Μύθοι και πραγματικότητα για τα μεταλλεία στη Β.Α.Χαλκιδική.


Η επέκταση της μεταλλευτικής δραστηριότητας στη Β. Α. Χαλκιδική βρίσκεται στο επίκεντρο της επικαιρότητας για περισσότερο από μια δεκαετία γεγονός που δείχνει ότι το πρόβλημα ενδιαφέρει την κοινή γνώμη και ιδιαίτερα τους κατοίκους της περιοχής. Η όποια συζήτηση όμως τις περισσότερες φορές είναι μονομερής, επιφανειακή ή ελλιπής και δεν καλύπτει το θέμα από όλες τις πλευρές. Επομένως, οποιαδήποτε συζήτηση γι’ αυτό το θέμα θα πρέπει να περιλαμβάνει κατά το δυνατόν αφ’ ενός όλη αυτή τη χρονική περίοδο δηλαδή, από την ημέρα κατά την οποία το Ελληνικό δημόσιο παραχώρησε την περιοχή για μεταλλευτική εκμετάλλευση σε ιδιώτες μέχρι σήμερα και αφ’ ετέρου όλα όσα σχεδιάζονται να γίνουν και τις επιπτώσεις που αυτά θα προκαλέσουν στο γενικότερο περιβάλλον και στους κατοίκους της περιοχής και όχι μόνο. 

Με το Ν.3220/2004 επικυρώθηκε σύμβαση μεταξύ του Ελληνικού δημοσίου και της νεοσύστατης εταιρείας Ελληνικός Χρυσός ΑΕ (ΕΧ) που υπογράφηκε το Δεκέμβριο του 2003 και προέβλεπε την παραχώρηση έκτασης 317.000 στρεμμάτων στη Β.Α. Χαλκιδική για μεταλλευτική εκμετάλλευση μαζί με τον ακίνητο και κινητό εξοπλισμό της προηγούμενης μεταλλευτικής εταιρείας (TVX) έναντι 11 εκατομμυρίων ευρώ. Αξίζει να αναφερθεί ότι η αναγραφή των περιουσιακών στοιχείων που παραχωρήθηκαν στην ΕΧ καλύπτει περίπου 200 σελίδες της ανωτέρω σύμβασης. Η παραχωρηθείσα έκταση αποτελείται από δάσος σε ποσοστό μεγαλύτερο από 90 %. Με την Κοινή Υπουργική Απόφαση (201745/26-7-2011) εγκρίθηκε η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που κατέθεσε η ΕΧ (2010) και τέθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι υλοποίησης του έργου, τελικά, σε μια έκταση 264.000 στρεμμάτων.

Το όλο έργο περιλαμβάνει τέσσερα υποέργα α) των Σκουριών, β) της  Ολυμπιάδας, γ) του Μαντέμ Λάκκου και δ) του Στρατωνίου. Το κείμενο που ακολουθεί θα περιοριστεί μόνο στο υποέργο των Σκουριών λόγω του ότι το συγκεκριμένο υποέργο είναι κατά πολύ μεγαλύτερο από τα υπόλοιπα, περιλαμβάνει για πρώτη φορά στην περιοχή επιφανειακή εξόρυξη και θα προκαλέσει, εφόσον υλοποιηθεί, ιδιαίτερα σοβαρές και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις. 

Οι επιπτώσεις

Για να γίνει κατανοητό το μέγεθος της σχεδιαζόμενης μεταλλευτικής δραστηριότητας στις Σκουριές και οι επιπτώσεις της στην ευρύτερη περιοχή, κρίνεται μάλλον απαραίτητο να αναφερθούν επιγραμματικά όλες οι φάσεις αυτής της επέμβασης καθώς και οι αναμενόμενες επιπτώσεις. Για να μην υπάρξει καμία αμφισβήτηση των στοιχείων που θα δοθούν στη συνέχεια, διευκρινίζεται ότι όλα τα ποσοτικά στοιχεία που θα αναφερθούν προέρχονται από την Κύρια Μελέτη της ΜΠΕ (εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά) και σε παρένθεση θα δίνεται η σελίδα ή ο πίνακας της ΜΠΕ που αυτά αναγράφονται, ώστε να μπορεί να ελεγχθεί η ακρίβειά τους. 

Το προς εξόρυξη και εκμετάλλευση πέτρωμα στις Σκουριές ανέρχεται σε 146,2 εκατομμύρια τόνους, από τους οποίους 66,9 εκατομμύρια τόνοι θα εξορυχτούν επιφανειακά και το υπόλοιπο υπόγεια (σελ. 5.3-68) και η μέση περιεκτικότητά του σε χρυσό είναι 0,89 γραμμάρια ανά τόνο και σε χαλκό 0,56 % (Πίνακας 5.3.3-1). Το πέτρωμα περιέχει επίσης θειούχες ενώσεις βαρέων μετάλλων (ΒΜ) όπως αντιμονίου, αρσενικού, βαρίου, καδμίου, χρωμίου, χαλκού, σιδήρου, μαγγανίου, νικελίου, μολύβδου, ψευδαργύρου, κ.ά. Επιπλέον στο πέτρωμα περιέχεται μια μορφή αμιάντου (τρεμολίτης) σε ποσοστά 3 % που στα απόβλητα εμπλουτισμού θα ανέρχεται σε 8 % καθώς και χαλαζίας σε ποσοστά 40 % στο πέτρωμα και 26 % στα απόβλητα (σελ. 5.3-109).

Οι φάσεις της σχεδιαζόμενης επέμβασης

Οι φάσεις της σχεδιαζόμενης επέμβασης και οι άμεσες συνέπειές τους μπορούν σε αδρές γραμμές να αναφερθούν ως ακολούθως: 

α) αποψίλωση του δάσους σε μια έκταση μεγαλύτερη των 2.500 στρεμμάτων (Πίνακας 5.10.1-1) το μεγαλύτερο μέρος της οποίας έχει ήδη πραγματοποιηθεί. Η αποψίλωση γίνεται με ολοκληρωτική εκρίζωση των δένδρων ώστε να μην υπάρχει περίπτωση να βλαστήσουν εκ νέου οι ρίζες. Περαιτέρω σχολιασμός νομίζω ότι δε χρειάζεται.

β) επιφανειακή εξόρυξη (Πίνακας 5.1.2-2) του πετρώματος που προγραμματίζεται να ανέλθει σε 24.000 τόνους ημερησίως (Πίνακας 5.3.3-1) και θα επιτυγχάνεται με εκσκαφή και ανατινάξεις (Πίνακας 5.3.2-4). Η ημερήσια χρησιμοποίηση εκρηκτικών θα κυμαίνεται από 4 έως 6 τόνους (Πίνακας 5.3.2-5) ενώ ο κρατήρας που θα δημιουργηθεί κατά την εξόρυξη θα έχει διάμετρο 705 και βάθος 220 μέτρα (σελ. 5.3-10). Σε άλλο σημείο της ΜΠΕ (Παράρτημα VII, σελ. 15) όμως αναφέρεται ‘θα γίνει συνδυασμός μιας επιφανειακής εκμετάλλευσης μεσαίου (300 m) ή μεγαλύτερου (400 m) βάθους ακολουθούμενη από υπόγεια εκμετάλλευση….’. Ο αναγνώστης μπορεί να αξιολογήσει αυτή την ασυμφωνία που μόλις αναφέρθηκε για το βάθος του επιφανειακού ορύγματος. ‘Οι εργασίες στο όρυγμα εκτελούνται 7 ημέρες την εβδομάδα, σε 24ωρη βάση, σε τρεις 8ωρες βάρδιες’.  Η επιφανειακή εξόρυξη θα διαρκέσει 11 χρόνια και θα ακολουθήσει υπόγεια εκμετάλλευση για άλλα 20 χρόνια. 

γ) όρυξη 9 υδρογεωτρήσεων περιμετρικά του κρατήρα και μέχρι βάθους 790 μέτρων (= 140 μέτρα χαμηλότερα από την επιφάνεια της θάλασσας), για προ-αποστράγγιση του μεταλλείου (σελ. 5.3-87) ώστε η απόληψη του πετρώματος να γίνεται εν ξηρώ και για άντληση νερού που θα χρησιμοποιηθεί για τις ανάγκες του εργοστασίου εμπλουτισμού.  Η ΜΠΕ προβλέπει επανεισπίεση του νερού που θα πλεονάζει. Η συνεχής άντληση νερού από προοδευτικά μεγαλύτερα βάθη, θα προκαλέσει υποβιβασμό της υπεδάφειας στάθμης νερού (κώνος αποστράγγισης) σε μια έκταση με διαστάσεις 4,5x3,2 χιλιομέτρων (= 14.400 στρέμματα [σελ. 7.10-33]). Άμεσο αποτέλεσμα θα είναι η αποστράγγιση του βουνού και η υποβάθμιση και καταστροφή του δάσους πολύ πέραν της περιοχής που ήδη αποψιλώθηκε. Κατά τη διάρκεια των βροχοπτώσεων, στην επιφάνεια του γυμνού πλέον εδάφους το νερό θα απορρέει επιφανειακά, συχνά θα εμφανίζονται πλημμυρικά επεισόδια και θα προκαλούνται έντονες διαβρώσεις. Επιπλέον, θα προκληθεί εξαφάνιση πηγών, μείωση της ροής ρεμάτων και ποταμών και ουσιαστική αχρήστευση υδρογεωτρήσεων που χρησιμοποιούνται για ύδρευση κατοίκων και επισκεπτών και άρδευση καλλιεργειών. Εξ άλλου και στη ΜΠΕ (σελ. 7.10-33) δηλώνεται ρητά ότι: ‘Σχετικά με τους συμβάλλοντες του ποταμού Χαβρία (ρέμα Παναγιάς και ρέμα Ξινονέρι), αυτοί ……. εκτιμάται ότι θα υποστούν ελαφρά μείωση πηγαίων αναβλύσεων…’.

δ) μεταφορά - λειοτρίβηση - χημική επεξεργασία (εμπλουτισμός) του πετρώματος. Τα χημικά αντιδραστήρια που προβλέπεται να χρησιμοποιηθούν, τα οποία δεν είναι καθόλου ‘αθώα’ ή ακίνδυνα, είναι η νατριούχος ισοπροπυλική ξανθάτη, το Aeropromoter, η μεθυλ-ισοβουτυλ-καρβινόλη και κροκιδωτικά μέσα.

ε) το τελικό προϊόν θα είναι μόλις το 1,97 % του πετρώματος ενώ το υπόλοιπο (= 98,03 %) του πετρώματος θα είναι τα απόβλητα εμπλουτισμού (σελ. 5.3-68). Με άλλα λόγια ένα μέρος του βουνού απλά θα μετατραπεί σε απόβλητο και θα μεταφερθεί σε κοντινή απόσταση στις λίμνες απόθεσης, όπου θα παραμείνει τοξικό για πάντα.

στ) κατασκευή δύο φραγμάτων ύψους αντίστοιχα 131 και 143 μέτρων (Πίνακες 5.3.4-4 και 5.3.4-5) με τη χρησιμοποίηση αποβλήτων εξόρυξης ώστε να δημιουργηθούν λίμνες απόθεσης στις οποίες θα αποτεθούν τα απόβλητα της επεξεργασίας (εμπλουτισμού) που θα έχουν όγκο 44 εκατομμύρια κυβικά μέτρα (Πίνακες 5.3.4-4 και 5.3.4-5). Αξίζει να αναφερθεί ότι τα γιγαντιαία αυτά χωμάτινα φράγματα θα κατασκευαστούν σε μια ιδιαίτερα σεισμογόνο περιοχή που μόνο κατά τον 20ό αιώνα έχει δώσει 3 σεισμούς με ένταση μεγαλύτερη των 7 R (Παράρτημα Χ, σελ. 23). Ένας από αυτούς τους σεισμούς  (1932) ισοπέδωσε στην κυριολεξία κάποια χωριά της περιοχής με εκατοντάδες θύματα. Ποια θα είναι άραγε η τύχη αυτών των φραγμάτων και του τοξικού περιεχομένου τους αν κάτι παρόμοιο επαναληφθεί στο άμεσο ή στο απώτερο μέλλον;   

Καθ’ όλη τη διάρκεια της επιφανειακής εξόρυξης (11 έτη), θα παράγεται σκόνη πετρώματος που θα ανέρχεται σε 2.162 τόνους ανά ώρα στους χώρους του μεταλλείου (Πίνακας 5.3.9-2) και σε 954 τόνους ανά ώρα (Πίνακας 5.3.9-3) κατά τις φορτοεκφορτώσεις στους χώρους απόθεσης του πετρώματος. Τα τεμαχίδια αυτής της σκόνης περιέχουν, όπως και το πέτρωμα, ΒΜ, τρεμολίτη και χαλαζία. Οι τεράστιες αυτές ποσότητες σκόνης θα μετακινούνται με τον άνεμο και θα αποθέτονται ως ξηρή απόθεση στην επιφάνεια του εδάφους, στα επιφανειακά νερά, στη θάλασσα και στο υπέργειο τμήμα των φυτών. Η απόσταση στην οποία θα διασπαρθεί η σκόνη δεν είναι γνωστή αλλά έχουμε το δεδομένο της σκόνης από τη Σαχάρα που καλύπτει απόσταση περίπου 1000 χιλιομέτρων πριν αποτεθεί στη χώρα μας. Επομένως τα προβλήματα από τη σκόνη δεν αφορούν μόνο τους κατοίκους της περιοχής των μεταλλείων αλλά και αυτούς που διαμένουν σε αρκετά μεγάλες αποστάσεις από τις Σκουριές. Επίσης η σκόνη που θα κυκλοφορεί στην ατμόσφαιρα μπορεί να μετακινηθεί με το νερό της βροχής και να προκαλέσει ρύπανση του εδάφους και των φυτών.

Τα απόβλητα εξόρυξης και εμπλουτισμού, κατά την επαφή τους με το νερό και την έκθεσή τους στον ατμοσφαιρικό αέρα, αποδίδουν χημικά ιόντα που προκαλούν τις όξινες απορροές (στραγγίσματα) και οδηγούν σε οξίνιση του εδάφους και επιβάρυνση του εδάφους και των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων με ΒΜ. Η χρησιμοποίηση για άρδευση ρυπασμένου με ΒΜ επιφανειακού ή υπόγειου νερού, επιτείνει τη ρύπανση του εδάφους ενώ η χρησιμοποίησή του ως πόσιμου από ζώα και ανθρώπους, οδηγεί σε συσσώρευση ΒΜ στον οργανισμό τους η οποία έχει πολύ δυσμενείς επιδράσεις στην υγεία τους. 

Η οξίνιση του εδάφους και η αυξημένη περιεκτικότητά του σε ΒΜ θα καταστήσουν το έδαφος ακατάλληλο να χρησιμοποιηθεί ως ενδιαίτημα από οργανισμούς και μικροοργανισμούς καθώς επίσης και ως υπόστρωμα ανάπτυξης φυτών. Θα πρέπει εδώ να αναφερθεί ότι για το σχηματισμό εδάφους, πάχους περίπου ενός μέτρου απαιτείται διάστημα χιλιάδων χρόνων.

Έχει βρεθεί, σχεδόν σε όλες τις χώρες που λειτουργούν ή λειτουργούσαν μεταλλεία χρυσού ότι, εδάφη που γειτνιάζουν με μεταλλεία ή βρίσκονται ακόμη και σε μεγάλη απόσταση από αυτά, παραμένουν ρυπασμένα με ΒΜ για αρκετές 10-ετίες ή και 100-ετίες μετά τη διακοπή λειτουργίας των μεταλλείων. 

Μεγάλος αριθμός επιστημονικών - ερευνητικών εργασιών απαντάται στη διεθνή βιβλιογραφία που αφορούν τις επιπτώσεις μεταλλευτικών δραστηριοτήτων, ιδιαίτερα εκείνων που ασχολούνται με την απόληψη χρυσού, κατά τη διάρκεια αλλά και πολλές δεκαετίες μετά τη διακοπή της λειτουργίας των μεταλλείων. (Η παράθεση όλων αυτών των βιβλιογραφικών πηγών δεν μπορεί να γίνει στο παρόν κείμενο αλλά είναι διαθέσιμες σε κάθε ενδιαφερόμενο). Σε κάθε περίπτωση αναφέρεται πολύ αυξημένη ρύπανση με ΒΜ των εδαφών, των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων, της φυσικής βλάστησης και των καλλιεργούμενων φυτών και εισαγωγή των ΒΜ στην τροφική αλυσίδα που σωρευτικά έχουν ανεπιθύμητες και σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων. 

Τα φυτά που καλλιεργούνται στη Β.Α. Χαλκιδική (ελιές, άμπελος, σιτηρά, λαχανοκομικά, οπωροφόρα, χορτοδοτικά, κ.ά.) έχουν ιδιαίτερη ευαισθησία και εμφανίζουν συμπτώματα τοξικότητας όταν στο περιβάλλον ανάπτυξής τους παρατηρούνται αυξημένες συγκεντρώσεις ΒΜ. Είναι επομένως προφανές και πέραν πάσης αμφισβήτησης ότι, η σχεδιαζόμενη μεγάλης κλίμακας επέκταση των μεταλλευτικών δραστηριοτήτων στην περιοχή των Σκουριών θα έχει πολύ δυσμενείς και μη αναστρέψιμες επιπτώσεις στη Γεωργία, στην Κτηνοτροφία, στην Υλοτομία, στη Μελισσοκομία και στην Αλιεία που ασκούν οι κάτοικοι της περιοχής. 

Κατά συνέπεια, τελικό και αδιαμφισβήτητο αποτέλεσμα της σχεδιαζόμενης επέκτασης της μεταλλευτικής δραστηριότητας στη Β. Α. Χαλκιδική θα είναι η πλήρης απαξίωση της αγροτικής παραγωγής και των συναφών δραστηριοτήτων λόγω α) της μειωμένης ποσότητας και της υποβαθμισμένης ποιότητας των παραγόμενων φυτικών και ζωικών προϊόντων, β) της μειωμένης επιδότησης των αγροτικών προϊόντων που θα παράγονται σε υποβαθμισμένες περιοχές, σύμφωνα με τη νέα Κ.Α.Π., γ) της αδυναμίας κατανάλωσης ακόμη και των προϊόντων που θα παράγουν οι ίδιοι οι κάτοικοι της περιοχής και δ) της αναγκαστικής αλλαγής του τρόπου ζωής των κατοίκων. Αξίζει να αναφερθεί ότι πολλά γεωργικά προϊόντα της Χαλκιδικής έχουν χαρακτηριστεί ως ΠΟΠ ή ΠΓΕ.

Όμως, σε μια περιοχή που η ατμόσφαιρα, το νερό και τα γεωργικά προϊόντα μπορεί να είναι δυνάμει ρυπασμένα, στην οποία θα γίνονται συχνές ανατινάξεις και θα κυκλοφορούν στην ατμόσφαιρα τόνοι τοξικής σκόνης, κανείς δε θα θέλει να επισκεφθεί, κανείς δε θα την επιλέγει ως τουριστικό προορισμό. Επομένως, πολύ σημαντικές θα είναι οι επιπτώσεις της επέκτασης της μεταλλευτικής δραστηριότητας στον τουρισμό που είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένος στους παραλιακούς οικισμούς της περιοχής (Ολυμπιάδα, Στρατώνι, Ιερισσός, Ν. Ρόδα, Αμμουλιανή, Ουρανούπολη, Δεβελίκι και Πυργαδίκια) όπως και στον αριθμό των επισκεπτών / προσκυνητών του Αγίου Όρους. 

Για όλους τους προηγούμενους λόγους μεγάλος αριθμός ανεξάρτητων επιστημονικών φορέων έχει ταχθεί εναντίον της επέκτασης της μεταλλευτικής δραστηριότητας θεωρώντας ότι υπερβαίνει τη φέρουσα ικανότητα της περιοχής, θα προκαλέσει μη αναστρέψιμη καταστροφή του περιβάλλοντος, θα οδηγήσει σε οικονομικό μαρασμό της περιοχής και θα έχει ως αποτέλεσμα σοβαρά προβλήματα στην υγεία κατοίκων, επισκεπτών και ιδιαίτερα των εργαζομένων στα μεταλλεία. Ορισμένοι από τους επιστημονικούς φορείς που τάχθηκαν αρνητικά στην σχεδιαζόμενη επέκταση της μεταλλευτικής δραστηριότητας είναι το Συμβούλιο Περιβάλλοντος και το Πρυτανικό Συμβούλιο του ΑΠΘ, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος/Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας, η Γεωπονική Σχολή του ΑΠΘ, η Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, το Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, ο Σύνδεσμος Γεωλόγων Μελετητών, το Συνδικάτο Εργαζομένων στο ΙΓΜΕ, η Ένωση Ιατρών Νοσοκομείου και Κέντρων Υγείας Ν. Χαλκιδικής, η Ομοσπονδία Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας.

Οι κάτοικοι της περιοχής και όχι μόνο μετά την ενημέρωσή τους για το τι πρόκειται να συμβεί, αντέδρασαν και συνεχίζουν να αντιδρούν στην καταστροφή του τόπου τους, στην απώλεια των περιουσιών τους, στην υποβάθμιση της ζωής και της υγείας τους.

Πέρα από όσα αναφέρθηκαν μέχρι τώρα, σε όλη τη Β. Α. Χαλκιδική υπάρχουν δεκάδες αρχαιολογικοί και ιστορικοί χώροι σημαντικής αξίας (π.χ. σοβαρές ενδείξεις για τον τάφο του Αριστοτέλη στα Αρχαία Στάγειρα, πρόσφατα ανακαλυφθέντες αρχαιολογικοί χώροι στις Σκουριές, που η απομάκρυνσή τους από την περιοχή, όπως σχεδιαζόταν, έχει ανασταλεί με απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου). Η ανάδειξη όλων αυτών των αρχαιολογικών και ιστορικών χώρων θα αυξήσει επιπλέον τον αριθμό των επισκεπτών/τουριστών στην περιοχή αυξάνοντας το εισόδημα και το επίπεδο ζωής των κατοίκων.   

Οι μύθοι

Το κείμενο θα ήταν ημιτελές αν δεν αναφερόταν και κάποιες απόψεις που επικαλούνται όσοι διάκεινται ευμενώς στη σχεδιαζόμενη επέκταση της μεταλλευτικής δραστηριότητας στη Β.Α. Χαλκιδική. Τα κυριότερα επιχειρήματα, μύθους θα τα έλεγα, που χρησιμοποιούνται υπέρ της επέκτασης της μεταλλευτικής δραστηριότητας στη Β.Α. Χαλκιδική και η αντίκρουση/σχολιασμός τους δίνονται στη συνέχεια: 

1ος Μύθος: 

Η μεταλλευτική δραστηριότητα ασκείται στην περιοχή από την αρχαιότητα, επομένως μπορεί να συνεχιστεί. Είναι αλήθεια ότι ένα μέρος αυτής της περιοχής έχει μακραίωνα ιστορία ως μεταλλευτική ζώνη. Αλλά ο βαθμός και οι μέθοδοι εκμετάλλευσης που εφαρμοζόταν σε παλαιότερες χρονικές περιόδους διαφέρουν πάρα πολύ από αυτές που σχεδιάζεται να εφαρμοστούν. Μεταξύ του χθες και του αύριο υπάρχει μια τεράστια διαφορά κλίμακας. Σε παλαιότερες περιόδους τα προς εκμετάλλευση μέταλλα βρισκόταν σε υψηλές αναλογίες και όχι σε κλάσματα του γραμμαρίου ανά τόνο όπως τα προς εκμετάλλευση πετρώματα στις Σκουριές. Επίσης, τα τεχνικά μέσα που είχαν στη διάθεσή τους δεν τους επέτρεπαν να εξορύσσουν πολύ μεγάλες ποσότητες πετρώματος/μεταλλεύματος. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η ποσότητα που εξορυσσόταν στο παρελθόν κατά τη διάρκεια ενός χρόνου τώρα σχεδιάζεται και είναι τεχνικά δυνατό, να εξορύσσεται σε ένα 24ωρο. Επιπλέον, δεν εφαρμόσθηκε ποτέ στην περιοχή επιφανειακή εξόρυξη ούτε χρειάστηκε να αποστραγγιστεί μια ολόκληρη περιοχή που σήμερα τροφοδοτεί με νερό περίπου τη μισή Χαλκιδική.

2ος Μύθος:

 Τέτοιου είδους δραστηριότητες ασκούνται σε άλλες χώρες, γιατί όχι και εδώ. Όσοι αναφέρουν τέτοια παραδείγματα αποκρύπτουν σε τι είδους περιοχές υπάρχουν τέτοια έργα και πόσο απέχουν αυτά από κατοικημένες περιοχές. Εκεί (πχ Καναδάς, Σκανδιναβικές Χώρες) τέτοιες δραστηριότητες αναπτύσσονται σε σημεία που απέχουν 100-άδες χιλιόμετρα από κατοικημένες περιοχές. Λόγω των συχνών ‘ατυχημάτων’ που προκλήθηκαν και σε αυτές τις περιοχές και τις αντιδράσεις των πολιτών για τις οικολογικές καταστροφές που προκλήθηκαν από τα ‘ατυχήματα’, οι χώρες αυτές θέσπισαν πολύ αυστηρότερους όρους ή απαγόρευσαν τη λειτουργία τέτοιων μονάδων. Αντίθετα, στην περίπτωση της Β. Α. Χαλκιδικής υπάρχουν οικισμοί (Μ. Παναγία, Παλαιοχώρι, Νεοχώρι) σε απόσταση 3-5 χιλιομέτρων από τις Σκουριές ενώ περίπου οι μισοί οικισμοί του Δήμου Αριστοτέλη απέχουν λιγότερο από 10 χιλιόμετρα από το επιφανειακό όρυγμα.

3ος Μύθος:

 Έχουμε χρυσό, γιατί να μην τον εκμεταλλευτούμε; Κατ’ αρχήν ίσως ο τίτλος της εταιρείας (Ελληνικός Χρυσός) να παραπλανά κάποιους καθώς το 95 % των μετοχών ανήκει σε πολυεθνική εταιρεία (ELDORADO GOLD) επομένως ο πιθανολογούμενος χρυσός δεν θα είναι ελληνικός. Σύμφωνα με την Κοινή Υπουργική Απόφαση (201745/26-7-2011) ‘Απαραίτητη προϋπόθεση για την αξιοποίηση …… είναι η εφαρμογή της Πυρομεταλλουργικής Μεθόδου Ακαριαίας Τήξης (Flash Smelting) …’. Από τα μέχρι στιγμής δεδομένα δεν πρόκειται να παράγεται μεταλλικός χρυσός όπως τουλάχιστον περιγράφεται στην παραπάνω ΚΥΑ, καθώς η μέθοδος της ακαριαίας τήξης που προτάθηκε από την ΕΧ και υπάρχει στην ΚΥΑ ως ‘απαραίτητη προϋπόθεση’ είναι διεθνώς ανεφάρμοστη. Επομένως, ακόμη και στην περίπτωση που η επέκταση της μεταλλευτικής δραστηριότητας προχωρήσει, καθαρός χρυσός δεν πρόκειται να παραχθεί στη Β.Α. Χαλκιδική. Θα παράγονται και θα εξάγονται  συμπυκνώματα μετάλλων (χρυσού, αργύρου, κ.ά.) και επομένως δεν πρόκειται να έχει έσοδα το Ελληνικό Δημόσιο από αυτή τη δραστηριότητα. 

4ος Μύθος: 

Ανάγκη για επενδύσεις: τίποτε από ότι θα κατασκευαστεί δε θα είναι χρήσιμο ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί μετά το πέρας της μεταλλευτικής δραστηριότητας (μέγιστη διάρκεια κατά τη ΜΠΕ 30 χρόνια) για άλλες οικονομικές δραστηριότητες. Απεναντίας εκείνο που θα μείνει θα είναι οι τεράστιες ποσότητες τοξικών αποβλήτων, το κατεστραμμένο δάσος και τα λιγοστά και ρυπασμένα νερά.
5ος Μύθος: Θέσεις εργασίας ιδιαίτερα σε περίοδο κρίσης: αναφέρεται συχνά ότι οι θέσεις εργασίας θα είναι περισσότερες από 5.000. Αλλά στη ΜΠΕ της ΕΧ αναφέρονται 1.300 άτομα από τον 9ο χρόνο λειτουργίας των μεταλλείων και μετέπειτα (Πίνακας 5.9.5-1). Δεν αναφέρεται όμως πουθενά ούτε λέγεται από κανέναν από τους υποστηρικτές της επέκτασης της μεταλλευτικής δραστηριότητας, πόσες θέσεις εργασίες θα χαθούν οριστικά από άλλες δραστηριότητες (τουρισμός και συναφή επαγγέλματα, γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, μελισσοκομία, μεταποίηση, κατασκευές, κλ) που μπορούν να ασκούνται για πάντα. Εξ άλλου κανείς από όσους αντιτίθενται σε αυτήν την επέκταση, δε ζητά να διακοπούν οι μεταλλευτικές δραστηριότητες όπου αυτές ασκούνται από χρόνια και να χάσουν τη δουλειά τους εκατοντάδες εργαζόμενοι. Επιπλέον, σε κάθε περίπτωση απαιτείται ένας αριθμός εργαζομένων για τη συντήρηση και διαχείριση των εγκαταλειμμένων στοών και των όξινων απορροών.  Εκείνο για το οποίο αγωνίζονται οι κάτοικοι της περιοχής, της Χαλκιδικής και της Β. Ελλάδας α) είναι να σταματήσει άμεσα η επέκταση της μεταλλευτικής δραστηριότητας στις Σκουριές και να αποκατασταθεί το περιβάλλον που έχει βάναυσα υποβαθμιστεί και β) να συνεχίσουν τη δραστηριότητα τα παλαιά μεταλλεία με μειούμενο ρυθμό δηλαδή, να μην αντικαθίσταται το προσωπικό που αποχωρεί λόγω συνταξιοδότησης. Εξ άλλου σε έργα αποκατάστασης του περιβάλλοντος μπορούν να απασχοληθούν εκατοντάδες κατοίκων και για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Κλείνοντας θεωρώ ότι, από την παράθεση των πραγματικών στοιχείων της σχεδιαζόμενης επέκτασης της μεταλλευτικής δραστηριότητας στη Β. Α. Χαλκιδική και των επιπτώσεων που σίγουρα θα ακολουθήσουν, καθώς υπάρχουν πολλά παραδείγματα από άλλες χώρες, μπορεί κανείς να βγάλει τα συμπεράσματά του, αν δηλαδή θα υπάρξει όφελος ή ζημία για την περιοχή, για τη Χαλκιδική ή για τη χώρα, από αυτή την επέκταση. Οι κάτοικοι της περιοχής έχουν καταλήξει προ καιρού σε συμπεράσματα, γι’ αυτό και εκφράζουν με κάθε τρόπο τη ριζική αντίθεσή τους.

 Κυριάκος Π. Παναγιωτόπουλος,
 Ομότιμος Καθηγητής Εδαφολογίας ΑΠΘ, Πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αριστοτέλη.


13/9/2017


Σκουριές


     ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ  &  ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ    







Ελληνικός Χρυσός Α.Ε.: Οι πιο συχνές ερωτήσεις για τις Σκουριές

Eldorado Gold: Αλήθειες και ψέματα για την επένδυση στη Χαλκιδική.

Την ανησυχία της ελληνικής κυβέρνησης για το αν η επένδυση της Eldorado Gold στα μεταλλεία των Σκουριών και της Ολυμπιάδας θα αφήνει έσοδα στο Δημόσιο από την τελική επεξεργασία του χρυσού και των υπόλοιπων μετάλλων και ότι δεν θα αρκεστεί απλά στην εξόρυξη και στις εξαγωγές συμπυκνωμάτων, φανερώνει η προσφυγή του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας στη Διαιτησία.
Το περιεχόμενο των χθεσινοβραδινών δηλώσεων του υπουργού ΠΕΝ Γιώργου Σταθάκη στην ΕΡΤ 1 καθώς και της ανακοίνωσης που εξέδωσε προς απάντηση στην προειδοποίηση του επικεφαλής της καναδικής εταιρίας για αναστολή επενδύσεων αναδεικνύει, σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό που κάνει ο υπουργός, την «πιο βασική εκκρεμότητα της σύμβασης» που έχει συναφθεί ανάμεσα στο ελληνικό δημόσιο και την «Ελληνικός Χρυσός» -θυγατρική της Eldorado Gold.
Σύμφωνα με τα όσα είπε ο κ. Σταθάκης αλλά και όπως προκύπτει από το χθεσινό δελτίο Τύπου, η εταιρία δεν έχει ολοκληρώσει το επενδυτικό σχέδιό της για την πλήρη καθετοποίηση της παραγωγής. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να καθοριστεί ο τρόπος παραγωγής του χρυσού.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας απέρριψε την πρώτη πρόταση για χρήση κυανίουκαι η δεύτερη πρόταση της «Ελληνικός Χρυσός» για τη χρήση της μεθόδου της ακαριαίας τήξης (flash smelting) έχει επιστραφεί εδώ κι ένα χρόνο από το ΥΠΕΝ με τεχνικές παρατηρήσεις, με τις υπηρεσίες του να αναμένουν την επανυποβολή της. Ωστόσο, όπως έκανε γνωστό χθες και ο Τζορτζ Μπερνς (πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Eldorado Gold), η εταιρία έχει προσφύγει στο ΣτΕ.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις νομικών κύκλων κι επιστημόνων, η ηγεσία του υπουργείου ΠΕΝ επιδιώκει μέσω της Διαιτησίας να πετύχει ένα δεσμευτικό αποτέλεσμα για τη μέθοδο παραγωγής χρυσού, καθώς η «ακαριαία τήξη» δεν έχει δοκιμαστεί σε μεταλλείο επί ευρωπαϊκού εδάφους και ούτε η «Ελληνικός Χρυσός» έχει προχωρήσει σε δοκιμές στα μεταλλεία της. Παράλληλα, η εταιρία δεν έχει υποβάλει ολοκληρωμένο τριετές επενδυτικό σχέδιο και ως εκ τούτου στο ΥΠΕΝ, όπως ερμηνεύουν οι ίδιοι κύκλοι, είναι έκδηλη η ανησυχία για προσπάθεια αποφυγής της συμβατικής υποχρέωσης που έχει και είναι η δημιουργία μονάδας μεταλλουργίας.
Από την άλλη μεριά, η Eldorado Gold υποστηρίζει ότι η συγκεκριμένη επένδυση για την επεξεργασία των τελικών μετάλλων προβλέπεται μετά το 2020 στην περιοχή Μαδέμ Λάκκου στο Στρατώνι της Χαλκιδικής. Εκεί θα μεταφέρονται συμπυκνώματα χρυσού, χαλκού και άλλων μετάλλων, τα οποία θα υπόκεινται στην τελική επεξεργασία.

Η αμφιλεγόμενη στάση των Καναδών

Επιπλέον οι Καναδοί, έχοντας προειδοποιήσει άλλες δύο φορές τα τελευταία δύο χρόνια για αποχώρηση από την επένδυση, πιέζουν προκειμένου να αποσπάσουν γρήγορα τις απαιτούμενες αδειοδοτήσεις για τις δραστηριότητές τους. Η Eldorado Gold έχει πετύχει 18 αποφάσεις υπέρ της στο Συμβούλιο της Επικρατείας και παρά τις πολυετείς καθυστερήσεις στην έκδοση αποφάσεων από το ελληνικό δημόσιο παραμένει στη χώρα μας.
Η εξήγηση ίσως δίνεται στο γεγονός ότι, αφενός, έχουν επενδυθεί μέχρι τώρα 3 δισ. δολάρια και αφετέρου, στην ύπαρξη των πλούσιων σε μεταλλεύματα κοιτασμάτων. Στην Ολυμπιάδα υπάρχει πολυμεταλλικό κοίτασμα χρυσού-χαλκού-μολύβδου-ψευδαργύρου που περιέχει 4,1 εκατομμύρια ουγγιές χρυσού, καθώς και σημαντική ποσότητα των υπόλοιπων μετάλλων.
Στις Σκουριές υπάρχει και ένα παγκοσμίου κλάσης πορφυριτικό κοίτασμα χρυσού-χαλκού που περιέχει 3,8 εκατομμύρια ουγγιές χρυσού και 776.000 τόνους χαλκού.
Η νέα προειδοποίηση των Καναδών για αναστολή των επενδύσεων έρχεται σε μία χρονική συγκυρία κατά την οποία, όπως παρατήρησε χθες στην ΕΡΤ 1 ο κ. Σταθάκης, ακούγεται πως η Eldorado Gold αποεπενδύει σε διάφορες χώρες όπου δραστηριοποιείται.
Ο κ. Μπερνς σημείωσε από την πλευρά του ότι πρέπει να δώσει εξηγήσεις στους μετόχους για την καθυστέρηση των επενδύσεων, όπως και για τη μεγάλη πτώση της αξίας της μετοχής της εταιρίας.
Η υπόθεση των μεταλλείων στη Χαλκιδική ταλαιπωρεί την περιοχή και την ελληνική οικονομία τα τελευταία τουλάχιστον 20 χρόνια. Έχουν δοθεί μάχες σώμα με σώμα κυριολεκτικά μεταξύ εργαζομένων στα μεταλλεία και κατοίκων που αντιδρούν στην επένδυση. Οι τελευταίοι επικαλούνται την περιβαλλοντική και οικολογική επιβάρυνση της περιοχής με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων αλλά και σημαντικές επιπτώσεις στην τουριστική δραστηριότητα.

Η «σημαία» του ΣΥΡΙΖΑ

Από την άλλη μεριά πριν το 2015, πριν εκλεγεί η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, στελέχη πρωτοστάτησαν σε κινητοποιήσεις κατά της Eldorado Gold. Εχθρική στάση η οποία αναζωπυρώθηκε πέρυσι, με τις νέες καθυστερήσεις στις αδειοδοτήσειςαπό την προηγούμενη ηγεσία του ΥΠΕΝ.
Πάντως και σύμφωνα με πληροφορίες, στην εύλογη απορία των στελεχών της διοίκησης της Eldorado Gold για το περιεχόμενο της προσφυγής του ελληνικού δημοσίου στη Διαιτησία, η απάντηση του Γ. Σταθάκη είναι ότι ανήγγειλε χθες πως έχει πληροφόρηση ότι το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους θα την κοινοποιήσει στην εταιρία μέχρι το τέλος της εβδομάδας.
Για το ίδιο χρονικό διάστημα επίσης θα έχει εκδοθεί και η προσωρινή άδεια λειτουργίας του εργοστασίου εμπλουτισμού στην Ολυμπιάδα.
Εντούτοις οι Καναδοί επιμένουν στην έκδοση και των τριών αδειών ρουτίνας, οι οποίες συμπληρώνονται από την άδεια λιθογόμωσης στην Ολυμπιάδα και του ηλεκτρολογικού εξοπλισμού στη μονάδα εμπλουτισμού στις Σκουριές.
Στα μεταλλεία της Χαλκιδικής απασχολούνται 2.400 εργαζόμενοι. Οι 1.100 εξ αυτών είναι μόνιμοι και οι υπόλοιποι εργάζονται σε συνεργαζόμενους εργολάβους. Για μία ακόμη φορά βρίσκονται ανάμεσα στη μάχη μιας αντιπαράθεσης και με το μέλλον τους να διαγράφεται αβέβαιο. Από τη μία, οι εργοδότες που τους χρησιμοποιούν πιέζοντας για τις άδειες των εγκαταστάσεων και από την άλλη, η κυβέρνηση που επικαλείται θέματα νομιμότητας των δραστηριοτήτων της εταιρίας.
Χρήστος Κολώνας, 12/9/21017
http://www.euro2day.gr/news/economy/article/1565449/eldorado-gold-alhtheia-kai-psemata-gia-thn-ependys.html





 Δεν απειλεί το περιβάλλον η εξόρυξη χρυσού στη Χαλκιδική.

Απαντήσεις σε μια σειρά από ερωτήματα που απασχόλησαν με αφορμή την απόφαση Σκουρλέτη να ανακαλέσει τις άδειες στα Μεταλλεία Χαλκιδικής, δίνει μέσω της «Κ» ο διευθυντής Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης της εταιρείας Οutotec, καθηγητής Ιλκα Β. Κόγιο, που βρέθηκε στην Αθήνα για να καταθέσει στο ΣτΕ, στο πλαίσιο της προσφυγής της εταιρείας «Ελληνικός Χρυσός» για την ακύρωση της απόφασης Σκουρλέτη. Η φινλανδική εταιρεία Οutotec έχει πραγματοποιήσει τις επίμαχες δοκιμές σε ημιβιομηχανική κλίμακα στο ερευνητικό της κέντρο στο Pori για να αποδείξει ότι η μέθοδος που θα χρησιμοποιήσει η «Ελληνικός Χρυσός» για την ανάκτηση του χρυσού στην Ολυμπιάδα μπορεί να εξουδετερώσει το αρσενικό που είναι επιβλαβές για το περιβάλλον χωρίς τη χρήση κυανίου. Πρόκειται για τη μέθοδο της ακαριαίας τήξης (Flash Smelting), η πρώτη εφαρμογή της οποίας έγινε το 1949 στο εργοστάσιο χαλκού Hargavalta της Φινλανδίας και η οποία χρησιμοποιείται σήμερα σε πάνω από 50 χώρες παγκοσμίως, μεταξύ των οποίων Φινλανδία, Σουηδία, Γερμανία, Ισπανία, Πολωνία και Βουλγαρία.

 «Ο σκοπός των δομικών που κληθήκαμε να κάνουμε στο ερευνητικό μας κέντρο στο Pori, όπου απασχολείται εξειδικευμένο προσωπικό 150 ατόμων, ήταν να αποδείξουμε ότι η μέθοδος του Flash Smelting μπορεί να λειτουργήσει στο εργοστάσιο της Ολυμπιάδας βάσει των περιβαλλοντικών προδιαγραφών της Ελλάδας και της Ε.Ε. Πώς δηλαδή θα επεξεργαστούμε το αρσενικό και πώς θα το εξουδετερώσουμε», εξηγεί στην «Κ» ο κ. Κόγιο. Το πιο σημαντικό -τονίζει- είναι ο καθαρισμός των αερίων από το αρσενικό, καθώς περίπου το 95% αυτού πάει στα αέρια. Το δεύτερο σημαντικό είναι η διαχείριση του νερού. «Εμείς, γνωρίζοντας τους αυστηρούς κανόνες στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, προσθέσαμε ένα επιπλέον στάδιο επεξεργασίας που εξουδετερώνει και τα όποια υπολείμματα αρσενικού έχουν ξεφύγει από την αέρια φάση και έχουν μεταφερθεί στα ύδατα».

 Για τις δοκιμές, όπως μας εξηγεί, μεταφέρθηκαν στο Pori 20 τόνοι συμπυκνώματος από την Ολυμπιάδα και χαλκός από την Αργεντινή που είναι παρόμοιας ορυκτολογικής συμπύκνωσης με αυτή των Σκουριών. Το δείγμα του χαλκού δεν έχει σημασία -τονίζει ο ίδιος- γιατί χρησιμοποιείται σαν καταλύτης στο συμπύκνωμα που θα δώσει τον χρυσό. Ο κ. Κόγιο είναι απόλυτος όταν αναφέρεται στις περιβαλλοντικές παραμέτρους της τεχνολογίας της εταιρείας του. Είναι εξάλλου η μοναδική εταιρεία παγκοσμίως που κατέχει την τεχνολογία Flash Smelting, την οποία διαρκώς εξελίσσει έχοντας κατοχυρώσει μέχρι σήμερα 700 οικογένειες πατεντών και περίπου 7.000 πατέντες. «Μπορούμε να εγγυηθούμε απολύτως την εφαρμογή της μεθόδου στην Ελλάδα με απόλυτη προστασία του περιβάλλοντος. Αρκεί να σας πω ότι η μεταλλουργία χαλκού της Aurudis στο Αμβούργο, που είναι η μεγαλύτερη παραγωγός χρυσού στην Ευρώπη, βρίσκεται μέσα στο κέντρο της πόλης». Η εφαρμοσιμότητα της μεθόδου επιβεβαιώθηκε πλήρως από τις δοκιμές που έγιναν στο Pori, σύμφωνα με τον καθηγητή Ιλκα Β. Κόγιο που εργάζεται στην Οutotec από το 1987. Οι δοκιμές διήρκεσαν περίπου 2 χρόνια και κόστισαν περίπου 1,4 εκατ. ευρώ.
Το ερώτημα γιατί να γίνουν στη Φινλανδία και όχι εδώ και αν οι μη επιτόπου δοκιμές αλλάζουν τα δεδομένα της εφαρμοσιμότητας της μεθόδου, όπως υποστηρίζει ο τέως υπουργός ΠΑΠΕΝ Παν. Σκουρλέτης, ο συνομιλητής μας τονίζει: «Για να γίνουν στην Ελλάδα θα έπρεπε να κατασκευαστεί εργοστάσιο που θα κόστιζε περί τα 20 εκατ. ευρώ. Εκτός αυτού θα έπρεπε να μεταφέρουμε από τη Φινλανδία ειδικό επιστημονικό προσωπικό περίπου 50 ατόμων που απασχολήθηκαν στις δοκιμές για τα συμπυκνώματα της Ολυμπιάδας. Να γίνουν όλα αυτά για ποιο λόγο; Δεν νομίζω ότι υπάρχει απάντηση σε αυτό το ερώτημα. Δεν διαφοροποιούνται τα αποτελέσματα. Συμπυκνώματα με υψηλά επίπεδα αρσενικού όπως στην Ολυμπιάδα υπάρχουν σε μεταλλουργίες στη Σουηδία και στις Φιλιππίνες, όπου επίσης χρησιμοποιείται η τεχνολογία της Οutotec». Σχολιάζοντας, τέλος, τις αντιδράσεις που έχουν εκφραστεί στην Ελλάδα για τη νέα μονάδα στην Ολυμπιάδα, ο κ. Κόγιο τονίζει: «Εμείς δεν τα βλέπουμε ως προβλήματα, αλλά ως προκλήσεις...».

 ΧΡΥΣΑ ΛΙΑΓΓΟΥ,15/9/2015

 http://www.kathimerini.gr/830903/article/oikonomia/epixeirhseis/den-apeilei-to-perivallon-h-e3ory3h-xrysoy-sth-xalkidikh



Αγωγές της Eldorado και το πρόβλημα της CETA
Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Προέδρου της Γαλλίας στη χώρα μας, η κυβέρνηση έκανε ότι μπορούσε για να παρουσιάσει μια εικόνα της Ελλάδας ως χρυσορυχείο επενδύσεων. Δυστυχώς όμως, με το που μπήκε ο κ. Μακρόν στο αεροπλάνο για το Παρίσι, η εταιρία πού κυριολεκτικά είχε επενδύσει σε ελληνικό χρυσορυχείο, η καναδική πολυεθνική Eldorado Gold, αποφάσισε να αποχωρήσει από την Ελλάδα λόγω δυσκολιών με την επένδυση για τις οποίες κατηγορεί την Ελληνική κυβέρνηση.
Η απόφαση αυτή της εταιρίας είναι προφανώς κακό νέο για την Ελλάδα καθώς η εταιρία έχει ήδη επενδύσει πάνω από 3 δισ. ευρώ στη χώρα μας. Ωστόσο, το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στην απώλεια θέσεων εργασίας και φόρων για το ελληνικό δημόσιο. Η διαφωνία της κυβέρνησης με την Καναδική εταιρία μπορεί να απειλήσει τη διαδικασία επικύρωσης της CETA (Οικονομική και Εμπορική Συμφωνία ΕΕ-Καναδά) από το Ελληνικό κοινοβούλιο. Η συμφωνία CETA έρχεται σε μερική εφαρμογή την επόμενη βδομάδα (21.9.17), μετά από μια δύσκολη πορεία και σημαντικές αντιδράσεις στην Ευρώπη και στην Ελλάδα (κυρίως για το θέμα της προστασίας της φέτας). Για να εφαρμοστεί συνολικά η συμφωνία πρέπει να πάρει έγκριση από όλα τα Ευρωπαϊκά εθνικά κοινοβούλια, συμπεριλαμβανομένου και του Ελληνικού, κάτι που δεν έχει γίνει ακόμα. Το κείμενο που ακολουθεί εξηγεί τη σχέση της επένδυσης της Eldorado με το θέμα της CETA.
Η ενδεχόμενη αποχώρηση της καναδικής εταιρίας από την Ελλάδα και η απόφασή της στις 11.9.17 να σταματήσει τις εργασίες της, σημαίνει ότι η εταιρία πιθανότατα θα κάνει αγωγή κατά του ελληνικού δημοσίου για απώλεια εσόδων και το κόστος της εγκατάλειψής της επένδυσης. Ήδη κυκλοφορούν φήμες ότι η εταιρία ετοιμάζεται να ζητήσει αποζημίωση ύψους 10 δισ. Η κυβέρνηση από την πλευρά της προσέφυγε σε διαιτησία κατά της εταιρίας στις 14.9.17 αιτούμενη την επανάληψη της τεχνικής μελέτης για την επεξεργασία των προιόντων εξόρυξης. Πού ακριβώς κινούνται αυτές οι διαδικασίες;
Αν και οι λεπτομέρειες ακόμα δεν έχουν γίνει γνωστές, η διαιτησία που συζητείται θα γίνει με βάση τη συμφωνία μεταξύ της εταιρίας και του δημοσίου και θα αφορά ενδεχόμενη παραβίαση των εκατέρωθεν συμβατικών υποχρεώσεων. Διαιτησίες που προκύπτουν από συμβάσεις γίνονται σε επιτροπές στις οποίες συμμετέχουν ντόπιοι και ξένοι διαιτητές οι οποίοι αποφασίζουν με βάση τη σύμβαση (και τους κανόνες δικαίου που προβλέπει αυτή) αν έχει υπάρξει κάποια παραβίαση των συμφωνηθέντων και πως πρέπει να αντιμετωπισθεί. Αυτές οι διαιτησίες είναι κοινές και ο συνήθης τρόπος να αντιμετωπίζονται προβλήματα που προκύπτουν με μεγάλες επενδύσεις.
Γιατί να ανησυχούμε λοιπόν για ενδεχόμενη αγωγή της Eldorado; Μια συμβατική διαιτησία δεν είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο ένας επενδυτής μπορεί να διαμαρτυρηθεί εκτός του εθνικού δικαστικού συστήματος. Η συνηθισμένη εξωδικαστική διέξοδος για ξένους επενδυτές είναι η διεθνής επενδυτική διαιτησία(Investor State Dispute Settlement) η οποία διαφέρει σημαντικά από αυτή που συζητήσαμε νωρίτερα. Η επενδυτική διαιτησία γίνεται με αναφορά σε διακρατικές συνθήκες που προστατεύουν τα δικαιώματα των επενδυτών και προσφέρουν πολύ ευρύτερες προστασίες από μια απλή εξασφάλιση συμβατικών δικαιωμάτων. Οι διακρατικές συνθήκες επενδύσεων, για παράδειγμα, προστατεύουν εύλογες προσδοκίες κερδοφορίας των επενδυτών με τρόπους που είναι πολύ ευρύτεροι από συγκεκριμένες δεσμεύσεις σε εμπορικές συμβάσεις. Προς το παρόν η Eldorado δεν μπορεί να προσφύγει σε επενδυτική διαιτησία καθώς δεν υπάρχει σχετική σύμβαση μεταξύ της Ελλάδας και του Καναδά. Αυτό θα αλλάξει όμως με την CETA.
Η CETA περιέχει προστασία για τους επενδυτές και προβλέπει διεθνή επενδυτική διαιτησία για την εφαρμογή της. Η προστασία που παρέχεται καλύπτει υπάρχουσες επενδύσεις, όπως αυτή της Eldorado και προβλέπει διεθνή στάνταρ όπως δίκαιη μεταχείριση, απαγόρευση διακρίσεων και ασφάλεια των επενδύσεων. Με λίγα λόγια η CETA θα προσφέρει στους Καναδούς επενδυτές στην Ευρώπη (και την Ελλάδα) μια γκάμα δικαιωμάτων που δεν έχουν προς το παρόν. Η Eldorado ασφαλώς και θα επιχειρήσει να εκμεταλλευτεί αυτά τα νέα δικαιώματα σε ενδεχόμενη αγωγή της κατά της Ελλάδος. Γιατί δεν μπορεί να το κάνει τώρα; Ο λόγος είναι ότι η μερική εφαρμογή της CETA από τα τέλη Σεπτεμβρίου δεν εμπεριέχει αυτό το κομμάτι για την προστασία των επενδύσεων. Για να γίνει η συμφωνία συνολικά εφαρμοστέα, πρέπει η CETA να εγκριθεί από όλα τα κοινοβούλια όπως αναφέραμε ήδη.
Τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα; Αν η κυβέρνηση δεν έρθει σε κάποια συμφωνία με την καναδική εταιρία και παραμείνει σε πορεία ρήξης, τότε θα υπάρξει μεγάλη πίεση στην κυβέρνηση να μην επικυρώσει τη CETA ώστε να μην αποκτήσει ο επενδυτής επιπλέον νομικά όπλα στη μάχη του για αποζημίωση. Από πολιτικής άποψης αυτό μπορεί να είναι και θετικό για την κυβερνητική πλειοψηφία. Ο κύριος Τσίπρας απέτυχε να γίνει ο εμπνευστής μιας αριστερής επανάστασης στην Ευρώπη. Με το να αντισταθεί στην CETA, προσποιούμενος την προστασία της εγχώριας έννομης τάξης, ίσως να διεκδικήσει μια θέση στην ιστορία ως μαχητής της παγκοσμιοποίησης.
Δρ. Ιωάννης Γκλίναβος,  
 αναπληρωτής καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Westminster.

 http://www.huffingtonpost.gr/dr-ioannis_glinavos/agoges-tis-eldorado-kai-to-provlima-tis-ceta_b_17986942.html?utm_hp_ref=greece

 15/9/2017

 Ο πόλεμος της 4ης γενιάς



Χαλκιδική