Η αντισυστημική ψήφος αποσταθεροποιεί τη φιλελεύθερη συναίνεση
Δύο ημέρες πριν τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία, όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά. Και μόνο αυτό το γεγονός είναι απόδειξη ότι οι καροί έχουν για τα καλά αλλάξει. Τα γεγονότα, άλλωστε, είναι πολλά και πεισματάρικα για να τα αγνοήσουμε. Η φιλελεύθερη συναίνεση που κυριάρχησε στη Δύση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο κλυδωνίζεται. Η Δύση δεν βρίσκεται στο 2007, παρότι οι άρχουσες ελίτ έχουν την τάση να διαβάζουν τα γεγονότα λες και βρισκόμαστε πριν μία δεκαετία. Γι’ αυτό και συνεχώς διαψεύδονται παταγωδώς, γεγονός που συρρικνώνει περαιτέρω την ήδη μειωμένη αξιοπιστία τους. Δεν τους είναι, άλλωστε, εύκολο να χωνέψουν το γεγονός ότι το μέχρι πριν μερικά χρόνια χειραγωγημένο ακροατήριό τους έχει περιέλθει σε κατάσταση εκλογικής ανταρσίας.
Η αντισυστημική ψήφος συνήθως είναι βουβή. Ακολουθεί υπόγειες διαδρομές. Ειδικά όταν προέρχεται από μικρομεσαίους νοικοκυραίους με μάλλον συντηρητική ιδεολογία που δεν έχουν συνηθίσει να κάνουν πολιτικό θόρυβο, όπως οι δεδηλωμένοι αριστεροί και οι αμφισβητίες των κοινωνικών κινημάτων. Πριν 10 χρόνια θα ήταν αδιανόητο ο Σάντερς, ένας σοσιαλιστής από το μικρό και ασήμαντο Βερμόντ, να διεκδικούσε επί ίσοις όροις το χρίσμα των Δημοκρατικών από την Κλίντον. Και βεβαίως θα ήταν αδιανόητο ένας τύπος όπως ο Τραμπ να έπαιρνε το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών και πολύ περισσότερο να εκλεγόταν πρόεδρος.
Θα είχε μικρότερη σημασία εάν επρόκειτο για αμερικανική ιδιαιτερότητα. Πρόκειται, όμως, για φαινόμενο που σαρώνει τη Δύση. Το Brexit μπορεί να πάτησε στον παραδοσιακό βρετανικό ευρωσκεπτικισμό, αλλά πήγασε από την ίδια μήτρα που τροφοδοτεί ακροδεξιά και αριστερά κινήματα, τα οποία τείνουν να αλλάξουν τον πολιτικό χάρτη σ’ όλη τη Δύση.
Με αριστερό ή ακροδεξιό πρόσημο
Στην Ελλάδα των Μνημονίων η εκλογική επιρροή του άλλοτε πανίσχυρου ΠΑΣΟΚ συρρικνώθηκε σε μονοψήφιο ποσοστό, ενώ η ΝΔ αγωνίζεται να φθάσει το 35%. Ο ΣΥΡΙΖΑ, που μια ζωή αγωνιζόταν να υπερβεί το 3% για να εισέλθει στη Βουλή, αναδείχθηκε δύο φορές πρώτο κόμμα και κυβερνά. Η Χρυσή Αυγή, που έπαιρνε 0,3%, σήμερα είναι σταθερά τρίτο κόμμα, παρά το γεγονός ότι η ηγεσία της είναι στο εδώλιο του κατηγορουμένου.
Στην άλλοτε πρωταθλήτρια του ευρωπαϊσμού Ιταλία ο ευρωπαϊστής Ρέντζι έχασε με διαφορά το δημοψήφισμα και υποχρεώθηκε σε παραίτηση. Αν και το δημοψήφισμα αφορούσε σε συνταγματικά θέματα, έστειλε ένα ευρύτερο πολιτικό μήνυμα και κυρίως ένα μήνυμα για τη θέση της Ιταλίας στην Ευρωζώνη. Δεν είναι τυχαίο, βεβαίως, ότι πρώτη δημοσκοπικά δύναμη είναι το Κίνημα του Γκρίλο που έχει στη σημαία του την έξοδο από το ευρώ. Σε αντίστοιχο μήκος κύματος κινείται και η Λέγκα του Βορρά.
Στη δε Αυστρία με την μακρά σοσιαλδημοκρατική παράδοση ο ακροδεξιός υποψήφιος για την Προεδρία της Δημοκρατίας έχασε μόλις και μετά από βίας. Πιθανόν, μάλιστα, να κέρδιζε εάν απέναντί του δεν ήταν ένας οικολόγος υποψήφιος με αντισυστημικό προφίλ.
Από το πουθενά έχουν γίνει κεντρικοί πολιτικοί παίκτες στην Ισπανία το αριστερό κίνημα Ποδέμος και στη χώρα της Μέρκελ το ξενοφοβικό και ευρωσκεπτικιστικό κόμμα “Εναλλακτική για τη Γερμανία”. Στην Ολλανδία η ακροδεξιά του Βίλντερς δεν κέρδισε την πρωτιά, αλλά ενίσχυσε τη δύναμή της. Σημαντικές εκλογικές επιδόσεις σημειώνουν ξενοφοβικά και ευρωσκεπτικιστικά κόμματα και σε αρκετές ακόμα βορειοευρωπαϊκές χώρες.
Το γαλλικό σενάριο που «σκοτώνει»
Σ’ αυτό το κλίμα οι Γάλλοι θα πάνε στις κάλπες για να επιλέξουν το ζευγάρι που μετά από δύο εβδομάδες θα αναμετρηθεί για την εξουσία. Μέχρι πρότινος, εθεωρείτο δεδομένο ότι στον δεύτερο γύρο θα συγκρουσθεί η Λεπέν με έναν συστημικό υποψήφιο. Αρχικά, το φαβορί γι’ αυτόν τον ρόλο ήταν ο Φιγιόν που είχε κερδίσει τη μάχη για το χρίσμα των Γκωλικών. Στη συνέχεια και αφού μεσολάβησαν αποκαλύψεις για μικροσκάνδαλα, τη σκυτάλη του συστημικού υποψηφίου πήρε ο (νεο)φιλελεύθερος τραπεζίτης Μακρόν, προστατευόμενος ων Ρότσιλντ.
Πολλοί τον θεωρούσαν επόμενο πρόεδρο, στηριζόμενοι στο δόγμα ότι όποιος είναι απέναντι στη Λεπέν θα είναι ο σίγουρος νικητής. Αυτό είναι το πλειοψηφικό σενάριο, αν και η περίπτωση δεν προσφέρεται για στοιχήματα. Η πείρα των δύο τελευταίων ετών μας έχει διδάξει ότι η αντισυστημική ψήφος ακολουθεί υπόγειες διαδρομές και ως εκ τούτου καθιστά παρακινδυνευμένη κάθε βεβαιότητα.
Δεν είναι, όμως, μόνο αυτό. Το τοπίο θόλωσε περαιτέρω, λόγω της εντυπωσιακής ανόδου του αριστερού Μελανσόν, ο οποίος διεκδικεί να περάσει στον δεύτερο γύρο. Το γεγονός αυτό στοιχειώνει τον ύπνο των ευρωπαϊκών ελίτ. Αν και δεν είναι το πιθανότερο σενάριο, εάν στον πρώτο γύρο προκριθούν για τον τελικό οι Λεπέν και ο Μελανσόν η βόμβα θα έχει εκραγεί, με πλήρως αποσταθεροποιητικές συνέπειες για την Ευρωζώνη και όχι μόνο. Ακόμα και εάν στον τελικό πάει συστημικός υποψήφιος και κερδίσει τη μάχη με τη Λεπέν, η πολιτική σημασία των συσχετισμών του πρώτου γύρου, αλλά και της επιρροής που η ακροδεξιά υποψήφια θα ασκεί δεν ακυρώνεται.
Το συμπέρασμα είναι ότι η παραδοσιακή πολιτική ηγεμονία του διδύμου της φιλελεύθερης συναίνεσης (κεντροδεξιά-κεντροαριστερά) όχι μόνο αμφισβητείται αλλά και απειλείται με κατάρρευση. Τα μικρομεσαία στρώματα, που στρέφουν μαζικά την πλάτη στις παραδοσιακά κυρίαρχες πολιτικές παρατάξεις, δεν έχουν, βεβαίως, προσβληθεί από κάποιου είδους ιδεολογικό ιό που τα ωθεί προς τα άκρα. Η κύρια αιτία που αμφισβητούν την κατεστημένη τάξη πραγμάτων είναι ότι αυτή περισσότερο ή λιγότερο ανατρέπει τις σταθερές του βίου τους σ’ όλα τα μήκη και τα πλάτη του δυτικού κόσμου.
Οι φιλελεύθεροι αυτοϋπονομεύθηκαν
Ο πολιτικός χάρτης των δυτικών χωρών αλλάζει περισσότερο ή λιγότερο λόγω των τεκτονικών αλλαγών που συνεχίζει να προκαλεί στις δυτικές κοινωνίες η οικονομική κρίση του 2008. Η κρίση, όμως, δεν έπεσε από τον ουρανό. Είναι αυθεντικό προϊόν της παγκοσμιοποίησης και της ανισοκατανομής του πλούτου, που έχει προσλάβει τρομακτικές διαστάσεις. Με άλλα λόγια, είναι οι δύο παραδοσιακά κυρίαρχες φιλελεύθερες παρατάξεις που υπονόμευσαν τη φιλελεύθερη συναίνεση.
Η κεντροδεξιά και η κεντροαριστερά εδραίωσαν τη μακρόχρονη πολιτική ηγεμονία τους στο άρρητο κοινωνικό συμβόλαιο, με βάση το οποίο εξασφάλιζαν στα μικρομεσαία στρώματα ευημερία και Κοινωνικό Κράτος, ή ένα συνδυασμό των δύο. Από ένα χρονικό σημείο και πέρα, όμως, οι ηγεσίες τους συνέκλιναν και λειτούργησαν σαν όχημα και για την παγκοσμιοποίηση και κατ’ επέκτασιν για την εφαρμογή της ατζέντας του νεοφιλελευθερισμού.
Η προσχώρησή τους στο νεοφιλελευθερισμό έλαβε χώρα παραλλήλως με την “υπαλληλοποίησή” τους, με το γεγονός ότι υπηρέτησαν και υπηρετούν την απληστία της ολιγαρχίας του χρήματος. Σύμφωνα με τους New York Times, στην οκταετία του Κλίντον στη δεκαετία του 1990 το 1% των Αμερικανών προσποριζόταν το 45% της αύξησης του ΑΕΠ. Στη οκταετία του Μπους (2000-08) το 45% έγινε 65% και στην οκταετία του Ομπάμα εκτοξεύθηκε στο 93%! Οι επιλογές τους είχαν ως αποτέλεσμα να υποσκάψουν την ευημερία της μεσαίας τάξης που αποτελεί το πολιτικοεκλογικό ακροατήριό τους. Με τον τρόπο αυτό, όμως, ροκάνισαν το κλαδί που στηρίζονται.
Αυτό δεν φάνηκε αμέσως, επειδή για μία περίοδο η ευημερία συντηρήθηκε με δημόσιο δανεισμό. Με την κρίση, όμως, η πραγματικότητα αναδύθηκε στην επιφάνεια. Είναι τότε που για λόγους δημοσιονομικής ισορροπίας επεβλήθη το δόγμα της λιτότητας και η αποδόμηση των εργασιακών δικαιωμάτων. Με όργανο τις πολιτικές ελίτ η ολιγαρχία του χρήματος το έχει παραξηλώσει. Για την ακρίβεια, με κυνισμό αποδομεί τα αμορτισέρ που μεταπολεμικά όχι μόνο διατήρησαν την κοινωνική ειρήνη, αλλά και τροφοδότησαν μία πρωτοφανή οικονομική ανάπτυξη.
Η εκλογική εξέγερση των μικρομεσαίων
Ένα μεγάλο τμήμα των μεσαίων τάξεων δυσκολεύεται ολοένα και περισσότερο να διατηρήσει το επίπεδο ευημερίας, ενώ τα κατώτερα εισοδηματικά στρώματα δυσκολεύονται να επιβιώσουν αξιοπρεπώς. Δεν πρόκειται μόνο για τις μειονότητες και τους παραδοσιακά περιθωριοποιημένους. Η παγκοσμιοποίηση πετάει έξω από το “τρένο” και μικρομεσαίους νοικοκυραίους, ειδικά την παραδοσιακή εργατική τάξη που έχει πληγεί καίρια από την αποβιομηχάνιση και μικρομεσαίους επιχειρηματίες.
Αυτό φάνηκε καθαρά και στο βρετανικό δημοψήφισμα και στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Όσοι εργαζόμενοι είναι μέσα στο “τρένο” της παγκοσμιοποίησης ψήφισαν φανατικά υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην ΕΕ. Το ίδιο και στις ΗΠΑ. Μία ματιά στον αμερικανικό εκλογικό χάρτη δείχνει ότι η Χίλαρι ψηφίσθηκε κατά κανόνα από την ανώτερη τάξη και τα μεσαία στρώματα που έχουν ενσωματωθεί στο πλαίσιο του οικονομικού φιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης. Επίσης, από τις μειονότητες (μαύροι, ισπανόφωνοι, μουσουλμάνοι κ.α.) που φοβήθηκαν από την αντιμεταναστευτική ρητορική του υποψηφίου των Ρεπουμπλικάνων. Και οι δύο αυτές κατηγορίες ζουν περισσότερο στην ανατολική και στη δυτική ακτή, οι οποίες και βάφτηκαν γαλάζιες (Δημοκρατικοί). Αντιθέτως, οι ενδιάμεσες Πολιτείες βάφτηκαν κόκκινες (Ρεπουμπλικάνοι).
Όταν ο Τραμπ αναρωτιόταν γιατί το iphone να φτιάχνεται στην Κίνα και όχι στις ΗΠΑ, άγγιζε ευαίσθητες χορδές δεκάδων εκατομμυρίων Αμερικανών που άμεσα ή έμμεσα έχουν πληγεί από την αποβιομηχάνιση. Ήταν προεκλογικό “πυρηνικό” όπλο η υπόσχεσή του ότι θα επιβάλλει δασμούς 35% στα εισαγόμενα για να υποχρεώσει σε επαναπατρισμό τις αμερικανικές επιχειρήσεις, που έχουν μεταφέρει τα εργοστάσιά τους σε χώρες χαμηλού εργατικού κόστους και ανύπαρκτων εργασιακών δικαιωμάτων.
Προς την ίδια κατεύθυνση λειτούργησε και η ρητορική του για λήψη δραστικών μέτρων εναντίον του μεταναστευτικού ρεύματος. Η μαζική είσοδος μεταναστών παροξύνει το ένστικτο αυτοσυντήρησης κοινωνιών που ήδη νοιώθουν ότι απειλούνται με φτωχοποίηση. Γι’ αυτά τα τμήματα του πληθυσμού, ο ανταγωνισμός από τη φθηνή εργασία των μεταναστών βιώνεται σαν πρόσθετη απειλή. Γι’ αυτό και ως αντίδραση στις ΗΠΑ επικρατεί ένα αίσθημα νοσταλγίας για τις παλιές καλές ημέρες. Αντιστοίχως, στην Ευρώπη ενισχύεται η τάση παλινδρόμησης στο εθνικό κράτος.
Όσο οι άρχουσες ελίτ συνειδητοποιούν ότι χάνουν τον πολιτικό έλεγχο μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας τόσο καταφεύγουν με αντιδημοκρατικές πρακτικές. Σερβίρουν νέου τύπου “αριστοκρατικές” αντιλήψεις, με σκοπό να αμφισβητήσουν την ικανότητα του λαού να αποφασίζει για κρίσιμα ζητήματα. Το είδαμε στην περίπτωση του Brexit, το ξαναείδαμε με την εκλογή Τραμπ.
Στην πραγματικότητα, αμφισβητούν τον πυρήνα της αστικής δημοκρατίας, η οποία, στις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, τείνει να μετατραπεί σε κέλυφος. Οτιδήποτε αμφισβητεί τη δέσμη των κυρίαρχων θέσεων χαρακτηρίζεται λαϊκισμός, απαξιώνεται και εξοβελίζεται. Είναι τέτοια η περιφρόνηση που επιδεικνύουν οι άρχουσες ελίτ προς το «πόπολο» και έχει γίνει τέτοια κατάχρηση στην πλύση εγκεφάλου, που έχει φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα. Όταν τα κατεστημένα Μίντια υποστηρίζουν με πάθος κάτι, ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας αντανακλαστικά υιοθετεί την αντίθετη θέση.
Τόσο η παγκοσμιοποίηση όσο και το μεταναστευτικό ρεύμα τροφοδοτούν τη διάχυτη οικονομική-κοινωνική ανασφάλεια των παραδοσιακών μικρομεσαίων στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Στην πραγματικότητα, παραλλήλως με την παραδοσιακή διαχωριστική γραμμή Δεξιά-Αριστερά, αναδύεται από τα σπλάχνα των δυτικών κοινωνιών μία νέα διαχωριστική γραμμή που παραπέμπει σε μία νέα κοινωνικοταξική πραγματικότητα.
Σταύρος Λυγερός
21 Απριλίου 2017
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Με τριπλάσια ταχύτητα αυξάνεται η περιουσία των κροίσων στη Δύση
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, η παγκοσμιοποίηση έχει βοηθήσει σχεδόν 1 δισ. ανθρώπους να ξεφύγουν από την απόλυτη φτώχεια, κυρίως στις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Παρ’ όλα αυτά, οι ίδιες δυνάμεις έχουν οδηγήσει σε έξαρση της οικονομικής ανισότητας στις πλούσιες χώρες της Δύσης, όπου το πλουσιότερο 1% του πληθυσμού αυξάνει τα πραγματικά του εισοδήματα με σχεδόν τριπλάσιο ρυθμό σε σχέση με το υπόλοιπο 99% του πληθυσμού.
Η δημοσιονομική πολιτική αποτελεί πανίσχυρο εργαλείο που μπορεί να ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη για μεγάλο τμήμα του πληθυσμού, αλλά θα πρέπει να στηρίζεται σε τρεις βασικές αρχές, σύμφωνα με την έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την παγκόσμια δημοσιονομική κατάσταση: να είναι αντικυκλική, να είναι φιλική προς την ανάπτυξη και να προωθεί την οικονομική και κοινωνική ενσωμάτωση μέσω ειδικών προγραμμάτων και μέτρων που θα ενισχύουν τα φτωχά νοικοκυριά.
Παρά τη γενικευμένη αίσθηση απαισιοδοξίας που φαίνεται να κυριαρχεί στην Ευρώπη και σε άλλες χώρες της Δύσης τα τελευταία χρόνια, η αλήθεια είναι πως, συνολικά, η ανθρωπότητα μάλλον διάγει μια από τις πιο παραγωγικές της περιόδους. Περισσότεροι από 1 δισ. άνθρωποι έχουν ξεφύγει από τα νύχια της απόλυτης φτώχειας από το 1980 έως το 2013, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Ενώ, όμως, περιοριζόταν η οικονομική ανισότητα παγκοσμίως, αυξανόταν στο εσωτερικό των πλούσιων χωρών της Δύσης, καθώς κεφάλαια και θέσεις εργασίας μετακινούνταν προς την Ασία. Το πραγματικό κατά κεφαλήν εισόδημα του πλουσιότερου 1% του πληθυσμού στις ανεπτυγμένες οικονομίες αυξήθηκε με σχεδόν τριπλάσιο ρυθμό από το εισόδημα του υπολοίπου 99% του πληθυσμού. Η πτώση του βιοτικού επιπέδου πολλών ανθρώπων στη Δύση και η αδυναμία ή η απροθυμία της πλειονότητας των κυβερνήσεων να υποστηρίξουν τους ανθρώπους που έχαναν τη δουλειά τους εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης έχει οδηγήσει στην άνοδο του εθνικισμού, της ξενοφοβίας και του οικονομικού προστατευτισμού. Υπό αυτές τις συνθήκες και με την παγκόσμια οικονομία να υφίσταται σημαντικό μετασχηματισμό, το ΔΝΤ θεωρεί πως ενισχύεται ακόμη περισσότερο ο ρόλος της δημοσιονομικής πολιτικής.
Κατά το ΔΝΤ, η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να είναι αντικυκλική, δηλαδή επεκτατική σε περιόδους ύφεσης και περιοριστική σε περιόδους ανάπτυξης. Αλλά θα πρέπει να είναι και φιλική προς την ανάπτυξη, υποστηρίζοντας τις τρεις κινητήριες δυνάμεις της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης, δηλαδή τις κεφαλαιουχικές επενδύσεις, το εργατικό δυναμικό και την παραγωγικότητα. Ειδικά για χώρες που δεν έχουν αυτό το δημοσιονομικό περιθώριο, όπως η Ελλάδα, το ΔΝΤ προτείνει μέτρα όπως τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, την αύξηση της έμμεσης φορολογίας και της φορολογίας της ακίνητης περιουσίας. Επίσης, την κατάργηση γενικευμένων επιδοτήσεων και την υιοθέτηση μέτρων ειδικά στοχευμένων στα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού. Αλλά και η παραγωγικότητα μπορεί να ενισχυθεί και να αποφέρει μέχρι και 1% αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ για 20 χρόνια με τη βοήθεια της φιλικής προς την ανάπτυξης φορολογικής πολιτικής. Η κακοσχεδιασμένη φορολογική πολιτική και κακή λειτουργία της αγοράς επιτρέπουν σε μη παραγωγικές εταιρείες να λειτουργούν εις βάρος άλλων παραγωγικότερων. Η φορολογική πολιτική θα πρέπει να οδηγεί τις εταιρείες να λαμβάνουν αποφάσεις όχι με γνώμονα τη μείωση του φόρου αλλά την ίδια τη λειτουργία της επιχείρησης. Ο περιορισμός της διαφορετικής φορολογικής μεταχείρισης επιχειρήσεων θα ενισχύσει τις παραγωγικότερες επενδύσεις και όχι αυτές που απλώς συμφέρουν φορολογικά. Επίσης, οι κυβερνήσεις μπορούν να αυξήσουν την παραγωγικότητα περιορίζοντας τον αθέμιτο ανταγωνισμό από επιχειρήσεις που φοροδιαφεύγουν.
Τέλος, το ΔΝΤ κρίνει πως η παγκόσμια χρηματοπιστωτική σταθερότητα «εξακολουθεί να βελτιώνεται», ωστόσο εντοπίζει ορισμένες πολύ σοβαρές απειλές, όπως την υπερχρέωση των αμερικανικών εταιρειών, τη γιγάντωση του δανεισμού στην Κίνα, το Brexit και την κακή κατάσταση του τραπεζικού τομέα στην Ευρώπη. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν πρέπει να ελπίζουν πως θα λύσουν τα προβλήματά τους χάρη στην ανάκαμψη της οικονομίας, λέει το ΔΝΤ.
http://www.kathimerini.gr/905929/article/oikonomia/die8nhs-oikonomia/me-triplasia-taxythta-ay3anetai-h-perioysia-twn-kroiswn-sth-dysh
20/4/17
Με τριπλάσια ταχύτητα αυξάνεται η περιουσία των κροίσων στη Δύση
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980, η παγκοσμιοποίηση έχει βοηθήσει σχεδόν 1 δισ. ανθρώπους να ξεφύγουν από την απόλυτη φτώχεια, κυρίως στις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Παρ’ όλα αυτά, οι ίδιες δυνάμεις έχουν οδηγήσει σε έξαρση της οικονομικής ανισότητας στις πλούσιες χώρες της Δύσης, όπου το πλουσιότερο 1% του πληθυσμού αυξάνει τα πραγματικά του εισοδήματα με σχεδόν τριπλάσιο ρυθμό σε σχέση με το υπόλοιπο 99% του πληθυσμού.
Η δημοσιονομική πολιτική αποτελεί πανίσχυρο εργαλείο που μπορεί να ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη για μεγάλο τμήμα του πληθυσμού, αλλά θα πρέπει να στηρίζεται σε τρεις βασικές αρχές, σύμφωνα με την έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για την παγκόσμια δημοσιονομική κατάσταση: να είναι αντικυκλική, να είναι φιλική προς την ανάπτυξη και να προωθεί την οικονομική και κοινωνική ενσωμάτωση μέσω ειδικών προγραμμάτων και μέτρων που θα ενισχύουν τα φτωχά νοικοκυριά.
Παρά τη γενικευμένη αίσθηση απαισιοδοξίας που φαίνεται να κυριαρχεί στην Ευρώπη και σε άλλες χώρες της Δύσης τα τελευταία χρόνια, η αλήθεια είναι πως, συνολικά, η ανθρωπότητα μάλλον διάγει μια από τις πιο παραγωγικές της περιόδους. Περισσότεροι από 1 δισ. άνθρωποι έχουν ξεφύγει από τα νύχια της απόλυτης φτώχειας από το 1980 έως το 2013, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Ενώ, όμως, περιοριζόταν η οικονομική ανισότητα παγκοσμίως, αυξανόταν στο εσωτερικό των πλούσιων χωρών της Δύσης, καθώς κεφάλαια και θέσεις εργασίας μετακινούνταν προς την Ασία. Το πραγματικό κατά κεφαλήν εισόδημα του πλουσιότερου 1% του πληθυσμού στις ανεπτυγμένες οικονομίες αυξήθηκε με σχεδόν τριπλάσιο ρυθμό από το εισόδημα του υπολοίπου 99% του πληθυσμού. Η πτώση του βιοτικού επιπέδου πολλών ανθρώπων στη Δύση και η αδυναμία ή η απροθυμία της πλειονότητας των κυβερνήσεων να υποστηρίξουν τους ανθρώπους που έχαναν τη δουλειά τους εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης έχει οδηγήσει στην άνοδο του εθνικισμού, της ξενοφοβίας και του οικονομικού προστατευτισμού. Υπό αυτές τις συνθήκες και με την παγκόσμια οικονομία να υφίσταται σημαντικό μετασχηματισμό, το ΔΝΤ θεωρεί πως ενισχύεται ακόμη περισσότερο ο ρόλος της δημοσιονομικής πολιτικής.
Κατά το ΔΝΤ, η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να είναι αντικυκλική, δηλαδή επεκτατική σε περιόδους ύφεσης και περιοριστική σε περιόδους ανάπτυξης. Αλλά θα πρέπει να είναι και φιλική προς την ανάπτυξη, υποστηρίζοντας τις τρεις κινητήριες δυνάμεις της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης, δηλαδή τις κεφαλαιουχικές επενδύσεις, το εργατικό δυναμικό και την παραγωγικότητα. Ειδικά για χώρες που δεν έχουν αυτό το δημοσιονομικό περιθώριο, όπως η Ελλάδα, το ΔΝΤ προτείνει μέτρα όπως τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, την αύξηση της έμμεσης φορολογίας και της φορολογίας της ακίνητης περιουσίας. Επίσης, την κατάργηση γενικευμένων επιδοτήσεων και την υιοθέτηση μέτρων ειδικά στοχευμένων στα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού. Αλλά και η παραγωγικότητα μπορεί να ενισχυθεί και να αποφέρει μέχρι και 1% αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ για 20 χρόνια με τη βοήθεια της φιλικής προς την ανάπτυξης φορολογικής πολιτικής. Η κακοσχεδιασμένη φορολογική πολιτική και κακή λειτουργία της αγοράς επιτρέπουν σε μη παραγωγικές εταιρείες να λειτουργούν εις βάρος άλλων παραγωγικότερων. Η φορολογική πολιτική θα πρέπει να οδηγεί τις εταιρείες να λαμβάνουν αποφάσεις όχι με γνώμονα τη μείωση του φόρου αλλά την ίδια τη λειτουργία της επιχείρησης. Ο περιορισμός της διαφορετικής φορολογικής μεταχείρισης επιχειρήσεων θα ενισχύσει τις παραγωγικότερες επενδύσεις και όχι αυτές που απλώς συμφέρουν φορολογικά. Επίσης, οι κυβερνήσεις μπορούν να αυξήσουν την παραγωγικότητα περιορίζοντας τον αθέμιτο ανταγωνισμό από επιχειρήσεις που φοροδιαφεύγουν.
Τέλος, το ΔΝΤ κρίνει πως η παγκόσμια χρηματοπιστωτική σταθερότητα «εξακολουθεί να βελτιώνεται», ωστόσο εντοπίζει ορισμένες πολύ σοβαρές απειλές, όπως την υπερχρέωση των αμερικανικών εταιρειών, τη γιγάντωση του δανεισμού στην Κίνα, το Brexit και την κακή κατάσταση του τραπεζικού τομέα στην Ευρώπη. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν πρέπει να ελπίζουν πως θα λύσουν τα προβλήματά τους χάρη στην ανάκαμψη της οικονομίας, λέει το ΔΝΤ.
http://www.kathimerini.gr/905929/article/oikonomia/die8nhs-oikonomia/me-triplasia-taxythta-ay3anetai-h-perioysia-twn-kroiswn-sth-dysh
20/4/17