Η Λιβύη μετά το ISIS.

Ανάλυση, αμερικανικών συμφερόντων, 
για την εμφύλια σύγκρουση στη Λιβύη.

Στην φωτογραφία, ένα αγόρι που φορά την λιβυκή σημαία λαμβάνει μέρος σε μια γιορτή που σηματοδοτεί την έκτη επέτειο της λιβυκής επανάστασης, στην Βεγγάζη, την 17η Φεβρουαρίου 2017. ESAM OMRAN AL-FETORI / REUTERS


Πώς ο Trump μπορεί να αποτρέψει τον επόμενο πόλεμο 

Ανάμεσα στις πολλές κρίσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η νέα διοίκηση Trump, η Λιβύη αποτελεί μια εντεινόμενη πρόκληση. Το διαλυμένο μεσογειακό κράτος είναι κοντά σε ανοιχτό εμφύλιο πόλεμο, ο οποίος θα μπορούσε να έχει εξαιρετικά αρνητικές συνέπειες για τα συμφέροντα των ΗΠΑ και των συμμάχων τους.

Αν και το Ισλαμικό Κράτος (ISIS) απομακρύνθηκε πέρυσι από τους κύριους τομείς που ήλεγχε στην Λιβύη και η παραγωγή πετρελαίου ανέκαμψε σε ένα τριετές υψηλό, η Λιβύη είναι περισσότερο πολωμένη και κατακερματισμένη από ποτέ. Η υποστηριζόμενη από τα Ηνωμένα Έθνη κυβέρνηση εθνικής συνεννόησης (Government of National Accord, GNA) στην Τρίπολη αποτυγχάνει σε βασικές λειτουργίες της και αντιμετωπίζει μια υπαρξιακή πρόκληση από την ανατολική παράταξη με επικεφαλής τον στρατηγό Khalifa Hifter, που υποστηρίζεται από την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, και, όλο και περισσότερο, την Ρωσία. Επιπλέον, η οικονομία οδεύει προς την κατάρρευση, και η τζιχαντιστική μαχητικότητα μπορεί ακόμα να βρει ερείσματα στο χάος της χώρας.

Τώρα είναι η ώρα για προσεκτική και ισχυρή αμερικανική διπλωματική ηγεσία. Η διοίκηση Trump πρέπει πρώτα να μάθει την πολυπλοκότητα της λιβυκής πολιτικής κατάστασης, αποφεύγοντας τις εύκολες και εσφαλμένες κατηγοριοποιήσεις των «ισλαμιστών» και των «κοσμικών» ή «εθνικιστών». Πρέπει να αποφύγει να δει την χώρα αποκλειστικά και μόνο μέσα από ένα πρίσμα αντιτρομοκρατίας και [να αποφύγει] να αναθέσει την λιβυκή πολιτική στις χώρες της περιοχής, ιδιαίτερα στην Αίγυπτο, της οποίας η μεροληπτική και συμφεροντολογική προσέγγιση θα παράγει περισσότερη διαίρεση και ριζοσπαστικοποίηση. Το να ανατεθεί το θέμα της Λιβύης στην Ευρώπη είναι επίσης αδιέξοδο˙ χωρίς αμερικανική υποστήριξη, ένας ευρωπαϊκός ρόλος θα στερείται αξιοπιστίας, κάτι που θα προσκαλέσει την Ρωσία να είναι ο βασικός μεσίτης ισχύος. Το να υποστηριχθεί η μια πλευρά στις συγκρούσεις της Λιβύης, όπως ορισμένοι περιφερειακοί ηγέτες επιδιώκουν να πείσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες να κάνουν, θα προκαλέσει σημαντική κλιμάκωση και έναν μακρύ εμφύλιο πόλεμο.

ΜΕΤΑ ΤΟ ISIS

Οι επιχειρήσεις τους μπορεί να είχαν επισκιαστεί από τις εκστρατείες στην Μοσούλη και την ανατολική Συρία αλλά, κατά το παρελθόν έτος, οι δυνάμεις της Λιβύης, υποστηριζόμενες από αμερικανική αεροπορική δύναμη και Δυτικές ειδικές επιχειρήσεις, πέτυχαν μια σκληρά κερδισμένη νίκη ενάντια στο οχυρό του ISIS στο κέντρο της πόλης της Σύρτης. Αλλού σε όλη την χώρα, οι Λίβυοι έδιωξαν πυρήνες του ISIS και μαχητές από την Ντέρνα και την Βεγγάζη στα ανατολικά, από την Τρίπολη και από την πόλη της Sabratha κοντά στα σύνορα της Τυνησίας. Σήμερα, το ISIS δεν είναι πλέον μια εδαφική δύναμη στην Λιβύη με οποιαδήποτε ουσιαστική έννοια του όρου. Τούτου λεχθέντος, η πτώση του παρουσιάζει μια σειρά από κινδύνους.

Κατ’ αρχάς, τα απομεινάρια του ISIS θα μπορούσε ακόμα να ανασυστήσουν τον εαυτό τους και να σπέρνουν προβλήματα. Ήδη, οι μαχητές έχουν καταφύγει στις έρημες κοιλάδες νότια της Σύρτης, όπου έχουν προσπαθήσει να ανασυνταχθούν σε μικρούς καταυλισμούς όπως αυτός που βομβάρδισαν οι ΗΠΑ στις 18 Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους. Η οργάνωση λέγεται ότι έχει υπολειπόμενη παρουσία γύρω από την δυτική πόλη Σαμπράθα, ένα κομβικό σημείο για τους Τυνήσιους τζιχαντιστές, και οι μυστικοί πυρήνες της είναι ακόμη σε θέση να επιτεθούν μέσα και γύρω από την πρωτεύουσα.

 Ένα μέλος των δυνάμεων της Λιβύης πιστό στον ανατολικό διοικητή Khalifa Haftar κρατά ένα όπλο όπως κάθεται σε ένα αυτοκίνητο μπροστά από την πύλη στον τερματικό σταθμό πετρελαίου Zueitina στην Zueitina, δυτικά της Βεγγάζης, στις 14 Σεπτεμβρίου 2016. ESAM OMRAN AL-FETORI / REUTERS 


Πέρα από αυτές τις συγκεκριμένες απειλές, η Λιβύη παραμένει ένας ελκυστικός οικοδεσπότης για τζιχαντιστές, είτε από το ISIS είτε την Αλ Κάιντα είτε κάποια νέα παραλλαγή τους. Οι συνθήκες είναι ώριμες: Μια μακρά τζιχαντιστική κληρονομιά, η οικονομική απόγνωση, το κενό διακυβέρνησης, και η επιδείνωση της πόλωσης θα μπορούσε να κάνει κάποιες κοινότητες να αισθάνονται σαν να μην έχουν καμία διέξοδο εκτός από την βία. Τα δίκτυα και οι υποδομές των υπαρχουσών ομάδων τζιχαντιστών θα μπορούσαν εύκολα να δώσουν την θέση τους σε νέες μεταλλάξεις, περίπου όπως το ISIS συνεργάστηκε ή απομάκρυνε την Ανσάρ αλ-Σαρία στην Βεγγάζη, την Σαμπράθα και την Σύρτη. Το πιο σημαντικό, ο τζιχαντισμός ευδοκιμεί στις συγκρούσεις˙ το ISIS επεκτάθηκε κατά την διάρκεια του τελευταίου γύρου της λιβυκής φατριαστικής πάλης που ξεκίνησε στα μέσα του 2014, εισερχόμενο στα ρήγματα που προκλήθηκαν από την σύγκρουση μεταξύ των λεγόμενων στρατοπέδων «Αυγή» και «Αξιοπρέπεια».

Δυτικοί διπλωμάτες ήλπιζαν ότι η καταπολέμηση του ISIS θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως εφαλτήριο για την πολιτική ενότητα μεταξύ αυτών των αντιμαχόμενων στρατοπέδων. Στην πραγματικότητα, έχει συμβεί το αντίθετο.

Οι εκστρατείες κατά του ISIS ήταν φύρδην μίγδην και διενεργούνταν από ανόμοιες και εχθρικές πολιτοφυλακές χωρίς καμιά ενοποιητική αρχή. Για παράδειγμα, πολιτοφυλακές από την ισχυρή πόλη Μισράτα που νίκησαν το ISIS στην Σύρτη, είναι μόνο χαλαρά συνδεδεμένες με την GNA στην Τρίπολη -και πολλοί στις τάξεις τους αντιτίθενται έντονα σε αυτήν. Τώρα που το ISIS έχει φύγει, η Σύρτη αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις ανοικοδόμησης και συμφιλίωσης. Ορισμένες φυλές στην Σύρτη, όπως οι Qadhadhafa και Warfalla, βλέπουν την υπό την ηγεσία της Μισράτα νίκη ως κάτι λιγότερο από απελευθέρωση και περισσότερο ως μια κατάκτηση -ήταν τα παράπονά τους εναντίον της κυριαρχίας της Μισράτα που έδωσαν στο ISIS ένα άνοιγμα εξαρχής.

Αλλού στην Λιβύη, υπάρχουν και άλλα σημάδια διαφαινόμενης σύγκρουσης. Στην Βεγγάζη, ο αυτοαποκαλούμενος Λιβυκός Εθνικός Στρατός (Libyan National Army, LNA) του Hifter έχει σε μεγάλο βαθμό νικήσει το ISIS και άλλες ομάδες τζιχαντιστών, αλλά στην διαδικασία διέρρηξε σοβαρά τον κοινωνικό ιστό της πόλης, εκτοπίζοντας χιλιάδες και απελευθερώνοντας δυνάμεις αποκλεισμού όπως ο φυλετισμός και ο υπερσυντηρητικός σαλαφιτισμός. Οι απομακρυνθέντες ισλαμιστές είναι πιθανό να συνεχίσουν τον αγώνα, είτε μέσω συμβατικών επιθέσεων από έξω από την πόλη ή με τρομοκρατία στο εσωτερικό της. Μακρύτερα προς τα ανατολικά, οι δυνάμεις του Hifter πολιορκούν την Ντέρνα, κατηγορώντας τους ισλαμιστές που νίκησαν το ISIS εκεί ότι ανήκουν στην αλ Κάιντα.

 Ο στρατηγός Khalifa Haftar, διοικητής του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA), μετά από μια συνάντηση με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ στην Μόσχα, στις 29 Νοεμβρίου 2016. MAXIM SHEMETOV / REUTERS 

Πιο δυσοίωνα, όμως, η εκστρατεία εναντίον του ISIS έχει βοηθήσει στην ενθάρρυνση του Hifter και των υποστηρικτών του να κάνουν μια νέα κίνηση για να κυριαρχήσει στο έθνος, με ανησυχητικές απειλές να φέρουν τον πόλεμο στην πρωτεύουσα, Τρίπολη. Ο κίνδυνος αναζωπύρωσης της σύγκρουσης καθιστά ακόμη πιο επείγουσα την ανάγκη για την αμερικανική διπλωματική ηγεσία˙ έχοντας δανείσει την στρατιωτική ισχύ της για να βοηθήσει την κατανίκηση του ISIS, η Ουάσιγκτον δεν μπορεί να αφήσει την Λιβύη στην τύχη της.

ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

Οι πολιτικές εγγυήσεις που θα μπορούσαν να είχαν αποτρέψει νέες μάχες έχουν διαβρωθεί κατά το παρελθόν έτος. Η εγχώρια βάση στήριξης της GNA έχει μειωθεί σταθερά˙ οι διεθνείς υποστηρικτές του έχουν χάσει ένα μεγάλο μέρος της αξιοπιστίας τους, λόγω της αδυναμίας τους να αποτρέψουν τις χώρες της περιοχής και την Ρωσία από την υποστήριξη αντιπάλων της GNA. Το πιο σημαντικό, από τότε που επετεύχθη η συμφωνία για τον σχηματισμό της GNA τον Δεκέμβριο του 2015, η ισορροπία των δυνάμεων έχει αλλάξει, με τον Hifter να εδραιώνει την εξουσία του στα ανατολικά.

Η GNA απέτυχε παταγωδώς σε ένα παιχνίδι για να αποδυναμώσει τον Hifter στηρίζοντας αντίπαλες προσωπικότητες στα ανατολικά. Από τις αρχές του 2016, ο Hifter σταδιακά έχει απελάσει ή σιωπήσει πρώην αντιπάλους του μεταξύ των ανατολικών δυνάμεων που είναι χαλαρά ευθυγραμμισμένες με τις δικές του. Για να παγιώσει την εξουσία του, ενίσχυσε ένοπλες σαλαφιτικές ομάδες, επανέφερε πολλά πρώην στοιχεία των μυστικών υπηρεσιών του πρώην ηγέτη Μουαμάρ αλ Καντάφι, και διόρισε στρατιωτικούς διοικητές για να αντικαταστήσει εκλεγμένα δημοτικά συμβούλια. Τον Σεπτέμβριο, μετά από μήνες εργασίας για να φέρει κοντά του ηγέτες των φυλών και στρατιωτικές προσωπικότητες, κατέλαβε τους μεγαλύτερους τερματικούς σταθμούς εξαγωγής πετρελαίου στην ανατολική Λιβύη χωρίς σημαντική στρατιωτική δράση. Αυτό κατάφερε ένα βαρύ πλήγμα στην GNA και προσέδωσε στον Hifter σημαντική δημοφιλία σε όλη την χώρα, καθώς οι δυνάμεις του απέφυγαν το κλείσιμο των λιμανιών για να πιεστεί η GNA.

Έχοντας εξασφαλίσει την λαβή του πέρα από τα ανατολικά, ο Hifter τώρα εντείνει τις προσπάθειές του να επεκτείνει την κυριαρχία του. Στον νότο, οι συνδεδεμένες με τον LNA μονάδες είναι σχετικά αδύναμες, αλλά έχουν αρχίσει να δρουν πιο επιθετικά. Κοντά στην Σύρτη, ο Hifter έχει αναπτύξει αξιωματικούς και πολιτοφύλακες που προέρχονται από τις φυλές της πόλης. Σε μια ενδεχόμενη αντιπαράθεση με μισρατινές δυνάμεις στην πόλη, θα μπορούσε πιθανότατα να υπολογίζει στην υποστήριξη μιας ισχυρής ταξιαρχίας σαλαφιτών που είχε πολεμήσει με τους Μισρατινούς κατά του ISIS.

Πιο ανησυχητικό, ο Hifter και οι στενοί συνεργάτες του, συχνά ανακοινώνουν ότι θα ξεκινήσουν σύντομα αυτό που αποκαλούν ως «απελευθέρωση» της Τρίπολης. Αυτή η αντίληψη είναι παρατραβηγμένη, καθώς ο LNA έχει λίγες τοπικές θυγατρικές γύρω από την πρωτεύουσα, και τα ανατολικά στρατεύματά του είναι απίθανο να πολεμήσουν στα δυτικά. Αλλά ο Hifter δεν χρειάζεται να εισβάλει όντως στην πρωτεύουσα για να κερδίσει ισχύ. Το μόνο που χρειάζεται να κάνει είναι να βάλει μια σφήνα μεταξύ των παραστρατιωτικών ομάδων μέσα και γύρω από την πρωτεύουσα και να χτυπήσει τις συμμαχίες με κάποιους από αυτούς. Αυτό φαίνεται να είναι ακριβώς η στρατηγική του: Με το να χαρακτηρίσει αρκετές από τις πολιτοφυλακές της Τρίπολης ως δυνάμεις με τις οποίες θα μπορούσε να συνεργαστεί, ο Hifter έχει τροφοδοτήσει εντάσεις και συνέβαλε στην άνοδο της βίας στην πρωτεύουσα. Ο Hifter πιθανότατα υπολογίζει ότι θα επωφεληθεί από το χάος στην Τρίπολη, κάτι που θα ενισχύσει τον ισχυρισμό του ότι μόνο ο LNA μπορεί να επιβάλει την σταθερότητα.

Απέναντι στις προόδους του Hifter, η GNA καταρρέει. Από τότε που έφτασε στην Τρίπολη τον Μάρτιο του 2016, η GNA απέτυχε να εδραιώσει την εξουσία της, ακόμη και στην πρωτεύουσα, πόσω μάλλον αλλού. Μια αντίπαλη κυβέρνηση συνεχίζει να κατέχει τη νομιμοφροσύνη κάποιων πολιτοφυλακών στην Τρίπολη, και ένας συνασπισμός υπό μισρατινή ηγεσία πολιτοφυλακών εμπειροπόλεμων από μάχες στην Σύρτη, έφθασαν πρόσφατα στην πρωτεύουσα για να αμφισβητήσουν τους συμμάχους της GNA. Εν τω μεταξύ, αυτές οι πολιτοφυλακές που θεωρητικά υποστηρίζουν την GNA έχουν πυροδοτήσει συγκρούσεις με το να καταπατούν τα εδάφη των αντιπάλων γειτονιών. Οι προσπάθειες για την δημιουργία μιας υποστηριζόμενης από τον ΟΗΕ προεδρικής φρουράς που θα προστατεύσει τους θεσμούς της GNA ήταν εξαιρετικά αργή στην υλοποίησή της. Ακόμα και αν σχηματιστεί μια τέτοια δύναμη, θα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σθεναρή αντίσταση από τις καλύτερα εξοπλισμένες πολιτοφυλακές, προκαλώντας περαιτέρω βία στην πρωτεύουσα.

Για τους απλούς πολίτες της Λιβύης, η αναποτελεσματικότητα της GNA φαίνεται πιο ξεκάθαρα στην επιδείνωση της οικονομικής κρίσης και τις μεγάλες διακοπές ρεύματος στην χώρα. Παρά το γεγονός ότι πολλά από τα ίδια τα μέλη της έχουν μποϊκοτάρει την GNA από την αρχή ή παραιτήθηκαν κατά το παρελθόν έτος, ακόμα και οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές της είναι πλέον πρόθυμοι να επαναδιαπραγματευθούν την συμφωνία στην οποία βασίζεται η GNA.

Η πρόσφατη φούρια των παρασκηνιακών συνομιλιών αντικατοπτρίζει την ευρεία αναγνώριση ότι η τρέχουσα πολιτική κατάσταση αποτυγχάνει. Υπάρχει τώρα μια άνευ προηγουμένου προθυμία να υπάρξει συμβιβασμός σε σχεδόν όλες τις πλευρές της σύγκρουσης -εκτός από εκείνη του Hifter. Ηγετικές προσωπικότητες από την Μισράτα έχουν προσεγγίσει τον στρατηγό τους τελευταίους μήνες για να διερευνήσουν την ετοιμότητά του να επιτύχει μια συμφωνία, ακόμη και προσφέροντάς του να τον ενσωματώσουν σε μια ενιαία στρατιωτική δομή στην σημερινή του θέση, η οποία είναι ανώτερη από αυτήν του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου. Μέχρι στιγμής, οι προσπάθειές τους ήταν μάταιες. Σε συναντήσεις με Δυτικούς διπλωμάτες, ο Hifter έχει δηλώσει ξεκάθαρα την πρόθεσή του να κυβερνήσει την Λιβύη και απέρριψε ανοίγματα για διαπραγματεύσεις.

Η αδιάλλακτη στάση του Hifter δεν συνδέεται μόνο με την υποστήριξη που λαμβάνει από την Αίγυπτο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Ρωσία, αλλά και με τις προσδοκίες ότι η διοίκηση Trump θα στηρίξει την θέση της Αιγύπτου στην Λιβύη ή θα υποστηρίξει τον Hifter με την άρση του εμπάργκο όπλων του ΟΗΕ και την κατεύθυνση περισσότερων αμερικανικών πληροφοριών και στρατιωτικής υποστήριξης στις δυνάμεις του LNA. Αιγύπτιοι και Ρώσοι αξιωματούχοι, με την σειρά τους, προτείνουν σε Λίβυους και Δυτικούς συνομιλητές τους ότι θα μπορούσαν να παρακινήσουν τον Hifter να κλείσει μια συμφωνία. Αλλά ακόμη περισσότερο από την βούλησή τους, η ικανότητά τους να το πράξουν είναι εξαιρετικά αμφίβολη. Εκτός από την Αίγυπτο και την Ρωσία, η Αλγερία και η Τυνησία έχουν επίσης προτείνει να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ως μεσολαβητές, καλύπτοντας το κενό που άφησαν οι παραπαίουσες προσπάθειες του ΟΗΕ.

ΝΕΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Η προσκόλληση στην στήριξη της GNA, όπως έχουν κάνει κατά το παρελθόν έτος οι Δυτικές κυβερνήσεις, δεν είναι πλέον βιώσιμη επιλογή. Αλλά ούτε είναι η φαινομενικά εύκολη λύση της υποστήριξης ενός στρατιωτικά ισχυρού όπως ο Hifter. Οι ανανεωμένες προσπάθειες διαμεσολάβησης μιας πολιτικής συμφωνίας σε ένα νέο διαπραγματευτικό πλαίσιο προσφέρουν την πιο ελπιδοφόρα πορεία προς τα εμπρός.

Ο Hifter δεν έχει καμία ρεαλιστική προοπτική να σταθεροποιήσει την Λιβύη μέσω στρατιωτικής διοίκησης. Ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός του δεν είναι ούτε εθνικός ούτε στρατός. Ακόμη και στα ανατολικά, το μεγαλύτερο μέρος των δυνάμεων του LNA αντλείται από μη στρατιωτικούς μαχητές -πολιτοφυλακές διαφόρων υποβάθρων που ολοένα και περισσότερο μεταμφιέζονται σε τυπικές μονάδες στρατού. Στα δυτικά και τα νότια, οι μονάδες του LNA έχουν ευδιάκριτα φυλετική σύνθεση, προκαλώντας καχυποψία μεταξύ των γειτονικών κοινοτήτων που τις βλέπουν ως κάτι ελάχιστα περισσότερο από φυλετικές πολιτοφυλακές.

Η ιδέα ότι οι δυνάμεις του Hifter θα μπορούσε να καταλάβουν την Τρίπολη και να ανοικοδομήσουν το κράτος της Λιβύης είναι συνεπώς εξαιρετικά απίθανη. Πράγματι, το να ενθαρρύνεται ο Hifter να επεκτείνει την εμβέλειά του προς την Τρίπολη δημιουργεί τον κίνδυνο να ξεσπάσει ένας πόλεμος για την πρωτεύουσα που θα μπορούσε να συνεχιστεί επί χρόνια. Με το ένα τρίτο του πληθυσμού της χώρας να ζει στην ευρύτερη περιοχή της Τρίπολης, μια τέτοια σύγκρουση θα μπορούσε να προκαλέσει εκτοπίσεις και ανθρωπιστική δυστυχία σε μια κλίμακα που δεν έχει παρατηρηθεί μέχρι σήμερα στην Λιβύη. Θα προσφέρει επίσης ευκαιρίες για τζιχαντιστική κινητοποίηση. Μη-ισλαμιστικές ένοπλες ομάδες στην Τρίπολη θα ενώσουν τις δυνάμεις τους με ισλαμιστικής κλίσης μαχητές για να αντιμετωπίσουν τον Hifter. Όπως και στην περίπτωση της Βεγγάζης, τα πιο ακραία και αδιάλλακτα στοιχεία θα βρεθούν σταθερά στο προσκήνιο.

Ακόμα και αν ο Hifter ήταν σε θέση να ανακτήσει τον έλεγχο στην Τρίπολη, η διακυβέρνησή του θα προκαλούσε περισσότερη, όχι λιγότερη, ριζοσπαστικοποίηση. Όπως και ο αλ-Σίσι της Αιγύπτου, ο Hifter δεν κάνει καμία διάκριση μεταξύ του ISIS, της αλ Κάιντα και της Μουσουλμανικής Αδελφότητας (της οποίας ο λιβυκός κλάδος έχει υποστηρίξει τον σχηματισμό της GNA). Ο δεδηλωμένος στόχος του να σκοτώσει, να φυλακίσει ή να εξορίσει ισλαμιστές όλων των ειδών ρισκάρει να προκαλέσει μετριοπαθείς, υπέρ του κράτους ισλαμιστές να κρυφτούν και να συμμαχήσουν με ριζοσπάστες τζιχαντιστές. Εν τω μεταξύ, δογματικοί Σαλαφιστές της τάσης που προωθείται από τον Hifter -που κηρύττουν την απόλυτη πίστη σε έναν εγκατεστημένο ηγεμόνα- θα επεκτείνουν περαιτέρω την επιρροή τους, και θα επιβάλουν ευρύτερα την σκληρή ερμηνεία τους για τον νόμο της σαρία.

Εν ολίγοις, η ενοποίηση μέσω στρατιωτικής δράσης δεν είναι ρεαλιστική στην Λιβύη. Αντ’ αυτού, οι Ηνωμένες Πολιτείες, σε συνδυασμό με τις χώρες της περιοχής, θα πρέπει να υποστηρίξουν μια ανανεωμένη ώθηση για πολιτική διευθέτηση. Αυτό απαιτεί, πρώτον, να αποτραπεί οποιαδήποτε κίνηση προς την κατεύθυνση της στρατιωτικής κλιμάκωσης με το να ασκηθεί αξιόπιστη πίεση στις αντιμαχόμενες πλευρές, συμπεριλαμβάνοντας την απειλή κυρώσεων και τον αποκλεισμό από οποιαδήποτε μελλοντική βοήθεια ασφαλείας. Δεύτερον, απαιτεί την ανοικοδόμηση της διαπραγματευτικής αρχιτεκτονικής, με τα περιφερειακά κράτη να παίρνουν το προβάδισμα. Η πρόκληση θα είναι να επιτευχθεί μια κοινή πλατφόρμα για διάλογο μεταξύ των κρατών που έχουν κατεστημένα συμφέροντα στην Λιβύη. Το πώς θα γίνει η διαχείριση μιας όλο και πιο διεκδικητικής Ρωσίας θα αποτελέσει ιδιαίτερη δυσκολία. Πρόσφατες πρωτοβουλίες από χώρες της περιοχής θα πρέπει να ενθαρρυνθούν, αλλά θα πρέπει να μεταφερθούν σε ένα πιο συνεκτικό πλαίσιο. Μια μικρή ομάδα κρατών, που θα συντονίζονται στενά μεταξύ τους, θα μπορούσαν να δράσουν ως μεσολαβητές και, τελικά, να γίνουν μάρτυρες και εγγυητές μιας συμφωνίας.

Ο ρόλος των ΗΠΑ σε μια τέτοια διαδικασία θα μπορούσε να είναι να παρέχει ισχυρή και σαφή υποστήριξη στην διαμεσολαβητική ομάδα. Το πιο σημαντικό, θα απαιτούσε να ασκηθεί πίεση στα κράτη της περιοχής που εξακολουθούν να υποστηρίζουν τον Hifter. Πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για να επιτευχθεί μια συμφωνία που περιλαμβάνει τον στρατηγό στο πλαίσιο ενός στρατού πολιτικά ελεγχόμενου. Αλλά αν ο Hifter αποδειχθεί δύστροπος, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να είναι πρόθυμες να πιέσουν τους περιφερειακούς υποστηρικτές του να τερματίσουν την υποστήριξή τους.

Το ιδιαίτερα κατακερματισμένο πολιτικό τοπίο της Λιβύης σημαίνει ότι οι διαπραγματεύσεις είναι ένα σύνθετο εγχείρημα. Παρά το γεγονός ότι η υφιστάμενη συμφωνία του Δεκεμβρίου του 2015 μπορεί να χρησιμεύσει ως σημείο εκκίνησης, τα διαπραγματευόμενα μέρη θα πρέπει να επανεξεταστούν. Η τρέχουσα, αποτυγχάνουσα συμφωνία στηρίχθηκε στα δύο αντίπαλα κοινοβούλια της χώρας στην Τρίπολη και το Τομπρούκ, τα οποία είναι εξίσου ανίκανα να λαμβάνουν αποφάσεις όσο είναι και ανεπαρκείς αντιπρόσωποι των πραγματικών μερών της σύγκρουσης. Την ίδια στιγμή, η Λιβύη έχει λίγους μεσίτες πραγματικής ισχύος και η εξουσία τους είναι συχνά περιορισμένη γεωγραφικά. Ένα νέο διαπραγματευτικό πλαίσιο θα πρέπει να ασχοληθεί με το ακανθώδες ζήτημα της εκπροσώπησης για βασικές πολιτικές περιφέρειες και στρατιωτικές δυνάμεις σε όλη την χώρα. Οι συντομεύσεις είναι απίθανο να οδηγήσουν σε ένα βιώσιμο αποτέλεσμα.

Η επιδείνωση των εντάσεων στην Λιβύη θα μπορούσε να αποτελέσει για την διοίκηση Trump μια σημαντική δοκιμασία της ικανότητάς της να περιορίζει την κλιμάκωση των κρίσεων, να συμφιλιώνει συγκρουόμενα συμφέροντα μεταξύ των συμμάχων της, καθώς και να ελέγχει τις φιλοδοξίες της Ρωσίας. Οι προσδοκίες ότι η νέα διοίκηση θα στηρίξει τη μια πλευρά της σύγκρουσης έχουν αυξήσει τον κίνδυνο μιας κλιμάκωσης που θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανοιχτό πόλεμο. Για να αποφευχθεί μια τέτοια έκβαση, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να στείλουν ισχυρά μηνύματα προς τις δυνάμεις σε όλες τις πλευρές της σύγκρουσης, καθώς και στους ξένους προστάτες τους, και να καταστήσουν σαφές ότι μια πολιτική διευθέτηση παρουσιάζει την μοναδική βιώσιμη διέξοδο από το χάος.

 Ο FREDERIC WEHREY είναι ανώτερος συνεργάτης στο Πρόγραμμα Μέσης Ανατολής στο Carnegie Endowment for Peace. Το βιβλίο του για την μετα-Κανταφική Λιβύη θα εκδοθεί από τον οίκο Farrar, Straus και Giroux το φθινόπωρο του 2017.
Ο WOLFRAM LACHER είναι συνεργάτης στο Τμήμα Ερευνών Μέσης Ανατολής και Αφρικής στο Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας (SWP).

24/02/2017


Στα αγγλικά:

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.




                  ΣΧΕΤΙΚΑ                  

3/4/2015
Θ.Βερέμης-Στην κοντινή μας Λιβύη:

23/3/2016
 ΕΕ σε πανικό! “Έρχονται 500 χιλιάδες πρόσφυγες από τη Λιβύη” προειδοποιεί η Μογκερίνι 
http://ivan-2-google.blogspot.gr/2016/03/500.html?q=WAR+CRIMES:IRAQ-SYRIA-LIBYA

 17/3/2016
Η «Σομαλία της Μεσογείου» τρομάζει την Ευρώπη! 
http://ivan-2-google.blogspot.gr/2016/03/blog-post_315.html

 18/4/2016
Tο Ισλαμικό Κράτος στη Λιβύη και η «αιχμαλωσία» της Αιγύπτου:
http://ivan-2-google.blogspot.gr/2016/04/t.html

17/5/2016
 Είκοσι πρόθυμα... κοράκια στο «κουφάρι» της Λιβύης: 
http://ivan-2-google.blogspot.gr/2016/05/blog-post_822.html?q=WAR+CRIMES:IRAQ-SYRIA-LIBYA

 1/7/2016
Τι επιδιώκει η Τουρκία στη Λιβύη; 
http://ivan-2-google.blogspot.gr/2016/07/blog-post_2.html

 17/9/2016 

Η Λιβύη κινδυνεύει να γίνει η Σομαλία της Μεσογείου:



 Οι απόψεις,που δημοσιεύονται στα εκάστοτε-χάριν ενημέρωσης και προβληματισμού-αναρτώμενα άρθρα,ή κάθε είδους κείμενα,του ιστολογίου μου, εκφράζουν αποκλειστικά και μόνο τους αρθρογράφους που επώνυμα τις διατυπώνουν.  Οι  ενδεχόμενες ''υπογραμμίσεις'' -χρώμα,μέγεθος γραμματοσειράς και οι εικονογραφήσεις-με εικόνες από το World Wide Web-στις αναρτήσεις γίνονται με ευθύνη του blogger. Στο αρχικό  πρωτότυπο κείμενο  παραπέμπεστε μέσω των επισυναπτόμενων ενεργών συνδέσμων.