Η πραγματική Ολυμπιακή πρόκληση του Ρίο.




Από τις άθλιες τουαλέτες στις εγκαταστάσεις των αθλητών μέχρι τους φόβους για έναν σούπερ ιό που προκαλεί γενετικές ανωμαλίες, οι προβλέψεις για επικείμενη καταστροφή στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016 στο   Rio de Janeiro αφθονούν. Ενώ πολλές από αυτές τις ανησυχίες είναι δικαιολογημένες, οι επικριτές δεν λαμβάνουν υπόψη ότι αυτοί θα είναι οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες που λαμβάνουν χώρα σε μια αναπτυσσόμενη οικονομία, εδώ και πολύ καιρό. Σε μια εποχή όπου οι ολυμπιακοί Αγώνες έχουν γίνει ιδιαίτερα ακριβά παγκόσμια θεάματα, με μεγαλύτερες φιλοδοξίες κάθε τέσσερα χρόνια, το Ρίο έχει ξεκάθαρα υποτιμήσει τις προετοιμασίες που χρειάστηκαν για να ανταποκριθούν στις τεράστιες προσδοκίες. Αν και το Ρίο 2016 μπορεί να διαψεύσει τις ολοένα και διογκούμενες καταστροφικές προβλέψεις, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η πόλη είναι βαθύτερες και εκτείνονται πολύ πέρα από το το εύρος των Αγώνων.

Η πραγματική πρόκληση βρίσκεται στην  αστική υποβάθμιση. Η πόλη έχει βιώσει την παρακμή των κύριων επιχειρήσεών της και των πετρελαϊκών εσόδων, ενώ βιώνει μία έξαρση των επιθέσεων συμμοριών, στερούμενη των πόρων για να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη βία. Το Ρίο είναι πιθανό να βιώσει πολύ περισσότερο αυτές τις τάσεις μετά από τις 18 Σεπτεμβρίου, όταν τελειώσουν οι Παραολυμπιακοί, και οι δημόσιες επενδύσεις στην αστική ανανέωση κατρακυλήσουν στην λίστα των προτεραιοτήτων.

Υπάρχουν αρκετές ενδείξεις ότι το Ρίο είναι στα αρχικά στάδια μιας διαδικασίας αστικής αποσύνθεσης. Αλλά πρώτον, πρέπει να διευθετηθούν κάποιες παρανοήσεις σχετικά με την πόλη. Όπως πολύ σωστά ο Economist ανέφερε σε πρόσφατο άρθρο, το Ρίο δέχθηκε μεγάλο πλήγμα από την απώλεια του τίτλου της πρωτεύουσας της Βραζιλίας στη δεκαετία του 1960. Ωστόσο, είδε επίσης μια περίοδο μεγάλης αισιοδοξίας και ανανεωμένης ανάπτυξης στη δεκαετία του 2000, η οποία "έκλεισε τα μάτια” των αρχών για το πόσο εύθραυστες ήταν οι οικονομικές της επιδόσεις. Η δεκαετία του 2000 ήταν το αποκορύφωμα της έκρηξης των commodities, που ευνόησε τις μεγάλες επιχειρήσεις με έδρα στο Ρίο, όπως τον κολοσσό εξόρυξης Vale και το κρατικό πετρελαϊκό μεγαθήριο Petrobras. Η έλλειψη ταπεινοφροσύνης της πόλης αποδείχθηκε και από την άνοδο και πτώση του Eike Batista, του πιο πλούσιου ανθρώπου στην πόλη στη διάρκεια των αρχών της δεκαετίας του 2010, ο οποίος -προτού χάσει ττο 99% της περιουσίας του ύψους 30 δισ. δολαρίων- συνήθιζε να καυχιέται ότι ήταν σε σωστό δρόμο για να γίνει ο πιο πλούσιος άνθρωπος στον κόσμο. Ήταν άνοιξη για το Ρίο.

Ο πρόσφατος ισχυρισμός των new York Times ότι "οι Ολυμπιακοί Αγώνες στο Ρίο είναι μια αφύσικη καταστροφή”, που θα καταλήξει σε σοβαρή χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, δεν είναι ακριβής. Είναι αλήθεια ότι η πόλη αντιμετωπίζει μια σοβαρή κρίση, η ποία έγινε επίσημη τον Ιούνιο όταν η κυβέρνηση στο ρίο ντε τζανέιρο κήρυξε κατάσταση "public calamity”. Ωστόσο, αυτό ήταν κυρίως μια τεχνική μανούβρα για να διασφαλίσει την μεταβίβαση ομοσπονδιακών κεφαλαίων για να την βοηθήσουν με το κόστος ασφάλειας πριν από τους Αγώνες. Οι αιτίες των θεμάτων τυο Ρίο είναι πολύ βαθύτερες των Αγώνων. Μακροχρόνια οικονομική κακοδιαχείριση και μια πτώση της οικονομικής δραστηριότητας βρίσκονται στη ρίζα αυτής της "public calamity”. Εάν οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν η κυρία αιτία, αυτό θα ήταν -λιγότερο ανησυχητικό- ένα έκτακτο πρόβλημα.

Ο Jose Mariano Beltrame, υπουργός Ασφάλειας στο κρατίδιο του Ριο ντε Τζανέιρο και δημιουργός του προγράμματος ασφάλειας του Ρίο, έχει δηλώσει ότι οι επενδύσεις για την ασφάλεια πρακτικά μηδενίστηκαν μετά από την μείωση του προϋπολογισμού κατά 32% φέτος. Αυτό αφήνει το έργο της ειρήνευσης στις γειτονιές -όπου στις φαβέλες  που βρίσκονται υπό τον έλεγχο συμμοριών διεκδικούνται εκ νέου από τις αρχές- ατελές, και ανοίγει τον δρόμο σε μεγάλες συμμορίες να ξαναπάρουν τον ελέγχο τω περιοχών. Η εγκληματική βία αυξάνεται, αν και ο αριθμός των περιστατικών είναι ακόμη χαμηλότερες σε σχέση με το 2008, όταν ξεκίνησε το πρόγραμμα αυτό κατευνασμού και ειρήνευσης στις γειτονιές. Οι θάνατοι από ανταλλαγή πυρών με την αστυνομία έχουν αυξηθεί 34% σε σχέση με το 2013, φθάνοντας τις 4,7 ανθρωποκτονίες ανά 100.000 κατοίκους. Αυτά τα στοιχεία αντικατοπτρίζουν την αυξανόμενη αυτοπεποίθηση των συμμοριών καθώς αμφισβητούν ένα κρατίδιο που επιχειρεί να διατηρήσει τις αναπτυξιακές του πολιτικές τη στιγμή που μειώνονται οι πόροι.

Αυτό, μαζί με την οικονομική ύφεση, έχει προκαλέσει μια απαισιόδοξη διάθεση μεταξύ των Cariocas-όπως είναι γνωστοί οι κάτοικοι του Ρίο. Τα πετρελαϊκά έσοδα μειώθηκαν 38% στο διάστημα 2014-2015, και αναμένεται περαιτέρω πτώση κατά 28% φέτος. Καταρρίπτοντας περαιτέρω την αίσθηση ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν ο κύριος ένοχος πίσω από την φθορά του Ρίο, οι Αγώνες έχουν στην πραγματικότητα βοηθήσει ώστε να διατηρηθεί ένας δείκτης ανεργίας που είναι χαμηλότερος από τον εθνικό μέσο όρο. Ωστόσο, όταν οι θέσεις εργασίας στον κατασκευαστικό κλάδο, που συνδέονται με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, αφαιρεθούν από την εξίσωση, η αυξανόμενη κρίση είναι εμφανής. Η ανεργία έχει ήδη αυξηθεί από το 3,6% τον Ιανουάριο του 2015, σε 5,1% ένα χρόνο αργότερα.

Η αστική αποσύνθεση είναι ορατή πέρα από τις φτωχογειτονιές και τις υποβαθμισμένες περιφέρειες. Στην Carioca Street -μια εμπορική περιοχή στο κέντρο της κεντρικής περιοχής του Ρίο- περισσότερα από τα μισά καταστήματα έχουν κλείσει το περασμένο έτος, και μια παρόμοια τάση έχει αναφερθεί για το αριστοκρατικό τουριστικό κέντρο Ιπανέμα. Μεταξύ Ιανουαρίου-Μαίου, η ολυμπιακή πόλη είδε να κλείνουν 1280 εμπορικές εγκαταστάσεις.

Ωστόσο, η αστική αποσύνθεση είναι ένα φαινόμενο που επεκτείνεται πολύ πέρα από τα όρια της πόλης του Ρίο-πολλές πόλεις αντιμετωπίζουν την αποσύνθεση των συγκεκριμένων περιφερειών, που πλήττονται κυρίως από τη μείωση των εισοδημάτων, και την αύξηση της ανεργίας και της εγκληματικότητας. Το Σαν Φρανσίσκο και το Λονδίνο σήμερα επενδύσει δισ. δολαρίων στην πολεοδομία, στην τεχνολογία, στην ανακαίνιση και τα μέσα μαζικής μεταφοράς προκειμένου να αποφύγουν την αστική αποσύνθεση στις υποβαθμισμένες περιφερειακές περιοχές που έμειναν πίσω από την παρακμή των παραδοσιακών βιομηχανιών που συντήρησαν τις θέσεις εργασίας στην εργατική τάξη. Η Νέα Υόρκη έχει επίσης βιώσει και έχει ανακάμψει από μια διαδικασία αστικής αποσύνθεσης, που της έδωσε το παρατσούκλι "Fear City” στη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 και 1980, με τις ανθρωποκτονίες να διπλασιάζονται μεταξύ 1065-1975, προτού ανακάμψει σταδιακά.

Η αύξηση των ποσοστών εγκληματικότητας και η οικονομική παρακμή είναι δύο απτά συμπτώματα της αστικής αποσύνθεσης στο Ρίο. Η πόλη ήταν σε θέση να αναβάλει τη διαδικασία με την δημιουργία θέσεων εργασίας και τις επενδύσεις, αλλά οι μηχανές της αποσύνθεσης είναι πιθανό να πάρουν μπρος όταν τελειώσουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, εάν δεν ελεγχθεί. Οι αρχές του Ριο θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τις ανησυχητικές τάσεις που οδηγούν στον κίνδυνο της αστικής αποσύνθεσης, προτού ξεκινήσει ένας φαύλος κύκλος μετανάστευσης, φυγής ανθρώπων, κεφαλαίων. Το θαύμα του Ρίο, που αναφέρεται συχνά ως "θαυμάσια πόλη”, μπορεί να ενισχυθεί από τους Αγώνες, να προσελκύσει νέες επενδύσεις από τις εθνικές και διεθνείς επιχειρήσεις -αλλά μόνο εάν οι αρχές εντείνουν τις προσπάθειές τους.

Research Associate for Security and Development

Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ: https://www.iiss.org/en/iiss%20voices/blogsections/iiss-voices-2016-9143/august-8d15/rios-real-olympic-challenge-15cd

ANAΔΗΜΟΣΙΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ:
http://www.capital.gr/iiss-org/3146575/i-pragmatiki-olumpiaki-proklisi-tou-rio

 8/8/2016

''Κλικ'' επί  της εικόνας για πλήρη ανάπτυξή της- ΕΔΩ: 
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/96/PanoramaRio.jpg

''Κλικ'' επί  της εικόνας για πλήρη ανάπτυξή της- ΕΔΩ:  
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fe/Panorama_from_Rio_de_Janeiro.jpg