Πικρή και θεμελιώδης διαφορά μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος

Η γειτονική μας χώρα, σε λιγότερο από 20 μέρες θα έχει ένα δημοψήφισμα (πολιτειακού τύπου). Oι εσωτερικοί πολιτικοί συσχετισμοί της Τουρκίας, καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την εξωτερική της πολιτική. Mε ταχείς συνειρμούς, μπορούμε εύκολα να σκεφτούμε οτι τόσο η πόλωση που μέρα με τη μέρα γίνεται εντονότερη (μέχρι να φτάσουμε στο δημοψήφισμα) όσο και η επόμενη μέρα –ανεξαρτήτου αποτελέσματος- επηρεάζει την Ελλάδα άμεσα. Είτε το δημοψήφισμα καταλήξει υπέρ του Recep Erdogan, είτε ο τουρκικός λαός θεωρήσει πως το καθεστώς που θα ανακύψει με πιθανή νίκη του «Ναι» στο δημοψήφισμα, θα είναι περαιτέρω αυταρχικό και το απορρίψει, για την Ελλάδα, δε θα υπάρχει μεγάλη διαφορά.

Γιατί δε θα έχει διαφορά όμως μια πολιτειακή αλλαγή που θα επέλθει είτε ο Σουλτάνος χάσει, είτε κερδίσει το δημοψήφισμα; Γιατί η Ελλάδα δεν πρέπει να κοιτάει ποτέ κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα στη γειτονική χώρα και να τα συναρτά με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις; Ποια είναι η θεμελιώδης διαφορά που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το πλέγμα σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκία; Πού υπερέχουν τελικά οι γείτονές μας;

Η θεσμική τουρκική εξωτερική πολιτική και η γεωπολιτική της υφή

Η Τουρκία είναι μια χώρα που ενώνει τα Βαλκάνια με τη Μέση Ανατολή, τον Καύκασο και την Κεντρική Ασία. Από τον Βορρά προς το Νότο, βρίσκεται ανάμεσα στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας και της Εύφορης Ημισελήνου. Αυτή η επιταγή της γεωγραφίας, κάνει την Τουρκία να προσπαθεί να βρίσκεται ταυτόχρονα σε τρεις κόσμους. Στον δυτικό, στον τουρανικό και στον αραβικό-ισλαμικό. Αυτές είναι εν πολλοίς και οι βασικές κατευθύνσεις της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Είτε υπάρχει κεμαλικού τύπου κυβέρνηση, είτε ισλαμική, (ΑΚΡ) μόνο τα ποσοστά επιρροής των τριών συνιστωσών της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής αλλάζουν.

Η Άγκυρα έχει μια σταθερή εξωτερική πολιτική, όσο σταθερή μπορεί να είναι, καθώς χαράσσεται σε 3-4 ασταθή γειτονικά περιβάλλοντα (Βαλκάνια, Καύκασος –πλέον και Ουκρανία- και Μέση Ανατολή). Η αστάθεια που έχει στο εγγύς εξωτερικό της να αντιμετωπίσει, μαζί με την εσωτερική της αστάθεια που μπορεί ανά πάσα στιγμή να λάβει χώρα (π.χ Κουρδικό Ζήτημα) την αναγκάζουν να υιοθετεί μια σκληρή στάση στην εξωτερική πολιτική. Πίσω όμως από τη σύλληψη της γεωπολιτικής και της θεσμικής της υφής, υπάρχει η στρατηγική κουλτούρα. Ένα σύνολο πεποιθήσεων, ιδεών –χοντρικά- και μεταφυσικών αναζητήσεων των εθνών για το πώς πρέπει να διεκδικούν τη θέση τους στον κόσμο. Με ποιόν τρόπο δηλαδή θα τίθενται προτεραιότητες. Πρόκειται για το «ψυχογράφημα» κάθε σχεδίου που τα κράτη εκπονούν για το εξωτερικό τους.

Η «υπεροπλία» της Τουρκίας

Ο Albert Einstein κάποτε είπε πως «η ζωή είναι σαν το ποδήλατο. Για να μένεις σταθερός, πρέπει συνεχώς να κινείσαι». Καλύτερη αναγωγή στη σφαίρα της εξωτερικής πολιτικής, δε θα μπορούσαμε να κάνουμε από αυτήν. Αυτό ακολουθεί σε γενικές γραμμές η Άγκυρα. Πίσω από κάθε κίνηση όμως βρίσκεται ένα πνεύμα και ένας ψυχισμός που επηρεάζει τις πολιτικές αποφάσεις που αφορούν την αρένα της διεθνούς κοινότητας.

Η υπεροπλία της Τουρκίας έναντι της χώρας μας, δεν είναι στη σκληρή ισχύ. Αναλογικά, ο ελληνικός στρατός είναι αποδεδειγμένα έτοιμος να αντιμετωπίσει (ακόμη και σήμερα) αποτελεσματικότατα. Μπορεί οι εξοπλισμοί της Τουρκίας να γίνονται με προγραμματισμό και να καλύπτονται και από το εσωτερικό της, μπορεί να σχεδιάζεται ακόμη και πυρηνικό μέλλον για την ίδια (πολύ δύσκολα επιτεύξιμο) όμως υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους δεν μπορεί να γίνει μια ολοκληρωτική επίθεση εναντίον της χώρας μας. Η υπεροπλία, είναι αλλού.

Δύο «μύθοι» με ίδια αφετηρία, ίδια κατάληξη αλλά...με διαφορετική σύλληψη

Όπως είπαμε, η στρατηγική κουλτούρα περιλαμβάνει έννοιες. Εμπεριέχει έναν θρίαμβο του άυλου. Εμπεριέχονται μέσα σε αυτήν, θεωρίες νίκης, τα φαντασιακά μιας κοινωνίας, ολέθρους, παρελθοντικά μεγαλεία (πραγματικά ή φανταστικά).

Η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ήταν βασανιστική. Εξίσου βασανιστική με τη μνήμη των σημερινών Τούρκων και κράτησε έναν ολόκληρο αιώνα. Το Σύνδρομο των Σεβρών, διέπει την τουρκική εξωτερική πολιτική. Στο έργο του, ο J.J Mearsheimer «Η Τραγωδία της Πολιτικής των Μεγάλων Δυνάμεων», εξηγεί ότι η επιθετικότητα, είναι εκείνη που λαμβάνει χώρα στις διεθνείς υποθέσεις. Μάλιστα, παρουσιάζει στατιστικά που δείχνουν ότι ο επιτιθέμενος κερδίζει σε ποσοστό >70% και <60 font="">

Αντίθετα, η Ελλάδα «ευνουχίστηκε». Μετά την μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή της χιλιετίας, (Άλωση Κωνσταντινούπολης 1453 μ.Χ) ακολούθησε ο ελληνικός «αυτευνουχισμός» με το μίσος για τη «Μεγάλη Ιδέα». Η Μικρασιατική Καταστροφή, έγινε σύνδρομο με παθητικές συνέπειες για την Ελλάδα. Δεν κατηγορήθηκε και δεν ψέχθηκε ποτέ ο σχεδιασμός. Συλλήβδην, υιοθετήθηκε μια βλασφημία για κάθε μεγάλη ελπίδα, για κάθε όραμα του Έθνους. Συκοφαντήθηκαν όλες οι «Μεγάλες Ιδέες» ως υπεύθυνες για τις καταστροφές. Σε μια επιχείρηση, θα σας βλασφημούσαν τη θέληση για κατάκτηση της αγοράς. Σε ατομικό επίπεδο, θα σας βλασφημούσαν τη θέληση για πρόοδο.

Πριν την αποτροπή, πριν το σχεδιασμό της νέας εξωτερικής πολιτικής της Ελλάδας, πρέπει να κάνουμε μια «ύπνωση» και να βελτιώσουμε το εθνικό μας ψυχογράφημα. Η δική μας αντιμετώπιση (αναφορικά με το μεγάλο μας τραύμα) διαφέρει πολύ από την αντίστοιχη της Τουρκίας. Η Τουρκία η σημερινή έχει παράξει αφηγήματα που δεν μπορεί να καταναλώσει. Αυτό, φαίνεται από τις διπλωματικές και στρατιωτικές της ήττες. Ωστόσο, φταίει η υλοποίηση των όσων επιτάσσουν οι ιδέες και όχι οι ιδέες καθαυτές. Έτσι, η Ελλάδα χρειάζεται ένα μεγάλο όραμα που θα συνδέει τη γεωγραφία της, τις ανάγκες της, την ιστορία της με το παρόν και το συνεχώς διαμορφούμενο μέλλον. Πρώτα λοιπόν, οφείλουμε να «συγχωρέσουμε» τις αποτυχίες της ιστορικής μας πορείας μέσα στους αιώνες, να τις αξιολογήσουμε και να μάθουμε από αυτές και όχι να τις καταστρέψουμε.

ΥΓ: «Σας εξορκίζω στην αγάπη μου και στην ελπίδα μου, μην πετάξετε τον ήρωα που έχετε μέσα σας».

Φρίντριχ Νίτσε, Τάδε Έφη Ζαρατούστρα.

 30 Μαρτίου 2017 

Των Αλέξανδρου Δρίβα και Δημήτρη Τσαϊλά 

http://www.liberal.gr/arthro/126839/amyna--diplomatia/2017/pikri-kai-themeliodis-diafora-metaxu-tourkias-kai-ellados.html

         ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ        

Ταγίπ, παίζεις επικίνδυνα και θα τιμωρηθείς

Πριν από μερικά χρόνια συναντήθηκα στην πλατεία Ταξίμ, στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης, με διπλωμάτη σημαντικής δυτικής χώρας που υπηρετούσε στην Τουρκία. Αφού μιλήσαμε για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό, η συζήτηση πέρασε στο μέλλον της Τουρκίας, το πολιτικό και οικονομικό. Ηταν η εποχή που η τουρκική οικονομία ήκμαζε, γι’ αυτό και με εξέπληξε η βεβαιότητα με την οποία ο συνομιλητής μου με ενημέρωνε για την επερχόμενη διολίσθησή της στην αβεβαιότητα ως απόρροια της επικίνδυνης συμπεριφοράς ενός «αλλοπρόσαλλου» ηγέτη.

Και αυτό, πολύ πριν ο Ταγίπ Ερντογάν «ξεφύγει» εντελώς και αρχίσει να υβρίζει τους πάντες, να περιγράφει τους Ευρωπαίους ως ναζί και φασίστες, να απειλεί ότι θα πλημμυρίσει την Ε.Ε. με χιλιάδες πρόσφυγες και να προειδοποιεί τους πολίτες των ευρωπαϊκών χωρών ότι δεν θα μπορούν να περπατάνε πλέον ήσυχοι στους δρόμους.

Είχε, βέβαια, προλάβει να κινηθεί σχεδόν απειλητικά κατά του βραβευμένου με Νομπέλ Ειρήνης Ισραηλινού προέδρου Σιμόν Πέρες, στο Νταβός, να δηλώσει την ένθερμη υποστήριξή του στους Αδελφούς Μουσουλμάνους και στη Χαμάς και να συνεργασθεί παρασκηνιακά με το ISIS.

Ο αυταρχικός πρόεδρος της Τουρκίας πιστεύει ότι ηγείται υπερδύναμης και ότι είναι, ή θα έπρεπε να είναι, ο ηγέτης του μουσουλμανικού κόσμου, τουλάχιστον του σουνιτικού.

Στο οικονομικό πεδίο θεωρεί ότι η τουρκική οικονομία θα καταγράφει πάντα αλματώδεις ρυθμούς ανάπτυξης και πως τίποτε δεν μπορεί να τη σταματήσει. Δεν αντιλαμβάνεται ότι οι σοβαροί επενδυτές αναζητούν ένα περιβάλλον όπου επικρατεί κράτος δικαίου, το οποίο αυτός καταλύει. Ταυτόχρονα, δεν κατανοεί και απορρίπτει τους κανόνες του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, πιστεύοντας, για παράδειγμα, ότι οι οίκοι αξιολόγησης παίζουν κάποιο συντονισμένο παιχνίδι εις βάρος της Τουρκίας και του ίδιου προσωπικά.

Η οικονομία του κλονίζεται, αλλά αυτός, εγκλωβισμένος στην έπαρσή του, συμπεριφέρεται σαν να μην έχει ανάγκη κανέναν. Επέλεξε να παίξει επικίνδυνα, αγνοώντας τις συνέπειες, και θα τιμωρηθεί γι’ αυτό. Δεν μπορεί να υβρίζεις τους πάντες και να αναμένεις ότι όλα θα συνεχίσουν όπως πριν. «Η κατάσταση με την Τουρκία είναι σε μεγάλο βαθμό για κλάματα», δήλωσε πριν από λίγες ημέρες ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, «παγώνοντας» τα μέτρα οικονομικής συνεργασίας Γερμανίας - Τουρκίας που είχαν συμφωνηθεί πρόσφατα. Η αντιπρόεδρος των Γερμανών Χριστιανοδημοκρατών, Γιούλια Κλέκνερ, διερωτήθηκε «αν ο Ερντογάν έχει ακόμη τα λογικά του», ενώ ο υπουργός Εξωτερικών, Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, διεμήνυσε ότι «δείχνουμε ανοχή, αλλά δεν είμαστε ηλίθιοι». Η Bild συνόψισε το λαϊκό αίσθημα, αυτή τη φορά με μια ολοσέλιδη φωτογραφία του Ερντογάν στην πρώτη σελίδα και τίτλο: «Δεν είσαι δημοκράτης. Βλάπτεις τη χώρα σου. Δεν σε θέλουμε εδώ».

Μετά, δε, την εκλογική απήχηση που είχε η σκληρή στάση του Ολλανδού πρωθυπουργού, Μαρκ Ρούτε, θα δούμε και άλλους Ευρωπαίους, όχι μόνο ακροδεξιούς, να αντιμετωπίζουν με αυστηρότητα τον Ερντογάν. Ισως να «παγώσουν» τη χρηματοδότηση που χορηγούν στην Αγκυρα, αλλά και να περιορίσουν τη ροή Ευρωπαίων τουριστών προς την Τουρκία, καταφέροντας ακόμη ένα πλήγμα στη δοκιμαζόμενη οικονομία της χώρας.

Οσοι ασχολούνται με τη γειτονική χώρα εστιάζουν στη γεωπολιτική διάσταση, που προφανώς είναι σημαντική, και τείνουν να παραγνωρίζουν την οικονομική. Το δόγμα των μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες έχει καταρρεύσει και έχει μεταβληθεί σε μετωπική σύγκρουση με όλους, γείτονες και μη. Καμία οικονομία δεν μπορεί να αντέξει μια τέτοια κατάσταση για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Αν δεν αλλάξει συμπεριφορά ο Τούρκος πρόεδρος, και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι προτίθεται να αλλάξει, το μέλλον της τουρκικής οικονομίας διαγράφεται δυσοίωνο.


   ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΕΛΛΙΣ

30/3/2017
http://www.kathimerini.gr/902956/opinion/epikairothta/politikh/tagip-paizeis-epikindyna-kai-8a-timwrh8eis