Χαμάς, με το «όπλο παρά πόδα»…


Δεν έλαβε ιδιαίτερη δημοσιότητα μία πολύ σημαντική είδηση για το Παλαιστινιακό ζήτημα. Η ισλαμική Παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς φαίνεται να εγκαταλείπει τον ουτοπικό στόχο της ολοκληρωτικής καταστροφής του Ισραήλ. Όπως αναφέρει έγγραφο της οργάνωσης που δόθηκε στην δημοσιότητα «η ίδρυση ενός κυρίαρχου ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους στα σύνορα του 1967 είναι μια μορφή εθνικής συναίνεσης».

Η αναφορά αυτή είναι πρωτοφανής για μία οργάνωση σαν την Χαμάς, η οποία θεωρείται από πολλές κυβερνήσεις φονταμενταλιστική και τρομοκρατική. Τα σύνορα του 1967 αφορούν την Λωρίδα της Γάζας (συνορεύει με την Αίγυπτο, ελέγχεται από την Χαμάς), την Δυτική Όχθη (συνορεύει με την Ιορδανία, ελέγχεται από την Φατάχ αντίπαλο της Χαμάς) και την Ιερουσαλήμ.
Μετά τον «πόλεμο των 6 ημερών» το 1967 και την ταπεινωτική ήττα των Αραβικών στρατών, οι περιοχές αυτές πέρασαν στο Ισραήλ. Είναι τα κατεχόμενα εδάφη, με τον ντόπιο Παλαιστινιακό πληθυσμό να ζει υπό τραγικές συνθήκες, καθώς το Ισραήλ ακολούθησε στρατηγική μαζικού εποικισμού τους (απαγορεύεται από το διεθνές δίκαιο).
Τα εδάφη αυτά θα αποτελέσουν την βάση για το Παλαιστινιακό κράτος, όταν και αν ιδρυθεί ποτέ. Όπως αναφέρει η ίδια η οργάνωση, η σύγκρουση με το Ισραήλ θα έχει περισσότερο «πολιτική παρά θρησκευτική σημασία». Θυμίζει την τακτική της σιϊτικής Χεζμπολάχ του Λιβάνου που ανάγκασε το Ισραήλ να αποσυρθεί από το νότιο τμήμα που κατείχε για δεκαετίες.

Μονόδρομος ο συμβιβασμός;

  • Η Χαμάς δεν έχει άλλη επιλογή από τον συμβιβασμό. Στην Αίγυπτο το δικτατορικό καθεστώς του στρατάρχη Σίσι καταδιώκει με σφοδρότητα το κόμμα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας (η Χαμάς είχε στενή σχέση με την Αδελφότητα).
  • Οι σχέσεις με τον Άσαντ της Συρίας, παλαιό σύμμαχο της είναι πλέον εχθρικές (τα μέλη της Χαμάς είναι σουνίτες και υποστήριξαν την αντιπολίτευση μόλις άρχισε ο συριακός εμφύλιος).
  • Στο σιϊτικό Ιράν δεν μπορεί να ελπίζει γιατί είναι στενός σύμμαχος του Άσαντ. Εξάλλου το Ιράν δεν είναι αραβική χώρα.

Μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο ο Ερντογάν;

Ο Ερντογάν που τυχοδιωκτικά εμφανίστηκε ως ο νέος προστάτης των Παλαιστινίων (η οργάνωση μετέφερε την έδρα της εδώ και μερικά χρόνια στην Κωνσταντινούπολη και όχι σε πρωτεύουσα της Μέσης Ανατολής) θέλει να βελτιώσει τις σχέσεις του με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ. Είναι δύσκολο ο Τούρκος πρόεδρος να προκαλέσει με προβοκάτσιες όπως είχε κάνει πριν χρόνια με το πλοιάριο «Mavi Marmara.
 Ο Ερντογάν θα επιδιώξει σίγουρα να αναβαθμίσει την θέση του ως ο «γεφυροποιός» μεταξύ της ηγεσίας της Χαμάς και της διεθνούς κοινότητας. Μην έχοντας δεσμούς με τα ριζοσπαστικά κράτη της περιοχής, η Χαμάς εξαρτάται το τελευταίο διάστημα όλο και περισσότερα από τα συντηρητικά κράτη του Κόλπου.
Σύμφωνα με πληροφορίες, αυτά πίεσαν για τον σχετικό συμβιβασμό. Όταν το Ισραήλ βομβάρδιζε μαζικά τα προηγούμενα χρόνια τις θέσεις της Χαμάς στην Γάζα, η σιωπή του Ριάντ και των υπολοίπων ήταν εκκωφαντική. Μοιάζει να λέγανε κρυφά στο Ισραήλ ό,τι έλεγε ο Ιρακινός πρωθυπουργός Νούρι Σάϊντ στον Άγγλο ομόλογο του Ήντεν για τον Αιγύπτιο εθνικιστή ηγέτη Νάσερ στην κρίση του Σουέζ το 1955 «χτύπα τον και χτύπα τον σκληρά»!

Ο αντίκτυπος της εκλογής Τράμπ

Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ υπήρξε επίσης καθοριστική. Ο Τραμπ προεκλογικά δήλωνε πως θα είναι πολύ καλύτερος φίλος του Ισραήλ σε σχέση με τον Ομπάμα. Έφτασε στο σημείο να προτείνει την μεταφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ  από την διεθνώς αναγνωρισμένη πρωτεύουσα Τελ Αβίβ, στην κατεχόμενη Ιερουσαλήμ.
Οι ακραίοι εθνικιστικοί και θρησκευτικοί κύκλοι του Ισραήλ ενθουσιάστηκαν με την ιδέα, καθώς θεωρούν την ιερή πόλη σαν ιστορική πρωτεύουσα τους . Οι  αιφνιδιαστικοί βομβαρδισμοί που ο Τραμπ διέταξε στην Συρία και η «μητέρα των βομβών» που έριξε σε ισλαμιστές αντάρτες στο Αφγανιστάν, σίγουρα προβλημάτισαν την ηγεσία της οργάνωσης.

Μπορεί η Χαμάς να αντέξει την ειρήνη;

Η ειρήνη δεν θα είναι βέβαια εύκολη υπόθεση. Η Χαμάς έχει λαϊκό έρεισμα διότι ιστορικά έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα εκτεταμένο δίκτυο κοινωνικής πολιτικής (ακόμα και νοσοκομεία) στην Γάζα. Δεν είναι σίγουρο ότι το σύνολο των στελεχών της θα δεχτεί την νέα πραγματικότητα που μοιάζει να διαμορφώνεται.
Η διάσπαση της Χαμάς είναι σενάριο που δεν μπορεί να αποκλειστεί. Να επαναληφθεί το φαινόμενο με τον Αμπού Νιντάλ που είχε διαφωνήσει με την μετριοπαθή στροφή του Αραφάτ και είχε συγκροτήσει δικιά του ομάδα με πληθώρα τρομοκρατικών επιθέσεων και δολοφονιών τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 (και στην Ελλάδα). Ακόμα και στελέχη της οργάνωσης του Αραφάτ δολοφονήθηκαν ως προδότες του παλαιστινιακού αγώνα.

Η ισραηλινή προσέγγιση της νέας πραγματικότητας

Επίσης από την άλλη πλευρά η κυβέρνηση του Ισραήλ είναι η πιο ακραία, η πιο εθνικιστική στην νεότερη ιστορία του και είναι δύσκολο να προχωρήσει σε οποιονδήποτε συμβιβασμό. Όταν ο διαβόητος δεξιός πρωθυπουργός, ο στρατηγός Αριέλ Σαρόν είχε δώσει εντολή πριν μερικά χρόνια να αποσυρθούν δια της βίας οι Ισραηλινοί έποικοι από την Γάζα, ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου διαφώνησε και αποχώρησε από το κόμμα του.
Συμμάχησε στην πορεία με τα πιο ακροδεξιά, τα πιο θρησκόληπτα κόμματα του Ισραήλ και κατάφερε να πάρει την εξουσία. Συνεχίζει την πολιτική των εποικισμών στα κατεχόμενα, παραβιάζοντας κάθε έννοια διεθνούς δικαίου.
Εάν η Χαμάς δεν υποστηρίζει πια την θέση «ότι οι σιωνιστές κατακτητές πρέπει να διωχτούν από κάθε εκατοστό των αραβικών εδαφών» θα υπάρξει πεδίο για συνεργασία με την (παγκοσμίως αναγνωρισμένη) ιστορική παλαιστινιακή οργάνωση της Φατάχ στην λύση των δύο κρατών. Μία τέτοια εξέλιξη θα υποχρεώσει την ηγεσία του Ισραήλ να υποχωρήσει από τη θέση υπουργών της (διατυπώθηκε μετά την εκλογή Τραμπ) ότι «ήρθε το τέλος της ιδέας για ανεξάρτητο Παλαιστινιακό κράτος».
 ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΥΚΟΚΑΠΗΣ
17/5/2017