O Xi Jinping πρωταγωνιστής του Νταβός και "απόστολος" της παγκοσμιοποίησης

Τίποτε δεν συμπυκνώνει καλύτερα τις αλλαγές που εκτυλίσσονται στον σύγχρονο κόσμο από την εικόνα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός. Σε αυτή τη εμβληματική συνάντηση των οικονομικών και πολιτικών ελίτ του πλανήτη, παραδοσιακά συνδεδεμένη με ό,τι αποκλήθηκε "παγκοσμιοποίηση”, πρωταγωνιστής φέτος δεν είναι κάποιος Δυτικός ηγέτης, αλλά ο Xi Jinping, πρώτος Κινέζος πρόεδρος που μεταβαίνει στο ελβετικό θέρετρο. Και μάλιστα σε μία συγκυρία που ο αυριανός πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump προκαλεί ήδη αναστάτωση αμφισβητώντας τις μέχρι τώρα σταθερές της αμερικανικής πολιτικής: από τον ατλαντισμό μέχρι τις συμφωνίες για το διεθνές εμπόριο.

Οι συμβολισμοί περίσσευαν φέτος στο καντόνι του Γκριζόν. Η αντικειμενική αδυναμία (λόγω της χρονικής σύμπτωσης του Φόρουμ με τη μεταβίβαση της εξουσίας στης Ουάσιγκτον) εξασφάλισης μιας υψηλού επιπέδου αμερικανικής παρουσίας, πέραν ενός συμβούλου του Trump, μέχρι πρότινος επικεφαλής hedge fund, έδωσε την αίσθηση ότι ο Κινέζος πρόεδρος ήρθε να καλύψει ένα κενό στο διεθνές τοπίο. Ως ένα βαθμό, αυτό δεν ήταν μόνο συμβολισμός...

Η ομιλία του Χi, διανθισμένη με κινεζικές παροιμίες αλλά και αναφορές στα θεωρητικά σχήματα του επικεφαλής του διευθυντή του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ Δρ. Klaus Schwab, ήταν εξαρχής σχεδιασμένη ώστε να δώσει την εικόνα ότι η Κίνα είναι έτοιμη να αναλάβει την ευθύνη που της αναλογεί σε μια κρίσιμη στιγμή για την παγκόσμια οικονομία.

Κεντρικό θέμα αποτέλεσαν οι προοπτικές της παγκοσμιοποίησης, που όπως υπενθύμισε ο Xi, αντί για "σπηλιά του θησαυρού”, αντιμετωπίζεται πλέον ως "κουτί της Πανδώρας”. O Κινέζος πρόεδρος υπερασπίστηκε την παγκοσμιοποίηση, έστω και αν όντως αποτελεί "δίκοπο μαχαίρι”, καθώς δεν είναι αυτή καθαυτή, αλλά η "πλεονεξία”, η πραγματική πηγή της κρίσης του 2008.

Ο βασικός πυρήνας της ομιλίας του Χi δεν έγκειται στις γενικές ρητορικές αναφορές του σε μια δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς παγκοσμιοποίηση, αλλά ότι ο ίδιος δεν διστάζει να τοποθετηθεί στο κεντρικό ερώτημα που απασχολεί τις οικονομικές και πολιτικές ελίτ: αυτό της εξόδου από την οικονομική στασιμότητα. Η συνέχισή της για σχεδόν μία δεκαετία έχει άλλωστε συμβάλει αποφασιστικά και στα φαινόμενα πολιτικής κρίσης που τροφοδοτούν την απήχηση "λαικιστικών” και "αντιπολιτικών” ρευμάτων.

Αντί να εναποθέτει τις προσδοκίες της στα αποτελέσματα των εφαρμοζόμενων από την τριάδα ΗΠΑ-Ε.Ε.-Ιαπωνίας παραλλαγών ποσοτικής χαλάρωσης ή σε μια βίαιη απελευθέρωση του διεθνούς εμπορίου μέσω του κύκλου των συμφωνιών TTIP, CETA, TPP, TISA που εκλήθησαν να καλύψουν το κενό της κατάρρευσης του "γύρου της Ντόχα” στον ΠΟΕ (και οι οποίες δεν περιλάμβαναν την ίδια την Κίνα), η κινεζική ηγεσία θεωρεί ότι μπορεί να προτείνει μια σειρά από περιφερειακές "συμφωνίες win-win”, με κεντρικό άξονα την έμφαση στην επένδυση, στην καινοτομία, τις επενδύσεις, την αύξηση της παραγωγικότητας και την ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας, ενός μιας νέας βιομηχανικής επανάστασης.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο Χi στάθηκε στην κινεζική πρωτοβουλία για έναν "νέο δρόμο του μεταξιού”, τονίζοντας ότι έχουν ήδη υπάρξει συμφωνίες συνεργασίας με 40 χώρες και οργανισμούς και ήδη έχουν απελευθερωθεί 50 δισ. δολάρια επενδύσεων από κινεζικές εταιρείες.

Άλλωστε, κεντρικό σημείο της ομιλίας αποτέλεσε η υπενθύμιση του ρόλου της Κίνας στην παγκόσμια οικονομία: η Κίνα θα παρουσιάσει ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 6,7% το 2016, ενώ τα επόμενα 5 χρόνια θα εισαγάγει 8 τρισ. δολάρια σε εμπορεύματα, θα προσελκύσει 600 δισ. δολάρια σε ξένες επενδύσεις και παράλληλα θα πραγματοποιήσει η ίδια στο εξωτερικό επενδύσεις ύψους 750 δισ. δολαρίων. Οι συνολικές επισκέψεις Κινέζων τουριστών εκτός συνόρων θα αγγίξουν τα 700 εκατομμύρια. Η Κίνα εξακολουθεί να τραβά το παγκόσμιο "κάρο”, συνεισφέροντας από μόνη της το 30% της διεθνούς ανάπτυξης.

Είναι σαφές ότι η προβολή μιας ανάπτυξης στηριγμένης στις παραγωγικές επενδύσεις και όχι στην διόγκωση του χρηματοπιστωτικού τομέα αγγίζει αρκετές ευαίσθητες χορδές. Προϋποθέτει ωστόσο ότι η Κίνα θα αναδειχθεί η ίδια σε παραγωγό καινοτομίας, παρά σε αντιγραφέα ή υποκλοπέα της Silicon Valley. Πάντως σε κάθε περίπτωση ο συνδυασμός ανάμεσα στη χρηματοδοτική ικανότητα των Κινέζων και το μέγεθος της εσωτερικής κινεζικής αγοράς φαντάζει αρκετά δελεαστικός σε πολλούς διεθνείς παίκτες

Είναι σαφές ότι η κινεζική ηγεσία προσβλέπει καταρχήν σε πιο κοντινές μορφές περιφερειακής συνεργασίας. Η Ασιατική Τράπεζα Υποδομών Επενδύσεων, το Ταμείο του Δρόμου του Μεταξιού, και η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα των χωρών Brics επιτρέπουν το άνοιγμα σε ένα γεωγραφικό τόξο που ξεκινά από την Κεντρική Ασία και φτάνει μέχρι την Δυτική Ευρώπη και την Ανατολική Αφρική. Μόνο για το Καζακστάν έχουν συναφθεί περισσότερες από 50 συμφωνίες ύψους 20 δισ. δολαρίων.

Παρ’ όλα αυτά, ήταν εμφανής η προσπάθεια του Xi να μην δώσει την εντύπωση ότι προτείνει έναν ειδικά "κινεζικό” δρόμο, αλλά αντιθέτως να δοκιμάσει να προτείνει το μοντέλο ενός ειρηνικού πολυπολικού και αλληλοσυνδεδεμένου κόσμο με ανάπτυξη, λιγότερες ανισότητες και κατάλληλη προστασία του περιβάλλοντος (παράμετρο στην οποία επίσης έδωσε έμφαση).

Για τον λόγο αυτόν, και με το βλέμμα προφανώς στραμμένο στις ΗΠΑ, καταδίκασε τη λογική του προστατευτισμού ("το να επιδιώκεις τον προστατευτισμό είναι σαν να κλειδώνεσαι σε ένα σκοτεινό δωμάτιο: ο άνεμος και η βροχή μένουν απ’ έξω , όπως όμως και το φως ή ο αέρας”). Το μήνυμά του ηχηρό: Η Κίνα θα παραμείνει ανοικτή, δεν θα επιλέξει τον εμπορικό πόλεμο και δεν θα επιλέξει τον συναλλαγματικό πόλεμο.

(Σημειώνεται ότι ο Κρατικός Σύμβουλος της Κίνας Yang Jiechi, άμεσος συνεργάτης του Xi, επισκέφθηκε ήδη τον Δεκέμβριο τον Πύργο Trump και συναντήθηκε με τον αυριανό ομόλογό του στις ΗΠΑ, στρατηγό Michael Flynn: οι δύο πλευρές έχουν ήδη σαφή εικόνα των πραγματικών εκατέρωθεν προθέσεων και "κόκκινων γραμμών").

H Κίνα απέχει πολύ από το να μπορεί πραγματικά να υποκαταστήσει το ρόλο των ΗΠΑ. Όχι μόνο γιατί δεν μπορεί και δεν δείχνει να θέλει να παίξει το ρόλο του παγκόσμιου χωροφύλακα, αλλά και γιατί δεν είναι βέβαιο ότι οι "ασιατικές αξίες”, ήτοι το κράμα νεοφιλελευθερισμού, αυταρχισμού και πατερναλιστικού κρατισμού που προτείνει, μπορεί να παίξει ένα ρόλο ανάλογο με το συνδυασμό φιλελευθερισμού, κοινοβουλευτισμού και καταναλωτισμού που πρόβαλαν οι ΗΠΑ κατά την άνοδό τους στην ηγεμονία.

Ωστόσο, αν μην τι άλλο, αν κάτι χαρακτηρίζει την κινεζική ηγεσία είναι μια αντίληψη του χρόνου με πολύ μεγαλύτερο βάθος από την δυτική...

      

Του Κώστα Ράπτη

18/1/2017

http://www.capital.gr/diethni/3184650/o-xi-jinping-protagonistis-tou-ntabos-kai-apostolos-tis-pagkosmiopoiisis