Αθήνα του 1917 ! Η Στρατιά της Ανατολής την φωτογραφίζει.

Η Στρατιά της Ανατολής φωτογραφίζει την Αθήνα του 1917!

Φωτό άλλης εποχής.

Τι φωτογράφιζαν στην Αθήνα οι Γάλλοι στρατιώτες της Στρατιάς της Ανατολής που πριν από 100 χρόνια -το 1917- βρέθηκαν στην ελληνική πρωτεύουσα; Τι τους έκανε εντύπωση και το αποθανάτιζαν με τις φωτογραφικές μηχανές τους; Ποια ηταν η εικόνα γειτονιών και των κατοίκων της;Πως ήταν τότε γνωστά μνημεία;

Επίσης που στρατωνίστηκαν οι σύμμαχοι; Πως ετοίμαζαν το φαγητό τους; Τι επιπτώσεις είχε στον πληθυσμό ο ”ναυτικός αποκλεισμός”;

Και κυρίως: Τι ήθελαν οι σύμμαχοι στην Ελλάδα;

Αφορμή για τις ερωτήσεις – αλλά και πολλες απαντήσεις – δίνει μια έκθεση φωτογραφιών που ήδη έχει ανοίξει τις πύλες της στο Μουσείο Μπενάκη αλλά υπάρχει ακόμα καιρός- μεχρι 12 Νοεμβρίου- να την δουν όσο το δυνατόν περισσότεροι συμπατριώτες- και φυσικά και στρατιωτικοί.Η έκθεση περιλαμβάνει σπάνιο υλικό των Γαλλικών Στρατιωτικών Αρχείων από το 1917 το οποίο εκτίθεται για πρώτη φορά στην Αθήνα και αποτελείται από εικόνες ( και ταινίες) τις οποίες κατέγραψαν Γάλλοι στρατιώτες – φωτογράφοι του συμμαχικού εκστρατευτικού σώματος. που αποτελείτο από 5.000 στρατιώτες

Ήταν στην πλειονότητά τους επαγγελματίες φωτογράφοι, πριν επιστρατευθούν στο μέτωπο. εξηγεί στον ”9,84” η κ.Λένα Κορμά από την Γαλλική Σχολή Αθηνών η οποία επιμελείται την έκθεση μαζί με τον κ. Τάσο Αναστασιάδη, ενώ την σκηνογραφική επιμέλεια έχει ο Παύλος Θανόπουλος.

Ο ρόλος της ''Στρατιάς της Ανατολής''

Η ''Στρατιά της Ανατολής'' – ένα Σώμα το οποίο έδρασε στα Βαλκάνια – ήταν από το 1915 στην Θεσσαλονίκη και την Βόρειο Ελλάδα κατά την διάρκεια του Α Παγκοσμίου πολέμου όταν κυριαρχούσε ο Εθνικός Διχασμός φιλοβασιλικών και φιλοβενιζελικών. Οι σύμμαχοι επέβαλαν ναυτικό αποκλεισμό στην λεγόμενη «Παλαιά Ελλάδα» και Γαλλικά στρατεύματα εισήλθαν στην πρωτεύουσα. Ανάμεσά τους και οι εν λόγω Γάλλοι φωτογράφοι. Η «Στρατιά της Ανατολής» ήθελε να υποστηρίξει την επάνοδο του Ελευθέριου Βενιζέλου και την οριστική είσοδο της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στο πλευρό της Αντάντ.Τον Ιούνιο του 1917 η χώρα εισήλθε στον πόλεμο.

Γάλλοι στρατιωτικοί φωτογράφοι δρούσαν στην Ελλάδα ήδη από το 1915. Παρά την αρχική ουδετερότητα της Ελλάδας στον A΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, γαλλο-αγγλικά στρατεύματα της Αντάντ είχαν αποβιβαστεί στην Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1915 και είχαν συγκροτήσει την Στρατιά της Ανατολής. Ήταν τότε η αρχή του «Εθνικού Διχασμού».

Η Ελλάδα σύντομα θα διαιρεθεί και επισήμως στην Κυβέρνηση των Αθηνών υπό τον βασιλιά Κωνσταντίνο και στην Προσωρινή Κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ένθερμο υποστηρικτή των Συμμάχων.

Ο «Εθνικός Διχασμός» κορυφώθηκε το 1916, με τον ναυτικό αποκλεισμό που επέβαλαν οι Σύμμαχοι στην «Παλαιά Ελλάδα» προκειμένου να υποχωρήσει ο Κωνσταντίνος, καθώς και με την σύγκρουση μεταξύ των Συμμάχων και μονάδων του τακτικού στρατού και παραστρατιωτικών οργανώσεων. Η σύγκρουση αυτή έμεινε γνωστή ως «Τα Νοεμβριανά».Με την εξαίρεση των «Νοεμβριανών», το επίκεντρο των στρατιωτικών εξελίξεων βρισκόταν στην βόρεια Ελλάδα.

Η Γαλλική …”Κινηματογραφία Στρατού”

Ωστόσο, στην διάρκεια του 1917, η Φωτογραφική Υπηρεσία της Στρατιάς της Ανατολής πραγματοποίησε τις περισσότερες φωτογραφικές λήψεις της στην Αθήνα. Είναι ενδεικτικό ότι -σύμφωνα με τα αρχεία της Médiathèque de l’Architecture et du Patrimoine- για το έτος 1917, υπάρχουν 505 φωτογραφίες από την Αθήνα, και μόλις 149 από την Θεσσαλονίκη.

Το 1917 ήταν εξάλλου μια μεταβατική και κομβική χρονιά για την Ελλάδα: ύστερα από έντονες εσωτερικές πολιτικές και διπλωματικές ζυμώσεις, τον Ιούνιο του 1917, οι Σύμμαχοι της Αντάντ συνόδευσαν τον Βενιζέλο στην Αθήνα, απέπεμψαν τον Κωνσταντίνο και η χώρα εισήλθε στον πόλεμο (iefimerida).

Οι 110 φωτογραφίες της έκθεσης και τα δύο κινηματογραφικά φιλμ, παρουσιάζονται στο πλαίσιο 5ετούς ερευνητικού προγράμματος, για τους εορτασμούς της εκατονταετηρίδας του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου. και διοργανώνεται από την Γαλλική Σχολή Αθηνών σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138).

Μια άλλη εικόνα της Αθήνας

Μέσα από τις φωτογραφίες παρουσιάζονται σπάνιες πτυχές και εικόνες της πόλης οι οποίες ή έχουν αλλάξει δραματικά ή έχουν χαθεί. Ανακαλύπτει κανείς συνοικίες που εξαφανίστηκαν λόγω πολεοδομικών αλλαγών ή και αρχαιολογικών ανασκαφών, το τοπίο πριν από την εντατική αστικοποίηση και πολεοδόμηση που θα ακολουθήσει λόγω της άφιξης των προσφύγων της Μικρασιατικής καταστροφής, ένα αρχιτεκτονικό σύνολο, στο οποίο δεσπόζει ακόμη ο νεοκλασικισμός, πριν από το μπετόν ή και την έντονη στροφή προς το Βυζάντιο (lifo). Η έκθεση φέρνει, επίσης, τον απόηχο της γαλλικής παρουσίας στην Αθήνα στις αρχές του 20ού αιώνα αλλά και την ισχυρή, ήδη από τότε, πολιτιστική παρουσία της Γαλλικής Σχολής Αθηνών.