμμεση «δημοκρατία» που συχνά κόντρα στο ρέμα στηλιτεύουμε ως υποκρισία και δεσποτεία εκμηδενίστηκε και αυτή πλήρως. Τεχνόσφαιρα, τεχνοκράτες και ηγέτες ηγεμονικών δυνάμεων με μνημόνια και όχι μόνο κατέστησαν τους «αντιπροσώπους» γελοίους κοσμητικούς καρεκλοκένταυρους εντολοδόχους εξόντωσης των πολιτών. Ακόμη πιο γελοίο και δημοκρατικά τραγικό, είναι ότι εκλέγονται και κατά συνέπεια ότι κάνουν είναι «νόμιμο και ηθικό». Εκτελεστικά όργανα τέτοιων θηριωδών καταστάσεων ποτέ δεν έπαψαν στην ιστορία παρακμασμένων ή κατακτημένων πολιτικών συστημάτων. Είναι οι δειλοί, οι χρήσιμοι ηλίθιοι, οι αδίστακτοι εκτελεστές κάθε είδους και οι θρασύδειλοι υποκριτές καρεκλοκένταυροι κάθε είδους κατεξουσιασμού.
Στις Βρυξέλλες και αλλού βλέπεις και κάποια «κοινοβούλια» και κάποιους προέδρους Συμβουλίων, ευρωκοινοβουλίων κτλ. Αρκεί να πω ότι προκαλεί την αισθητική και όχι μόνο η θέα τέτοιων διορισμένων (από ποιους;) ιδιωτών οι οποίοι φτάνουν μέχρι το σημείο να χαμογελούν ειρωνικά όταν τους κάνουν κριτικές ερωτήσεις. Ξέρουν, οι αφιλότιμοι, ότι όλα αυτά είναι άνευ σημασίας.
Τις αποφάσεις; Μα υπάρχουν μύρια επίπεδα τεχνοκρατών, επιτροπών, τραπεζικών και πολλών άλλων μηδενικής δημοκρατικής λογοδοσίας.
Η πάγια και κλασική θέση ότι «δημοκρατία έχουμε όσο περισσότερο ο εντολέας πολίτης είναι εντολέας της εντολοδόχου εξουσίας» αντιστράφηκε για καλά. Όχι μόνο αυτό. Δημιουργήθηκε επίσης ένας μεγάλος θίασος παρασιτικών διανοουμένων (κατείχα έδρα Jean Monnet για την ευρωπαϊκή πολιτική ενοποίηση που απέφυγα να ανανεώσω), υπαλλήλων τεχνοκρατών που αγαπούν τα άνευ ουσίας και άνευ σκοπού ταξίδια και βεβαίως μια στρατιά προπαγανδιστών στα λεγόμενα μέσα «επικοινωνίας».
Για να σταματήσουμε εδώ καθότι η περιγραφή του αυτονόητου και του πασίδηλου περιττεύει, υπογραμμίζεται το γεγονός πως 3-4 χρόνια μετά την υιοθέτηση της ΟΝΕ ενώ όλοι έλεγαν ότι απέτυχε (τώρα γιατί εμείς ενταχθήκαμε έγινε αναφορά πιο πάνω) τίποτα δεν έγινε για να λάβει χώρα κάποια μεταρρύθμιση.
Γενικότερα ισχύουν τα εξής:
Μια μεγάλη διεθνής διάσκεψη ή τουλάχιστον Ευρωπαϊκή έπρεπε να γίνει αμέσως μετά το 1990 για να τεθούν επί τάπητος τα μεγάλα στρατηγικά ζητήματα. Αυτό ιστορικά ήταν κανόνας όταν λάμβαναν χώρα μεγάλες διεθνείς εξελίξεις και η κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης σήμαινε την μεγαλύτερη ανακατανομή ισχύος της ιστορίας. Αυτόματοι πιλότοι, διεθνείς ρυθμιστές, μάγοι με ραβδιά ή Θεός της ιστορίας δεν υπάρχουν. Υπάρχουν κράτη και άνθρωποι που πολεμούν, συνεργάζονται, συμμαχούν, εναλλάσσουν συμμαχίες και συνομιλούν και διαπραγματεύονται, ιδιαίτερα όταν τα πράγματα φτάσουν στα όριά τους. Το 1990 τα πράγματα έφτασαν στα όριά τους, οι Αμερικανοί στο πλαίσιο της «νέας τάξης» (Μπους) άρχισαν ένα αγώνα δρόμου να γεμίσουν τα κενά ισχύος «μέχρι εκεί που έφταναν τα όπλα τους» (φράση αμερικανίδας υφυπουργού εξωτερικών) και οι Γάλλοι «έδεσαν την Γερμανία με τους νομισματικούς δεσμούς της ΟΝΕ».
Η ΟΝΕ όμως ήταν και συνεχίζει να είναι ένα πολιτικοοικονομικό και στρατηγικό τέρας.Εκτός του ότι τέθηκε πάνω από ένα διαφοροποιημένο εθνοκρατοκεντρικό πεδίο ένας νομισματικός μηχανισμός στερούμενος κοινωνικοπολιτικών ελέγχων –εξ ου όπως γράφαμε η διανεμητική ισχύς των νομισματικών αποφάσεων στερούταν θέσπισης– η ΟΝΕ έθρεψε το μεγαλύτερο αίτιο πολέμου στην ιστορία, δηλαδή την άνιση ανάπτυξη. Μάλιστα, όχι σε ένα οποιοδήποτε πεδίο αλλά στο κέντρο της Ευρώπης όπου η Γερμανία επί αιώνες ελεγχόταν με μύριους τρόπους πριν τον Βίσμαρκ και μετά τους δύο παγκοσμίους πολέμους.
Σταματούμε εδώ λοιπόν προς το παρόν και λέμε ότι τα πιο πάνω πασιφανή και πασίδηλα υπογραμμίζουν την απόλυτη ανάγκη μεγάλων αποφάσεων για την νέα τάξης πραγμάτων στην Ευρώπη (εννοούμε αυτή που αφετηρία έχει το 1990 και οι αποφάσεις καθυστέρησαν επικίνδυνα ένα τέταρτο του αιώνα αφήνοντας την άνιση ανάπτυξη να υπονομεύει την σταθερότητα στην Ευρώπη). Από αυτή την άποψη το αποτέλεσμα του Βρετανικού δημοψηφίσματος είναι μια μεγάλη ευκαιρία.
Τέλος, μια λέξη για την Ελλάδα. Δεν θεωρούμε την πιο πάνω ανάλυση εξεζητημένη. Πασίδηλα και πασιφανή πράγματα λέμε τα οποία τα αλάνθαστα αξιώματα του Θουκυδίδειου Παραδείγματος περιγράφουν με μαθηματική ακρίβεια. Αυτό που θέλουμε να υπογραμμίσουμε είναι τόσο ως προς την Ευρώπη όσο και ως προς την ευρύτερη διεθνή πολιτική, η ανάλυση στην Ελλάδα έπασχε και πάσχει. Αυτή είναι και μια από τις ισχυρές ερμηνείες των αιτίων των παθολογιών χωρίς την θεραπεία των οποίων μύρια κακά έπονται.
ΗΦΑΙΣΤΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ,
Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Πειραιά
- ifestos.edu.gr
24/6/2016
