Η ευελιξία που «σκοτώνει»…
Σκίτσο του Π.ΜΑΡΑΓΚΟΥ
Το κεντρικό αίτημα των διαδηλωτών στο Αμβούργο της Γερμανίας, στο πλαίσιο της Συνόδου τoυ G-20 (7-8/7/2017), ήταν η αποτελεσματική αντιμετώπιση τόσο του εργασιακού και κοινωνικού αποκλεισμού, όσο και των κοινωνικών-εισοδηματικών ανισοτήτων. Ανισότητες που πλήττουν ιδιαίτερα τα τελευταία 30 χρόνια τους πολίτες των χωρών τους, εξαιτίας των ασκούμενων νεοφιλελεύθερων πολιτικών της απελευθέρωσης και της ευελιξίας της αγοράς εργασίας.
Πράγματι, ιδιαίτερα κατά την δεκαετία του 2010, η διεθνής και ευρωπαϊκή πολιτική απήντησε και απαντά, μεταξύ άλλων, στην κρίση της παγκοσμιοποίησης και της ανεξέλεγκτης διεύρυνσης του χρηματο-πιστωτικού και τραπεζικού τομέα, με την επέκταση της απορρύθμισης της αγοράς εργασίας, την διεύρυνση της ευελιξίας της απασχόλησης, την αύξηση των κοινωνικών-εισοδηματικών ανισοτήτων και την φτωχοποίηση της μεγάλης πλειοψηφίας του πληθυσμού.
Πηγή ύφεσης
Χαρακτηριστική περίπτωση της αύξησης της ανισοκατανομής του εισοδήματος και των κοινωνικών ανισοτήτων αποτελούν, εκτός από την Ευρώπη, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο. Εκεί, το ποσοστό εισοδήματος του πλουσιότερου 1% του πληθυσμού αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια υπέρμετρα, παροξύνοντας την ανισοκατανομή του εισοδήματος
Η στρατηγική καταπολέμησης της ανεργίας και των εισοδηματικών-κοινωνικών ανισοτήτων επιδιώκεται διαμέσου της ευελιξίας της απασχόλησης. Η απελευθέρωση της αγοράς εργασίας συνίσταται στην επέκταση κάθε μορφής ευελιξίας, δηλαδή της απασχόλησης, του χρόνου εργασίας, των αμοιβών, του τρόπου και του χρόνου καταβολής των αμοιβών.
Όμως, όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος, η στρατηγική αυτή επιλογή αποδείχθηκε λανθασμένη και αναποτελεσματική. Αιτία είναι η αντικειμενική ανεπάρκεια της ευελιξίας της αγοράς εργασίας και της απασχόλησης να συμβάλλει, σε συνθήκες στασιμότητας ή ύφεσης της οικονομίας, τόσο στην δημιουργία νέων θέσεων εργασίας όσο και στην αντιμετώπιση των ανισοτήτων.
Αντίθετα, συμβάλλουν στην απόκρυψη του υψηλού, στην πραγματικότητα, επιπέδου της ανεργίας, καθώς και στην διεύρυνση των ανισοτήτων και των διακρίσεων, η οποία διαβρώνει την κοινωνική συνοχή.
Εκτίναξη της ανεργίας
Οι δυσμενείς αυτές επιπτώσεις της ευελιξίας της αγοράς εργασίας και των μορφών απασχόλησης, εξηγούνται από το γεγονός ότι οι ανισότητες μεταξύ εργασίας-τεχνολογίας βασίζονται στην άνιση κατανομή του κόστους (σε χρήμα με το χαμηλό επίπεδο των μισθών και σε είδος με το χαμηλό επίπεδο της απασχόλησης) σε βάρος της εργασίας και των ευέλικτα εργαζομένων.
Όπως αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος, στις δυσμενείς αυτές συνθήκες της αγοράς εργασίας, η ευελιξία (δηλαδή η ανασφάλεια της απασχόλησης) ασκεί, μεταξύ των άλλων, σοβαρή πίεση στους ανέργους. Πιέζει ιδιαίτερα τους νέους να αποδεχθούν σαν γέφυρα μετάβασης στην αγορά εργασίας την βραχυχρόνιας διάρκειας ευέλικτη απασχόληση. Στην πράξη, όμως, λόγω των συνθηκών στην αγορά εργασίας μετεξελίσσεται σε μόνιμης διάρκειας ευέλικτη, χαμηλά αμειβόμενη, αδήλωτη και ανασφάλιστη απασχόληση.
Στις συνθήκες αυτές παρατηρείται η ταυτόχρονη συρρίκνωση του ΑΕΠ με τη δημιουργία περισσότερων, αλλά ευέλικτων και χαμηλά αμειβόμενων θέσεων απασχόλησης. Η σημερινή πραγματικότητα της αγοράς εργασίας αποδεικνύει στην πράξη ότι η γενικευμένη ευελιξία των μορφών απασχόλησης στην χώρα μας αποτελεί εξίσου σοβαρό πρόβλημα με τις μειώσεις των αμοιβών της μισθωτής εργασίας, με τις ομαδικές απολύσεις, με την κυριαρχία των επιχειρησιακών και ατομικών συμβάσεων έναντι των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, κλπ.
Έτσι, σήμερα στην Ελλάδα, η στατιστική ανεργία βρίσκεται στο επίπεδο του 21,5%, ενώ η πραγματική ανεργία -σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας- είναι 31,5%. Η μερική απασχόληση αποτελεί το 11,5% της συνολικής μισθωτής απασχόλησης, ενώ στην ΕΕ προσεγγίζει το 21%.
Εισοδηματικές-κοινωνικές ανισότητες
Στην Ελλάδα αξίζει να σημειωθεί ότι σε έξι κλάδους αιχμής (βιομηχανία τροφίμων και ποτών, χονδρικό εμπόριο, λιανικό εμπόριο, καταλύματα, δραστηριότητες υπηρεσιών εστίασης, εκπαίδευση) σε σύνολο μισθωτής απασχόλησης 949.015 ατόμων, τα 794.451 άτομα εργάζονται με πλήρη απασχόληση και 154.474 άτομα (16,3%) εργάζονται με μερική απασχόληση.
Ειδικότερα, από αυτόν τον αριθμό των 154.474 εργαζομένων με μερική απασχόληση, οι περισσότεροι μερικώς απασχολούμενοι (53.251 άτομα – 19,3%) εργάζονται στο λιανικό εμπόριο. Ακολουθούν με 50.204 μερικώς απασχολούμενους (30,9%) ο κλάδος των δραστηριοτήτων υπηρεσιών εστίασης και με 34.827 μερικώς απασχολούμενοι (12,6%) ο κλάδος της εκπαίδευσης.
Παράλληλα, η μερική απασχόληση αποτελεί (2016) το 50,3% των νέων προσλήψεων, η ανασφάλιστη εργασία αφορά 1 στους 5 εργαζόμενους και 38% των εργαζομένων έχουν αποδοχές χαμηλότερες από τον κατώτατο μισθό. Αντιμέτωπη με αυτά τα δυσμενή αποτελέσματα των ευέλικτων μορφών απασχόλησης, οι νεοφιλελεύθεροι αναθεωρούν την άποψη της.
Υποστηρίζουν ότι η ευελιξία της αγοράς εργασίας μπορεί να μη καταπολεμά την ανεργία, αλλά συμβάλλει στην μείωση των ανισοτήτων. Πως; Με την έννοια ότι κάποιοι εργαζόμενοι απασχολούνται σε επισφαλείς και χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας (393 ευρώ μικτά τον μήνα στην Ελλάδα) και κάποιοι άλλοι εργαζόμενοι σταδιοδρομούν επαγγελματικά σε σταθερές και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.
Όμως, η προσφυγή στην ανάλυση των στατιστικών στοιχείων, αποδεικνύει ότι οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης, ακόμη και από την μεθοδολογική οπτική της κατάτμησης της αγοράς εργασίας, αυξάνουν τις εισοδηματικές-κοινωνικές ανισότητες τόσο μεταξύ των ευέλικτα εργαζομένων, όσο και μεταξύ των ευέλικτα και των μη ευέλικτα απασχολουμένων. Κι΄ αυτό γιατί η τμηματοποίηση της αγοράς εργασίας ουσιαστικά αποτελεί μία αντιθετική σχέση μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας.
Ως εκ τούτου, οι ασκούμενες πολιτικές της ευελιξίας της απασχόλησης ικανοποιούν μονομερώς τα αιτήματα των επιχειρήσεων. Φορτώνουν το κόστος της προσαρμογής της εργασίας στην τεχνολογία και στο νέο εργασιακό και κοινωνικό παράδειγμα, στην εργασία και ιδιαίτερα στην ευέλικτη απασχόληση.
Οι ευέλικτες μορφές στην ΕΕ
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην ΕΕ, όπου η αύξηση της ευελιξίας της αγοράς εργασίας και των ευέλικτων μορφών απασχόλησης είναι στρατηγική επιλογή. Με το χαμηλό κόστος και τις μεγάλες ανισότητες προσδοκούν να βελτιώσουν το επίπεδο ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Η Γερμανία αποτελεί εξαίρεση. Εκεί, η αναπτυξιακή προοπτική, κατά βάση μέσης τεχνολογικής εξειδίκευσης, εκτιμάται ότι θα συνυπάρχει τα επόμενα χρόνια με ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ της τάξης του 1%-1,5% και με επίπεδο ανεργίας της τάξης του 10%.
Στο σύνολό της, η παραγωγική-τεχνολογική προσαρμογή της ΕΕ στις νέες διεθνείς προκλήσεις της ρομποτικής, του αυτοματισμού, της ηλεκτρονικής τεχνολογίας, της νανοτεχνολογίας, κ.λ.π. προϋποθέτει την ισορροπία μεταξύ της τεχνολογικής αναβάθμισης-ανασυγκρότησης της ευρωπαϊκής οικονομίας και της ποιοτικής βελτίωσης της εργασίας.
Έτσι, η αλλαγή και οργάνωση ενός νέου προτύπου παραγωγής προϊόντων-υπηρεσιών υψηλής ποιότητας και διεθνώς εμπορεύσιμων, θα συνδυαστεί με πολιτικές ρύθμισης της αγοράς εργασίας και των μορφών απασχόλησης. Επίσης, με πολιτικές αποτροπής των ανισοτήτων και των συνθηκών φτώχειας στην εργασία.
Ο Ευρωπαϊκός Πυλώνας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (2017) στοχεύει στην βελτίωση του επιπέδου της διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας με όρους παραγωγικότητας, τεχνολογίας-καινοτομίας και ποιότητας της εργασίας.
18/7/2017
Σκίτσο του ΣΤΑΘΗ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Νεόπτωχοι με μηνιαίες αποδοχές €200 - €300
Οι εργαζόμενοι με αμοιβές 200-300 ευρώ τον μήνα είναι το νέο απογοητευτικό φαινόμενο που επικρατεί στην αγορά εργασίας.
Σύμφωνα με "Τα Νέα" πρόκειται για τη νέα τάση που εξαπλώνεται απ' άκρη σ' άκρη σε όλη τη χώρα και με ιλιγγιώδη ταχύτητα στην εποχή της συγκυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ όπου οι προσλήψεις με ευέλικτες μορφές απασχόλησης έχουν σπάσει όλα τα κοντέρ.
Δίπλα στους φτωχούς συνταξιούχους και τους κοινωνικά αποκλεισμένους μια νέα γενιά εργαζομένων διαμορφώνεται με κοινά χαρακτηριστικά την ευέλικτη σχέση απασχόλησης και μισθούς χαρτζιλίκι. Το εντυπωσιακό είναι ότι πρόκειται για εργαζόμενους κυρίως μεταξύ 20 και 29 ετών, κατηγορία στην οποία η ανεργία φθάνει το 37,7%! Μάλιστα το ποσοστό ανεργίας στη συγκεκριμένη ηλικιακή κατηγορία είναι στο δεύτερο υψηλότερο στην Ευρώπη με πρωταθλήτρια στην Ισπανία.
Ο καθηγητής Οικονομικών και Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου Σάββας Ρομπόλης τονίζει στην εφημερίδα ότι δημιουργείται σταδιακά μια νέα κατηγορία, οι λεγόμενοι εργαζόμενοι - φτωχοί, οι οποίοι εργάζονται με ευέλικτη μορφή απασχόλησης και αμοιβές από 200 έως 300 ευρώ τον μήνα, δηλαδή πολύ πιο κάτω από 4.500 ευρώ ετησίως που είναι το όριο της φτώχειας σήμερα.
"Επομένως", καταλήγει ο Σάββας Ρομπόλης, "εκτός από τις παραδοσιακές ομάδες οι οποίες σήμερα αποτελούν την κατηγορία των φτωχών (άνεργοι και κοινωνικά αποκλεισμένοι, όσοι δεν λαμβάνουν σύνταξη κι όσοι λαμβάνουν επίδομα πρόνοιας 200 έως 250 ευρώ), έρχεται προοδευτικά με αυξανόμενη τάση να προστεθεί άλλη μια κατηγορία φτωχών που θα είναι οι εργαζόμενοι - φτωχοί. Δηλαδή θα εργάζεται κάποιος και ταυτόχρονα θα διαβιοί κάτω από το όριο της φτώχειας".
Αιτία για το φαινόμενο αυτό είναι η ραγδαία επέκταση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης που κυριαρχούν πλέον στην ελληνική αγορά εργασίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία περισσότερο από 50% των νέων προσλήψεων αφορά εργασιακές σχέσεις με εκ περιτροπής απασχόληση, ωράρια - λάστιχο και μισθούς πείνας. Το τρίπτυχο "μισή δουλειά - μισός μισθός και σύνταξη 500 ευρώ" είναι ο κανόνας που επικρατεί στην αγορά εργασίας.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα ο μέσος μισθός για πάνω από 100.000 εργαζομένους μερικής απασχόλησης διαμορφώνεται στα 393,79 ευρώ, ενώ ο ένας στους δύο εργαζομένους λαμβάνει μισθό κάτω των 800 ευρώ. Από τη σύγκριση των ευρημάτων της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού των ετών 2009 και 2016 παρατηρείται ότι στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας έχει αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό των χαμηλόμισθων εργαζομένων με πολύ χαμηλές καθαρές μηνιαίες αποδοχές.
Η νέα ομάδα των εργαζομένων - φτωχών έρχεται να προστεθεί στους συνταξιούχους και στους κοινωνικά αποκλεισμένους ανέργους που όλοι μαζί συνθέτουν την οικογένεια των νεόπτωχων στην Ελλάδα των Μνημονίων. Επισημαίνεται ότι τα τελευταία στοιχεία της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών 2016, της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), αναφέρουν ότι το 35,6% του πληθυσμού, ήτοι 3.789.300 άτομα, βρίσκεται αντιμέτωπο με τον κίνδυνο της φτώχειας ή τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Όπως σημειώνει η ΕΛΣΤΑΤ, το κατώφλι της φτώχειας ανέρχεται στο ποσό των 4.500 ευρώ ετησίως ανά άτομο και σε 9.450 για νοικοκυριά με δύο ενηλίκου και δύο εξαρτώμενα παιδιά κάτω των 14 ετών. Ορίζεται στο 60% του διάμεσου συνολικού ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, το οποίο εκτιμήθηκε σε 7.500 ευρώ, ενώ το μέσο ετήσιο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών σε 14.932 ευρώ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, ο κίνδυνος της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού είναι υψηλότερος για τα άτομα ηλικίας 18-64 ετών κατά ποσοστό 39,7%. Και όπως επισημαίνει η ΕΛΣΤΑΤ, η Ελλάδα τείνει να γίνει Βουλγαρία και Ρουμανία, καθώς κατέχει την τρίτη χειρότερη θέση για τον κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού.
ΕΞΑΘΛΙΩΣΗ.
Παράλληλα τα στοιχεία του Ενιαίου Δικτύου Συνταξιούχων για τη φτωχοποίηση των συνταξιούχων είναι αποκαλυπτικά. Σύμφωνα με αυτά, οι νέες περικοπές στις σημερινές συντάξεις το 2019 θα οδηγήσουν σε συνολική μνημονιακή απώλεια εισοδημάτων για τους συνταξιούχους έως 70%. Την ίδια ώρα οι νέες κύριες συντάξεις δεν θα υπερβαίνουν τα 655 ευρώ για τους ασφαλισμένους με μέση αμοιβή.
Παράλληλα οι συνταξιούχοι θα χάσουν έως τρεις συντάξεις το 2019 εξαιτίας της μείωσης κατά 18% της προσωπικής διαφοράς όλων των κύριων καταβαλλόμενων συντάξεων, τη μείωση κατά 18% της προσωπικής διαφοράς όλων των επικουρικών συντάξεων, την κατάργηση των οικογενειακών επιδομάτων (συζύγου και τέκνων) από όλες τις κύριες και επικουρικές συντάξεις, το πάγωμα των αυξήσεων σε όλες τις συντάξεις μέχρι τον Δεκέμβριο του 2021 και τέλος από την κατάργηση του ΕΚΑΣ για 280.000 χαμηλοσυνταξιούχους.
Όπως παρατηρεί ο πρόεδρος του Ενιαίου Δικτύου Συνταξιούχων Νίκος Χατζόπουλος, οι 8 στους 10 συνταξιούχους έχουν φθάσει πια στο στάδιο της εξαθλίωσης και δεν μπορούν να πληρώσουν ούτε τα φάρμακά τους, ενώ δεν έχουν χρήματα ούτε για τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού και του τηλεφώνου.
Σάββας Γ. Ρομπόλης
10/7/2017
http://www.capital.gr/oikonomia/3225234/neoptoxoi-me-miniaies-apodoxes-200-300