Η Ισλανδία και η πιο παράξενη χρεοκοπία


Έπειτα από ένα αδιέξοδο τριών μηνών, η Ισλανδία σχημάτισε μια νέα κυβέρνηση συνασπισμού. Μέρος της συμφωνίας των τριών μερών της ήταν η διενέργεια ψηφοφορίας για την ένταξη της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα καλωσόριζε, ωστόσο, η Ένωση μια χώρα που φημίζεται για την αθέτηση αποπληρωμής των χρεών της;

Τα κράτη με φτωχές οικονομίες και κακή διακυβέρνηση συχνά εγκλωβίζονται στα οικονομικά προβλήματα και δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Πρόσφατα παραδείγματα περιλαμβάνουν την Ελλάδα, την Τζαμάικα και το Εκουαδόρ. Ωστόσο η Ισλανδία αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση. Και αυτό γιατί ενώ είναι μια χώρα που μπορεί εύκολα να πληρώσει τους πιστωτές της, επιλέγει απλά να μην το κάνει.

Με πληθυσμό 332.000 κατοίκων, η Ισλανδία αποτέλεσε καταφύγιο για τους Ευρωπαίους επενδυτές τα πρώτα χρόνια της νέας χιλιετίας και σύντομα οι τράπεζες της χώρας αποπροσανατολίστηκαν. Η παγκόσμια ύφεση χτύπησε δυνατά και η ισλανδική χρηματιστηριακή αγορά έχασε γρήγορα το 80% της κεφαλαιοποίησης, σχεδόν το ήμισυ των επιχειρήσεων της χώρας πτώχευσαν και 97% των τραπεζών κατέρρευσαν.

Αλλά η Ισλανδία ανέκαμψε. Διαθέτει σήμερα μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες στον κόσμο, με πλούσια συναλλαγματικά διαθέσιμα, ποσοστό ανεργίας 3,1%, πληθωρισμό μόλις 1,7%, τεράστιο πλεόνασμα προϋπολογισμού και πλεόνασμα στο εμπορικό ισοζύγιο.

Μία πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ για τις προοπτικές της χώρας ξεκινά ως εξής: "Η οικονομική ανάπτυξη είναι ισχυρή με συνεχιζόμενη επέκταση στον τουρισμό, ισχυρή ιδιωτική κατανάλωση και ευνοϊκούς όρους εμπορίου. Η απότομη μισθολογική άνοδος, η αύξηση της απασχόλησης και οι μεγάλες επενδύσεις τροφοδοτούν την εγχώρια ζήτηση".

Πέρυσι, η Ισλανδία, με τη συμβουλή της Cleary Gottlieb Steen & Hamilton, του ίδιου δικηγορικού γραφείου που βοήθησε την Αργεντινή να αποφύγει τους πιστωτές της για περισσότερο από μια δεκαετία, επινόησε μια λογική στην οποία στηρίχθηκε για να αρνηθεί να αποπληρώσει 2,3 δισ. δολάρια από κρατικά ομόλογα που άνηκαν σε ξένους, κυρίως σε Αμερικανούς. Ήταν η πιο παράξενη χρεοκοπία στην οικονομική ιστορία. Η δικαιολογία ήταν ότι εάν το χρέος αποπληρωνόταν στην τακτική ισλανδική ισοτιμία, τότε η κορόνα, το τοπικό νόμισμα στο οποίο αποτιμώνται τα ομόλογα, θα υφίστατο σοβαρή μείωση, πλήττοντας την ανακάμπτουσα οικονομία. 

Σαν αποτέλεσμα, το ισλανδικό κοινοβούλιο ψήφισε το Μάιο έναν νόμο που έδινε στους ομολογιούχους μια επιλογή: είτε να πουλήσουν τα ομόλογά τους στην κυβέρνηση σε μία ειδική "offshore" ισοτιμία 190 κορόνων ανά ευρώ, που θα σήμαινε "κούρεμα" κατά 2/5, ή να κρατήσουν τους τίτλους τους στην Ισλανδία σε έναν αποταμιευτικό λογαριασμό που θα αποδίδει τόκο με επιτόκιο κάτω του 1%. Οι ομολογιούχοι επέλεξαν να μην πωλήσουν. Οι επανειλημμένες τους προσπάθειες για διακανονισμό έπεσαν στο κενό.

Εν τω μεταξύ, η Ισλανδία άκμαζε και, ως εκ τούτου, η κορώνα ενισχυόταν. Η Fossar Markets, μια ισλανδική χρηματιστηριακή εταιρεία, εκτίμησε ότι το νόμισμα ανατιμήθηκε κατά 16% πέρυσι. Τα συναλλαγματικά αποθέματα έχουν τετραπλασιαστεί τα τελευταία δύο χρόνια.

"Τα αποθέματα", επισημαίνει στο report της η Fossar, "είναι διπλάσια σε σχέση με το guidance του ΔΝΤ σχετικά με το πόσο μεγάλα θα πρέπει να είναι τα συναλλαγματικά αποθέματα ούτως ώστε να παράσχουν επαρκή ασφάλεια στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η Ισλανδία δημιούργησε αυτό το μαξιλάρι παρά το γεγονός ότι έχει προβεί σε άρση των ελέγχων της κίνησης κεφαλαίων για τα νοικοκυριά και τις εγχώριες επιχειρήσεις.

Όταν οι έλεγχοι χαλάρωσαν το περασμένο φθινόπωρο, ο Mar Gudmundsson, διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Ισλανδίας, έδωσε το "πράσινο φως", λέγοντας: "Η οικονομία είναι σταθερή. Έχουμε εμπορικό πλεόνασμα. Έχουμε καλή πιστοληπτική ικανότητα. Το Δημόσιο Ταμείο έχει πρόσβαση στις ξένες αγορές δανεισμού, το ίδιο και οι τράπεζες σε ολοένα αυξανόμενο βαθμό". Ο Mar πρόσθεσε ότι στόχος ήταν "να προετοιμαστούν επαρκώς, ούτως ώστε να καταστεί απίθανη μια απρογραμμάτιστη φυγή κεφαλαίων εάν σταματούσαν οι έλεγχοι. Νομίζω ότι όλοι συμφωνούν ότι η πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο είναι αμελητέα".

Εάν η πιθανότητα είναι αμελητέα, τότε αναρωτιέται κανείς γιατί η Ισλανδία επιμένει να παγιδεύει τους ξένους ομολογιούχους σε ένα είδος "φτηνού μοτέλ", εκτός και εάν ο λόγος είναι ο προφανής: ο θρίαμβος της απληστίας πάνω από την ηθική και νομική ευθύνη. Οι ομολογιούχοι περιλαμβάνουν τα hedge funds Autonomy Capital και Discovery Capital και τα δημόσια αμοιβαία κεφάλαια της Loomis Sayles. Δεδομένου ότι πρόκειται για αμερικανικές και ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, η Ισλανδία μπορεί να εφαρμόσει διαφορετικούς κανόνες στο καθένα.

Ωστόσο έχει πλέον αποκαλυφθεί πως η στρεβλή λογική της Ισλανδίας ήταν ήταν ανέκαθεν κόλπο. Η χώρα έχει αρκετά αποθέματα για να επιτρέψει στους ξένους ομολογιούχους να ρευστοποιήσουν μέσω της διαπραγμάτευσης των ομολόγων τους στην onshore ισοτιμία των περίπου 120 κορόνων ανά ευρώ -και πάλι να καλύπτει το όριο επαρκών αποθεμάτων που συστήνει το ΔΝΤ.

Αυτή τη στιγμή, τα συναλλαγματικά αποθέματα παρέχουν στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ισλανδίας έναν τεράστιο μηχανισμό απορρόφησης σοκ, αλλά η ενίσχυση της κορόνας θα βλάψει τελικά τους εξαγωγείς της χώρας.

Η λογική κίνηση τώρα είναι η χώρα να αποπληρώσει τα ομόλογα -να ωφελήσει την οικονομία της, να διατηρήσει την κουλτούρα ακεραιότητας του έθνους και να βελτιώσει τις πιθανότητές της να μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ΕΕ είχε ήδη αρκετά κακές εμπειρίες με κράτη που αθετούν πληρωμές για να προσθέσει άλλο ένα στη λίστα της.

Του James K. Glassman


http://www.capital.gr/bloomberg-view/3183965/i-islandia-kai-i-pio-paraxeni-xreokopia

16/1/2017