Η «εποικοδομητική ασάφεια» είναι το όπλο του ισχυρού: Η Τουρκία εκμεταλλεύεται τα λάθη του Προέδρου Αναστασιάδη.
Μια από τις μεγαλύτερες αδυναμίες της προδιαγραφόμενης λύσης είναι η ασάφεια και αοριστία πολλών προνοιών, μάλιστα και εκείνων στις οποίες σημειώθηκε σύγκλιση. Βεβαίως, η σύγκλιση σημειώθηκε ακριβώς εξ αιτίας αυτής της σκόπιμα ασαφούς και αόριστης διατύπωσης, η οποία δημιουργεί μεν σύγχυση στον αντικειμενικό ερευνητή, αλλά επιτρέπει στα μέρη να προβαίνουν σε ερμηνείες κατά πώς τα βολεύει.
Πρόκειται για την περιβόητη «εποικοδομητική ασάφεια» (constructive ambiguity), η οποία χρησιμοποιήθηκε και στο παρελθόν σαν πολύτιμο εργαλείο από τους διπλωμάτες της βρετανικής αυτοκρατορίας και το οποίο συνίσταται σε σκόπιμες ασαφείς και διφορούμενες διατυπώσεις, ιδίως εκεί που υπήρχε αμφισβήτηση ή διαμάχη, η οποία δεν επέτρεπε την επίτευξη συμφωνίας.
Αυτή την εποικοδομητική ή δημιουργική ασάφεια, εισήγαγε στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό ο λόρδος Hannay, συντάκτης και των Σχεδίων Ανάν, για να παρακάμπτονται οι αξεπέραστες διαφορές και διαφωνίες των μερών. Εκεί, όπου δεν μπορεί να υπάρξει σύγκλιση, επιστρατεύεται μια περίτεχνη διπλωματική διατύπωση, η οποία επιτρέπει στην κάθε πλευρά να προβαίνει σε διαφορετική ανάγνωση και ερμηνεία, ανάλογα με το τι επιδιώκει, την συμφέρει, την βολεύει!
Αυτή η ασάφεια και αοριστία ενυπάρχει σε σωρεία κεφαλαίων και προνοιών στις μέχρι τούδε «συγκλίσεις» των συνομιλιών. Αναφέρω μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις:
- Διζωνική Ομοσπονδία.
Υπάρχει κανείς που μπορεί να μας περιγράψει το περιεχόμενο αυτού του όρου; «Διζωνική Ομοσπονδία με το σωστό περιεχόμενο» είπε ο Πρόεδρος Τάσσος Παπαδόπουλος, «Διζωνική Ομοσπονδία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται», αποφάνθηκε ο Πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας.
Η σημερινή «επίσημη» επικρατούσα άποψη στην Ε/κ πλευρά, την οποία, εκτός από την Κυβέρνηση του Προέδρου Αναστασιάδη, ασπάζονται οι ηγεσίες του ΑΚΕΛ και του ΔΗΣΥ, είναι ότι ο όρος «διζωνική» ταυτίζεται με τον όρο «διπεριφερειακή».
Η τουρκική πλευρά, πάλι, έχει άλλη γνώμη και από νωρίς έδωσε τη δική της ερμηνεία στη διζωνική, στην οποία προσδίδει και συνταγματικό περιεχόμενο: «…Οι λέξεις “διπεριφερειακή” και “διζωνική”, που χρησιμοποιήθηκαν με την ίδια έννοια στην αρχή, τώρα έχουν διαφορετικές έννοιες. Έτσι η διαφορά μεταξύ των λέξεων έχει τώρα αποκτήσει τεράστια σημασία», έλεγε τον Ιούνιο του 1979 ο Τούρκος συνταγματολόγος Σοϋζάλ. Ο δε Ραούφ Ντενκτάς, ήδη από το 1979, ξεκαθάριζε, σε συνέντευξή του σε τουρκικό περιοδικό, ότι «η έννοια του όρου “διζωνική” είναι ότι “είμαι κράτος και έχω έδαφος ως ένα από τα ομόσπονδα κράτη. Ασκώ κυριαρχία πάνω σε πολλά πράγματα πάνω σε αυτό το έδαφος. Η κυριαρχία μου είναι απόλυτη και δεν μπορεί κανείς να μου την αφαιρέσει».
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πως η Ελληνοκυπριακή πλευρά έκανε πολλά χρόνια για να καταλάβει τι έλεγαν και τι εννοούσαν οι Τούρκοι, αφού στις 6/2/1986 στο ΚΥΚΕΜ, ο τότε Σύμβουλος του Διαπραγματευτή Μιχαλάκης Τριανταφυλλίδης απεκάλυπτε, ότι «…αν και πολλοί καλόπιστα από την Ε/κ πλευρά έλεγαν, “μα υπάρχει διαφορά μεταξύ διπεριφερειακής και διζωνικής ομοσπονδίας;” (…) όσο περνάει ο καιρός φαίνεται ότι οι Τούρκοι έδιδαν και δίδουν πάντοτε το ίδιο περιεχόμενο στην έννοια της διζωνικότητας, δηλαδή, στην έννοια κάποιου διαχωρισμού πέραν του φυσιολογικού δια μίαν ομοσπονδία. Και θυμάμαι σε μια συνάντηση στο Λήδρα Πάλας, που δοκιμάσαμε να τους εκμαιεύσουμε τι ακριβώς εννοούν με τη λέξη “διζωνική ομοσπονδία”, εάν πράγματι το περιορίζουν μόνο στη γεωγραφική, την εδαφική πτυχή και η απάντηση ήτο: “Όχι, έχει και συνταγματικό περιεχόμενο”…»!!
- Μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας ή παρθενογένεση;
Τα κράτη δεν «μετεξελίσσονται». Είτε συνεχίζουν με άλλο σύνταγμα, είτε απλά δεν συνεχίζουν. Η διατύπωση που αφορά τον «νέο συνεταιρισμό στην Κύπρο», αυτό δηλαδή που θα προκύψει από μια συμφωνία λύσης, η Ε/κ πλευρά διατείνεται, ότι θα αποτελεί συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτό λέει ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, αυτό επαναλαμβάνουν οι ηγεσίες του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ. Μάλιστα, το θεωρούν ξεκάθαρο, εφόσον, λένε, ο «νέος συνεταιρισμός στην Κύπρο», δεν θα χρειαστεί να (ξανα-)κάνει αίτηση για ένταξη στον ΟΗΕ ή την Ε.Ε., και έχουν, λένε, γνωματεύσεις από γνωστούς συνταγματολόγους, ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα συνεχίσει να υφίσταται και δεν θα παύσει να υπάρχει.
Από την άλλη, έχουμε την επίσημα διακηρυγμένη τουρκική θέση για «εκλιπούσα» Κυπριακή Δημοκρατία, μαζί με καταιγισμό δηλώσεων Τούρκων επισήμων, αλλά και του κ. Μουσταφά Ακκιντζί, ότι το κράτος που θα προκύψει από μια λύση θα είναι ένα νέο κράτος, που θα συν-ιδρύσουν η «ΤΔΒΚ» μαζί με την «ΕΚ Διοίκηση της Νότιας Κύπρου» όπως αποκαλούν την Κυπριακή Δημοκρατία. Προς υποστήριξη της θέσης τους δείχνουν, μεταξύ πολλών άλλων, την επιβίωση στο κράτος που θα προέλθει από τη λύση των νομοθεσιών του ψευδοκράτους και όλων των πράξεων του καθώς και διεθνών συμφωνιών του που δεν θα αντιτίθενται στη συμφωνία για τη δημιουργία του κράτους αυτού. Θεωρούν συνεπώς λειτουργούν ήδη στην Κύπρο. Αυτά, δια της λύσης θα συνενωθούν υπό τη σκέπη μιας ομοσπονδίας και αποτελούν στο πλαίσιο της το ΤΚ Συνιστών κράτος και το ΕΚ Συνιστών κράτος.
Η μέθοδος αυτή της γένεσης της «νέας κατάστασης πραγμάτων», η οποία παρέχει τη δυνατότητα στην κάθε πλευρά να υποστηρίζει με πειστικά επιχειρήματα και γεγονότα τη θέση της ονομάστηκε από λόρδο Hannay «παρθενογένεση».
Τι σημαίνει στην πράξη αυτή η σκόπιμη ασάφεια, η δήθεν «εποικοδομητική»; Σημαίνει, ότι με την πρώτη κρίση, την οποία οι Τούρκοι εύκολα μπορούν να προκαλέσουν, δεν θα υπάρχει η Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά θα υπάρχει μια άλλη αναγνωρισμένη κρατική οντότητα, που για να μας προστατεύσει (ενδεχομένως από τουρκικές επεμβάσεις και παραβιάσεις), θα πρέπει να εξασφαλίσει και την ψήφο των τ/κ !…
Και για να προσφύγουμε σε οποιοδήποτε διεθνές όργανο ή βήμα, θα πρέπει να απευθυνθούμε σε κάποιο τρίτο κράτος, που θα προσφύγει για λογαριασμό μας· «θα είμαστε μια κοινότητα χωρίς δικαίωμα λόγου διεθνώς και σε αναζήτηση κηδεμόνα», για να χρησιμοποιήσω τα λόγια του Τάσσου Παπαδόπουλου. Με άλλα λόγια αυτή η ασάφεια δεν είναι «εποικοδομητική». Είναι καταστροφική ασάφεια.
- Ελευθερία εγκατάστασης ή Διζωνικότητα;
Παρόλο που διακηρύσσεται ότι θα ισχύσουν οι ελευθερίες διακίνησης, εγκατάστασης και νομής περιουσίας, εντούτοις, υπάρχει τέτοια σύγχυση στο θέμα, που κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα τι ισχύει. Και δεν είναι διευκρινισμένο πόσο ελεύθερη θα είναι η εγκατάσταση Ελληνοκυπρίων στο Τ/κ Συνιστών κράτος· γιατί, από την ε/κ πλευρά διατυμπανίζεται συνεχώς ότι επετεύχθη συμφωνία στο θέμα της ελεύθερης εγκατάστασης, από την άλλη ο κ. Ακιντζί άλλοτε κάνει λόγο για οροφή 20% αυτών που θα μπορούν να διαμένουν σε «μόνιμη διαμονή» στο υπό τ/κ διοίκηση κράτος και άλλοτε για δικαίωμα απόκτησης εξοχικού κι όχι κατοικίας για μόνιμη διαμονή.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι θα υπάρξει όριο 20% στους πρόσφυγες που θα μπορούν να επιστρέψουν ανά περιοχή στις περιοχές υπό τ/κ διοίκηση. Άρα πάει περίπατο η ελευθερία εγκατάστασης.
- Πολυμερής ή πενταμερής;
Μέχρι και η «Συμφωνία του Δείπνου» της 1ης Δεκεμβρίου δεν είναι σαφώς διατυπωμένη, αλλά αποδεικνύεται ότι επιδέχεται διαφορετικές ερμηνείες. Όσον αφορά το αν θα είναι Πενταμερής ή Πολυμερής ή ακόμη και Τετραμερής, αν θα παρίσταται η Κυπριακή Δημοκρατία ή όχι και από ποιον θα εκπροσωπείται, αν θα προσκληθούν και από ποιον η Ευρωπαϊκή Ένωση ή (και) τα 5 Μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, αν θα συμμετέχουν στη Διάσκεψη ή απλώς θα παρίστανται –«κάπου εκεί γύρω…», όπως είπε ο κ. Ακιντζί, ο οποίος θεωρεί ότι το ζήτημα αυτό είναι ξεκάθαρο, εξ ου και η δήλωσή του, ότι «για ένα τέτοιο ξεκάθαρο θέμα το να υπάρχουν διαφορετικές εκτιμήσεις είναι και λίγο μη λογικό»!
Πάντως ο Νίκος Αναστασιάδης έχει αναιρέσει πλειστάκις τον εαυτό του, με την τελευταία θέση και διατύπωση του να είναι η παραδοχή ότι πάμε σε πενταμερή διάσκεψη και απλά θα εκπροσωπεί ταυτόχρονα και την ε/κ κοινότητα και την Κυπριακή Δημοκρατία (η οποία όμως δεν έχει προσκληθεί στη διάσκεψη).
Η σημασία των ασαφών διατυπώσεων με διφορούμενες σημασίες, είναι τεράστια και ίσως αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο, που θα αντιμετωπίσουμε οι Ελληνοκύπριοι, στο ενδεχόμενο να μας επιβληθεί μια λύση κακή, όπως αυτή που προδιαγράφεται σήμερα. Γιατί, εκεί που υπάρχει ασάφεια, είναι βέβαιο πως θα προκύψει διαφορετική ερμηνεία και διαφωνία …την ώρα της κρίσης· και είναι κανόνας, είναι αξίωμα, ότι σε περιπτώσεις διαφωνίας, η άποψη που επικρατεί είναι η άποψη του ισχυρού· που στην περίπτωσή μας δεν θα είναι το Ελληνοκυπριακό Συνιστών Κράτος, ούτε οι ΕΚ αξιωματούχοι της δήθεν ομοσπονδίας αλλά η Τουρκία. «Ο Ελευθέριος Βενιζέλος…», αναφέρει ο πολιτικός και συγγραφέας Μ. Ανδρουλάκης, σε πρόσφατη συνέντευξή του («Φ», 1/1/2017), «…από το 1912 ήξερε ότι η δημιουργική ασάφεια βοηθά τον ισχυρό, διότι αυτός θα τη συγκεκριμενοποιήσει, γι’ αυτό πρόσεχε».
Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Το 1960, όταν ιδρύθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία, στην αίτηση που υπέβαλε για να γίνει μέλος στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, της ζητήθηκε να καταθέσει στο Συμβουλίου Ασφαλείας τις Συνθήκες Συμμαχίας και Εγγυήσεως, που συνόδευαν την Συνθήκη Εγκαθίδρυσης. Ο φημισμένος νομομαθής Hans Kelsen[i], Σύμβουλος στο Νομικό Τμήμα του Συμβουλίου Ασφαλείας, αποφάνθηκε ότι η Συνθήκη Εγγυήσεως, επ’ ουδενί λόγω μπορεί να σημαίνει ή να παρέχει δικαίωμα στην οποιαδήποτε Εγγυήτρια χώρα να επεμβαίνει στρατιωτικά και να παίρνει μέτρα (to take action) στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Η απόφανση του Νομικού Συμβούλου του Σ.Α. ήταν μεν δεκτή από την Κυπριακή Δημοκρατία και τον ΟΗΕ, αλλά δεν έγινε δεκτή από την Τουρκία, η οποία επέμενε ότι κέκτηται το δικαίωμα να επεμβαίνει (και μάλιστα μονομερώς) στρατιωτικά ή άλλως πως, στην Κυπριακή Δημοκρατία· ένα «δικαίωμα», που δεν περιόρισε στο ακαδημαϊκό επίπεδο, αλλά του έκαμε χρήση σε πολλές περιπτώσεις με αποκορύφωμα τον Ιούλιο και Αύγουστο του 1974, όταν εισέβαλε και έκανε κατοχή του 36.2% της επικράτειας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η εισβολή και κατοχή μέρους της επικράτειας της Κυπριακής Δημοκρατίας καταδικάστηκε, χωρίς να απουσιάζουν κι εδώ οι ασάφειες, τόσο από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ όσο και από την Γενική Συνέλευση, αλλά το γεγονός καθαυτό παραμένει, μαζί με την επιμονή της Τουρκίας ότι ενήργησε νόμιμα δυνάμει της Συνθήκης Εγγυήσεως!
Εξάλλου, η «μονομερής ανακήρυξη ανεξαρτησίας» (UDI) τον Νοέμβριο του 1983 και η δημιουργία του αποσχιστικού μορφώματος της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου» (ΤΔΒΚ), χαρακτηρίστηκε και κηρύχθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Η.Ε. ως «άκυρη και ανυπόστατη». Ωστόσο, γεγονός παραμένει ότι 33 χρονιά από τότε, το ψευδοκράτος ενυπάρχει, έστω παράνομα, έστω χωρίς κύρος και υπόσταση, έστω κι αν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το θεωρεί «Υποτελή Τοπική Διοίκηση της Τουρκίας»… Και αυτή τη στιγμή διεξάγονται διαπραγματεύσεις, που θα αναβαθμίσουν αυτό το… ανύπαρκτο και ανυπόστατο μόρφωμα, σε Τ/κ Συνιστών κράτος, το οποίο, μαζί με το Ε/κ Συνιστών κράτος, που θα προκύψει από την υποβάθμιση της Κυπριακής Δημοκρατίας, θα συν-ιδρύσουν και θα αποτελέσουν τον «νέο συνεταιρισμό» στην Κύπρο.
Δεν είναι απλώς χρήσιμο, είναι επιβαλλόμενη εθνική ανάγκη να διευκρινιστούν όλες οι σκιές που δημιουργεί αυτή η κατ’ ευφημισμό «εποικοδομητική ασάφεια». Να αποσαφηνιστούν όλες οι πρόνοιες, για τις οποίες υπάρχει διαφορετική ερμηνεία μεταξύ των Ε/κ και των Τ/κ, ώστε να γνωρίζουν όλοι τι ακριβώς περιλαμβάνει και τι σημαίνει το κάθε σημείο στο οποίο καταγράφεται σύγκλιση και συμφωνία.
Η Τουρκία και ο κ. Ακιντζί βολεύονται θαυμάσια με τις ασάφειες και τις αμφισημίες, γιατί αισθάνονται ότι τη δεδομένη στιγμή θα επιβάλουν τη δική τους εκδοχή. Οι Ελληνοκύπριοι, όμως;… Αν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης συνεχίσει να καταγράφει συγκλίσεις, χωρίς ξεκάθαρο περιεχόμενο, θα καταλήξει σίγουρα σε μια συμφωνία λύσης, στην οποία όμως θα κοροϊδεύει τον εαυτό του, προπαντός όμως θα κοροϊδεύει το λαό που τον εμπιστεύθηκε.
Και φοβερή θα είναι γι’ αυτόν η κρίση της Ιστορίας.
[i] Hans Kelsen (11 Οκτωβρίου 1881 – 19 Απριλίου 1973). Αυστριακός νομομαθής και πολιτικός φιλόσοφος. Θεωρείται ένας από τους πλέον εξέχοντες νομομαθείς του 20ού αιώνα που επηρέασαν τη νομική σκέψη.
Του Νικόλα Παπαδόπουλου
Προέδρου Δημοκρατικού Κόμματος
Προέδρου Δημοκρατικού Κόμματος
7/1/2017
http://www.apopseis.com/i-epikodomitiki-asafia-ine-to-oplo-tou-ischyrou-i-tourkia-ekmetallevete-ta-lathi-tou-proedrou-anastasiadi/