Απόδραση από την κόλαση του ISIS

Στο Κέντρο Φιλοξενίας προσφύγων στη σκιά του Ολύμπου, βρίσκονται σήμερα εγκλωβισμένες οι γυναίκες Γιαζίντι, τα πιο ευάλωτα θύματα του τυφλού μίσους των τζιχαντιστών στο Ιράκ και τη Συρία.

«Πήραμε ό,τι βρήκαμε μπροστά μας και μπήκαμε σε δύο αυτοκίνητα. Έξω από το χωριό Solakh όμως, οι άντρες του Daesh (σσ: του ISIS) μας πρόλαβαν. Σκότωσαν τον αδερφό μου μπροστά στα μάτια μου. Κρατούσαν ψηλά το κεφάλι μου για να παρακολουθήσω τον αποκεφαλισμό. Μου έλεγαν ότι αν δάκρυζα, θα σκότωναν κι εμένα. Τα ακρωτηριασμένα πτώματα στοιβάχτηκαν το ένα πάνω στο άλλο· το αίμα έτρεχε στο χώμα σαν νερό. Τα κορίτσια και τις γυναίκες μάς μετέφεραν στην πόλη Schingal στο βορειοδυτικό Ιράκ και μας κλείδωσαν σ’ ένα σχολείο. Για δέκα ολόκληρες ημέρες».

Η Khawla Morad διηγείται πώς είχε αιχμαλωτιστεί και βασανιστεί από τζιχαντιστές.

Στους πρόποδες του Ολύμπου στην Πιερία, το αεράκι που κατεβαίνει από το βουνό δροσίζει το πρόσωπο κι ας είναι αυγουστιάτικο μεσημέρι. Η Khawla Morad είναι 30 ετών, όμως μοιάζει μεγαλύτερη. Θέλει να αφηγηθεί όσα φριχτά έζησε ως όμηρος των τζιχαντιστών, κάτω από τη μύτη των οποίων απέδρασε πριν πουληθεί ως σκλάβα. Έχει τα χέρια της σημαδεμένα με deq, τα παραδοσιακά κουρδικά «τατουάζ» που γίνονται με μητρικό γάλα και στάχτη.

Η Morad είναι Γιαζίντι, ανήκει δηλαδή στην πιο απομονωμένη κουρδική μειονότητα του βόρειου Ιράκ και της Συρίας, τα μέλη της οποίας υπέστησαν άγριες σφαγές και διωγμούς από το ISIS εξαιτίας της θρησκευτικής τους ιδιαιτερότητας. Κι εδώ που βρισκόμαστε, στο πυκνό δάσος από καστανιές και οξιές έξω από το χωριουδάκι της Πέτρας Ολύμπου, στη μέση του πουθενά, λειτουργεί το Κέντρο Φιλοξενίας στο οποίο μεταφέρθηκαν 1.300 πρόσφυγες Γιαζίντι, που είχαν εγκλωβιστεί τον χειμώνα, μεταξύ χιλιάδων άλλων προσφύγων, στην Ειδομένη.

Ο καταυλισμός στην Πέτρα Ολύμπου όπου φιλοξενούνται οι Γιαζίντι.

Η θρησκεία των Γιαζίντι έχει κοινά σύμβολα με τον ζωροαστρισμό, με κεντρική φιγούρα τον άγγελο Ταουσί Μελέκ, που εμφανίζεται να λειτουργεί ως μεσάζοντας ανάμεσα στον άνθρωπο και το θείο. Ήδη από τον 16ο αι. αναγκάστηκαν να απομονωθούν σε κλειστές ορεσίβιες κοινωνίες. Όταν ξέσπασε ο εφιάλτης του ISIS, ήταν οι πρώτοι που διώχθηκαν ως «λάτρεις του διαβόλου».

Τον Αύγουστο του 2014 περίπου 50.000 Γιαζίντι διέφυγαν στο όρος Sinjar στο βορειοδυτικό Ιράκ, για να σωθούν από τη μανία των τζιχαντιστών. Το βράδυ της 3ης Αυγούστου το ISIS σκότωσε 5.000 άντρες Γιαζίντι, ενώ απήγαγε άγνωστο αριθμό γυναικών και κοριτσιών, τα οποία πούλησε ως σκλάβες. Οι γυναίκες και τα νεαρά κορίτσια ήταν τα πιο ευάλωτα πρόσωπα αυτής της κτηνωδίας.

Η απόδραση

«Μας είχαν κλειδωμένες σ’ ένα σχολείο, δεν ξέρω πόσες ήμασταν εκεί. Δεν είχαμε καμία επαφή με τον έξω κόσμο, ούτε γνώριζα τι απέγινε ο σύζυγός μου. Για δέκα μέρες δεν έφαγα τίποτα, γιατί φοβούμουν μήπως είχαν ρίξει ναρκωτικό στο φαγητό. Με χτύπησαν πολλές φορές γιατί δεν τους άφηνα να με αγγίζουν», αφηγείται η Morad.

«Με χτύπησαν στην πλάτη, το στήθος και τα χέρια με ξύλινα ρόπαλα και ηλεκτροφόρα καλώδια. Κάποιες γυναίκες κατέρρευσαν, άλλες τις πήρανε και δεν τις ξαναείδαμε».

Το βλέμμα της είναι ραγισμένο και έχει ταυτόχρονα μια αβάσταχτη αξιοπρέπεια. «Ένα απόγευμα ζήτησα να πάω στην τουαλέτα. Δεν μου έδωσαν πολύ σημασία, γιατί υπήρχε αναστάτωση. Βγήκαμε από το δωμάτιο επτά γυναίκες. Ο φρουρός στην είσοδο δεν φαινόταν, μπορεί να κοιμόταν. Περπατήσαμε αθόρυβα και βγήκαμε στον δρόμο. Ήταν 8 το απόγευμα. Περπατήσαμε στο βουνό μέχρι το ξημέρωμα, με μανία, χωρίς να μιλάμε. Μείναμε σε μία σπηλιά όλη τη μέρα και όταν βράδιασε ξανά, συνεχίσαμε το περπάτημα, μέχρι που συναντήσαμε μία περίπολο του YPG (σσ: Κουρδικής ένοπλης πολιτοφυλακής), που μας μετέφερε σε ασφαλή θύλακο».

Από μαρτυρίες σε ξένα μέσα, μαθαίνουμε ότι πολλές γυναίκες Γιαζίντι πωλήθηκαν για 150 δολάρια μεταξύ τζιχαντιστών, άλλες βιάστηκαν και δολοφονήθηκαν. Στο καμπ της Πέτρας Ολύμπου οι γηραιότερες γυναίκες φορούν λευκές ενδυμασίες, το χαρακτηριστικό χρώμα των Γιαζίντι. Οι νεώτερες βράζουν φαγητά σε κατσαρόλες πάνω σε αυτοσχέδιες εστίες με λάσπη και χόρτα, ή τρέχουν πίσω από μικρά παιδιά που δεν χορταίνουν ήλιο και παιχνίδι. Στο καμπ μάς συνοδεύει μια νεαρή πρόσφυγας που μιλά κουρδικά και γνωρίζει πολλές γυναίκες Γιαζίντι από την Ειδομένη, παρ’ όλα αυτά οι περισσότερες είναι δύσπιστες.

Οι γηραιότερες Γιαζίντι φορούν λευκές ενδυμασίες.

Η Basse Kasem είναι 27 ετών στάθηκε πιο τυχερή. Την 3η Αυγούστου 2014 δούλευε στο περιβόλι της οικογένειας έξω από το χωριό Dugure στο όρος Sinjar μαζί με τους αδερφούς της.

«Μας ειδοποίησε ο πατέρας μου ότι έπρεπε να φύγουμε γιατί το ISIS έκανε σφαγές στα χωριά. Φθάσαμε μου ως την πόλη Rabia, γιατί μας είπαν ότι εκεί θα είμαστε ασφαλείς. Οι αντάρτες του YPG διαμήνυσαν στα αδέρφια μου ότι έπρεπε να περάσουμε από το Ιράκ στη Συρία, σε ελεγχόμενη κουρδική επαρχία. Όσοι έμειναν πίσω, δεν ξέρω τι απέγιναν», αφηγείται η Kasem.

«Μάθαμε ότι το ISIS σκότωσε τους άντρες και απήγαγε τις γυναίκες. Αισθάνομαι τυχερή, δεν ξέρω πού θα ήμουν τώρα», λέει.

Τη ρωτώ πώς εξηγεί τέτοιο μίσος. «Η θρησκεία μας. Μας θεωρούν “άπιστους” και “μάγους”», λέει.

Η Kasem είναι εγκλωβισμένη έξι μήνες στην Ελλάδα. Έχει σταματήσει, όπως σημειώνει, να κάνει όνειρα για το μέλλον. «Ακόμη και σήμερα δεν αισθάνομαι ασφαλής», λέει. Το προηγούμενο διάστημα πρόσφυγες Γιαζίντι είχαν δεχτεί επιθέσεις και απειλές από άλλες ομάδες προσφύγων στην Ειδομένη και σε καμπ.

Καταφύγιο στο παλιό σανατόριο

Το Κέντρο Φιλοξενίας στην Πέτρα Ολύμπου έχει στηθεί γύρω από τις εγκαταστάσεις του πρώην Ψυχιατρικού Νοσοκομείου, το οποίο ακόμη παλιότερα λειτούργησε ως σανατόριο για τους φυματικούς, εξαιτίας του ξηρού κλίματος. Είναι απομακρυσμένο από κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα, ακόμη και το Νοσοκομείο Κατερίνης βρίσκεται σε απόσταση 50 χιλιομέτρων.

Οι φιλήσυχοι πρόσφυγες Γιαζίντι ζουν σε πάνινες τέντες που παραχωρήθηκαν από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ. Τη λειτουργία του καμπ επιβλέπει ο Στρατός, υπάρχει καθημερινό συσσίτιο και η στοιχειώδης ιατροφαρμακευτική περίθαλψη καλύπτεται από τον Ερυθρό Σταυρό και ξένες ΜΚΟ. Εθελοντές κάνουν μαθήματα Ελληνικών και ξένων γλωσσών. Ο χειμώνας πλησιάζει και θα είναι βαρύς στη σκιά του Ολύμπου. Και καθώς καμία προοπτική δεν διαφαίνεται, οι 1.300 πρόσφυγες ζητούν τουλάχιστον να στεγαστούν σε κοντέινερ.

Στις αρχές Αυγούστου την Πέτρα Ολύμπου επισκέφθηκε η Nadia Murad, γνωστή ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των Γιαζίντι. Η μόλις 23 ετών Murad, που χαρακτηρίστηκε από τον διεθνή Τύπο ως «γυναίκα- σύμβολο» του αγώνα κατά του ISIS, είχε απαχθεί τον Αύγουστο του 2014 από τους τζιχαντιστές. Παρέμεινε όμηρος επί τρεις μήνες, διάστημα κατά το οποίο υπέστη σεξουαλική και σωματική κακοποίηση από τους τζιχαντιστές, έως ότου κατάφερε να δραπετεύσει και να φτάσει στη Γερμανία.

Η νεαρή Γιαζίντι, την οποία υποστηρίζει νομικά η Αμάλ Αλαμουντίν, προμοτάρει σήμερα διεθνή καμπάνια της YAZDA, της διεθνούς οργάνωσης των Γιαζίντι, με σκοπό τη συλλογή μαρτυριών επιζώντων «της σφαγής του Σιντζάρ».

Η Nadia Murad (αριστερά) επισκέφτηκε τον καταυλισμό της Πέτρας Ολύμπου μαζί με τον Αργεντίνο νομικό Luis Moreno Ocampo. (Φωτογραφίες: EPA/JULIAN STRATENSHULTE/ROEL ROSENBURG)

Μαζί της στο καμπ βρέθηκε και ο Luis Moreno Ocampo, Αργεντίνος νομικός και επί δεκαετία –έως το 2012 – εισαγγελέας στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης, ο οποίος συμμετέχει στη διεθνή κίνηση για τον νομικό χαρακτηρισμό των διώξεων που υπέστησαν οι Γιαζίντι ως «γενοκτονία».

«Οι Γιαζίντι υπέστησαν μια γενοκτονία, θα μπορούσαν να είχαν εξοντωθεί. Δεν είναι ασφαλείς στον τόπο τους κι επίσης δεν υπάρχει κανένας τόπος για αυτούς στον κόσμο. Είναι πολύ σημαντικό για τους ίδιους να αποκτήσουν ένα όνομα οι επιθέσεις που υπέστησαν», μας είπε ο Ocampo, μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας.

«Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο δεν έχει δικαιοδοσία στο όρος Σιντζάρ, καθώς το Ιράκ δεν είναι κράτος-μέλος. Αυτό όμως που μπορεί να γίνει, και σε αυτό εργάζεται η YAZDA με τη συλλογή μαρτυριών, είναι να ερευνηθεί η εμπλοκή υπηκόων χωρών-μελών στη γενοκτονία των Γιαζίντι, για παράδειγμα Ευρωπαίων, Ιορδανών ή Τυνήσιων μελών του ISIS», σημείωσε.

Τι θα σημαίνει όμως πρακτικά η αναγνώριση των διωγμών των Γιαζίντι ως γενοκτονία; «Οι ΗΠΑ και η Ρωσία έχουν υπογράψει τη Σύμβαση του ΟΗΕ για την Πρόληψη και την Τιμωρία Εγκλημάτων Γενοκτονίας, επομένως θα μπορούσαν να ζητήσουν την έκδοση ενταλμάτων σύλληψης και ενδεχομένως τη μετατροπή μιας εμπόλεμης διαμάχης σε δικαστική υπόθεση στη Χάγη», απάντησε ο Ocampo.

Αλήθεια, υπήρξε μια συγκεκριμένη ιστορία που τον συγκλόνισε; «Κοιτάξτε πόσο χαρούμενοι είναι όταν συναντούν τη Nadia Murad, αντιπροσωπεύει τις ελπίδες τους. Ήταν θύμα και τώρα πρέπει να γίνει σωτήρας. Υπάρχει κάποιο λάθος στον κόσμο, όμως, όταν η μοναδική ελπίδα των θυμάτων μιας γενοκτονίας είναι ένα άλλο θύμα». 

Ρεπορτάζ: ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΚΟΥΜΑΚΑΣ

Φωτογραφίες,κάμερα: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΒΡΑΜΙΔΗΣ

Επιμέλεια βίντεο: ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Σχεδίαση σελίδας: VALENTINA VILLEGAS NIKAS

''ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ''

ΕΡΕΥΝΕΣ 

12.09.2016

http://www.kathimerini.gr/874225/interactive/epikairothta/ereynes/oi-gynaikes-poy-apedrasan-apo-thn-kolash-toy-isis#secondPage