Joseph Stiglitz: Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που ενίσχυσαν περαιτέρω την αποτυχία.

Με το πρόγραμμα της τρόικας επιβλήθηκαν στις χώρες της κρίσης διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, ως προϋπόθεση για την παροχή βοήθειας. Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις απλώς αναφέρονται σε αλλαγές στη διάρθρωση της οικονομίας και των επιμέρους αγορών που τη συνθέτουν - λόγου χάρη, τις αγορές εργασίας και τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Όλες οι χώρες έχουν διαρκώς ανάγκη από διαρθρωτική μεταρρύθμιση και μετασχηματισμό, καθώς μεταβάλλονται οι οικονομικές συγκυρίες που αντιμετωπίζουν. Μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 επικράτησε ευρεία συναίνεση ότι ήταν απαραίτητο να γίνουν βαθιές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές όλων των προηγμένων χωρών.

Στις χώρες της κρίσης η τρόικα έθεσε ως προϋπόθεση για την παροχή βοήθειας ένα μείγμα μεταρρυθμίσεων, οι οποίες κυμαίνονταν από το ασήμαντο μέχρι το αντιπαραγωγικό, με ελάχιστη επικέντρωση της προσοχής στο πραγματικά σημαντικό. Οι μεταρρυθμίσεις που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα ήταν οι πιο απαιτητικές και ήταν αξιοσημείωτα αναποτελεσματικές, ενώ μερικές φορές αποδείχτηκαν ακόμη και καταστροφικές.

Υπάρχει ένα παλιό γνωμικό για εκείνον που χτενίζεται ενώ ο κόσμος γκρεμίζεται. Η Ελλάδα βρισκόταν σε οικονομική κρίση. Ο κόσμος πεινούσε. Δίχως άλλο έπρεπε να υπάρχει μια αίσθηση επείγοντος. Στα νοσοκομεία οι γιατροί κάνουν επιλογή περιστατικών, αντιμετωπίζοντας πρώτα τα προβλήματα που μπορεί να επιφέρουν θάνατο και ασχολούμενοι αργότερα με λιγότερο σημαντικά ζητήματα. Όμως η τρόικα όχι μόνο δεν έθεσε προτεραιότητες, αλλά πολλές από τις σημαντικότερες αλλαγές που θα έπρεπε να βρίσκονται στον κατάλογο των μεταρρυθμίσεων έμειναν εκτός.

Η προσφορά φταίει για όλα

Η τρόικα έχει ισχυριστεί πως η κρίση είναι, σε μεγάλο βαθμό, απότοκο διαρθρωτικών προβλημάτων, τα οποία έπρεπε να αντιμετωπιστούν άμεσα. Όμως τα διαρθρωτικά προβλήματα δεν ανακύπτουν ξαφνικά. Δεν υπήρχαν αλλαγές στη διάρθρωση των πληγησών χωρών που να μπορούν να εξηγήσουν πώς αυτές πέρασαν από επίπεδα σχεδόν πλήρους απασχόλησης πριν από την κρίση σε τεράστια ποσοστά ανεργίας μετά το 2010.

Όπως επισημάναμε στο κεφάλαιο 3*, κάποιες από τις χώρες της κρίσης αναπτύσσονταν πριν από την έλευσή της με ρυθμούς ταχύτερους από τον μέσο όρο του συνόλου της Ευρώπης. Χωρίς να γίνει καμία από αυτές τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις η Ελλάδα αναπτύχθηκε με ταχύτερο ρυθμό (3,9%) από την ΕΕ (2,6%) στο διάστημα από το 1995 μέχρι το 2007 και την παγκόσμια κρίση, ενώ το ίδιο συνέβη και με την Ισπανία (3,8%). Η τρόικα θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι, ακόμα και αν οι κρίσεις δεν προκλήθηκαν από τα διαρθρωτικά προβλήματα, οι μεταρρυθμίσεις θα συνέβαλλαν στην ανάκαμψη των οικονομιών. Όμως τις χώρες της κρίσης δεν τις κρατάνε καθηλωμένες κάποια «διαρθρωτικά εμπόδια» - όπως είδαμε, τις κρατά καθηλωμένες η ίδια η ευρωζώνη. Επομένως, επειδή τα διαρθρωτικά προβλήματα δεν είναι δυνατόν να αποτελούν (και δεν αποτελούν) την αιτία της κρίσης, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό της κάθε χώρας δεν μπορούν να αποτελέσουν και δεν θα αποτελέσουν τη λύση.

Στις χώρες της κρίσης η τρόικα έθεσε ως προϋπόθεση για την παροχή βοήθειας ένα μείγμα μεταρρυθμίσεων, οι οποίες κυμαίνονταν από το ασήμαντο μέχρι το αντιπαραγωγικό, με ελάχιστη επικέντρωση της προσοχής στο πραγματικά σημαντικό.

Οι ηγέτες της ευρωζώνης υποστήριζαν υποκριτικά ότι αυτές οι μεταρρυθμίσεις θα βελτίωναν τάχα την κατάσταση των πολιτών στις χώρες της κρίσης. Είναι πλέον προφανές ότι αυτό δεν συνέβη - και θα έπρεπε να είναι προφανές και τότε που η τρόικα προέβαλλε τις απαιτήσεις της. Κάποιες από τις μεταρρυθμίσεις έδιναν την εντύπωση ότι είχαν σκοπό να αυξήσουν την πιθανότητα να εξοφληθούν οι πιστωτές, μειώνοντας το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών -το ποσό που έπρεπε να δανείζονται οι χώρες- και μετατρέποντας το έλλειμμα σε πλεόνασμα, έτσι ώστε η χώρα να έχει χρήματα για να εξοφλήσει τις οφειλές της.

Με δεδομένη την απουσία ευέλικτων συναλλαγματικών ισοτιμιών, όπως επισημάναμε στο κεφάλαιο 4, ο μόνος τρόπος για να διορθωθεί το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών είναι να γίνει προσαρμογή της πραγματικής ισοτιμίας - δηλαδή να μειωθούν οι τιμές των προϊόντων που πουλάει η χώρα στο εξωτερικό. Όπως, όμως, θα δούμε, κάποιες από τις μεταρρυθμίσεις φαίνεται πως έχουν ως κίνητρο την προώθηση των επιχειρηματικών συμφερόντων των κυρίαρχων χωρών της ευρωζώνης, παρά οτιδήποτε άλλο. Και, κατά ειρωνικό τρόπο, το σύνολο των μεταρρυθμίσεων -ο συνδυασμός διαρθρωτικών και μακροοικονομικών μεταρρυθμίσεων- αποδείχτηκε, ιδίως στην περίπτωση της Ελλάδας, αντιπαραγωγικό, καθώς εξασθένισε τη χώρα μέχρι σημείου που να αδυνατεί να αποπληρώσει τις οφειλές της.

*Το άρθρο αποτελεί απόσπασμα του βιβλίου του Joseph E. Stiglitz, «Ευρώ, πώς ένα κοινό νόμισμα απειλεί το μέλλον της Ευρώπης», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος.

 Joseph E. Stiglitz  
Οικονομολόγος, Columbia University, Νομπελίστας 

26/10/2016

http://www.huffingtonpost.gr/joseph-e-stiglitz/-_8015_b_12636702.html?utm_hp_ref=greece

  Γερμανικός Τύπος:  

  "Κι άλλα δισ. για μια καμένη χώρα"  

      

Στη δεινή θέση των Ελλήνων και στη συνταγή που δεν διαθέτει τελικά η κυβέρνηση για έξοδο από την κρίση αναφέρεται το περιοδικό manager magazin ενώ η FAZ επικεντρώνεται στην εκταμίευση της υποδόσης των 2,8 δισ. ευρώ. 

"Και άλλα δισεκατομμύρια για μια καμένη χώρα" είναι ο τίτλος δημοσιεύματος στο οικονομικό περιοδικό manager magazin, το οποίο ανήκει στον όμιλο Spiegel. Το άρθρο ξεκινάει με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας για εκταμίευση της υποδόσης των 2,8 δις ευρώ στην Ελλάδα αναφέροντας παράλληλα τη δύσκολη θέση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα και στο γεγονός ότι εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι την εγκατέλειψαν. "’Θα τα καταφέρουμε’ δήλωσε την περασμένη Κυριακή ο Πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας. Με αυτά τα λόγια υποσχέθηκε ο πρόσφατα επανεκλεγμένος πρόεδρος του κόμματος του ΣΥΡΙΖΑ να βγάλει τη χώρα του από την κρίση μέχρι το 2021. Πώς όμως ο Τσίπρας θα το καταφέρει αυτό παραμένει μυστήριο. Ακόμα και εάν οι δανειστές προχωρούσαν σε νέες παραχωρήσεις , σαν ένδειξη καλής θελήσεως για το ναι του σε νέες περικοπές με στόχο την απομείωση του χρέους– ένα πραγματικά απελευθερωτικό κούρεμα του χρέους δεν θα γίνει με την γερμανική κυβέρνηση και τους άλλους δανειστές. Η κατάσταση για τον δημόσιο προϋπολογισμό και τους ανθρώπους στην Ελλάδα παραμένει δραματική. Μετά από επτά χρόνια οικονομικής συρρίκνωσης η κρίση είναι περισσότερο ένα διαρκές παρά ένα μεταβατικό φαινόμενο".

Το άρθρο αναφέρει ακόμα ότι η ανεργία παραμένει η υψηλότερη στην Ευρώπη ενώ οι μισοί νέοι κάτω των 25 χρόνων είναι άνεργοι, χωρίς προοπτική και παραμένουν στην οικογένεια ζώντας από μισθούς και συντάξεις των γονέων οι οποίες και αυτές ολοένα και περικόπτονται. Επιπλέον οι ελεύθεροι επαγγελματίες όλο και σπανιότερα είναι σε θέση να καταβάλλουν τις ασφαλιστικές εισφορές τους. Το άρθρο αναφέρεται ακόμα στις εξαγγελίες της κυβέρνησης ότι το 2017 αναμένεται οικονομική αύξηση κατά 2,7%, το χρέος θα φθάσει στο 175% του ΑΕΠ και η ανεργία θα μειωθεί στο 22,5%. Ωστόσο το άρθρο αναφέρει πως η κυβέρνηση θα καταφέρει να επιτύχει τους στόχους της "αγγίζοντας εκεί που πονάει περισσότερο. Οι μισθοί θα επιβαρυνθούν με μεγαλύτερες εισφορές, οι συντάξεις θα μειωθούν και πάλι και θα αυξηθούν οι φόροι στη βενζίνη, τον καπνό και τις επικοινωνίες. Η κυβέρνηση Τσίπρα φαίνεται να έχει συνυπολογίσει τον κίνδυνο ότι με τον τρόπο αυτό συνεχίζει να κυνηγάει τους Έλληνες με προσόντα και να τους διώχνει από τη χώρα φαίνεται. Ήδη 500.000 άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα από τότε που ξεκίνησε η κρίση".

Δεν ευοδώθηκαν οι ελπίδες της ελληνικής κυβέρνησης

Στην εκταμίευση της υποδόσης των 2,8 δισεκατομμυρίων ευρώ προς την Ελλάδα αναφέρεται η Frankfurter Allgemeine Zeitung στις οικονομικές της σελίδες και σημειώνει ότι "η ελπίδα της αριστερής κυβέρνησης του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, ότι τελικά θα καταφέρει να εξέλθει από την κρίση και ότι με φρέσκα δάνεια θα ακολουθήσει μια κυβερνητική πολιτική της αρεσκείας της, δεν ευοδώθηκε. Τα νέα χρήματα θα πρέπει κατά κύριο λόγο να δοθούν  για να πληρωθούν προμηθευτές της ελληνικής κυβέρνησης. Παράλληλα συνεχίζονται οι έλεγχοι για την ελληνική οικονομική και κοινωνική πολιτική. Ήδη από την ερχόμενη εβδομάδα θα έλθουν και πάλι εκπρόσωποι των δανειστών για να συζητήσουν για τις περαιτέρω μεταρρυθμίσεις, οι οποίες θα είναι οι προϋποθέσεις για την εκταμίευση της επόμενης δόσης. Επιπλέον στις Βρυξέλλες ο δημόσιος προϋπολογισμός για το 2017 τίθεται στο μικροσκόπιο."

Το άρθρο επικαλείται δημοσιεύματα της "Καθημερινής" σύμφωνα με τα οποία η κυβέρνηση δεν προτίθεται να προβεί σε διορθώσεις του προϋπολογισμού αλλά από τον ερχόμενο χρόνο σκοπεύει να εισαγάγει ένα κοινωνικό βοήθημα για τους φτωχότερους Έλληνες. Τέλος αναφέρεται στον προβληματισμό που υπάρχει για το εάν το αφορολόγητο θα πρέπει να μειωθεί στα 5.000 ευρώ ενώ καταλήγει με την αναφορά στα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ασφαλιστικά ταμεία και στο γεγονός ότι πολλοί Έλληνες δεν μπορούν πλέον να καταβάλλουν τις ασφαλιστικές εισφορές τους.

Μαρία Ρηγούτσου

​Πηγή: Deutsche Welle

http://www.capital.gr/epikairotita/3165030/germanikos-tupos-ki-alla-dis-gia-mia-kameni-xora

 26/10/2016