'Οταν η κορυφαία Μπιενάλε Τέχνης της Βενετίας υποκλίνεται στον Αισχύλο!



Οταν η παρηκμασμένη Ευρώπη κρατά δολίως έξω Σύρους πρόσφυγες και μετανάστες και κρύβεται πίσω από την Ελλάδα... Οταν τα νησιά μας, η Χίος, η Σάμος, η Λέσβος, η Κως και η Λέρος, θυσιάζονται φιλοξενώντας αυτούς τους πρόσφυγες και τους μετανάστες... Η κορυφαία Μπιενάλε Τέχνης της Βενετίας υποκλίνεται στον Αισχύλο. Οταν η χώρα μας, παρά την οικονομική, την προσφυγική, τη μεταναστευτική και εν γένει την ανθρωπιστική κρίση, υπερασπίζεται μόνη της το δικαίωμα στη ζωή του Ξένου, πώς, άραγε, προστατεύεται και προωθείται η ίδια η δημοκρατία στο εσωτερικό των εθνών-κρατών; Στο φόντο τέτοιων θεμελιωδών ερωτημάτων διακρίνουμε ήδη κοινωνικά ερείπια, έκρηξη της ανισότητας, άνοδο της Ακροδεξιάς, διαρκή εξασθένηση της δημοκρατίας και διαρκή παράκαμψη της λαϊκής βούλησης, βλέπουμε χώρες όπου η κρίση και η κατάσταση εξαίρεσης παγιώνονται, παίρνουν ενδημικά χαρακτηριστικά. Μια Ευρώπη στην οποία η ηγεμονεύουσα ελίτ προσκομίζει «πολιτικό εξευτελισμό ολόκληρων λαών», «καταστροφή ολόκληρων γενεών και περιοχών», όπως πικρά είπε ο αφοσιωμένος Ευρωπαίος φιλόσοφος Γιούργκεν Χάμπερμας.

Ξένος, μετανάστης, πρόσφυγας... Πολύς θόρυβος γύρω από αυτές τις μορφές κοινωνικής υπόστασης. Θόρυβος ο οποίος καλύπτει μια ένοχη, εκκωφαντική σιωπή. Αυτή τη σιωπή διαρρηγνύει το έργο του εικαστικού και σκηνοθέτη Γιώργου Δρίβα, επιτρέποντας, μέσω της εργασίας της μορφικής αναζήτησης που επιτελεί, την επαναφορά ενός τεράστιου απωθημένου του ευρωπαϊκού πολιτισμού, επισημαίνει ένας σύγχρονος διανοητής, ο Νίκος Παναγιωτόπουλος, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο κ. Παναγιωτόπουλος είναι ο θεωρητικός της αφηγηματικής εγκατάστασης «Εργαστήριο Διλημμάτων» του κ. Δρίβα, που βασίζεται στην τραγωδία του Αισχύλου «Ικέτιδες».

Η Ελλάδα εκπροσωπείται με το έργο αυτό στη σημαντικότερη και παλαιότερη εικαστική εκδήλωση του κόσμου που πραγματοποιείται στη Βενετία, η οποία άνοιξε τις πύλες της το περασμένο Σάββατο. Μια αφήγηση η οποία επιχειρεί -με αφορμή το δίλημμα που η τραγωδία θέτει μεταξύ της σωτηρίας του Ξένου και της διατήρησης της όποιας ασφάλειας του Εγχώριου- να εκθέσει την αγωνία, την απορία και τη σύγχυση ατόμων και κοινωνικών ομάδων, όταν καλούνται να διαχειρισθούν παρόμοια διλήμματα. Πόσο έτοιμοι είμαστε να αποδεχθούμε στο πολιτικό και κοινωνικό μας σύστημα κάποιον που έξω από αυτό κινδυνεύει με αφανισμό; Και μέχρι πού θα φθάναμε για να τον διασώσουμε;

Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος υπογραμμίζει ότι, σε μια εποχή που, όπως έλεγε ο Αισχύλος, «για τους πρόσφυγες με τρόμο / προμαντεύω ενάντιες μπόρες, / σκληρούς πόνους κι αιματόβρεχτους πολέμους», το έργο του Γιώργου Δρίβα δεν τονίζει μόνο την αναγκαιότητα να επανεξεταστεί το ζήτημα της κοινωνικής θέσης του Ξένου μέσα στις σύγχρονες δημοκρατίες, να κατανοηθούν τα φυσικά και ηθικά μαρτύρια που υφίστανται οι σημερινοί ικέτες, αυτοί που με έναν τρόπο αναπαριστούν αυτό που ο Χάιντεγκερ ονόμαζε «δυνατότητα της αδυνατότητας».
Η αναφορά στην τραγωδία του Αισχύλου «Ικέτιδες» θέτει, εξ αντικειμένου, και το ζήτημα των όρων για τη δυνατότητα συνοχής της Ευρωπαϊκής Ενωσης και του μέλλοντός της.

Η σημερινή Ελλάδα, όπως το αρχαίο Αργος, στο οποίο οι Δαναΐδες Ικέτιδες παρουσιάζονται μετέωρες, πρόσφυγες που ζητούν άσυλο και εξαρτώνται από το περί δικαίου αίσθημα των πολιτών και του βασιλιά του Αργους, είναι μεταξύ αυτών των χωρών που καλούνται να διαχειριστούν ένα πρόβλημα για τη δημιουργία του οποίου δεν ευθύνονται. Και ο ρόλος του Πιλάτου, που φαίνεται να υιοθετούν τα κυρίαρχα ευρωπαϊκά κράτη σε σχέση με το σύγχρονο προσφυγικό ζήτημα που πλήττει την Ευρωπαϊκή Ενωση, καταδεικνύει άλλη μία φορά την απουσία αλληλεγγύης και συνοχής στο εσωτερικό της.

Πράγματι, από το Εργαστήριο διλημμάτων, από αυτό το καφκικό σύμπαν, όπου το υπέρτατο διακύβευμα της ζωής και του θανάτου του «ξένου σώματος» τίθεται, υπό όρους μιας πολύ έντονης ανασφάλειας, από μια εξουσία ικανή να είναι απόλυτη, αναδύεται ένα βαθυστόχαστο ερώτημα που απευθύνεται στον δυτικό ψευδοοικουμενισμό, σε αυτό που ο Πιέρ Μπουρντιέ ονόμαζε «ιμπεριαλισμό του οικουμενικού» -η αντίσταση στον οποίο αποτέλεσε πολλές φορές απλώς τη μάσκα μιας επιστροφής στη σκοταδιστική βία- και του οποίου η Ευρώπη υπήρξε η κατεξοχήν ενσάρκωση: αυτή η «ανορθολογική» κατάσταση, όπως χαρακτηρίζεται συχνά το προσφυγικό ζήτημα σήμερα, δεν είναι εν μέρει το «προϊόν» του δικού μας ορθολογισμού, ενός ορθολογισμού ιμπεριαλιστικού, δεσποτικού και κατακτητικού ή συμβιβαστικού, προστατευτικού και κατασταλτικού, ανάλογα με τους τόπους και τις εποχές;

Η αμηχανία, η ανεπάρκεια, η βιαιότητα, οι αντιφάσεις που χαρακτηρίζουν τις σημερινές διαδικασίες κατανόησης και διαχείρισης αυτού δε του «προϊόντος» προδίδουν το γεγονός ότι σε ορισμένες περιπτώσεις ο οικουμενισμός δεν ήταν και δεν είναι τελικά παρά ένας εθνικισμός, ο οποίος, προκειμένου να επιβληθεί, επικαλείται το οικουμενικό, όπως, λ.χ., τα δικαιώματα του ανθρώπου; Η δομική συλλογική υποκρισία την οποία ενδύονται σήμερα οι λόγοι περί του Ξένου και η απλή αντιστροφή αιτίων (αποικιοκρατισμός και νεοαποικιοκρατισμός, το νέο καθεστώς του παγκόσμιου οικονομικού πεδίου και η παγκοσμιοποίηση των χρηματαγορών, οι νέες μορφές διεθνών σχέσεων κυριαρχίας και ο δυτικός στρατιωτικός παρεμβατισμός...) και αιτιατών, μέσω της οποίας οδηγούμαστε συχνά στο «να κατηγορούμε το θύμα», καταλογίζοντας στη «φύση» του την ευθύνη για τα δεινά που υφίσταται, οδηγεί στην εξής προφανή απόδειξη: Ο σημερινός κυρίαρχος αφηρημένος οικουμενισμός, μέσω του οποίου διαχειριζόμαστε τη θέση και το μέλλον του Ξένου, συμβάλλει στη νομιμοποίηση της κατεστημένης τάξης, της ισχύουσας κατανομής εξουσιών και προνομίων, στην αναπαραγωγή της παραγνώρισης του ιστορικού χαρακτήρα της ύπαρξης του Ξένου, στη διαιώνιση της παράβλεψης των διακριτικών ιδιοτήτων του ως απόρροια μιας συλλογικής και ατομικής ιστορίας που σφραγίζεται από μια σχέση κυριαρχίας μεταξύ κρατών.

Επιχειρώντας να αναδείξει όλες τις διαστάσεις της ύπαρξης του ξένου σώματος, όπως θα έλεγε ο Πιέρ Μπουρντιέ, αυτού του άτοπου, του εκτοπισμένου και του αταξινόμητου, αυτού που δεν είναι ούτε εκεί που θέλει, ούτε εκεί που αναγκάζεται να θέλει, ούτε ακριβώς μαζί με τους Ομοίους, ούτε με τους Αλλους, αυτού που είναι απών-«παρών» στον τόπο καταγωγής και παρών-«απών» στον τόπο υποδοχής, αυτού που βρίσκεται σε εκείνο το «νόθο» σημείο για το οποίο κάνει λόγο ο Πλάτωνας, στο σύνορο ανάμεσα στο κοινωνικό είναι και το μη είναι, στη θέση του εκτοπισμένου με την έννοια του παράταιρου, του μη αποδεκτού και του απόπεμπτου.

Οι συγκρούσεις στο εσωτερικό της αναφορικά με το μείζον ζήτημα της απόφασης για το μέλλον του «ξένου σώματος» και τον τρόπο διαχείρισής του καταδεικνύουν πως η Ευρωπαϊκή Ενωση κινδυνεύει όχι μόνο να πάψει να είναι ευρωπαϊκή, αλλά και να αυτοκαταργηθεί, όσο χτίζεται πάνω σε συσχετισμούς δυνάμεων και απομακρύνεται όλο και περισσότερο από ό,τι πιο ευρωπαϊκό υπάρχει μέσα στον ευρωπαϊκό πολιτισμό, δηλαδή από τον κριτικό, δημιουργικό και ουτοπικό του χαρακτήρα. Και πως, μόνο αν διατηρήσει, μεταξύ άλλων, τον κοσμοπολιτισμό του αιώνα του Διαφωτισμού, τον αυστηρό ορθολογισμό των τελευταίων δεκαετιών του 19ου αιώνα, τη φιλοδοξία χειραφέτησης των πρώτων δεκαετιών του 19ου αιώνα και αν, την ίδια στιγμή, απαλλαγεί από τον δογματισμό και τον φαταλισμό του 20ού αιώνα, ο ευρωπαϊκός πολιτισμός θα προσφέρει στις ευρωπαϊκές κοινωνίες τη δυνατότητα να επιβάλουν οριστικά τόσο στο οικουμενικό να ορίζεται την ίδια τη στιγμή της αμφισβήτησής του, σύμφωνα με την Τζούντιθ Μπάτλερ, όσο και στον δημοκρατικό διάλογο να διενεργείται στη βάση του «a priori Αλλου», όπως θα έλεγε ο Ζιλ Ντελέζ.



21/5/2017


                ΣΧΕΤΙΚΑ    ΚΕΙΜΕΝΑ             
1.
«Εργαστήριο Διλημμάτων»: 
Εγκαίνια για την ελληνική συμμετοχή στη φετινή  Biennale  .

Ενθουσιώδεις ήσαν οι αντιδράσεις όλων όσοι επισκέπτονται το ελληνικό περίπτερο στη φετινή 57η Μπιενάλε Τέχνης της Βενετίας και θαυμάζουν το έργο «Εργαστήριο Διλημμάτων» του Γιώργου Δρίβα, που αποτελεί την ελληνική συμμετοχή στην φημισμένη τούτη παγκόσμια εκδήλωση των εικαστικών. Ιδίως ενθουσιώδεις από το θέμα και πώς το πραγματεύεται ο καλλιτέχνης, συνδέοντας το βίντεο και την εγκατάσταση στον χώρο, με τον λαβύρινθο, που προηγείται της προβολής και κάποιος καλείται να διαβεί.

Ενθουσιώδεις και όσοι επίσημοι κι ειδήμονες παραβρέθηκαν στα χθεσινά του εγκαίνια, τα οποία τίμησε με την παρουσία της κι η υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου.

Απαντώντας σε σχετική ερώτηση του Αθηναϊκού/ Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων για το έργο, η υπουργός τόνισε: «Είναι μία συγκινητική κατάθεση, που σήμερα πιστεύω είναι αυτό που όλοι αναζητούμε στις μεγάλες προκλήσεις και στα μεγάλα περάσματα του σύγχρονου πολιτισμού. Γι’ αυτό, η αφύπνιση της συνείδησης του πολίτη, μέσα από διλήμματα καίρια για την ύπαρξή μας και για το μέλλον μας, για το τι θέλουμε να είμαστε σαν άνθρωποι, σαν κοινωνία, σαν πολιτισμός. Και τα διλήμματα που θέτει αυτή η σπουδαία δουλειά του Δρίβα συνδέει τη σύγχρονη τέχνη με τη μεγάλη και σπουδαία μας κληρονομιά, το αρχαίο δράμα, τις Ικέτιδες του Αισχύλου, που ακριβώς τα ίδια διλήμματα θέτει δυόμιση χιλιάδες χρόνια πριν. Γι’ αυτό αυτή η κατάθεση είναι σημαντική και στον χρόνο και στον τόπο και μας φέρνει αντιμέτωπους με τη δική μας συνειδητή θέση σαν πολίτες του 21ου αιώνα».

Greece Pavilion is opening now with “Laboratory of Dilemmas”, at Giardini #BiennaleArte2017pic.twitter.com/rXZzQCy6fj
— Biennale di Venezia (@la_Biennale) 12 Μαΐου 2017

Σε αντίστοιχη ερώτηση του Αθηναϊκού/ Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων για το εάν και ποια είναι τα διλήμματα που τίθενται ενώπιον της κ. Κονιόρδου σε αυτήν τη νέα θέση που καλείται να υπηρετήσει, της υπουργού, απάντησε: «Μα είναι παρόμοια τα διλήμματα. Είναι να υπηρετήσει κανείς, έναν γνήσιο διάλογο -τουλάχιστον αυτό έχω κάνει εγώ όλα αυτά τα χρόνια σαν ηθοποιός, σαν καλλιτέχνης, το ίδιο συνεχίζω και κάνω από μία άλλη θέση- να υπηρετήσει μία συνύπαρξη αντιθέτων απόψεων και μέσα από τη σύγκρουση των ιδεών να βρίσκει γι’ αυτό που είναι καλό για τους ανθρώπους και γι’ αυτό που προχωράει τον άνθρωπο μέσα στις σημερινές προκλήσεις. Αυτή είναι η δουλειά που υπηρετώ κι από αυτήν τη θέση και δεν είναι εύκολο γιατί ακριβώς όπως κι ο ηγεμόνας, ο βασιλιάς του Άργους βρίσκεται ανάμεσα σε ένα δίλημμα. Οι αποφάσεις είναι πάντα πάρα πολύ δύσκολες, είτε είναι κανείς άτομο, είτε δουλεύει στο συλλογικό επίπεδο».




Από τους μεγάλους χορηγούς της παραγωγής του έργου ήταν και το Ίδρυμα Ωνάση κι η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του. Η υπεύθυνος της Στέγης Αφροδίτη Παναγιωτάκου μίλησε στο Αθηναϊκό/ Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων για τις εντυπώσεις που της άφησε η ελληνική συμμετοχή:

«Κατ ΄αρχάς να πω ότι δεν είναι η πρώτη φορά, είναι ακόμη μία φορά που το Ίδρυμα Ωνάση υποστηρίζει την εθνική συμμετοχή στη Μπιενάλε της Βενετίας. Το Ίδρυμα Ωνάση πάντοτε υποστηρίζει περιεχόμενα και πρόσωπα, δεν είμαστε εδώ επειδή υπήρχε οικονομική ανάγκη να συμπράξουμε με την Πολιτεία προκειμένου να πραγματοποιηθεί η συμμετοχή μας με αυτούς τους τεχνικούς όρους, αλλά κυρίως επειδή είμαστε πολύ κοντά στο περιεχόμενο που επέλεξε ο επιμελητής της έκθεσης Ορέστης Ανδρεαδάκης με τον καλλιτέχνη Γιώργο Δρίβα, με την εμπιστοσύνη που εμπνέει βεβαίως η διευθύντρια του ΕΜΣΤ Κατερίνα Κοσκινά και το Μουσείο γιατί εδώ έχουμε να κάνουμε με μία εγκατάσταση που μας βάζει όλους να σκεφθούμε, κάνει τη δουλειά της, καθότι για εμάς η δουλειά της τέχνης είναι ακριβώς να θέτει τα ερωτήματα που θα μας οδηγήσουν σε μία στάση ζωής που θα μας καθιστά πιο άξιους ως ανθρώπους κι ως πολίτες. Άρα λοιπόν ένα έργο το οποίο ζητεί να θέσουμε στον εαυτό μας το ερώτημα με ποιά κριτήρια αποφασίζουμε τι είναι σημαντικό, με ποιά κριτήρια διαχειριζόμαστε τις δυσκολίες, τις πολιτικές και οικονομικές, αν μη τι άλλο η απάντηση είναι αυτονόητη και για το Ίδρυμα Ωνάση μέσα από τόσα χρόνια, αλλά και για εμάς ως πολίτες, ότι θα πρέπει να είναι ότι στο κέντρο αυτών των απαντήσεων θα πρέπει να είναι ο άνθρωπος».

Στην ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ εάν για την περίπτωση του έργου αυτού για το Ίδρυμα δεν ετέθη κανένα ακριβώς δίλημμα, η κ. Παναγιωτάκου απάντησε: «Μα ακριβώς επειδή ήταν αυτό το θέμα του περιπτέρου δεν υπήρξε κανένα απολύτως δίλημμα. Κι άλλωστε κι η δουλειά που κάνει η Στέγη και το Ίδρυμα στον χώρο του Πολιτισμού, της Παιδείας και της Υγείας αφορά πάντα το πώς αυτά τα τρία μπορούν να λειτουργήσουν ως οχήματα κοινωνικής αλληλεγγύης. Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο. Ας σκεφτόμαστε ότι τίποτα δεν είναι αυτονόητο, ότι η ελευθερία δεν είναι αυτονόητη, η δημοκρατία δεν είναι αυτονόητη κι ας κινούμαστε με άξονα και κριτήριο πάντα τον ανθρωπισμό».

13/5/2017




 2.
57η Διεθνής Καλλιτεχνική Έκθεση της Μπιενάλε Βενετίας 2017.
Το «Εργαστήριο Διλημμάτων» του Γιώργου Δρίβα στη Μπιενάλε Εικαστικών της Βενετίας. 

Άρχισε σήμερα η υλοποίηση του έργου «Εργαστήριο Διλημμάτων», του Γιώργου Δρίβα το οποίο θα αντιπροσωπεύσει την Ελλάδα στην προσεχή Μπιενάλε εικαστικών της Βενετίας. Το έργο αυτό αποτελείται από ένα μεγάλο σκοτεινό λαβύρινθο δύο επιπέδων και μια σειρά από οθόνες οι οποίες θα παρουσιάζουν αποσπάσματα ενός χαμένου ντοκιμαντέρ που βρέθηκε τυχαία πριν από ένα χρόνο στο Μπουένος Άιρες στο Μουσείο Κινηματογράφου της Αργεντινής.

Συνοδεύεται επίσης και από σκηνές μιας ταινίας, η οποία ξαναγυρίζεται σήμερα και πρωταγωνιστούν οι Σαρλότ Ράμπλινγκ, Γιώργος Κοτανίδης, Κόρα Καρβούνη, Πολύδωρος Βογιατζής, Ρένα Κυπριώτη, Πάνης Καλοφωλιάς. Στις οθόνες της εγκατάστασης θα δούμε ακόμη τον Λάζαρο Γεωργακόπουλο.Διευθυντής Φωτογραφίας είναι ο Κλαούντιο Μπολιβάρ, σκηνογράφος ο Ηλίας Λεδάκης, ενδυματολόγος η Εύα Νάθενα, μοντέρ ο Χρήστος Γάκης και οργάνωση παραγωγής η Φένια Κοσοβίτσα.Επιμελητής του έργου είναι ο Ορέστης Ανδρεαδάκης και φορέας υλοποίησης το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Το πρώτο γύρισμα με την Σαρλότ Ράμπλινγκ έγινε σήμερα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Το «Εργαστήριο διλημμάτων» είναι μια αφηγηματική εγκατάσταση, βασισμένη στην τραγωδία του Αισχύλου «Ικέτιδες», η οποία επιχειρεί- με αφορμή το δίλημμα που η τραγωδία θέτει για επιλογή μεταξύ της σωτηρίας του Ξένου και της διατήρησης της όποιας ασφάλειας του Εγχώριου- να εκθέσει την αγωνία, την απορία και την σύγχυση ατόμων και κοινωνικών ομάδων όταν καλούνται να διαχειριστούν παρόμοια διλήμματα.

Ενσωματώνει επίσης και τις έννοιες της αναπαράστασης και της αναπαραγωγής της αλήθειας και του ψέματος.

Οι «Ικέτιδες», του Αισχύλου είναι το πρώτο λογοτεχνικό κείμενο της ιστορίας της ανθρωπότητας που θέτει το ζήτημα του αιτήματος ασύλου από μια διωκόμενη ομάδα ατόμων.

Οι Ικέτιδες του τίτλου φεύγουν από την Αίγυπτο για να αποφύγουν το γάμο με τα πρώτα ξαδέλφια τους και φτάνουν στο Άργος ζητώντας άσυλο από τον βασιλιά της πόλης.

Αυτός αντιμετωπίζει ένα τεράστιο δίλημμα. Αν, δηλαδή βοηθήσει τις ξένες, κινδυνεύει να προκαλέσει στον λαό του αναταραχή, αλλοίωση της –εθνικής, κοινωνικής και θρησκευτικής-φυσιογνωμίας της πόλης και πόλεμο με τους Αιγύπτιους, που θα έρθουν να πάρουν πίσω τις Ικέτιδες. 

Αν, όμως δεν τις βοηθήσει παραβαίνει τους θεοφύλακτους νόμους της Φιλοξενίας και τις αρχές του Δικαίου και του Ανθρωπισμού (έννοιες που μόλις αρχίζουν να αναφαίνονται) και αφήνει τις Ικέτιδες στο έλεος των διωκτών τους, οι οποίοι μπορεί και να τις αφανίσουν.

Στο έργο «Εργαστήριο Διλημμάτων» θα παρουσιαστούν τα διλήμματα της τραγωδίας μέσα από αποσπάσματα ενός ανολοκλήρωτου ντοκιμαντέρ που βρέθηκε τυχαία (found footage) και το οποίο κατέγραφε ένα άγνωστο επιστημονικό πείραμα. 

Το πείραμα αυτό γέννησε στην επιστημονική ομάδα που το σχεδίασε, διλήμματα που θυμίζουν τα διλήμματα των ηρώων της τραγωδίας.

Ωστόσο το πείραμα, για άγνωστους λόγους, δεν ολοκληρώθηκε κι έτσι τα αποσπάσματα του άγνωστου ντοκιμαντέρ αποκαλύπτουν σήμερα για πρώτη φορά τις λεπτομέρειές του, τις ελπίδες του Έλληνα καθηγητή που το εμπνεύστηκε και τις διαφωνίες με τους συνεργάτες του.

Αν οι Ικέτιδες δεν ήταν άνθρωποι αλλά ένας μικρός απειροελάχιστος οργανισμός του Σύμπαντος που κινδύνευε με αφανισμό και ο λαός του Άργους ήταν μία επιστημονική κοινότητα, που έπρεπε να επιτρέψει ή όχι την τοποθέτηση αυτού του οργανισμού σε ένα υπάρχον ασφαλές εργαστηριακό περιβάλλον, πώς θα απαντούσε η επιστήμη στο ερώτημα που θέτει η τραγωδία; 

Αν η σωτηρία κάποιου που κινδυνεύει μπορεί να σημαίνει την αλλοίωση και την  αλλαγή της ζωής μας όπως την ξέρουμε, θα τολμήσουμε να τον σώσουμε;

Ποιο είναι λοιπόν το ίχνος που αφήνει, στο σώμα της Ιστορίας ένα έργο τέχνης το οποίο διασκευάζεται, μεταφράζεται και εν τέλει μεταλλάσσεται  στο διηνεκές; Με ποιον τρόπο γίνεται η πρόσληψή του όταν αυτό έχει πια εξαφανιστεί; Είναι δηλαδή απαραίτητη η φυσική του παρουσία για την ισχυροποίηση και διάχυση των νοημάτων του;

Ήδη από το 1936 ο  Γερμανός φιλόσοφος Βάλτερ Μπένγιαμιν είχε εξετάσει ολόκληρη την διαδικασία της αναπαραγωγής του έργου τέχνης και είχε μιλήσει για την ακύρωση του «εδώ και τώρα» και την μεταφορά του αντίγραφου σε χώρο και χρόνο διαφορετικά από το πρωτότυπο. Έξι δεκαετίες αργότερα, ο Βρετανός συγγραφέας και θεωρητικός Τζον Μπέρτζερ ισχυρίστηκε ότι «η ζωγραφική είναι η επιβεβαίωση του ορατού που μας περιβάλει και που συνέχεια εμφανίζεται και εξαφανίζεται. Χωρίς την εξαφάνιση ίσως να μην υπήρχε κίνητρο να ζωγραφίσει κανείς»   

Αυτή η εξαφάνιση λοιπόν ενός έργου τέχνης και ενός εργαστηριακού επιστημονικού πειράματος (τα οποία βεβαίως εδράζονται πάνω σε ένα κλασικό έργο) κινητοποιεί την εγκατάσταση «Εργαστήριο διλημμάτων».

Με τον τρόπο αυτό τα προβλήματα του έργου του Αισχύλου απεκδύονται των πρόσκαιρων και επιφανειακών πολιτικών και νομικών τους νοημάτων και αποκαλύπτουν τον φιλοσοφικό και θεολογικό τους πυρήνα

01/03/2017