Κλειστό πόκερ στο Eurogroup για χρέος και πρωτογενές πλεόνασμα.
«Εάν ο Σόιμπλε μπλοφάρει μέχρι την τελευταία στιγμή, η μπλόφα του δεν πρόκειται να περάσει. Και να ήθελε η Λαγκάρντ να κάνει πίσω, δεν έχει περιθώρια. Είναι πολύ στριμωγμένη από το Συμβούλιο του ΔΝΤ. Τα περισσότερα μέλη του δεν θέλουν τη συμμετοχή στο ελληνικό πρόγραμμα. Γι’ αυτό θα είναι πολύ αυστηροί με την τήρηση των κανόνων όσον αφορά τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Για να πεισθούν, η Λαγκάρντ πρέπει να πάει με πολύ συγκεκριμένες δεσμεύσεις στα χέρια».
Τα παραπάνω λόγια ανήκουν σε κοινοτικό παράγοντα, ο οποίος έχει εικόνα για τις διαπραγματεύσεις που διεξάγονται κυρίως μεταξύ ΔΝΤ και Βερολίνου και οι οποίες θα κρίνουν εάν στο σημερινό Eurogroup θα βγει ή όχι άσπρος καπνός. Αντικείμενο αυτών των διαπραγματεύσεων είναι αφενός ο προσδιορισμός από τώρα των μεσοπρόθεσμων μέτρων για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, αφετέρου ο καθορισμός του ύψους και της διάρκειας του πρωτογενούς πλεονάσματος για μετά το 2018.
Ο ίδιος παράγοντας θεωρεί πως η ψήφιση των προαπαιτούμενων από την ελληνική Βουλή ουσιαστικά οριστικοποιεί την εκταμίευση της δόσης, παρότι το γερμανικό και το ολλανδικό Κοινοβούλιο έχουν θέσει ως όρο τη συμμετοχή του ΔΝΤ. Η εκταμίευση θα καθυστερήσει περίπου ένα μήνα, αλλά δεν πρόκειται να υπάρξει πρόβλημα με την έγκαιρη αποπληρωμή των ελληνικών ομολόγων που έχει στα χέρια της η ΕΚΤ (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) και τα οποία λήγουν τον Ιούλιο (περίπου εφτά δισ ευρώ).
Για την Αθήνα αυτό δεν είναι αρκετό. Επιδιώκει από τώρα προσδιορισμό των μεσοπρόθεσμων μέτρων, κατά τρόπο που να οδηγήσουν σε γενναία ελάφρυνση του χρέους. Στην επιδίωξή της αυτή έχει σύμμαχο το Ταμείο. Χωρίς την πίεση που αυτό ασκεί στο Βερολίνο, η Ευρωζώνη δεν υπήρχε περίπτωση να κάνει ουσιαστικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.
Το «κόκκαλο» και το «ψαχνό»
Από τη στιγμή που υποχώρησε και αποδέχθηκε τα πρόσθετα μέτρα που ζητούσε το ΔΝΤ, η κυβέρνηση Τσίπρα έχει γίνει υπέρμαχος της συμμετοχής του Ταμείου στο ελληνικό πρόγραμμα. Και είναι λογικό. Αφού πλήρωσε τόσο υψηλό τίμημα, θέλει να πάρει και το θετικό, που είναι η απαίτηση της Λαγκάρντ για γενναία ελάφρυνση του χρέους. Ο πρωθυπουργός, μάλιστα, ξεκαθάρισε πως εάν τελικώς το ΔΝΤ δεν συμμετάσχει και δεν εφαρμοσθούν τα μεσοπρόθεσμα, η κυβέρνηση δεν πρόκειται να εφαρμόσει τα πρόσθετα μέτρα που ψήφισε την Πέμπτη.
Η ελάφρυνση του χρέους είναι πολύτιμο όπλο για την κυβέρνηση Τσίπρα, με την έννοια ότι θα το “πουλήσει” επικοινωνιακά για να εξισορροπήσει κάπως το βαρύ πολιτικό-εκλογικό κόστος από τα νέα επώδυνα μέτρα. Ταυτοχρόνως, όμως, είναι και προϋπόθεση για τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα. Αυτή με τη σειρά της είναι προϋπόθεση για την ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, η οποία και θα στείλει το μήνυμα σε επενδυτές και αγορές ότι η χώρα γύρισε σελίδα.
Ο Κερέ (μέλος της εκτελεστικής επιτροπής της ΕΚΤ) ήταν σαφής στην πρόσφατη συνέντευξή του. Για να συζητήσει η ΕΚΤ την ένταξη της Ελλάδας στην ποσοτική χαλάρωση πρέπει να γίνουν τρία βήματα:
- Το πρώτο είναι το αυριανό Eurogroup να καταλήξει σε συμφωνία και για το ζήτημα της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους.
- Το δεύτερο και δεδομένο βήμα είναι ο ESM (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας) να δώσει την έκθεσή του για το κλείσιμο της 2ης αξιολόγησης.
- Το τρίτο βήμα είναι το Συμβούλιο του ΔΝΤ να αποφασίσει τη συμμετοχή στο ελληνικό πρόγραμμα.
Σύμφωνα με καλά ενημερωμένη πηγή, η Λαγκάρντ έχει καταστήσει σαφές στον Σόιμπλε ότι το Ταμείο δεν πρόκειται να συμφωνήσει με μία γενικόλογη απόφαση. Το γεγονός ότι η αντίστοιχη γενικόλογη δέσμευση του Eurogroup το Νοέμβριο του 2012 έμεινε επιταγή χωρίς αντίκρισμα ήταν αιτία που η Λαγκάρντ έγινε στόχος εσωτερικής κριτικής. Κι αυτό, επειδή η ίδια είχε δεσμευθεί στο Συμβούλιο του ΔΝΤ ότι η ελάφρυνση θα γινόταν.
Κατά την ίδια πηγή, η γενική διευθύντρια έχει, επίσης, διαμηνύσει στον Γερμανό υπουργό Οικονομικών ότι η δήλωσή του πως η ελάφρυνση δεν είναι δεδομένη και πως το ζήτημα αυτό θα εξετασθεί μετά το τέλος του 3ου Μνημονίου έχει επιβαρύνει το κλίμα στο ΔΝΤ με αποτέλεσμα να καθιστά δυσκολότερη τη συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα. Όπως μας ειπώθηκε, η κυβέρνηση Τραμπ με δυσκολία και με αυστηρούς όρους έχει συναινέσει στη συμμετοχή του Ταμείου και δεν πρόκειται να κάνει επ’ αυτού εκπτώσεις.
Σύμφωνα με άλλες αξιόπιστες πληροφορίες, στις διαπραγματεύσεις που έχουν γίνει στο Washington Group, η Λαγκάρντ έχει ζητήσει –στο πλαίσιο μίας συνολικότερης πρότασης– το πρωτογενές πλεόνασμα μέχρι το 2022 να πέσει από το 3,5% του ΑΕΠ στο 2,5% και στη συνέχεια να μειώνεται σταδιακά μέχρι το 1%.
Ο Σόιμπλε το απέρριψε, αντιπροτείνοντας μείωση του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα από το 3,5% του ΑΕΠ στο 2,75%, αλλά αυτό να ισχύσει για μία δεκαετία. Με τη σειρά της η γερμανική πρόταση απορρίφθηκε από το ΔΝΤ.
Διαπραγματευτική η γερμανική σκλήρυνση;
Σύμφωνα με γερμανική δημοσιογραφική πηγή η κυβέρνηση Μέρκελ τελικώς θα επιδείξει ευελιξία για να προκύψει συμφωνία. Κατ’ αυτήν την πηγή, μετά τις πρόσφατες εκλογικές επιτυχίες των Χριστιανοδημοκρατών η πολιτική πίεση που ένοιωθε η καγκελάριος έχει αμβλυνθεί, γεγονός που της αφήνει μεγαλύτερα περιθώρια κινήσεων στο ελληνικό μέτωπο.
Άλλοι παράγοντες, ωστόσο, εμφανίζονται πολύ επιφυλακτικοί, υπογραμμίζοντας τη δομική ανελαστικότητα της γερμανικής πλευράς. Πιο συγκεκριμένα, δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο ο Σόιμπλε να τραβήξει το σκοινί τη Δευτέρα, θεωρώντας πως έχει την πολυτέλεια να στείλει την ελληνική εκκρεμότητα στην επόμενη σύνοδο του Eurogroup στα μέσα Ιουνίου.
Είναι αξιοσημείωτο, πάντως, πως πριν τη σύνοδο του Eurogroup τη Δευτέρα θα συνέλθει το Euro Working Group, ενώ πιθανόν να συσκεφθεί και το λεγόμενο Washington Group με αποκλειστικό θέμα το ελληνικό χρέος. Ο Γιούνκερ, πάντως, έχει ξεκαθαρίσει πως επιθυμεί συμφωνία τη Δευτέρα και για τον σκοπό αυτό έχει –σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες– αναλάβει και σχετικές πρωτοβουλίες. Όπως, όμως, ομολογεί και κοινοτικός παράγοντας, η επιρροή της Κομισιόν σ’ αυτό μέτωπο είναι περιορισμένη.
Παρά το γεγονός ότι δεν έχει ακόμα ληφθεί πολιτική απόφαση, σε τεχνικό επίπεδο έχουν στην Ευρωζώνη γίνει αντικείμενο επεξεργασίας διάφορα σενάρια, ώστε το Eurogroup να έχει όλες τις επιλογές στο τραπέζι. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένη πηγή, μάλιστα, ένα από αυτά τα σενάρια, το οποίο έχουν ετοιμάσει τεχνοκράτες από τον ESM και την ΕΚΤ, έχει τεθεί υπόψη και του ΔΝΤ ως ενδεχόμενη βάση συμβιβασμού.
Σύμφωνα με αυτό, προβλέπεται εναλλακτικά εγγύηση, ή πρόωρη αποπληρωμή του ελληνικού χρέους προς το ΔΝΤ. Η πρόωρη αποπληρωμή μπορεί να γίνει με επαναγορά αυτών των δανείων με χρήματα από δύο πηγές:
- Πρώτον, από το αδιάθετο αποθεματικό που προοριζόταν για την ανακεφαλαιοποίηση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος.
- Δεύτερον, από τα σημαντικά κέρδη που αποκομίζουν οι κεντρικές τράπεζες των κρατών-μελών της Ευρωζώνης από την αποπληρωμή των ελληνικών ομολόγων στο άρτιο. Υπενθυμίζουμε ότι η ΕΚΤ είχε αγοράσει αυτά τα ομόλογα από τη δευτερογενή αγορά σε πολύ χαμηλές τιμές.
Οι οφειλές προς το ΔΝΤ ανέρχονται σε 13 δισ ευρώ για το 2019. Το πλεονέκτημα μιας τέτοιας κίνησης είναι ότι τα επιτόκια του ΕSM είναι εμφανώς χαμηλότερα από τα επιτόκια που χρεώνει το Ταμείο και οι προθεσμίες εξόφλησης μεγαλύτερες. Η Ελλάδα έτσι θα απαλλαγεί από βάρος.
Μία τέτοια διευθέτηση θα διευκόλυνε τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα. Αρμόδια πηγή υποστηρίζει ότι ο ESM δεν θα είχε πρόβλημα από μία τέτοια διευθέτηση. Πιθανότατα, άλλωστε, η Ελλάδα δεν θα χρειαστεί όλο το ποσό της δανειακής σύμβασης των 86 δισ ευρώ. Μέχρι σήμερα έχουν εκταμιευθεί 36 δισ.
Επίσης, ο ESM δεν θα είχε πρόβλημα εάν ο χρόνος αποπληρωμής των υφιστάμενων δανείων επιμηκυνόταν κατά 10, 15, 20 ή ακόμη και περισσότερα χρόνια. Το ζήτημα αυτό είναι –σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες– σε ακτίνα συμφωνίας, γεγονός που επίσης διευκολύνει το ΔΝΤ να θεωρήσει το ελληνικό χρέος βιώσιμο.
Δεν ήθελαν να ακούσουν
Δεν ήθελαν να ακούσουν
Μέχρι πρότινος, στη Γερμανία δεν ήθελαν να ακούσουν γι’ αυτά. Σιγά-σιγά, όμως, αρχίζουν αυτά τα σενάρια να συζητούνται. Ο Σόιμπλε, όμως, επιμένει να πετάει την μπάλα μετά το καλοκαίρι του 2018. Από την άλλη, επιμένει για τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, όπως απαιτεί και η Κοινοβουλευτική Ομάδα των Χριστιανοδημοκρατών.
Πάντα σύμφωνα με το ίδιο σενάριο-πρόταση η Ευρωζώνη προσπαθεί να τεκμηριώσει τη χρηματοδοτική βιωσιμότητα της ελληνικής οικονομίας έως το 2025. Εκτιμά πως με την ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης και την έξοδο στην Αγορές, η οικονομία θα εισέλθει σε τροχιά μεγέθυνσης. Με βάση υπολογισμούς επιχειρείται να αποδειχθεί ότι είναι εξασφαλισμένες οι αποπληρωμές του χρέους μέχρι το 2022, για την περίοδο δηλαδή που αναμένεται να ισχύει ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ.
Σύμφωνα με αρμόδια ελληνική πηγή, εάν η Ευρωζώνη εγγυηθεί με κάποιον τρόπο τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας, το ΔΝΤ δεν θα έχει αντίρρηση. Ζητάει, όμως, εάν χρειασθεί, να εκδοθούν ομόλογα με ευρωπαϊκή εγγύηση. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μία έμμεση μορφή ευρωομολόγων, τα οποία ήταν και παραμένουν κόκκινο πανί για τη γερμανική πλευρά.
Το σενάριο που έχουν επεξεργασθεί ο ESM και η ΕΚΤ για αξιοποίηση ευρωομολόγων με σκοπό τη χρηματοδοτική στήριξη του ελληνικού προγράμματος προβλέπει την έκδοση με αποκλειστικό σκοπό τη χρηματοδότηση αποπληρωμών του ελληνικού χρέους. Η εκτίμηση των ειδικών είναι ότι εάν το επιτόκιο είναι ευνοϊκό οι Αγορές θα ανταποκριθούν.
Μία δεύτερη πηγή θα είναι η έκδοση ασφαλών ομολόγων υπό την εποπτεία της ΕΚΤ, ώστε να μην επηρεάζεται η πιστοληπτική αξιολόγηση κάθε δανειζόμενης χώρας-μέλους της Ευρωζώνης. Τέλος, χρήματα μπορούν να αντληθούν με εκδόσεις που θα έχουν σκοπό να μειώσουν το συνολικό χρέος της Ευρωζώνης.
Η τεχνική προετοιμασία για τα παραπάνω έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, αν και είναι πολύ αμφίβολο εάν το Βερολίνο θα ανάψει το πράσινο φως για την υλοποίηση αυτού του σχεδίου. Παρόλα αυτά –σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πληροφορίες– όλα τα παραπάνω έχουν ήδη πάρει έγκριση από το European Systemic Risk Board της ΕΚΤ ως εργαλεία που είναι συμβατά με την νομισματική πολιτική της Ευρωζώνης και με τις ευρωπαϊκές συνθήκες.
22/5/2017
