Κρατική Αμυντική Βιομηχανία: Το τέλος της αυταπάτης


Το πρώτο ανακατασκευασμένο ρυμουλκό αρματοφορέα Μ911 της Oshkosh, στις εγκαταστάσεις της ΕΛΒΟ. Πίσω διακρίνονται φορτηγά οχήματα γενικής χρήσης 5 τόνων για την Εθνική Φρουρά στο πλαίσιο σύμβασης, η οποία ωστόσο ακυρώθηκε. Η σύμβαση προέβλεπε την τμηματική παράδοση 309 οχημάτων μέχρι τον Οκτώβριο του 2011. Μέχρι τον Ιούλιο του 2013 είχαν παραδοθεί 180 οχήματα, εκ των οποίων τα 143 εντός του προβλεπόμενου χρονοδιαγράμματος και τα 37 εκπρόθεσμα.

Η ένταξη του δεύτερου πακέτου Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών (ΔΕΚΟ) στο νέο υπερταμείο αποκρατικοποιήσεων περιλαμβάνεται στο πολυνομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή και αναμένεται να ψηφιστεί την Τρίτη με τη διαδικασία του επείγοντος στο πλαίσιο της ολοκλήρωσης της πρώτης αξιολόγησης. Ειδικότερα, στις 6 ΔΕΚΟ που μεταβιβάζονται στην Εταιρεία Δημοσίων Συμμετοχών (ΕΔΗΣ) περιλαμβάνεται η Ελληνική Βιομηχανία Οχημάτων (ΕΛΒΟ) ενώ εξαιρείται προσώρας η Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ), για την οποία υπήρχε ειδική αναφορά στο κείμενο του τεχνικού μνημονίου που υπέγραψε η συγκυβέρνηση με τους πιστωτές που διευκρινίζει ότι θα εξεταστεί κατά πόσον οι δραστηριότητες της ΕΑΒ είναι ευρέως εμπορικές ή αν κατά βάση εξυπηρετούν τις ανάγκες των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και οφείλει να εξαιρεθεί από το Ταμείο για λόγους εθνικής ασφαλείας. Όσον αφορά την ΕΛΒΟ, ορίζεται ότι η μεταβίβαση των μετοχών της δεν επηρεάζει την ειδική εκκαθάριση υπό την οποία έχει τεθεί, και που συνεχίζεται, με τους ίδιους όρους και συμφωνίες, έως την περάτωσή της. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με δηλώσεις του Υπουργού Οικονομικών Ευ. Τσακαλώτου στις 12 Απριλίου 2016, η παύση της διαδικασίας ειδικής εκκαθάρισης δεν μπορεί να εφαρμοστεί, επειδή όσοι έχουν διεκδικήσεις από την εταιρεία (κυρίως οι τράπεζες), θα κινηθούν εναντίον της ενώ υπάρχει και το ζήτημα των παράνομων κρατικών ενισχύσεων, που υπερβαίνουν 100 εκατ. ευρώ. Ο ίδιος αναφέρθηκε τότε σε σχέδιο μετοχικής συνύπαρξης δημοσίου-ιδιώτη 35%-65%, χωρίς ωστόσο να παρουσιάσει κάποιο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης.

Τα παραπάνω σηματοδοτούν το τέλος των ψευδαισθήσεων για την κρατική αμυντική βιομηχανία που έχασε 6 ολόκληρα χρόνια λόγω αδυναμίας του πολιτικού συστήματος, των διοικήσεων και των συνδικαλιστών να αντιληφθούν το προφανές.

 Το Νοέμβριο του 2010, η εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού για το οικονομικό έτος 2011 προέβλεπε την ιδιωτικοποίηση των Ελληνικών Αμυντικών Συστημάτων (ΕΑΣ) και της ΕΛΒΟ μέσω πώλησης πλειοψηφικού ποσοστού έως 65% του μετοχικού κεφαλαίου και δικαιώματα διοίκησης σε στρατηγικό επενδυτή, με εκτιμώμενο χρόνο ολοκλήρωσης της διαδικασίας το Γ΄ τρίμηνο του 2011, ενώ αντίθετα για την ΕΑΒ επελέγη η προώθηση της αναδιάρθρωσης της εταιρείας. Η διαδικασία εξορθολογισμού και αξιοποίησης των συμμετοχών του Δημοσίου στις αμυντικές βιομηχανίες επρόκειτο να οδηγήσει κατ’ ελάχιστο στην εξάλειψη ζημιών στην περίπτωση αμιγούς κρατικού ελέγχου και αφετέρου στην αναπτυξιακή προοπτική για τις εταιρίες με συμμετοχή ιδιωτικής τεχνογνωσίας. Σημειωτέον ότι οι τρεις ζημιογόνες εταιρείες (ΕΑΒ, ΕΑΣ, ΕΛΒΟ) είχαν τότε συσσωρευμένα χρέη της τάξης των 2 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Τον Σεπτέμβριο του 2012, ο τότε Υπουργός Οικονομικών Γ. Στουρνάρας ανέφερε στη Βουλή ότι «στόχος του Ελληνικού Δημοσίου είναι η αποκρατικοποίηση της ΕΛΒΟ με την πώληση μέσω διεθνούς ανοικτής διαγωνιστικής διαδικασίας, του ποσοστού συμμετοχής του σε επενδυτή, ο οποίος θα αναλάβει τη διοίκησή της», μέσω της οποίας επιδιώκεται η εταιρεία να αποκτήσει διεθνή τεχνογνωσία, μεγαλύτερη εξωστρέφεια και πρόσβαση σε νέες αγορές και να καταστεί ανταγωνιστική στην τιμολόγηση των προϊόντων της με χρήση νέων τεχνολογιών. «Απώτεροι στόχοι είναι, μεταξύ άλλων, η μη εξάρτηση της ΕΛΒΟ από τη δημόσια χρηματοδότηση, η μετεξέλιξή της σε εξειδικευμένο κόμβο συντήρησης και κατασκευής οχημάτων στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή, η διατήρηση ή και η αύξηση των θέσεων εργασίας και η βιώσιμη μεσο-μακροπρόθεσμη ανάπτυξή της», είχε δηλώσει ο ΥΠΟΙΚ, σημειώνοντας ότι η υλοποίηση της αποκρατικοποίησης αποτελεί νομική υποχρέωση και δέσμευση της χώρας (προαπαιτούμενο του 2ου Μνημονίου) και η εταιρεία παρουσιάζει σημαντικό πρόβλημα ρευστότητας με συνέπεια το Ελληνικό Δημόσιο να καλείται να ενισχύει διαρκώς την κεφαλαιακή της βάση μέσω αυξήσεων του μετοχικού της κεφαλαίου με μετρητά, στερώντας διαρκώς πόρους από άλλους τομείς της δημόσιας διοίκησης σε μια εξαιρετικά δυσχερή οικονομικά συγκυρία για τη χώρα.

Τον Ιούνιο του 2013, σε σύσκεψη του Υπουργού Οικονομικών Γ. Στουρνάρα με την Αναπληρωτή Υπουργό Εθνικής Αμυνας, Φ. Γεννηματά αποφασίστηκε η απόσυρση των ΕΑΣ και ΕΛΒΟ από το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων που είχε προγραμματιστεί για το πρώτο εξάμηνο 2014,  η μείωση του αριθμού των υπαλλήλων και ο περιορισμός κόστους λειτουργίας μέσω ενοποίησης των διοικητικών δομών. Συνολικά στις τρεις κρατικές αμυντικές βιομηχανίες απασχολούνταν τότε 2.650 εργαζόμενοι (1.350 στην ΕΑΒ, 950 στα ΕΑΣ και 350 στην ΕΛΒΟ) με περιορισμένο εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό [1].

Το Δεκέμβριο του 2013, μετά από πολύμηνες διαπραγματεύσεις με την Τρόικα, επετεύχθη συμφωνία για την αναδιάρθρωση των ΕΑΣ που προέβλεπε μεταξύ άλλων το διαχωρισμό σε «πολιτικό» και «στρατιωτικό» σκέλος, με τον μεν πρώτο να τίθεται άμεσα σε εκκαθάριση ώστε να μην επιστραφούν οι παράνομες κρατικές ενισχύσεις ύψους 1,2 δισεκατομμυρίου ευρώ που χορηγήθηκαν την περίοδο 2004- 2012. Την ίδια περίοδο, το υπουργείο Άμυνας της Κύπρου ακύρωσε τη σύμβαση προϋπολογισμού 38 εκατ. ευρώ για την προμήθεια 309 φορτηγών γενικής χρήσης για την Εθνική Φρουρά λόγω αδυναμίας ολοκλήρωσης των παραδόσεων. Η κατάπτωση της εγγυητικής επιστολής 7 εκατ. ευρώ και η επιβολή ρητρών καθυστέρησης για την εκπρόθεσμη παράδοση 37 οχημάτων στην Εθνική Φρουρά στέρησαν πολύτιμα κεφάλαια από την ΕΛΒΟ, το έργο της οποίας περιορίστηκε σε δύο μόνο προγράμματα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων: α) το πρόγραμμα ανακατασκευής 77 ρυμουλκών αρματοφορέων Oshkosh M911 (ύψους €7,2 εκατ.) και β) το πρόγραμμα προμήθειας ανταλλακτικών οχημάτων MS 240GD (ύψους €5,5 εκατ.) που σήμερα έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί.

Τον Ιανουάριο του 2014 η ΕΛΒΟ τέθηκε σε καθεστώς ειδικής εκκαθάρισης με απόφαση του Πολυμελούς Εφετείου Θεσσαλονίκης ενώ ξεκίνησε η αναδιάρθωση των ΕΑΣ παράλληλα με την ανάθεση νέων συμβάσεων και την έγκριση νέων εξοπλιστικών προγραμμάτων από την αρμόδια Επιτροπή της Βουλής. Παράλληλα ξεκίνησαν οι διαδικασίες για την εκπόνηση της Εθνικής Αμυντικής Βιομηχανικής Στρατηγικής (ΕΑΒΣ).
Μετά την κυβερνητική αλλαγή του Ιανουαρίου 2015, ανεστέλλεται η εφαρμογή του σχεδίου αναδιάρθωσης των ΕΑΣ, εξαντλούνται τα ταμειακά διαθέσιμα της εταιρείας, δεν πραγματοποιούνται οι σχεδιαζόμενες προσλήψεις προσωπικού και η προμήθεια των απαραίτητων πρώτων υλών με αποτέλεσμα η εταιρεία να περιέλθει σε ασφυξία. Τον Ιούνιο του 2015, ο τότε Αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Άμυνας Κ. Ήσυχος ανακοινώνει ότι «την ιδιοκτησία της ΕΛΒΟ θα την έχει το ελληνικό Δημόσιο» ενώ δίνονται υποσχέσεις για διακρατική συμφωνία με την Αίγυπτο. Την ίδια περίοδο, η ΕΑΒ ανακοίνωσε ότι κατά τη χρήση του έτους 2014 παρουσίασε θετικό αποτέλεσμα μετά φόρων για πρώτη φορά στη 40χρονη ιστορία της και συγκεκριμένα, Καθαρά Κέρδη μετά από Φόρους 1,59 εκ. ευρώ σε σχέση με ζημίες 17,1 εκ. ευρώ για το 2013, μετά την αυστηρή εφαρμογή της στρατηγικής ανάκαμψης και ανάπτυξης του πενταετούς Επιχειρησιακού Προγράμματος 2014-2018. Παρ΄όλα αυτά, οι εργαζόμενοι της ΕΑΒ προσέφυγαν στα δικαστήρια για να εξαιρεθούν από το ενιαίο μισθολόγιο.

Τον Οκτώβριο του 2015, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Π. Καμμένος ανακοίνωσε ότι έχει καταρτίσει ειδικό σχεδιασμό για την ενοποίηση της κρατικής αμυντικής βιομηχανίας «υπό ένα πιο ενιαίο σύστημα διαχείρισης, αναπτύσσοντας συνέργειες και μειώνοντας τα λειτουργικά κόστη που θα παρουσιαστεί σύντομα στον Πρωθυπουργό». Τον Ιανουάριο του 2016, ο Αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Άμυνας Δ. Βίτσας ανακοίνωσε πως εντός του Α΄ τριμήνου του 2016 θα «ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός για πως θα προχωρήσει η ΕΛΒΟ την επόμενη μέρα», σημειώνοντας πως εξετάζονται διάφορα μοντέλα για την κρατική αμυντική βιομηχανία, μεταξύ των οποίων και εκείνο της φινλανδικής PATRIA. Στις 12 Απριλίου 2016, το Σωματείο Εργαζομένων της ΕΛΒΟ παραχωρεί συνέντευξη Τύπου, όπου καταγγέλλεται ότι η συγκυβέρνηση προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας προκειμένου να μη καταβληθεί παλαιότερη οφειλή 9 εκατ. ευρώ του Ελληνικού Δημοσίου προς την ΕΛΒΟ ενώ ο πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων σημειώνει ότι «ο μοναδικός υπουργός που δεν είχε χρόνο για να μας δει είναι ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Πάνος Καμμένος».

Το Μάιο του 2016 υπερψηφίζεται το πολυνομοσχέδιο για την ένταξη της πλειοψηφίας των ΔΕΚΟ στην ΕΔΗΣ για περίοδο 99 ετών ενώ ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Π. Καμμένος ανακοινώνει εκ νέου την συμπαραγωγή τυφεκίων Καλάσνικοφ «όταν τελειώσει το εμπάργκο». Τον Σεπτέμβριο του 2016, παρουσιάζεται εμπλοκή στη συμφωνία εξαγοράς από τα ΕΛΠΕ του πρώην εργοστασιακού συγκροτήματος των ΕΑΣ στην Ελευσίνα καθώς το υπουργείο Οικονομικών ζητά τη διεξαγωγή νέας αποτίμησης της προς πώληση έκτασης, καθυστερώντας εκ νέου την ένεση ρευστότητας των 21 εκατ. ευρώ. Για πολλοστή φορά αποδεικνύεται ότι το σοβιετικού τύπου κράτος είναι το ίδιο που υπονομεύει και οδηγεί στην απαξίωση την εγχώρια κρατική αμυντική βιομηχανία.

Εφημερίδα Πελοπόννησος 23/09/2016: 
Τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα κινδυνεύουν να χάσουν τις προθεσμίες για την παράδοση των παρτίδων του πολυβόλου Minimi 5,56mm με αποτελέσμα την απώλεια 2,5 εκατομμυρίων ευρώ. Ο πρόεδρος των ΕΑΣ επιβεβαιώνει την απόλυτη στασιμότητα στις εξαγωγικές συμβάσεις αλλά τουλάχιστον δηλώνει “προσωπικά αισιόδοξος”. Σημειωτέον ότι η συγκυβέρνηση, πιστή στην εφαρμογή πρακτικών του παρελθόντος, διόρισε κομματικό στέλεχος των ΑΝΕΛ στη διοίκηση των ΕΑΣ.

Συμπερασματικά, χρειάστηκαν 6 χρόνια παλινωδιών για να διαπιστωθεί ότι οι ΔΕΚΟ πρέπει να λειτουργούν με αμιγώς ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και επιπλέον ότι:

α) η βιωσιμότητα της ΕΛΒΟ δεν μπορεί να εξασφαλιστεί από τα -εν πολλοίς ανύπαρκτα- προγράμματα των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων,

β) η ολική αναδιάρθρωση των ΕΑΣ είναι μονόδρομος για να υπάρξει προοπτική και ανάπτυξη της εταιρείας και

γ) η ΕΑΒ μπορεί να καταστεί κερδοφόρα (το 2014 για πρώτη φορά στην ιστορία της) αλλά μπορεί ακόμα ευκολότερα να επιστρέψει στην αβεβαιότητα και τη δραματική σύρρικνωση του κύκλου εργασιών όπως συνέβη το 2015 όπου η εταιρεία κατέγραψε καθαρές ετήσιες ζημιές προ φόρων 19,4 εκατ. ευρώ έναντι κερδών 1,5 εκατ. ευρώ το 2014. Το ίδιο αναμένεται και το 2016 καθώς από τα 99 εκατ. ευρώ που έχουν προϋπολογιστεί ως έσοδα, μέχρι στιγμής έχουν εισπραχθεί μόλις 22 εκατ. ευρώ.

----------------------------------------------------------------------------
[1] Το προσωπικό στην κρατική αμυντική βιομηχανία ανέρχεται σήμερα σε 2.151 (ΕΑΒ: 1.284, ΕΑΣ: 526, ΕΛΒΟ: 341).

25 Σεπτεμβρίου 2016