Αφού οι ΗΠΑ κόψουν τον Κουρδικό διάδρομο του Ιράν προς τη θάλασσα, μπορεί να προκύψει νέα ταύτιση συμφερόντων Τουρκίας-ΗΠΑ.



Η διαμάχη Τουρκίας-ΗΠΑ μετά από την αμφιλεγόμενη απόφαση του Προέδρου Donald Trump να εξοπλίσει άμεσα τις δυνάμεις των Συριακών Δυνάμεων Λαϊκής Προστασίας (YPG) έχει επισκιάσει το γεγονός ότι η επέμβαση των ΗΠΑ στη βορειοανατολική Συρία έδωσε πρόσφατα στην Τουρκία ένα σημαντικό στρατηγικό όφελος. Οι ΗΠΑ έχουν αναγκάσει το Ιράν να εγκαταλείψει το σχέδιό του να δημιουργήσει διάδρομο στη Μεσόγειο μέσω της κουρδικής κυριαρχίας της Συρίας κατά μήκος των νότιων συνόρων της Τουρκίας.

Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέφθηκε την Ουάσιγκτον την περασμένη εβδομάδα για να συνεννοηθεί με τον Αμερικανό ομόλογό του για τη μελλοντική στρατηγική συνεργασία στη Συρία και το Ιράκ. Παρά την αποτυχία επίτευξης συναίνεσης για το YPG, η επιβεβαίωση της συνεργασίας των δύο πλευρών για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας μπορεί να αντικατοπτρίζει μια νέα ταύτιση στην επόμενη φάση των εκστρατειών στη Συρία και το Ιράκ.

Λίγο πριν από την επίσκεψη του Ερντογάν, το Ιράν έλαβε τη στρατηγική απόφαση να επαναπροσανατολίσει το συριακό τμήμα του σχεδιαζόμενου διαδρόμου από την Τεχεράνη προς τη Λατάκεια 225 χλμ. πιο νότια για να αποφευχθούν οι συγκεντρώσεις των στρατιωτικών δυνάμεων των ΗΠΑ. Η διαταγή δόθηκε από τον στρατηγό Qassem Soleimani, διοικητή της δύναμης Quds, το υπερπόντιο τμήμα του Σώματος των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης του Ιράν, και τον Χάντι αλ Αμιρί, διοικητή των Χασντ αλ Σαάμπι, του συνασπισμού των ιρακινών πολιτοφυλακών εντός των οποίων κυριαρχούν οι σιίτες.

Αρχίζοντας στο Ιράν και στη συνέχεια διασχίζοντας βορειοδυτικά μέσω εδαφών που ελέγχονται από τα ιρακινά κουρδικά κόμματα που συμμάχησαν με την Τεχεράνη, το Συριακό τμήμα του διαδρόμου Τεχεράνης-Λατάκειας προοριζόταν για να περάσει από τα υπό κουρδικό έλεγχο καντόνια του Qamishli και του Kobane. Για το σκοπό αυτό, το Ιράν ξεκίνησε την κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής από την Τεχεράνη προς το Sanandaj, πρωτεύουσα της κουρδικής επαρχίας του Ιράν που συνορεύει με το Ιράκ. Κατά την επίσκεψή του στην εκστρατεία του Μαρτίου στο Sanandaj, ο πρόεδρος του Ιράν, Χασάν Ρουχάνι, χαρακτήρισε τον σιδηρόδρομο ως ένα από τα σημαντικότερα έργα υποδομής, εξηγώντας στο ακροατήριό του: «Με την επέκταση του σιδηρόδρομου από το Sanandaj στην περιοχή του Κουρδιστάν στο Ιράκ, θα συνδέσουμε το Ιράν Της Μεσογείου μέσω της Συρίας».

Έχοντας κρίσιμη σημασία για την Άγκυρα, η αναδιάταξη του διαδρόμου του Ιράν σημαίνει ότι η Τεχεράνη θα είναι λιγότερο εύκολο να επεκτείνει την ηγεμονία της στις κουρδικές περιοχές της Συρίας.

Ένας διάδρομος προς τη Μεσόγειο μέσω της Συρίας παραμένει ένας ζωτικός στρατηγικός στόχος για το Ιράν, με τους σκληροπυρηνικούς στρατηγιστές της Τεχεράνης να χαρακτηρίζουν τον διάδρομο ως υπαρκτή αναγκαιότητα. Όπως είπε ο Soleimani στον αποθανόντα Ιρακινό πολιτικό Ahmed Chalabi το 2014, «Αν χάσουμε τη Συρία, χάνουμε την Τεχεράνη». Στην εξιστόρηση του Chalabi, ο Soleimani πρόσθεσε: «Θα μετατρέψουμε όλο αυτό το χάος σε μια ευκαιρία».

Αυτή η ευκαιρία έχει έρθει με τη μορφή του συνασπισμού των Χασντ αλ Σαάμπι. Φαινομενικά ένας “ιρακινός” συνασπισμός που περιλαμβάνει τις σουνιτικές και μη μουσουλμανικές πολιτοφυλακές, τον Χασντ αλ Σαάμπι, γνωστό και ως μονάδες λαϊκής κινητοποίησης, κυριαρχείται από σιιτικές πολιτοφυλακές. Αυτές οι πολιτοφυλακές αποτελούν ένα σημαντικό ποσοστό των δυνάμεων που αγωνίζονται για το καθεστώς Μπασάρ αλ-Άσαντ, αλλά υπό τη διεύθυνση του Ιράν.

Για παράδειγμα, η ταξιαρχία του Abu Fadl Al Abbas έχει ενσωματώσει περίπου 10.000 μαχητές στη Συρία, περίπου τα τρία τέταρτα των οποίων είναι Ιρακινοί. Αυτή η ταξιαρχία έχει δημιουργήσει δύο συνδεδεμένες πολιτοφυλακές που αγωνίζονται στη Συρία – η Ταξιαρχία Φατίμα αποτελούμενη από Σιίτες από το Αφγανιστάν και την ταξιαρχία Zaynab αποτελούμενη από Σιίτες από το Πακιστάν. Σφυρηλατημένοι από τη θρησκευτική σύγκρουση στις χώρες τους, αυτές και άλλες σιιτικές πολιτοφυλακές που πολεμούν στη Συρία, κινητοποιούνται από μια πανσιιτική επαναστατική ιδεολογία που ενσαρκώνει την απόλυτη πίστη στον Ανώτατο ηγέτη του Ιράν Αλί Χαμενεί και Σολεϊμάνι. Το 2015, ο ηγέτης των Χασντ Αλ Σαάμπι Hadi al-Amiri ανακήρυξε τον Χαμενεΐ «ηγέτη όχι μόνο για τους Ιρανούς αλλά για το Ισλαμικό έθνος».

Παρά τις σημαντικές διμερείς εμπορικές και ενεργειακές σχέσεις της Τουρκίας με το Ιράν, γίνεται σαφές γιατί ο Ερντογάν, στην τηλεοπτική συνέντευξή του στις 20 Απριλίου στο Αλ Τζαζίρα, περιέγραψε τις Χασντ αλ Σαάμπι ως «τρομοκρατική οργάνωση» και μέρος μιας «πολιτικής Περσικού επεκτατισμού».

Ο διάδρομος της Τεχεράνης εξαρτάται τώρα από τους αντιπροσώπους της που καταλαμβάνουν το ελεγχόμενο από το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε έδαφος στο Tel Afar στο Ιράκ και στην περιοχή Deir ez-Zor στην ανατολική Συρία. Ο διάδρομος της Τεχεράνης επωφελείται επίσης από τον έλεγχο του Sinjar από τον Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK). Για να αναχαιτιστεί αυτή η νέα διαδρομή προς τη θάλασσα, μπορεί να προκύψει μια ταύτιση συμφερόντων, στην οποία η Ουάσιγκτον θα υποστηρίξει μια τουρκική δράση στο Tel Afar και στο Sinjar με αντάλλαγμα την αυξημένη υποστήριξη της Άγκυρας στις επιχειρήσεις των ΗΠΑ.

Micha’el Tanchum – Hurriyet


22/5/2017