Το αδιέξοδο της Ουάσινγκτον στην Συρία.


 Η νίκη εναντίον του ISIS σημαίνει να ξεριζωθεί η οργάνωση από την κεντρική της επικράτεια, να εξουδετερωθεί η απειλή που αντιπροσωπεύει για την περιφερειακή τάξη, να διαταραχθεί η ικανότητά της για εξωτερικές επιχειρήσεις και στην συνέχεια, ιδανικά, να αποχωρήσουν οι ΗΠΑ με τρόπο που όλα αυτά να μην εκραγούν.


Η νίκη θα διαρκέσει μόνο εάν οι ΗΠΑ παραμείνουν

Στις 4 Ιουλίου, οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (Syrian Democratic Forces, SDF) στις οποίες κυριαρχούν οι Κούρδοι, υποστηριζόμενες από την συμμαχία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ κατά του Ισλαμικού Κράτους [2] (επίσης γνωστού ως ISIS), μπήκε στην Παλιά Πόλη της Raqqa [3], την de facto πρωτεύουσα του τζιχαντιστικού ψευδοκράτους στην Συρία. Παρ΄ όλο που οι συγκρούσεις στην Raqqa θα συνεχίσουν να είναι μια αιματηρή υπόθεση, όταν τελειώσουν, η μάχη θα αποτελεί το επιστέγασμα της επιτυχημένης και πολυετούς συνεργασίας μεταξύ της υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συμμαχίας και των SDF.

Στρατόπεδο για εκτοπισμένους από τις μάχες στην Raqqa της Συρίας, Ιούλιος του 2017. GORAN TOMASEVIC / REUTERS 

Αλλά η μάχη κατά του ISIS δεν θα τελειώσει [4] με την απελευθέρωση της Raqqa, ούτε και οι δεσμεύσεις των Ηνωμένων Πολιτειών στην Συρία [5]. Η προσέγγιση της Ουάσινγκτον στην καταπολέμηση του ISIS στην Συρία -και ιδιαίτερα στον τοπικό κουρδικό εταίρο που επέλεξε- έχει δώσει μια νίκη που μπορεί να διαρκέσει μόνο όσο παραμένουν [εκεί] οι Ηνωμένες Πολιτείες. Αν κοιτάξει κανείς πέρα από την Raqqa και την άμεση εκστρατεία εναντίον του ISIS, η μεγαλύτερη στρατηγική εικόνα είναι ανησυχητική: Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν στηθεί για μια επ' αόριστον παρουσία στην βορειοανατολική Συρία, στη μέση μιας άναρχης και εχθρικής περιοχής, χωρίς προφανή τρόπο να αποχωρήσουν.

ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ

Οι SDF είναι μια συριακή δύναμη υπό την καθοδήγηση των Μονάδων Προστασίας του Κουρδικού Λαού (YPG), με τις οποίες ο συνασπισμός συνήψε μια τακτική συνεργασία εναντίον του ISIS το 2014. Το 2015, ο αμερικανικός στρατός βοήθησε να επανονομαστούν οι YPG [6] και οι μικρότεροι σύμμαχοί του ως «SDF», προφανώς προκειμένου να εμφανιστεί η ομάδα ως ένα ελαφρώς λιγότερο αμφιλεγόμενο πακέτο. Οι YPG είναι στενά συνδεδεμένες με το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (PKK), το οποίο διεξάγει μια δεκαετή εξέγερση στην γειτονική Τουρκία, σύμμαχο της Ουάσινγκτον στο ΝΑΤΟ. Επιπλέον, οι YPG και το πολιτικό παράλληλό τους, το Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (PYD), διασπείρονται παντού με στελέχη εκπαιδευμένα από το PKK [7]. Αυτό δεν έχει διαλάθει της προσοχής της Τουρκίας, η οποία βλέπει τα PYD-YPG ως συριακή θυγατρική του ΡΚΚ. Από το 2014, η Άγκυρα παρακολουθούσε με ανησυχία την εδαφική και αριθμητική επέκταση της οργάνωσης, ακόμα κι όταν μαχόταν με μια αναζωπυρωμένη εξέγερση του ΡΚΚ στην Τουρκία.

Η κυβέρνηση Ομπάμα, σε ένα αντιστάθμισμα προς την Τουρκία, επέμενε ότι παρείχε όπλα μόνο στα μη αμφισβητούμενα αραβικά στοιχεία των SDF [8]. Η Τουρκία δεν ήταν ικανοποιημένη -τόσο οι Αμερικανοί όσο και οι Τούρκοι αξιωματούχοι κατανοούσαν ότι αυτές οι αραβικές μονάδες λειτουργούσαν ως βοηθητικές για τον πυρήνα των YPG στις SDF. Στην συνέχεια, τον Μάιο, η διοίκηση του Trump ανακοίνωσε ότι θα εξοπλίσει τις YPG άμεσα [9] στον αγώνα τους για την Raqqa.

Η συνεργασία της Ουάσιγκτον με τις YPG ήταν λειτουργική: Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι στην Συρία για να εξοντώσουν το ISIS και οι YPG είναι εξαιρετικές στο να εξοντώνουν το ISIS. Είναι μια στρατιωτική δύναμη με κίνητρα, συνεκτική και αξιόπιστη. Οι εναλλακτικές λύσεις, περιλαμβανομένων εκείνων που επέλεξε η Τουρκία [10] στην πορεία προς την μάχη για την Raqqa, δεν ήταν.

Αλλά δεν υπάρχει καμία σαφήνεια σχετικά με το τι θα κάνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες όταν θα έχει συντελεστεί η εξόντωση και τι θα συμβεί με την συνεργασία τους με τις YPG. Κατά την διάρκεια μιας συζήτησης περί αμερικανικών και τουρκικών σχέσεων [11] τον Μάιο, ο αξιωματούχος του υπουργείου Εξωτερικών, Jonathan Cohen, περιέγραψε την σχέση της Ουάσιγκτον με τις YPG ως «προσωρινή, συναλλακτική και σε επίπεδο τακτικής». Τον Ιούνιο, η εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών, Heather Nauert, ήταν μη δεσμευτική [12], λέγοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είδαν τις SDF ως την «καλύτερη δύναμη για να αναλάβει τον έλεγχο της Raqqa» ενώ ταυτόχρονα αρνήθηκε «να χαρακτηρίσει ή να μπει σε υποθέσεις για το μέλλον». Ο υπουργός Άμυνας, Jim Mattis, έδωσε μικτά μηνύματα [13] για το εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεχίσουν να εξοπλίζουν τις YPG μετά την Raqqa.

Μέχρι στιγμής, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πραγματοποιήσει μια περιορισμένη επένδυση [14] στον προγραμματισμό σταθεροποίησης σε περιοχές του ISIS που ανακαταλαμβάνονται από τις SDF [15]. Ωστόσο, Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν επίσης επιμείνει ότι δεν θα επενδύσουν σε μεγάλης κλίμακας ανασυγκρότηση [16] ή οικοδόμηση έθνους -όχι χωρίς μια αξιόπιστη πολιτική διευθέτηση στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας που θα μετατρέψει το καθεστώς του προέδρου Μπασάρ αλ-Ασαντ σε έναν αποδεκτό κρατικό εταίρο.

Αυτό το είδος εθνικής διευθέτησης δεν προβλέπεται [17], κάτι που αφήνει την Ουάσιγκτον με απωθητικές επιλογές.

Μαχητές των YPG στην Raqqa, τον Ιούλιο του 2017. 
GORAN TOMASEVIC / REUTERS

ΜΙΑ ΟΔΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ;

Οι Ηνωμένες Πολιτείες σκοπεύουν να νικήσουν το ISIS, όχι για να προωθήσουν ένα πολιτικό σχέδιο των PYD ή να αναλάβουν μόνιμη κατοχή σε τμήμα της Συρίας. Ωστόσο, η Ουάσινγκτον φαινομενικά δεν μπορεί να δηλώσει τη νίκη και να φύγει. Εάν ολοκληρώσει απότομα την μάχη εναντίον του ISIS και αποχωρήσει από την βορειοανατολική Συρία, η Τουρκία θα επιτεθεί -ή τουλάχιστον αυτό μου είπαν Τούρκοι αξιωματούχοι [18]. Η προκύπτουσα δίνη θα έπληττε τόσο την Τουρκία όσο και τις YPG. Ένα τέτοιο χάος θα έδινε σχεδόν σίγουρα στο ISIS την ευκαιρία να ανακτήσει [εδάφη] και να αντιστρέψει τα κέρδη της υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συμμαχίας.

Είναι δυνατόν να φανταστούμε μια συμφωνία -μια διευθέτηση μεταξύ του καθεστώτος Assad και του PYD- που θα μπορούσε να φέρει τις σχετικές συριακές και περιφερειακές δυνάμεις σε μια τραχιά ισορροπία και να επιτρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες να εξέλθουν. Το PYD, σε αντίθεση με την επαναστατική αντιπολίτευση της Συρίας, έχει θέσει εσκεμμένα τις πολιτικές του φιλοδοξίες κάτω από το όριο της αλλαγής καθεστώτος. Ως αποτέλεσμα, αυτό και το καθεστώς Assad διατήρησαν μια τεταμένη αλλά λειτουργική σχέση και οι κουρδικές και ελεγχόμενες από το καθεστώς περιοχές παρέμειναν θεσμικά και οικονομικά αλληλένδετες.

Θεωρητικά, οι θέσεις του καθεστώτος του Assad, του PYD και της Τουρκίας θα μπορούσαν να εναρμονισθούν σε μεγάλο βαθμό μέσω μιας συμφωνίας καθεστώτος-PYD που θα διατηρούσε κάποια τοπική αυτονομία στις κουρδικές περιοχές, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας και επαναφέροντας αρκετή κεντρική κρατική κυριαρχία για να καθησυχάσει τους φόβους της Τουρκίας. Ακόμη και αν η Τουρκία εξακολουθούσε να αντιτίθεται, η συμφωνία θα μπορούσε να δημιουργήσει μια κοινή συριακή-ρωσική δύναμη στα σύνορα με την Τουρκία, στην οποία η Τουρκία δεν θα ήθελε να επιτεθεί.

Στην πράξη, ωστόσο, αυτό φαίνεται απίθανο βραχυπρόθεσμα. H ισχύουσα ύφεση στις σχέσεις καθεστώτος-PYD απέχει πολύ από μια πιο ουσιαστική και πλήρη συμφωνία. Κούρδοι αξιωματούχοι μού είπαν ότι οι υποστηριζόμενες από την Ρωσία διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο μερών δεν έχουν καταλήξει πουθενά. Κατηγορούσαν το καθεστώς Assad που ακόμα και μετά από έξι χρόνια πολέμου εξακολουθεί να είναι μαξιμαλιστικό και παράλογο [19] και αρνείται να αναγνωρίσει αυτά που [οι Κούρδοι] θεωρούν ως «τα δικαιώματά τους». Αλλά και το PYD δεν είναι πρόθυμο να συμβιβαστεί και φαίνεται απίθανο να κάνει δύσκολες επιλογές όσο υποστηρίζεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Επιπλέον, στο εσωτερικό της κυβέρνησης των ΗΠΑ, δεν υπάρχει όρεξη για μεσολάβηση για μια συμφωνία μεταξύ PYD και Δαμασκού, η οποία εξακολουθεί να θεωρείται τοξική και φιλική προς το Ιράν. Επιπλέον, η επιστροφή του κρατικού ελέγχου στα βορειοανατολικά της Συρίας θα ήταν πιθανώς ασυμβίβαστη με την εκστρατεία κατά του ISIS που διεξάγεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, και η οποία θα βασίζεται στην δυνατότητα των Ειδικών Δυνάμεων των ΗΠΑ να εγκαθιστούν βάσεις και να επιχειρούν ελεύθερα στην περιοχή. Και η υποστήριξη των ΗΠΑ προς τις YPG βοήθησε να ενθαρρυνθούν στο να αποκρούσουν τα ιρανικά ανοίγματα, εμποδίζοντας την Τεχεράνη να δημιουργήσει έναν εφοδιαστικό διάδρομο από το Ιράκ προς την Συρία και τον Λίβανο μέσω της Κουρδικής βορειοανατολικής Συρίας.

Όμως, η απουσία συμφωνίας πιθανόν σημαίνει μια ατελείωτη και αμετάβλητη παρουσία των ΗΠΑ στην βορειοανατολική Συρία -έναν de facto διχασμό που θα κρατήσει την Συρία και τους γείτονές της μετέωρους. Σε αυτό το σενάριο, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα γίνουν εγγυητές ενός ημίσεως κράτους Κούρδων της Συρίας που διαταράσσει και δημιουργεί αστάθεια στα πάντα γύρω του. Αυτό το κράτος θα είχε ελάχιστα λειτουργικούς, υποστηριζόμενους από τις ΗΠΑ θεσμούς και υπηρεσίες, αλλά πολύ λίγες επενδύσεις για να αναπτυχθεί και να ευημερήσει. Θα του έλλειπαν ανοικτοί, λειτουργικοί οικονομικοί δεσμοί με τους γείτονές του, συμπεριλαμβανομένου του ιρακινού Κουρδιστάν. Για να διατηρήσει την περιφερειακή ειρήνη, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να απευθύνει έκκληση στο ΡΚΚ να μην επιτεθεί στην Τουρκία, η οποία με την σειρά της θα είναι μόνιμα σε ανησυχία, ακόμη και αν η παρουσία των Ηνωμένων Πολιτειών την αποθάρρυνε να παρεμβαίνει στην βορειοανατολική Συρία. Ωστόσο, όπως με προειδοποίησε ένας Τούρκος αξιωματούχος, εάν και όταν το PKK ή οι παραφυάδες του προχωρήσουν σε μια μεγάλη επίθεση στην Τουρκία, η Τουρκία θα ανταποκριθεί βομβαρδίζοντας στόχους των YPG στο εσωτερικό της Συρίας. Και τελικά, η Άγκυρα φαίνεται πιθανό να τραυματίσει ή να σκοτώσει κατά τύχην Αμερικανούς που βρίσκονται μαζί με το PYD ή τις YPG, απειλώντας την αμερικανο-τουρκική συμμαχία και προκαλώντας απώλεια αμερικανικών ζωών.

ΑΔΙΕΞΟΔΟ

Σε αυτό το σημείο, ένας τέτοιος διαχωρισμός μπορεί να είναι το καλύτερο διαθέσιμο αποτέλεσμα. Αλλά με οποιοδήποτε αντικειμενικό κριτήριο, δεν είναι καλό.

Σε συνεργασία με τις YPG, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μπει σε ένα στρατηγικό αδιέξοδο. Πρέπει να ψάξουν για μια διέξοδο. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να διερευνήσουν σοβαρά τον πιθανό συντονισμό με την Ρωσία. Κούρδοι αξιωματούχοι μου είπαν ότι η Ρωσία προσπαθεί ήδη να στηριχθεί στις YPG για να επιτρέψουν στο καθεστώς να επιστρέψει σε μεγαλύτερο βαθμό [20] σε έναν βορειοδυτικό κουρδικό θύλακα έξω από την προστατευτική ομπρέλα των Ηνωμένων Πολιτειών. Στα βορειοανατολικά, η Ρωσία μπορεί να βοηθήσει να φέρει το καθεστώς και τις YPG σε έναν αμοιβαία δυσάρεστο αλλά χρήσιμο συμβιβασμό, για τον οποίο η Ρωσία θα μπορούσε να λειτουργήσει ως εγγυητής.

Η νίκη εναντίον του ISIS σημαίνει να ξεριζωθεί η οργάνωση από την κεντρική της επικράτεια, να εξουδετερωθεί η απειλή που αντιπροσωπεύει για την περιφερειακή τάξη, να διαταραχθεί η ικανότητά της για εξωτερικές επιχειρήσεις και στην συνέχεια, ιδανικά, να αποχωρήσουν [οι ΗΠΑ] με τρόπο που όλα αυτά να μην εκραγούν.

Η Ουάσιγκτον πρέπει να αρχίσει να διαμορφώνει μια στρατηγική εξόδου από την βορειοανατολική Συρία. Χωρίς μια τέτοια [στρατηγική], η διατήρηση της νίκης επί του ISIS μπορεί να σημαίνει την έγχυση στρατευμάτων, πόρων και αξιοπιστίας των ΗΠΑ σε μια μαύρη τρύπα περιφερειακής αστάθειας, φαινομενικά για πάντα.


Στα αγγλικά:

Σύνδεσμοι:
[1] https://twitter.com/AbuJamajem
[2] https://www.foreignaffairs.com/tags/isis
[3] https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-raqqa-idUSKBN19P1G4
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2017-02-01/isis-new-frontier
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2017-06-03/scramble-easter...
[6] https://www.nytimes.com/2015/11/03/world/middleeast/new-us-backed-allian...
[7] https://www.crisisgroup.org/middle-east-north-africa/eastern-mediterrane...
[8] http://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-usa-idUSKCN0S61UN...
[9] http://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-usa-kurds-idUSKBN18525V
[10] https://foreignpolicy.com/2017/05/12/the-united-states-and-turkey-are-on...
[11] http://www.mei.edu/events/tensions-us-turkish-relations
[12] https://www.state.gov/r/pa/prs/dpb/2017/06/272114.htm
[13] https://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-syria-mattis-idUSKBN19...
[14] https://www.nytimes.com/2017/06/22/us/politics/syria-trump-civilian-huma...
[15] https://www.nytimes.com/2017/07/01/world/middleeast/syria-raqqa-tabqa.ht...
[16] https://www.defense.gov/News/Transcripts/Transcript-View/Article/1188225...
[17] https://tcf.org/content/report/geneva-peace-talks-wont-solve-syria/
[18] https://tcf.org/content/report/turkeys-turkey-first-syria-policy/
[19] https://foreignpolicy.com/2016/11/22/assad-will-talk-but-he-wont-negotiate/
[20] http://demokrasi3.com/2017/07/05/rusya-kendi-kuyusunu-kaziyor/

ΠΗΓΗ:

  συγγραφέας και αναλυτής και συνεργάτης του The Century Foundation , με έδρα του την Βηρυτό. Έχει γράψει εκτενώς για τον πόλεμο στην Συρία. Μπορείτε να τον ακολουθείτε στο Twitter στο @AbuJamajem [1].

19//7/2017