Ο Χάρολντ Πίντερ και το Κουρδιστάν.



 Στις 25 του Σεπτέμβρη, ο χάρτης του κόσμου θα αλλάξει. Ολος ο κόσμος την ημέρα εκείνη θα έχει το βλέμμα του στραμμένο στο βόρειο Ιράκ, στην περιοχή του Κουρδιστάν. Το δημοψήφισμα που θα διεξαχθεί θα κατοχυρώσει τη δημιουργία ενός καινούργιου κράτους: του Κουρδιστάν.

Ενας αρχαίος λαός επιτέλους βρίσκει καταφύγιο σε ένα -έστω- κομμάτι της περιοχής που του ανήκει. Σίγουρα η επιτυχία μπορεί να φαίνεται μερική αφού το Κουρδιστάν -προς το παρόν- δεν θα περιλαμβάνει τα εδάφη των Κούρδων στην Τουρκία, τη Συρία και το Ιράν.

Σίγουρα η εξέλιξη αυτή δεν θα έρθει χωρίς αντιδράσεις, αφού τα 4 κράτη που κατέχουν κουρδικά εδάφη μόνο να χάσουν έχουν από αυτή την εξέλιξη. Αυτό όμως που έχει σημασία είναι πως ένας δίκαιος αγώνας δεκαετιών βρίσκει τελικά μια κάποια λύση.

Διαβάζοντας για το επικείμενο δημοψήφισμα, αμέσως μου ήρθε στο μυαλό ο Harold Pinter (Χάρολντ Πίντερ). Για μένα το απόλυτο πρότυπο θεατρικού συγγραφέα και ταυτόχρονα στρατευμένου συγγραφέα.

Ενας άνθρωπος που δεν δείλιασε να πάρει θέση απέναντι στον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία ή στον πόλεμο στο Ιράκ. Ενας άνθρωπος που δεν δείλιασε να μετατρέψει τον λόγο του κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ σε πολιτικό μανιφέστο. Ενας άνθρωπος που δεν δείλιασε.

Γιατί αν η δημιουργία του Κουρδιστάν είναι δικαίωση για κάθε Κούρδο σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου, είναι ταυτόχρονα δικαίωση για οποιονδήποτε άνθρωπο δεν δείλιασε να μιλήσει, να γράψει και να καταβάλει προσπάθειες γι' αυτόν τον σκοπό. Ο Χάρολντ Πίντερ υπήρξε ένας τέτοιος άνθρωπος.

Το 1985 ο Πίντερ και ο Αρθουρ Μίλερ ταξίδεψαν στην Αγκυρα ως αντιπρόσωποι της διεθνούς οργάνωσης συγγραφέων PEN, ώστε να εξακριβώσουν αν γίνονται βασανιστήρια στις τουρκικές φυλακές όπου πολλοί συγγραφείς ήταν φυλακισμένοι.

Το ταξίδι είχε ως αποτέλεσμα να διωχθούν και οι δύο για τις απόψεις τους από το σπίτι του Αμερικανού πρέσβη και να κάνουν ακόμη περισσότερο γνωστή την έλλειψη δημοκρατίας σε μια χώρα όπου οι δημοσιογράφοι και οι συγγραφείς φυλακίζονται. Ταυτόχρονα γέννησε κι ένα από τα λιγότερο γνωστά αλλά πιο άμεσα πολιτικά έργα του Χάρολντ Πίντερ: τη «Βουνίσια γλώσσα».

Η «Βουνίσια γλώσσα» παίχτηκε για πρώτη φορά το 1988 στο Λονδίνο. Σύμφωνα με τον ίδιο, αποτελεί «μια παραβολή για τα βασανιστήρια και τη μοίρα του κουρδικού λαού».

Η «Βουνίσια γλώσσα» διαδραματίζεται σε μια ανώνυμη χώρα και περιλαμβάνει τέσσερις σύντομες σκηνές φυλακής. Στην πρώτη, μια ομάδα γυναικών του βουνού περιμένει έξω από τη φυλακή να δει τους άντρες συγγενείς της. Οι γυναίκες περιμένουν 8 ώρες, οι φρουροί βάζουν τα σκυλιά να τις δαγκώσουν. Οι υπεύθυνοι τις ενημερώνουν πως απαγορεύεται να μιλήσουν τη γλώσσα τους. Τη γλώσσα του βουνού.

Σε μια αίθουσα αναμονής μια γυναίκα επισκέπτεται τον γιο της υπό την εποπτεία ενός φρουρού. Η γυναίκα γνωρίζει μόνο τη βουνίσια γλώσσα. Ο φρουρός τη χτυπά. Η γυναίκα λέει στον γιο της: «Ολοι σε περιμένουν». Μια γυναίκα βλέπει τον άντρα της να βασανίζεται από δύο φρουρούς, ενώ οι διάλογοί τους από το παρελθόν ξεχύνονται στην αίθουσα βασανιστηρίων. Ενας φρουρός ενημερώνει μια γριά γυναίκα πως οι κανόνες άλλαξαν. Τώρα μπορεί να μιλήσει τη βουνίσια γλώσσα της. Η γυναίκα μένει σιωπηλή. Το έργο τελειώνει.

Στην ομιλία του κατά την απονομή του Νόμπελ, ο Πίντερ είπε για τη «Βουνίσια γλώσσα»: «Το έργο παραμένει βίαιο, σύντομο και άσχημο. Αλλά οι στρατιώτες στο έργο κάπως το διασκεδάζουν. Ξεχνά κανείς πότε πότε ότι οι βασανιστές βαριούνται εύκολα. Χρειάζεται να γελάνε με κάτι για να ανάβουν τα πνεύματα. Τα περιστατικά στη φυλακή του Αμπού Γκράιμπ στη Βαγδάτη το επιβεβαιώνουν περίτρανα. Η “Βουνίσια γλώσσα” διαρκεί μόνο 20 λεπτά, αλλά θα μπορούσε να συνεχίζεται επί ώρες, ξανά και ξανά, το ίδιο μοτίβο να επαναλαμβάνεται από την αρχή, ξανά και ξανά, τη μια ώρα μετά την άλλη».

Στις 25 του Σεπτέμβρη φαίνεται πως το μοτίβο αυτό εν μέρει θα βρει τη δικαίωσή του και θα παύσει. Αυτό που δεν παύει είναι το παράδειγμα ενός λαού να αγωνίζεται και το παράδειγμα του συγγραφέα να στρατεύεται στον δίκαιο σκοπό.

  Θωμάς Τσαλαπάτης


 6/8/2017