Putin-Erdogan: Τι σημαίνουν τα περί "ζωνών αποκλιμάκωσης"


Πυρηνική ενέργεια, ναι – ντομάτες, όχι. Η γκάμα των θεμάτων που κάλυψαν οι Vladimir Purtin και Tayyip Erdogan κατά την συνάντησή τους στο Σότσι της Μαύρης Θάλασσας ήταν μεγάλη – με τους δύο ηγέτες να επικεντρώνουν αρχικά τις κοινές δηλώσεις τους σε οικονομικά θέματα, όπου η δυνατότητα συνεργασίας είναι περισσότερο ευχερής, όπως λ.χ. η επένδυση των 22 δισ. δολαρίων στον πυρηνικό σταθμό του Akkuyu ή ο αγωγός φυσικού αερίου South Stream. (Το άνοιγμα, πάλι, της ρωσικής αγοράς στις τουρκικές ντομάτες θα πρέπει να περιμένει, καθώς η Μόσχα εκτιμά ιδιαιτέρως την ανάκτηση εγχώριας αγοράς που πέτυχε στα αγροτικά προϊόντα με τις κυρώσεις εναντίον της Ε.Ε. και της Τουρκίας, ενώ και οι δασμοί που επέβαλε ως απάντηση η Άγκυρα στα σιτηρά εκ Ρωσίας δεν διευκολύνουν την συνεννόηση).

Όμως οι μεγάλες ειδήσεις της τελευταίας εκ των αλλεπάλληλων συναντήσεων Putin-Erdogan προέκυψαν στο πεδίο όπου οι δύο πλευρές κρατούν και τους πιο χαμηλούς τόνους, λόγω των προφανών διαφωνιών τους: την συριακή κρίση. Όμως στο πλαίσιο της "πλήρους αποκατάστασης”, όπως είπε ο Vladimir Putin, των ρωσο-τουρκικών σχέσεων, μετά την περιπέτεια της κατάρριψης του ρωσικού μαχητικού από τουρκικά τον Νοέμβριο 2015, οι δύο ηγέτες είχαν τη δυνατότητα να κάνουν λόγο για κοινές πρωτοβουλίες που, κατά την πληθωρική ρητορική του Erdogan, "μπορούν να αλλάξουν το πρόσωπο της Μέσης Ανατολής”.

Ο λόγος για την πρόταση δημιουργίας στη Συρία "ζωνών αποκλιμάκωσης”, για την προστασία των αμάχων και την διευκόλυνση υλοποίησης της κατάπαυσης του πυρός. Πρόκειται για την οικειοποίηση και μεταστροφή από ρωσικής πλευράς της πάγιας απαίτησης της Άγκυρας να δημιουργηθούν στη Συρία "ασφαλείς ζώνες” (που προφανώς θα είναι και ζώνες απαγόρευσης πτήσεων), σε μία συγκυρία κατά την οποία και ο Donald Trump επανέρχεται όλο και συχνότερα στο θέμα.

Με δεδομένο ότι το τελευταίο διάστημα η ρωσική διπλωματία έχει επιδείξει έντονη δραστηριοποίηση (συνάντηση Lavrov-Tillerson, τηλεφωνική επικοινωνία Putin-Trump, συνάντηση Putin-Merkel, επανέναρξη των συνομιλιών συριακής κυβέρνησης και αντιπολίτευσης στην Αστάνα, με συναναδόχους τη Ρωσία, την Τουρκία και το Ιράν και με αναβαθμισμένη αυτή τη φορά συμμετοχή των ΗΠΑ), γίνεται σαφές ότι η ιδέα των "ζωνών αποκλιμάκωσης” έχει ήδη επαρκώς "ζυμωθεί” στη διεθνή σκηνή. Ωστόσο, πολλές ασάφειες παραμένουν.

Από δημοσιεύματα στο Sputnik και την εφημερίδα al-Masdar γίνεται αντιληπτό ότι η πρόταση αφορά τέσσερα διαφορετικά σημεία στην Συρία, μεταξύ των οποίων και η ζώνη της Ίντλιμπ (όπου δρούν οι προστατευόμενοι της Άγκυρας αντάρτες). Στο εσωτερικό των ζωνών αποκλιμάκωσης θα λειτουργούν κέντρα επιτήρησης, ώστε να αποτρέπονται οι συγκρούσεις των ενόπλων ομάδων, ενώ στην περίμετρό τους θα υπάρχουν σημεία εισόδου ελεγχόμενα από τον συριακό στρατό και τους αντάρτες, ενώ μη κατονομαζόμενες τρίτες χώρες θα προσφέρουν δυνάμεις παρατηρητών.

Η κύρια διαφορά σε σχέση με παλαιότερες προτάσεις είναι ότι οι μεν "ασφαλείς ζώνες” γίνονται αντιληπτές ως μονομερής πρωτοβουλία του διεθνούς παράγοντα, ενώ οι "ζώνες αποκλιμάκωσης” εξακολουθούν να τελούν υπό το συριακό δίκαιο και η συγκρότησή τους αποτελεί τμήμα της διαδικασίας της Αστάνα.

Με αυτή την έννοια, είναι αμφίβολο αν με την πρότασή της η Μόσχα επιδιώκει πραγματικά κάτι περισσότερο από το να κερδηθεί χρόνος απέναντι σε μιαν επαπειλούμενη αμερικανική επέμβαση ή μια μεγάλη αναζωπύρωση των εχθροπραξιών. Διότι, αφενός είναι πολύ αμφίβολο αν θα υπάρξουν κράτη πρόθυμα (και αποδεκτά από τους λοιπούς εμπλεκόμενους) να αποστείλουν την προβλεπόμενη δύναμη παρατηρητών και αφετέρου δεν επιλύεται το πρόβλημα της παρουσίας των χαρακτηρισμένων ως τρομοκρατικών οργανώσεων όπως το Μέτωπο al-Nusra, που δεσπόζει στις τέσσερις συγκεκριμένες περιοχές. Ήδη από την αποτυχημένη κατάπαυση του πυρός που προέκυψε τον περασμένο Σεπτέμβριο με συμφωνία Kerry-Lavrov η Μόσχα επιχειρεί ματαίως να επιτύχει μια διεθνή συναίνεση στο ζήτημα του επί του εδάφους διαχωρισμού των ανταρτών από τις τρομοκρατικές οργανώσεις.

Στοιχεία "θεατρικότητας” θα πρέπει ωστόσο να αναγνωρίσουμε και στο έτερο γεωπολιτικής σημασίας θέμα που συζητήθηκε στο Σότσι: την προμήθεια από την Τουρκία συστοιχιών του ρωσικού αντιπυραυλικού-αντιαεροπορικού συστήματος S-400. Ήδη την Παρασκευή ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Mevlut Cavusoglu είχε σπεύσει να προαναγγείλει συμφωνία επί της αρχής για το ντηλ το οποίο θα οριστικοποιούνταν στην συνάντηση Putin-Erdogan. Αντ' αυτού, από τον εκπρόσωπο του Κρεμλίνου Dimitri Peskov έγινε γνωστό ότι "το θέμα εθίγη” σε "θετικό πνεύμα” - συνεπώς η ώρα των αποφάσεων δεν έχει έρθει ακόμη.

Το να προμηθεύσει η Ρωσία με S-400 τη χώρα με τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ είναι συζητήσιμο εγχείρημα: ενδεχομένως αποτυπώνει εκτιμήσεις της Μόσχας ότι η Τουρκία προορίζεται να διεκδικήσει έναντι της Δύσης μια στρατηγική αυτονομία, την οποία η ρωσική πλευρά έχει κάθε λόγο να ενθαρρύνει. Η δε προμήθεια ενός συστήματος μη συμβατού με τα εν χρήσει στο ΝΑΤΟ δημιουργεί αντικειμενικά ρήγμα στην αμερικανική αντιπυραυλική ασπίδα, το οποίο και θα μπορούσε να διευρύνει η επιθυμία γειτονικών προς την Τουρκία κρατών να προβούν επίσης, για λόγους εξισορρόπησης, στην απόκτηση S-400.

Από την άλλη πλευρά, όμως, η ειλικρίνεια των συναλλασσομένων δεν είναι δεδομένη. Ούτε η Ρωσία είναι βέβαιο ότι πραγματικά αναλαμβάνει το ρίσκο, όσο και αν διπλωματικά το συζητά με την Τουρκία, ούτε η Άγκυρα είναι βέβαιο ότι όντως ενδιαφέρεται. Πρόσφατοι είναι οι ελιγμοί της του 2013 όταν προς αναστάτωση του ΝΑΤΟ δήλωνε ότι θα προμηθευτεί κινεζικό αντιαεροπορικό σύστημα, μόνο και μόνο για να αναβαθμίσει τις απαιτήσεις της προς τους Δυτικούς πραγματικούς συνομιλητές της.

Του Κώστα Ράπτη
4/5/2017



             ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ             

1.
Ο εφιάλτης επιστρέφει:
Ερντογάν και Πούτιν χτίζουν πυρηνικό σταθμό στη σεισμογενή Τουρκία (Video)

Ο «εφιάλτης» του πυρηνικού σταθμού στο Ακούγιου επιστρέφει με τις «ευλογίες» του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν και του Τούρκου ομόλογού του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Η καταλληλότητα της περιοχής έχει γίνει πολλές φορές αντικείμενο συζήτησης αφού τη διαπερνά ένα ενεργό σεισμικό ρήγμα, με καταστροφικό παρελθόν και η κατασκευή ενός πυρηνικού σταθμούς συνολικής ισχύος 1.600 μεγαβάτ αποτελεί το «κερασάκι στην τούρτα».

Στο παρελθόν, η Ελλάδα έχει πραγματοποιήσει κινήσεις απέναντι στις ΗΠΑ και την Γερμανία, προσπαθώντας να περιοριστούν οι πυρηνικές φιλοδοξίες της Τουρκίας.

Ωστόσο, δεν υπήρξε κάποια ανταπόκριση στις ελληνικές ανησυχίες.

Η κατασκευή του σταθμού δρομολογήθηκε κατά τη διάρκεια της συνάντησης Ερντογάν – Πούτιν. Σύμφωνα με τον Τούρκο υπουργό Οικονομικών, Νιχάτ Ζεϋμπεκτσί, μέσα σε ένα μήνα, το αργότερο, θα ξεκινήσει η κατασκευή του πυρηνικού σταθμού στο Άκκουγιου της Τουρκίας από τις ρωσικές κατασκευαστικές εταιρείες.

Η ανακοίνωση γίνεται μία ημέρα μετά τη συνάντηση των δύο ανδρών στο Κρεμλίνο και αποτελεί ‘στρατηγική και πρωτεύουσα επένδυση’ για την Τουρκία, σύμφωνα με όσα μεταδίδει η ανταποκρίτρια του ΑΝΤ1, Μαρία Ζαχαράκη.

Παρά τη συμφωνία για την κατασκευή του Ακούγιου το 2010, η διαδικασία «πάγωσε» μετά την κατάρριψη του ρωσικού Σουκόι το Νοέμβριο του 2015 από τουρκικά μαχητικά στα σύνορα με τη Συρία.

Ωστόσο, μετά τη δήλωση του Ρώσου προέδρου στην κοινή συνέντευξη τύπου με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ότι οι σχέσεις έχουν αποκατασταθεί πλήρως, ξεκίνησαν οι διαδικασίες για την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού, του πρώτου που θα αποκτήσει η Τουρκία.

Η κατασκευή του θα κοστίσει περίπου 22 δισ. δολάρια και το έργο θα επιβλέπει 100% ρωσική εταιρεία.




2.
Η Ρωσία θα βοηθήσει τον Ερντογάν στην κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου σε σεισμογενή παραλιακή περιοχή
Ανησυχία προκάλεσε η είδηση ότι στην ατζέντα της πρόσφατης συνάντησης Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν-Βλάντιμιρ Πούτιν στο Σότσι ήταν και η κατασκευή πυρηνικού σταθμού στο Ακουγιού της Τουρκίας.
Σύμφωνα με τον «ΑΝΤ1», ο Τούρκος υπουργός Οικονομικών, Νιχάτ Ζεϋμπεκτσί, δήλωσε ότι η κατασκευή του πυρηνικού σταθμού συνολικής ισχύος 1.600 μεγαβάτ  θα ξεκινήσει μέσα σε ένα μήνα από ρωσικές κατασκευαστικές εταιρείες. Η κατασκευή θα κοστίσει 22 δισ. δολάρια και το έργο θα επιβλέπει ρωσική εταιρεία.
Αυτό που προκαλεί ανησυχία είναι το γεγονός ότι ο σταθμός θα χτιστεί πάνω σε ένα ρήγμα με καταστροφικό παρελθόν, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο ολόκληρη την Μεσόγειο. Στο παρελθόν, η Ελλάδα είχε προβεί σε σειρά διαβημάτων τόσο προς τις ΗΠΑ, όσο και προς την Γερμανία, σε μια προσπάθεια να περιοριστούν οι πυρηνικές φιλοδοξίες της Τουρκίας. 
Σύμφωνα με το «Βήμα», το πρώτο μεγάλο σεισμικό πρόβλημα για την περιοχή του Ακούγιου ανακύπτει από το ρήγμα του Ετσέμις, το οποίο βρίσκεται σε απόσταση μόλις 25 χιλιομέτρων από το σημείο που έχει επιλεγεί. Το ρήγμα αυτό είναι ικανό να προκαλέσει σεισμούς έως και 8 βαθμών Ρίχτερ.
Τα τοπικά προβλήματα συμπληρώνονται και από τη δραστηριότητα του γειτονικού ρήγματος στη γραμμή Μίσις - Τσεϊχάν, με μήκος αρκετό για να προκαλέσει σεισμούς της τάξεως των 6,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Αλλωστε μόλις προ έτους, τον Ιούνιο του 1998, έδωσε έναν σεισμό 6,2 βαθμών που προκάλεσε μεγάλες ζημιές στα Αδανα, στο Τσεϊχάν και σε άλλες πόλεις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εκτιμήσεις των ειδικών επιστημόνων συγκλίνουν στην άποψη ότι ένας σεισμός μεγάλου μεγέθους (μεγαλύτερου των 6,5 βαθμών) είναι απολύτως πιθανός μέσα στα αμέσως επόμενα χρόνια. 
Τέλος, να αναφέρουμε ότι ανησυχία προκαλεί και το γεγονός ότι θα δοθεί η δυνατότητα στην Τουρκία να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και να εξελιχθεί σε μια μεγάλη πυρηνική δύναμη.
4/5/2017
http://www.huffingtonpost.gr/2017/05/04/diethnes-russia-erdogan-pyrinika-turkia_n_16411184.html?utm_hp_ref=greece