Γιατί η Γαλλία θυμίζει την Ελλάδα πριν την κρίση.


Για τους Έλληνες που ζουν στην Γαλλία αυτή την προεδρική χρονιά το σκηνικό μπορεί να τους δημιουργεί μια περίεργη αίσθηση ντεζά-βου. Περπατώντας στο Παρίσι έχω την περίεργη αίσθηση ότι όλα αυτά τα έχω ξαναδεί. Τα πανεπιστήμια της πόλης λυγίζουν κάτω από την πίεση καθώς οι δημόσιες επενδύσεις στην παιδεία μειώνονται. Ακόμα και η διάσημη βιβλιοθήκη της Σορβώνης αναγκάστηκε να κλείσει για ορισμένες μέρες, καθώς δεν υπήρχαν πόροι για να πληρωθούν οι μισθοί κάποιων εργαζομένων. Η απασχόληση γίνεται κάτι όλο και περισσότερο σπάνιο και η νεολαία ονειρεύεται ένα καλύτερο μέλλον σε άλλες χώρες. Η κατάσταση που επικρατεί στην Γαλλία είναι ιδιότυπη. Μια άτυπη, χαμηλής έντασης λιτότητα έχει επιβληθεί στα γαλλικά νοσοκομεία, πανεπιστήμια και δημόσιες υπηρεσίες. Αλλά αυτό πρόκειται να αλλάξει. Ο νέος Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας θα είναι ένας Πρόεδρος λιτότητας.
Οι Γάλλοι -όπως και οι Έλληνες ψηφοφόροι- έχουν γυρίσει την πλάτη στα δυο κυρίαρχα κόμματα της γαλλικής πολιτικής ζωής, το σοσιαλδημοκρατικό Parti Socialiste, που τα τελευταία χρόνια υιοθέτησε οικονομικές πολιτικές της ελεύθερης αγοράς, και το κεντροδεξιό UMP, που στα χρόνια των Σαρκοζί και Φιγιόν έγινε πιο συντηρητικό στις θέσεις του.
Όπως η Ελλάδα το 2009, η Γαλλία έχει και αυτή μπλεχτεί στη δίνη της κρίσης Χρέους της Ευρωζώνης. Έχοντας χάσει το εθνικό της νόμισμα και τη δυνατότητα να το υποτιμήσει η γαλλική βιομηχανία, χάνει συνεχώς από τον γερμανικό ανταγωνισμό. Η διαφορά ανάμεσα στους γαλλικούς και τους γερμανικούς μισθούς έχει επιτρέψει στο Βερολίνο να οικοδομήσει ένα πολύ σημαντικό εμπορικό πλεόνασμα με την Γαλλία. Το δημόσιο χρέος της Γαλλίας έχει εκτιναχθεί, καθώς η χώρα προσπαθεί να χρηματοδοτήσει τις γερμανικές εισαγωγές.
Η χώρα ακολουθεί τον δρόμο που πήραν πριν από αυτή η Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ισπανία και Ιταλία.
Όποιος επισκεφτεί πρώην βιομηχανικές πόλεις της Γαλλίας αντιμετωπίζει ένα θλιβερό θέαμα: πόλεις που κυριολεκτικά σκουριάζουν, φτώχεια και απομόνωση των μειονοτήτων. Η Ευρωζώνη και η ελεύθερη μετακίνηση κεφαλαίων που επιβάλει έχει επιδεινώσει την οικονομική κατάσταση στην Γαλλία. Ο γαλλικός χρηματοοικονομικός και τραπεζικός τομέας επεκτάθηκε ραγδαία σε βαθμό μη βιώσιμο μέσα στην Ευρωζώνη. Αυτή η επέκταση οδήγησε σε ζημιές που έβαλαν σε κίνδυνο τις γαλλικές τράπεζες. Η νόμιμη αλλά τοξική για την οικονομία φοροαποφυγή έγινε ευκολότερη από ποτέ, καθώς κεφάλαια μπορούν ελεύθερα να αποστέλλονται σε χώρες με χαμηλή φορολογία. Οι Γάλλοι εργαζόμενοι έχουν βρεθεί να σηκώνουν μόνοι τους το φορολογικό βάρος.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες η λιτότητα είναι πλέον η μόνη πολιτική που μπορεί να κρατήσει τη Γαλλία εντός της Ευρωζώνης. Οι περικοπές σε μισθούς και ο περιορισμός των εργατικών δικαιωμάτων θα μειώσει το χάσμα ανταγωνισμού με την Γερμανία. Η μείωση των κρατικών δαπανών, ειδικά σε δημόσιες υπηρεσίες, παιδεία και υγεία, θα αποδεσμεύσει ρευστότητα που θα επιτρέψει στο γαλλικό κράτος να προστατεύσει τις τράπεζές του από υπάρχουσες και μελλοντικές ζημιές που προκάλεσε η υπερ-επέκτασή τους. Η Γαλλία είναι αναγκασμένη να μεταφέρει όσο δυνατόν περισσότερη ρευστότητα από τους φορολογούμενους στα τραπεζικά της ιδρύματα. Με το Ευρώ σαν το εθνικό νόμισμα της Γαλλίας και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να επιβλέπει το τραπεζικό της σύστημα, η χώρα δεν έχει άλλη επιλογή από μια δραματική πτώση στους μισθούς και την ποιότητα ζωής των Γάλλων. Η χώρα ακολουθεί τον δρόμο που πήραν πριν από αυτή η Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ελλάδα, Ισπανία και Ιταλία.
Η ειρωνεία βρίσκεται στο γεγονός ότι πριν λίγα χρόνια ήταν ο Πρόεδρος Σαρκοζί που επέβαλε μαζί με το Βερολίνο την λιτότητα και ο γαλλικός τύπος δημοσίευε άρθρα διόλου κολακευτικά για τις χώρες του Νότου. Καθώς η Γαλλία μετατρέπεται από θύτη σε θύμα τα άρθρα αυτά γίνονται σπανιότερα. Ο Εμμανουέλ Μακρόν, ένας ταλαντούχος υπάλληλος της Goldman Sachs και ένας από τους επικρατέστερους υποψηφίους, είχε ήδη ακολουθήσει τον δρόμο της λιτότητας σαν υπουργός Οικονομικών στην αντιδημοφιλή κυβέρνηση Ολάντ. Το πρόγραμμα του με τίτλο «Επανάσταση» υπόσχεται «μεταρρυθμίσεις». Οι Έλληνες πολίτες γνωρίζουν ότι η λέξη μεταρρύθμιση παίρνει πολλές ερμηνείες.
Η Μαρίν Λε Πεν, όπως και άλλα κόμματα της Ευρωπαϊκής Δεξιάς και ακροδεξιάς, έχει ανεβάσει τους τόνους στο ζήτημα της μετανάστευσης: υπόσχεται ένα Frexit με το οποίο ελπίζει να περιορίσει την μετανάστευση την Γαλλία. Ακόμα και με μια έξοδο από την Ευρωζώνη ο γαλλικός τραπεζικός τομέας παραμένει εύθραυστος. Σε αυτή την πορεία προς μια ιστορική νίκη για το κόμμα της η Λε Πεν δεν έχει αναφερθεί στο ζήτημα της βιωσιμότητας του τραπεζικού τομέα και στις μεγάλες ανάγκες που έχει σε δημόσια χρηματοδότηση που θα έρθει από την λιτότητα.
Ο Φιγιόν, ο συντηρητικός υποψήφιος, έχει υποσχεθεί να κρατήσει την Γαλλία εντός της Ευρωζώνης και τίποτα δεν δείχνει ότι έχει σκοπό να αντισταθεί στις ευρωπαϊκές πιέσεις για περικοπές στην Γαλλία. Το Σοσιαλδημοκρατικό Parti Socialiste λαμβάνει μονοψήφια ποσοστά στις δημοσκοπήσεις. Θα ακολουθήσει τον δρόμο άλλων σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων της Ευρώπης που έφτασαν τόσο κοντά στην ταύτιση με την κεντροδεξιά, ώστε οι ψηφοφόροι τους τα εγκατέλειψαν;
Ο υποψήφιος της Αριστεράς Μελανσόν θα έχει πάντα το φάντασμα της στροφής του ΣΥΡΙΖΑ μπροστά του. Ο λόγος του έχει γίνει διακριτά λιγότερο ξεκάθαρος και οι θέσεις του μετατράπηκαν σε αφηρημένες υποσχέσεις στη διάρκεια αυτής της εκστρατείας. Ο κίνδυνος για την επανάληψη ενός πολύ γνώριμου σεναρίου για την Αριστερά είναι υπαρκτός.
Στη Γαλλία υπάρχει η αίσθηση μιας έλλειψης επιλογών η οποία μπορεί να εκφραστεί με μεγάλη αποχή από τις εκλογές, όπως παρατηρείται σε πολλές χώρες της Ευρωζώνης στη δίνη της κρίσης. Οι υποψήφιοι μπορεί να θολώνουν τις πολιτικές τους, να αποφεύγουν ερωτήσεις και να στρογγυλεύουν τα προγράμματά τους. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα όμως ξέρει ακριβώς ποιες πολιτικές θέλει να δει να εφαρμόζονται στη Γαλλία. Το σχέδιο της είναι μια εκδοχή του ελληνικού προγράμματος με βαθιές περικοπές σε πολλά μέτωπα. Αν ο επόμενος Πρόεδρος της Γαλλίας θελήσει να αποφύγει αυτό τον δρόμο, θα πρέπει ήδη να ετοιμάζει ένα πρόγραμμα για το πώς θα μπορούσε να αντιδράσει η γαλλική οικονομία, αν η ΕΚΤ αποφασίσει να κλείσει τη γαλλική πρόσβαση σε ρευστότητα. Πουθενά στον ορίζοντα δεν διαφαίνεται ότι κάποια από τις πολιτικές δυνάμεις σκοπεύει να συγκρουστεί με τις πολιτικές λιτότητας στην Ευρωζώνη.
Αλέξ. Αλεξανδρόπουλος  
Διδάσκων στις πολιτικές επιστήμες του London School of Economics
24/4/2017