'Όλα τα πήρε το καλοκαίρι...


 
Ν.Λύτρας

   Το καλοκαίρι   

    στη λογοτεχνία.  
Ευτυχία του συγγραφέα είναι η σκέψη που μπορεί ολάκερη να γίνει αίσθημα, το αίσθημα που ολάκερο μπορεί να γίνει σκέψη.
γράφοντάς τα αυτά ο Τόμας Μαν στη νουβέλα του «Θάνατος στη Βενετία» εξέφρασε έναν τύπο συγγραφέα κατ' εξοχήν μεσογειακό. Ο πρωταγωνιστής του στην παραπάνω νουβέλα, συγγραφέας Γκούσταβ Ασενμπαχ, περιμένοντας μια μέρα σε μια στάση του τραμ βλέπει απέναντί του έναν παράξενο άνθρωπο που εντελώς ανεξήγητα του γεννά την επιθυμία να βρεθεί αλλού. Ο Ασενμπαχ πάει κατακαλόκαιρο στη Βενετία να συναντήσει το ένοχο, βίαιο και σιωπηλό πάθος ­ και μαζί μ' αυτό τον εκτυφλωτικό ήλιο, το απόλυτο φως της Μεσογείου που θα «κάψει» τον συγγραφέα του Βορρά.
Ο Θεός με τα φλογερά μάγουλα οδηγούσε καθημερινά το πυρωμένο τέθριππο άρμα του στις στράτες του ουρανού, και τα χρυσά δακτυλίδια της κόμης του ανεμίζανε στον ανατολικό άνεμο, που φυσούσε εκείνη την ώρα. Μια κατάλευκη μεταξένια λαμπράδα σκέπαζε από άκρη σε άκρη το πέλαγο, που κυμάτιζε νωχελικά. Η άμμος λαμπύριζε. Κάτω από τον ασημογάλαζο κρεμάμενο αιθέρα, βυσσινιές τέντες απλώνονταν μπροστά στις καμπίνες, και όλοι περνούσαν τις ώρες του πρωινού στην ξεκάθαρη κηλίδα της σκιάς τους.
Ομορφο όμως ήταν και το βράδυ, καθώς τα φυτά του πάρκου σκορπούσαν σαν βάλσαμο την ευωδιά τους, τα αστέρια ψηλά διαγράφανε την τροχιά τους και το μουρμούρισμα της θάλασσας, βυθισμένης στο σκοτάδι, αναδυόταν σιγανά και μιλούσε στις ψυχές. Μια τέτοια βραδιά κρατούσε μέσα της τη χαρούμενη υπόσχεση μιας καινούργιας ηλιόλουστης μέρας όλο ξεγνοιασιά, μιας μέρας προικισμένης με χίλιες δυο, αμέτρητες ευκαιρίες για χαρές και περιπέτειες.
Το φως και ο ήλιος του καλοκαιριού, που φανερώνει τα πάντα, φέρνει στην επιφάνεια το για χρόνια κρυμμένο πάθος της αυτοκαταστροφής του διάσημου συγγραφέα (που είναι ένα είδος αυτοπροσωπογραφίας του ίδιου του Τόμας Μαν). Θα μείνει στη Βενετία, παρά το γεγονός ότι όλα γύρω του λένε πως πρέπει να φύγει, παρά την επιδημία χολέρας που έχει ενσκήψει στην πόλη, παρά το παρελθόν και όλα όσα έχει αφήσει πίσω τουΩ και εδώ θα πεθάνει.
* Η γοητεία της Μεσογείου

Καλοκαίρι και Μεσόγειος είναι ταυτόσημες έννοιες. Ενας συγγραφέας του Βορρά, ακόμη και αν καταλάβει τον Νότο είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατον, να τον αισθανθεί. Στη λογοτεχνία της Κεντρικής Ευρώπης οι σκηνές του καλοκαιριού ξετυλίγονται μέσα σε αποπνικτική ατμόσφαιρα. Οι άνθρωποι ασφυκτιούν χειρότερα από όταν, αναγκασμένοι από τις δύσκολες καιρικές συνθήκες του χειμώνα, περνούν μέρες πολλές κλεισμένοι στο σπίτι τους. Ακόμη και όταν φεύγουν για τον Νότο, κουβαλούν μαζί τους σαν σκιά την κληρονομιά του προπατορικού αμαρτήματος.
Σε εποχές ανταρσίας, ωστόσο, οι ποιητές και οι συγγραφείς πηγαίνουν στον Νότο, όπως έκαναν στα τέλη του δέκατου όγδοου και στις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα οι ρομαντικοί. Βγαίνοντας από το προστατευτικό κουκούλι του σκοταδιού τραβούσαν προς τον ήλιο και το αιώνιο καλοκαίρι, στη μεγάλη θέα του κόσμου. Και μέσα σε τούτο το φως όλοι σχεδόν πέθαναν θεαματικά: Ο Κιτς στη Ρώμη, ο Σέλεϊ πνίγηκε στη Σπέτσια της Ιταλίας, ο Βύρων στην Ελλάδα. Ο Ρεμπό άφησε τη βροχερή Ευρώπη, στην οποία επέστρεψε για να πεθάνει σ' ένα άθλιο γαλλικό νοσοκομείο. Πιο μπροστά όμως τον έφαγαν το φως, οι βράχοι και η έρημος στην Κύπρο και στην Αβησσυνία. Και κάτω από τον ήλιο των Πυραμίδων ο Φλομπέρ «ανακάλυψε» πως ο βιομηχανικός δέκατος ένατος αιώνας ήταν για πέταμα.
Ολοι τους βγήκαν στο καθαρό φως και έκαψαν τα φτερά τους. Σ' αυτή τη διαπίστωση ένας Ανατολίτης ή ένας Μεσογειακός θα χαμογελούσε με σημασία. Ο βεδουίνος κάτω από τον ίσκιο της σκηνής του βλέπει το καραβάνι να περνάει, και να περνάει, και να περνάει ­ και αυτή είναι η αιωνιότητα.
Οταν διαβάζουμε συγγραφείς του Βορρά που γράφουν για τη Μεσόγειο, νιώθουμε κατά κανόνα ότι ανάμεσα σ' εκείνους και σ' εμάς μεσολαβεί ένας τοίχος. Οι φωτισμοί στο ευρωπαϊκό μυθιστόρημα είναι χλωμές αντανακλάσεις της ψυχής, φθορισμοί εννοιών και όχι φως των πραγμάτων. Ο Γκόλντινγκ έρχεται στους Δελφούς και δεν βλέπει το φως αλλά τη βροχή. Ο Χόφμανσταλ, που έγραψε μερικά θαυμάσια κείμενα για την Ελλάδα, είναι συγγραφέας του δειλινού, που εμφανίζεται παρατεταμένο στον Βορρά, ως προέκταση της χλωμής του μεσημβρίας. Και για να πάμε σ' έναν σημερινό συγγραφέα, τον Αμερικανό Ντον Ντελίλο, στο μυθιστόρημά του «Τα ονόματα», που εκτυλίσσεται στην Ελλάδα, το φως του καλοκαιριού είναι ένα αδιαπέραστο τοπίο που απομονώνει τον ταραγμένο ψυχικό κόσμο του ήρωά του από τον έξω κόσμο.
* Η «ηλιακή» φιλοσοφία του Καμύ

Πόσο ελληνικό είναι το πλατωνικό φως του ευρωπαϊκού κλασικισμού; Πιο πολύ «μαύρο» παρά «αγγελικό» ­ για να θυμηθούμε τον Σεφέρη.
Ισως ο μόνος συγγραφέας της σύγχρονης Ευρώπης που είχε μια καθαρή αίσθηση του φωτός και του καλοκαιριού ­ και μιαν «ηλιακή» φιλοσοφία (την οποία ο Ελύτης ονόμασε «ηλιακή μεταφυσική») ­ να ήταν ο Καμύ. Συνέδεσε το φως με την εξέγερση, με τη διπλή φύση των πραγμάτων, με τη δημοκρατία και τις ατομικές αξίες, και όλα τούτα τα ονόμασε, στο βιβλίο του «Ο Επαναστατημένος άνθρωπος», «σκέψη του μεσημεριού». Ακούγεται σήμερα πολύ πιο επίκαιρος από τον καιρό που ζούσε:
Αλλά ο ιστορικός απολυταρχισμός, παρ' όλους τους θριάμβους του, δεν έπαψε ποτέ να έρχεται σε σύγκρουση με μια αόρατη επιθυμία της ανθρώπινης φύσης, που το μυστικό της φυλάγεται στη Μεσόγειο, εκεί όπου η διάνοια είναι αδερφή του έντονου φωτός. Οι επαναστατημένες σκέψεις, όπως οι σκέψεις της Κομμούνας και του επαναστατικού συνδικαλισμού, δεν έπαψαν να κηρύσσουν μεγαλόφωνα αυτή την απαίτηση μπροστά στον αστικό μηδενισμό, αλλά και στον καισαρικό σοσιαλισμό. Η αυταρχική σκέψη, που ευνοήθηκε από τους τρεις πολέμους και από τη φυσική καταστροφή μιας διαλεχτής ομάδας στασιαστών, κατόρθωσε να καταπνίξει αυτή τη φιλελεύθερη παράδοση. Αλλά τούτη η φτωχή νίκη είναι πρόσκαιρηΩ ο αγώναςσυνεχίζεται ακόμη. Η Ευρώπη ζούσε πάντα μ' αυτόν τον αγώνα ανάμεσα στο μεσημέρι και τα μεσάνυχτα. Εκφυλίστηκε μόνο όταν λιποτάχτησε απ' αυτόν τον αγώνα, σκοτεινιάζοντας την ημέρα με τη νύχτα. Η καταστροφή αυτής της ισορροπίας δίνει σήμερα τους ωραιότερους καρπούς της. Χωρίς μεσιτεύσεις πια, εξορισμένοι μακριά από τη φυσική ομορφιά, να που βρεθήκαμε πάλι στον Κόσμο της Παλαιάς Διαθήκης, αποκλεισμένοι ανάμεσα στους σκληρούς Φαραώ και τον ανελέητο ουρανό.
Τότε μέσα στην κοινή δυστυχία αναγεννάται πάλι η παλιά επιθυμίαΩ η φύση ξεσηκώνεται πάλι ενάντια στην ιστορία. Δεν πρόκειται βέβαια να περιφρονήσει τίποτε, ούτε να υμνήσει έναν πολιτισμό ενάντια σε κάποιον άλλο, θέλει όμως μονάχα να πει πως υπάρχει μια σκέψη που ο σημερινός κόσμος δε θα μπορέσει να στερηθεί για πολύ ακόμη. Υπάρχει οπωσδήποτε αρκετή δύναμη αναδημιουργίας στην Αμερική. Αλλά τα νιάτα του κόσμου βρίσκονται πάντα γύρω από τις ίδιες ακρογιαλιές. Μέσα στην ανάξια Ευρώπη, όπου χωρίς ομορφιά και φιλία πεθαίνει η πιο περήφανη φυλή, εμείς οι Μεσογειακοί ζούμε πάντα κάτω από το ίδιο φως.Στην καρδιά της ευρωπαϊκής νύχτας, η ηλιακή σκέψη, ο πολιτισμός με το διπλό πρόσωπο,περιμένει την αυγή του. Φωτίζει κιόλας τους δρόμους της αληθινής κυριαρχίας.
* Σεφέρης και Ελύτης

Στην ελληνική λογοτεχνική παράδοση, το καλοκαίρι είναι συνεχώς παρόν: στις αναμνήσεις, στα βιώματα, ακόμη και μέσα στην καρδιά του χειμώνα. Είναι αυτό που υπάρχει αλλά κι εκείνο που μένει. Το μεγάλο αίθριο της ψυχής, το ανοιχτό διάστημα, εκεί που σταματά ο χρόνος, όπως η στιγμή που ο κορυδαλλός, ανεβαίνοντας ψηλά, τη μεγαλύτερη μέρα του καλοκαιριού, για να συναντήσει και να υμνήσει τον ήλιο, ακινητεί μια στιγμή πριν αρχίσει να κατεβαίνει. Το ελληνικό καλοκαίρι προεκτείνεται στις αναμνήσεις γιατί είναι η δόξα και η ακμή της φύσης. Τη συναντούμε στο δοξαστικό βιβλίο του Ζακ Λακαριέρ, «Το ελληνικόκαλοκαίρι».
Στον στοχαστικό, ακόμη και γαλήνιο Σεφέρη:
Μένει ακόμα το κίτρινο απόσταγμα το καλοκαίρι
και τα χέρια σου αγγίζοντας μέδουσες πάνω στο νερό
τα μάτια σου ξεσκεπασμένα ξαφνικά, τα πρώτα
μάτια του κόσμου, κι οι θαλασσινές σπηλιές
πόδια γυμνά στο κόκκινο χώμα
Μένει ακόμα ο ξανθός μαρμαρωμένος έφηβος το καλοκαίρι
λίγο αλάτι που στέγνωσε στη γούβα ενός βράχου
λίγες βελόνες πεύκου ύστερα απ' τη βροχή
σκόρπιες και κόκκινες σα χαλασμένα δίχτυα Ενας λόγος για 

το καλοκαίρι

Στα εκτυφλωτικά πρίσματα της ελυτικής κοσμολογίας:
Πάει καιρός που ακούστηκεν η τελευταία βροχή
Πάνω από τα μυρμήγκια και τις σαύρες
Τώρα ο ουρανός καίει απέραντος
Τα φρούτα βάφουνε το στόμα τους
Της γης οι πόροι ανοίγονται σιγά σιγά
Και πλάι από το νερό που στάζει συλλαβίζοντας
Ενα πελώριο φυτό κοιτάει κατάματα τον ήλιο
Ποιος είναι αυτός που κείτεται στις πάνω αμμουδιές
Ανάσκελα φουμέρνοντας ασημοκαπνισμένα ελιόφυλλα
Τα τζιτζίκια ζεσταίνονται στ' αυτιά του
Τα μυρμήγκια δουλεύουνε στο στήθος του
Σαύρες γλιστρούν στη χλόη της μασχάλης
Κι από τα φύκια των ποδιών του αλαφροπερνά ένα κύμα Σώμα του καλοκαιριού
Αυτή «η όλο μέλι ανάσα του καλοκαιριού», όπως γράφει ο Σαίξπηρ, είναι που καθιστά τη Μεσόγειο μοναδική. Οι μύθοι του πολιτισμού, οι ατομικές και συλλογικές περιπέτειες, η δόξα ή η κατάπτωση των λαών απομακρύνονται στο βάθος του χρόνου.
* Υμνώντας την ελληνική ομορφιά

Το απόσπασμα από την Εξορία της Ελένης (το οποίο βρίσκεται στον τόμο Το καλοκαίρι) του Καμύ θα μπορούσε να έχει γραφεί από έναν Ελληνα, που φέρει το βάρος και μπορεί να αισθανθεί το μέγεθος της μεσογειακής κληρονομιάς:
Η τραγικότητα του μεσογειακού ήλιου έχει κάτι διαφορετικό απ' την τραγικότητα της ομίχλης. Ερχονται στιγμές που πάνω στη θάλασσα και στους πρόποδες των βουνών η νύχτα πέφτει μέσα στην τέλεια καμπύλη ενός μικρού κόλπου. Υψώνεται τότε πάνω απ' τα σιωπηλά νερά μια πλησμονή γεμάτη αγωνία. Σ' αυτά τα μέρη μπορείς να καταλάβεις πως αν οι Ελληνες άγγιξαν την απελπισία, το 'καναν πάντα με τη συνδρομή της ομορφιάς, κι η ομορφιά αποκτούσε τότε μια δύναμη καταπιεστική. Μέσα σ' αυτή τη χρυσωμένη δυστυχία, η τραγωδία θριαμβεύει. Αντίθετα, η εποχή μας εξέθρεψε την απόγνωσή της μες στην ασχήμια και τηναναστάτωση.
Εχουμε εξορίσει την ομορφιά, οι Ελληνες για χάρη της πήραν τ' άρματα. Διαφορά πρώτη, που 'ρχεται όμως από μακριά. Η ελληνική σκέψη χαράχτηκε πάντα πάνω στην ιδέα του περιορισμένου. Τίποτε δεν εξώθησε ως τα άκρα, ούτε τα ιερά, ούτε η λογική, γιατί τίποτε δεν αρνήθηκε, ούτε τα ιερά, ούτε η λογική. Απεκάλυψε τα πάντα, εξισορροπώντας τη σκιά με το φως. Αντίθετα, η Ευρώπη μας, εγκαταλειμμένη στην κατάκτηση της συνολικότητας, είναι γνήσια κόρη της αμετροέπειας. Αρνιέται κάθε δικό της που δεν εξυψώνει. Αν και διαφορετικά, μονάχα ένα πράγμα εξυψώνει: κείνο που αποτελεί τη μελλοντική αυτοκρατορία της λογικής. Μέσα στην τρέλα της, μεταθέτει προς τα πίσω τα αιώνια όριά της, κι αμέσως σκοτεινές Ερινύες τηνε χτυπούν και την ξεσκίζουν.
Ο ήλιος, το φως, το καλοκαίρι στη λογοτεχνία εκφράζουν μια μορφή της συνείδησης. Στη Μεσόγειο και στην Ελλάδα η συνείδηση αυτή είναι μυθολογικής τάξεως, συνείδηση τόπου, συνείδηση που περιγράφει, προσδιορίζει και υμνεί συνεχώς αυτό που έχει και κρατά. Ο νόστος, η αναμονή, η επιθυμία να επιστρέψουμε εκεί από όπου ξεκινήσαμε. Η απόφασή μας να κρατήσουμε αυτό τον τόπο, όπου, καθώς λέει πάλι ο Καμύ, «η θάλασσα βρίσκεται σε απόσταση χαδιού», όπου τα άστρα λάμπουν στο δυτικό ημισφαίριο, που οι ποιητές το αποκαλούσαν, παλαιότερα, «χώρα των Χερουβείμ» κι όπου οι πυγολαμπίδες χαμηλά στους θάμνους είναι το φως των αναμνήσεων πάνω από τη γη των παιδικών μας χρόνων.
 Αναστάσης Βιστωνίτης,
  συγγραφέας.
 25/8/1996 



     Πώς είναι το Πάσχα του καλοκαιριού.    

  Ενας αναγνώστης ζήτησε να γράψω δυο λόγια για το Πάσχα του καλοκαιριού. Τον Δεκαπενταύγουστο, της Παναγίας. Εκ των υστέρων, λοιπόν. Είχε δίκιο για το «Πάσχα»: τη βραδιά της εορτής, ακούω και βλέπω πυροτεχνήματα, σποραδικές εκπυρσοκροτήσεις, σαν μπαλοθιές, χιλιάδες οχήματα οργώνουν τους δρόμους, αφίσες με πάρτι γεμίζουν κάθε στύλο της ΔΕΗ, εδώ κι εκεί ανεμίζουν λάβαρα της Βίσση, εκατοντάδες αεροπλάνα προσεγγίζουν ή εγκαταλείπουν το αεροδρόμιο ανά δεκάλεπτο, ένας αχός σηκώνεται πάνω απ’ το νησί, βουή, αντάρα, τεστοστερόνη, προσδοκίες, αταβισμοί. Μύκονος.

Απέναντι, άλλος αχός. Οι φίλοι που μας ήρθαν από απέναντι, περιέγραφαν και πάλι ό,τι έχουμε δει στο νησί της Μεγαλόχαρης, αυτές τις μέρες. Την άνοδο στα γόνατα, τους Ελληνες προσκυνητές, τους καταυλισμούς των τσιγγάνων ταμένων, τους Αιθίοπες Μονοφυσίτες ταξιδιώτες, τα ειλικρινή δάκρυα μπρος στο εικόνισμα, τα πλήθη πέριξ του ναού, το εμπόριο και την πίστη, έτσι που φαντάζεσαι ήδη τον Ιησού, άλλοτε με το φραγγέλιο κατά των εμπόρων, και άλλοτε να γιατρεύει παραλυτικούς, λεπρούς, τυφλούς, δαιμονισμένους στην κολυμπήθρα της Μεσογείου. «Η πίστις σου σέσωκέ σε».

Στο ένα νησί θα έλεγε αυτό. Στο άλλο, απέναντι, θα έλεγε ίσως: «Μάρθα Μάρθα, μεριμνάς και τυρβάζη περί πολλά· ενός δε έστι χρεία». Γιατί, όπως εξηγούσα στους φίλους, τα δυο νησιά φέρουν το καθένα τη διττή κληρονομιά της γειτόνισσας Δήλου: το ιερό και το χρήμα, την αγιότητα και την πορνεία, την υπερβατικότητα και την εμπορία ανθρώπων, κτηνών, πραγμάτων, το πνεύμα και τη σάρκα. Τα συμβολικά φορτία καθρεφτίζουν την ουσία των ανθρώπων. Τις διαρκώς διπλές όψεις, τις αντινομίες, τις συγκρούσεις, δημιουργικές και φθοροποιές εν ταυτώ. Αν γυρεύαμε λοιπόν έναν ξεχωριστό χαρακτήρα για το Πάσχα του καλοκαιριού, θα ήταν αυτή η αμφίστομη ένταση, η τανυσμένη συνύπαρξη ιερού και κοσμικού, ένυλου και υπερβατικού, υπερδιέργερσης και ραστώνης. Το σώμα χαϊδεύεται με ήλιο και θάλασσα, η ψυχή ποδίζει στ’ ανοιχτά, και βαθμιαία σώμα και ψυχή συντονίζονται, συντήκονται στο φως, μνήμες και προοράσεις σμίγουν, εδώ οι τεθνεώτες εντοιχισμένα οστά σε έρημα ξωκκλήσια, εδώ και η ριγηλή ματαιότης, τα κυνηγητά εφήβων πόθων, εδώ κολυμπούσες νήπιο, κι εδώ μεσόκοπος παρατηρείς μελαγχολικά το αλαλάζον πλήθος. Μέρη πια του περιοδεύοντος πλήθους, παρατηρούμε τους άλλους του Αυγούστου, τους διπλανούς, και βλέπουμε τους εαυτούς μας. Νιώθουμε μόνοι: «ερημία μιας απέραντης ταξιδιωτικής δραστηριότητας» λέει ο Xάιντεγκερ, και εννοεί τον τουρισμό. Φταίει και η ηλικία, ακόμη και σαν επίνοια, αν όχι σαν βούλιαγμα, για τούτο το μελαγχολικό βλέμμα, τον γλυκόπικρο αναλογισμό. Οσο κι αν αρνείσαι την αγέλη, είσαι ένα κλαράκι που το παρασέρνει το ποδοβολητό.

Αλλά και το κατοπτρικό του: Η ροή του πλήθους στα αυγουστιάτικα πεδία είναι ροή ζωτικότητας. Είναι ένα ποτάμι που κατεβάζει χυμούς ζωής, αισιοδοξίας, νερά τόνωσης και νερά εξαγνισμού, κι όλα τα κλαράκια παρασύρονται πάλι, αλλά τώρα αναζωογονητικά, σε μια πορεία όχι αφανισμού αλλά εξαγνισμού, προς την κάθαρση.

Να ρεμβάζεις αλλά και να δίνεσαι της ζωής, να μελαγχολείς δημιουργικά, αλλά και να αντλείς χυμούς απ’ τη φύση, να κωπηλατείς προς το μέλλον. Τέτοια είναι η λειτουργία του αυγουστιάτικου Πάσχα, της μεσογειακής κορύφωσης του θέρους. Τέτοια ήταν, τέτοια θα ’ναι, όταν εμείς δεν θα υπάρχουμε.

ΝΙΚΟΣ ΞΥΔΑΚΗΣ
 19.08.2014 
http://www.kathimerini.gr/780287/opinion/epikairothta/politikh/pws-einai-to-pasxa--toy-kalokairioy





''Όλα τα πήρε το καλοκαίρι''
-------------------------------------------------------- 
Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης
Μουσική: Δημήτρης Παπαδημητρίου
Ερμηνεία: Ελευθερία Αρβανιτάκη
----------------------------------------------------------
Όλα τα πήρε το καλοκαίρι
τ’ άγρια μαλλιά σου στην τρικυμία
το ραντεβού μας η ώρα μία.
Όλα τα πήρε το καλοκαίρι
τα μαύρα μάτια σου το μαντίλι
την εκκλησούλα με το καντήλι.
Όλα τα πήρε το καλοκαίρι
κι εμάς τους δύο χέρι με χέρι.

Όλα τα πήρε το καλοκαίρι
με τα μισόλογα τα σβησμένα
τα καραβόπανα τα σχισμένα.
Μες στις αφρόσκονες και τα φύκια
όλα τα πήρε τα πήγε πέρα
τους όρκους που έτρεμαν στον αέρα.
Όλα τα πήρε το καλοκαίρι
κι εμάς τους δύο χέρι με χέρι.





''Το τριζόνι'' 
- 1963 
----------------------------------------------- 
Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης 
Ερμηνεία: Σούλα Μπιρμπίλη 
--------------------------------------------------
Κοιμήθηκα κοιμήθηκα
στου γιασεμιού την ευωδιά
στην ερημιά του φεγγαριού
στο κυματάκι του γιαλού
Οι άνθρωποι μ’ αρνήθηκαν
κανείς δε με σιμώνει
Μόνο μου κάνει συντροφιά
της νύχτας το τριζόνι

Έννοια σου λέει, έννοια σου
Κι εγώ είμαι εδώ σιμά σου
Για συντροφιά στην έγνοια σου
Και για παρηγοριά σου.

Τρι και τρι και τρι και τρι
Τι γλυκιά που είν’ η ζωή
Τι γλυκιά και τι πικρή
Τρι και τρι και τρι και τρι




 '' Ήρθες αγάπη μου''
- 1966 
---------------------------------------------------
 Στίχοι: Γιώργος Παπαστεφάνου
Μουσική: Γιάννης Σπανός
Ερμηνεία:Σούλα Μπιρμπίλη 
------------------------------------------------------ 
Στο δρόμο κάτω απ’ τις μηλιές
παίζουν στους ίσκιους οι φωτιές
και τα νερά στις φυλλωσιές
στη μαγεμένη αμμουδιά
ένα καράβι του νοτιά
κέντησε απόψε μια καρδιά

Ήρθες αγάπη μου παλιά
σ’ έφεραν γλάροι στη στεριά
κι ήβραν οι πέτρες τη μηλιά
ήρθες αγάπη μου καλή
στον ουρανό χρυσοπηγή
κι ο ήλιος στην ανατολή

Τώρα δικά μας τα φτερά
στην ανθισμένη γειτονιά
πετούν τραγούδια και πουλιά
στο λόφο πέρα στις πλαγιές
οι κρίνοι κι οι τριανταφυλλιές
κάνουν για σένα προσευχές




''Στο Λιβυκό'' 
-------------------------------------
Στίχοι: Γιώργος Μπακλαβάς
Μουσική: Γιάννης Ιωάννου
Εμηνεία:Καλλιόπη Βέτα
---------------------------------------
Κι έτσι σιγά να ταξιδεύουμε
στου Νότου τα νερά
τρελά πουλιά μεταναστεύουμε
σε μέρη πιο ζεστά.

Μέσα στους ήλιους που χανόμαστε
κατρακυλούν οι ελιές
σε θαλασσοσπηλιές κρυβόμαστε
να χτίσουμε φωλιές.

Στο Λιβυκό μεθάει ο Αύγουστος
με δυο φεγγάρια φως
στου Ανέμου τ’ ανοιχτό παράθυρο
με σεργιανά ο καιρός

Απ’ την αρχή πλάθοντας όνειρα
στο βλέμμα σου θωρώ
βράχους σπηλιές και μέρη απόμερα
μέσα τους να χαθώ

Φως της αλμύρας κάθε δειλινό
του Νότου τα νερά
με σεργιανούν σαν το παλιό καιρό
σε μέρη μυστικά

Στο Λιβυκό μεθάει ο Αύγουστος
με δυο φεγγάρια φως
στου Ανέμου τ’ ανοιχτό παράθυρο
με σεργιανά ο καιρός.




''Το τραγούδι του αρχιπελάγους'' 
- 1984 
-------------------------------------------------------- 
Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης
Μουσική: Ηλίας Ανδριόπουλος
1. Άλκηστις Πρωτοψάλτη
----------------------------------------------------------
Ο έρωτας
Το αρχιπέλαγος
Κι η πρώρα των αφρών του
Κι οι γλάροι των ονείρων του
Στο πιο ψηλό κατάρτι του ο ναύτης ανεμίζει
Ένα τραγούδι.

Ο έρωτας
Το τραγούδι του
Κι οι ορίζοντες του ταξιδιού του
Κι η ηχώ της νοσταλγίας του
Στον πιο βρεμένο βράχο της η αρραβωνιαστικιά προσμένει
Ένα καράβι.

Ο έρωτας
Το καράβι του
Κι η αμεριμνησία των μελτεμιών του
Κι ο φλόκος της ελπίδας του
Στον πιο ελαφρό κυματισμό του ένα νησί λικνίζει
Τον ερχομό.




 Λάκης Παππάς - Μια Παναγιά
-----------------------------------
Στίχοι:   Νίκος Γκάτσος
Μουσική:   Μάνος Χατζιδάκις
 -----------------------------------
Μια Παναγιά
μιαν αγάπη μου έχω κλείσει
σ’ ερημοκλήσι αλαργινό
κάθε βραδιά 
της καρδιάς την πόρτα ανοίγω
κοιτάζω λίγο και προσκυνώ.

 Πότε θα `ρθει, πότε θα `ρθει
το καλοκαίρι
πότε τ’ αστέρι θ’ αναστηθεί
να σου φορέσω στα μαλλιά
χρυσό στεφάνι
σαν πυροφάνι σ’ ακρογιαλιά.

 Μια Παναγιά
μιαν αγάπη μου έχω κλείσει
σ’ ερημοκλήσι αλαργινό
κάθε βραδιά
της καρδιάς την πόρτα ανοίγω

δακρύζω λίγο και προσκυνώ.

''Ζεστές νύχτες του Αυγούστου'' 
------------------------------------------------------- 
Στίχοι: Μάνος Χατζιδάκις
Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
1. Νένα Βενετσάνου
-------------------------------------------------------
Μες στις ζεστές νύχτες του Αυγούστου,
το φως στο δρόμο οπλίζεται
και η ψυχή μου αδειάζει.
Το σώμα μου ερεθίζεται,
το σπίτι ξεθωριάζει.

Μες στις ζεστές νύχτες του Αυγούστου,
το φως στο δρόμο οπλίζεται
και η ψυχή μου αδειάζει.
Το σώμα μου ερεθίζεται,
το σπίτι ξεθωριάζει.

Κι εκείνη, κι εκείνη,
φωτεινή γραφή στο αντικρυνό παράθυρο,
με τα γυμνά της στήθια.
Και τούτ’ η μέρα χάθηκε,
δε βρέθηκε η αλήθεια...



 ''Μια θάλασσα μικρή'' 
- 1965 
----------------------------------------------------- 
Στίχοι: Διονύσης Σαββόπουλος
Μουσική: Διονύσης Σαββόπουλος
Διονύσης Σαββόπουλος
-------------------------------------------------
Μια θάλασσα μικρή,
μια θάλασσα μικρή
είναι το καλοκαίρι μου,
ο έρωτάς μου, ο πόνος μου

Μια θάλασσα μικρή
στα δυο σου μάτια φέγγει
κάθε πρωί

Μια θάλασσα μικρή
στο δάκρυ στο τραγούδι,
στο κάθε σου φιλί
Μια θάλασσα μικρή

Μια θάλασσα μικρή,
μια θάλασσα μικρή
και στη γωνιά η στάμνα μου
για ένα καλοκαίρι
ήσουνα εσύ

Σε τραγουδούσα εγώ
σαν τις χορδές του ανέμου
στα μαύρα σου μαλλιά

Σ’ ακολουθούσα εγώ
σαν το ψηλό χορτάρι
τον άνεμο
Σε τραγουδούσα εγώ

Μια θάλασσα μικρή,
μια θάλασσα μικρή
πικρά σ’ αποχαιρέτησε,
σε περιμένει
Μια θάλασσα μικρή




 Καλοκαίρι - Διονύσης Σαββόπουλος
---------------------------------------- 
Άλμπουμ: Το κούρεμα
Ημερομηνία κυκλοφορίας: 1989
Στίχοι: Διονύσης Σαββόπουλος
Μουσική: Διονύσης Σαββόπουλος
---------------------------------------------
Καλοκαίρι
η γαλάζια προκυμαία θα σε φέρει
καλοκαίρι
καρεκλάκια, πετονιές μέσ’ το πανέρι
μες τη βόλτα αυτού του κόσμου που μας ξέρει
καλοκαίρι
πλάι στα μέγαρα, στις τέντες με τ’ αγέρι
καλοκαίρι
με χρυσούς ανεμιστήρες μεταφέρει
την βανίλια με το δίσκο του στο χέρι
την κοψιά μιας προτομής μέσ’ το παρτέρι
καλοκαίρι
μ’ ανοιχτό πουκαμισάκι στα ίδια μέρη

 Καλοκαίρι
με μισόκλειστες τις γρίλιες μεσημέρι
καλοκαίρι
καθρεφτάκια και μια θάλασσα που τρέμει
στο ταβάνι και τους γύψους μεσημέρι
καλοκαίρι
με τον κούκο μέσ’ τα πεύκα και στ’ αμπέλι
καλοκαίρι
στόμα υγρό, μικροί λαγώνες, καλοκαίρι
με τη φέτα το καρπούζι στο ‘να χέρι
με φιλιά μισολιωμένα, καλοκαίρι
καλοκαίρι
λίγες φλούδες στης κουζίνας το μαχαίρι

 Καλοκαίρι
του σκυμμένου θεριστή του τυφλοχέρη
καλοκαίρι
με βαριά μοτοσικλέτα μες τα σκέλη
τους φακούς του ανάβει μέρα μεσημέρι
καλοκαίρι
όλο πίσσα και κατράμι καλοκαίρι
καλοκαίρι
με τον ρόγχο του air condition μεσημέρι
φαλακροί μέσ’ τις σακούλες μας σαν γέροι
εκεινού με τ’ άσπρο κράνος που μας ξέρει
καλοκαίρι
μια οσμή νεκροθαλάμου, καλοκαίρι

 Καλοκαίρι
στην αρχή σαν έγχρωμο έργο στην Ταγγέρη
αλλά εν τέλει
με του κάτω κόσμου το έγκαυμα στο χέρι
την λαχτάρα του στον κόσμο περιφέρει
καλοκαίρι
στον χαμό του οδηγημένο και το ξέρει
καλοκαίρι
τόσο ώριμο που πέφτοντας προσφέρει
μια πλημμύρα των καρπών, στάρι και μέλι
στον σπασμό του το απόλυτο το αστέρι
καλοκαίρι
μες τα κόκκινα της δύσης του ανατέλλει



Το καλοκαίρι - Μάνος Χατζιδάκις

 Το τραγούδι του Μάνου Χατζιδάκι,"Το καλοκαίρι", ακούστηκε στην ταινία του Γιώργου Διζικιρίκη, "Για σένα την αγάπη μου" από τη φωνή της Άντζελας Νάκου, ντουμπλάροντας την Μιράντα Κουνελάκη.
Νένα Βενετσάνου - Πόλεις του καλοκαιριού 
από το δίσκο "Πόλεις του Νότου"
------------------------------------
Μουσική: Νένα Βενετσάνου
Στίχοι: Μπέτυ Κομνηνού
----------------------------------- 
Πόλεις του καλοκαιριού
της λιακάδας και του νότου
του καιρού αρχοντικά
καταφύγια του ανθρώπου.

 Σαν το φως
σας χαϊδεύει το σκοτάδι
κι η ζωή σαν στρατός
σας πονάει και σας αλλάζει.

 Αλεξάνδρεια, Βηρυτός
Σαλονίκη, Καρχηδόνα
εστεμμένη Δαμασκός
με πορφύρα και κορώνα.

 Τραπεζούντα, Οδησσός
ημισέληνος και άστρα
κι ο παπούς ο Κομνηνός
στης Ιεριχώς τα κάστρα.

 Στις δικές σας γειτονιές
θά ‘ρθω και θα κατοικήσω
με το γέλιο σας κρυφά
τη ζωή μου θα κεντήσω.


ΡΕΝΑ ΚΟΥΜΙΩΤΗ: " ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ "  
------------------------------------
Στίχοι:   Οδυσσέας Ελύτης
Μουσική:   Λίνος Κόκοτος
  ---------------------------------
Ο Αύγουστος ελούζονταν
λούζοντας την αστροφεγγιά
κι από τα γένια του έσταζαν
άστρα και γιασεμιά.

 Αύγουστε μήνα και Θεέ
σε σένανε ορκιζόμαστε
πάλι του χρόνου να μας βρεις
στο βράχο να φιλιόμαστε.

 Ο Αύγουστος ελούζονταν
λούζοντας την αστροφεγγιά
κι από τα γένια του έσταζαν
άστρα και γιασεμιά.

 Απ’ την Παρθένο στο Σκορπιό
χρυσή κλωστή να ράψουμε
κι έναν θαλασσινό σταυρό

στη χάρη σου ν’ ανάψουμε


 Μιχάλης Βιολάρης - Το δελφινοκόριτσο
 ----------------------------------------
Στίχοι:   Οδυσσέας Ελύτης
Μουσική:   Λίνος Κόκοτος
 -----------------------------------------
Εκεί στης Ύδρας τ’ ανοιχτά και των Σπετσών
να σου μπροστά μου ένα δελφινοκόριτσο
Μωρέ τού λέω πούν’ το μεσοφόρι σου
έτσι γυμνούλι πας να βρεις τ’ αγόρι σου

 Άιντε μωρό μου, ανέβα και κινήσαμε
πέντε φορές τους ουρανούς γυρίσαμε

 Αγόρι εγώ δεν έχω, μου αποκρίνεται
Βγήκα μια τσάρκα για να δω τι γίνεται
Δίνει βουτιά στα κύματα και χάνεται
ξανανεβαίνει κι απ’ τη βάρκα πιάνεται

 Άιντε μωρό μου...

 Θεέ μου, συγχώρεσέ με, σκύβω για να δω
κι ένα φιλί μου δίνει, το παλιόπαιδο
Σα λεμονιά τα στήθη του μυρίζουνε
κι όλα τα μπλε στα μάτια του γυαλίζουνε
Άιντε μωρό μου... 


Bιολάρης Biolaris: " ΤΑ ΤΖΙΤΖΙΚΙΑ "  

------------------------------------------
Στίχοι:   Οδυσσέας Ελύτης
Μουσική:   Λίνος Κόκοτος
Μιχάλης Βιολάρης

--------------------------------------
Η Παναγιά τα πέλαγα
κρατούσε στην ποδιά της.
Την Σίκινο, την Αμοργο
και τ’ άλλα τα παιδιά της.

 Ε σεις τζιτζίκια μου άγγελοι
γεια σας κι η ώρα η καλή.
Ο βασιλιάς ο Ήλιος ζει;
Κι όλ’ αποκρίνονται μαζί.

 Ζει και ζει και ζει .....
ο βασιλιάς ο ήλιος ζει.

 Απο την άκρη του καιρού
και πίσω απ’ τους χειμώνες
άκουγα σφύριζε η μπουρού
κι έβγαιναν οι Γοργόνες.

 Ε σεις τζιτζίκια μου άγγελοι
γεια σας κι η ώρα η καλή.
Ο βασιλιάς ο Ήλιος ζει;
Κι όλ’ αποκρίνονται μαζί.

 Ζει και ζει και ζει .....
ο βασιλιάς ο ήλιος ζει.

 Κι εγώ μέσα στους αχινούς
στις γούβες στ’ αρμυρίκια
σαν τους παλιούς θαλασσινούς
ρωτούσα τα τζιτζίκια:

 Ε σεις τζιτζίκια μου άγγελοι
γεια σας κι η ώρα η καλή.
Ο βασιλιάς ο Ήλιος ζει;
Κι όλ’ αποκρίνονται μαζί.

 Ζει και ζει και ζει .....
ο βασιλιάς ο ήλιος ζει.