Τουρκική στρατηγική
Η συνεχώς μεταβαλλόμενη κατάσταση του Διεθνούς Συστήματος Ασφάλειας από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου διαφοροποιεί συνεχώς και το ισοζύγιο δυνάμεων μεταξύ περιφερειακών αντίπαλων δυνάμεων (Τουρκία, ΡΚΚ, Κούρδοι, Ιράκ, Συρία κ.ά.). Στο κέντρο της αστάθειας στην Εγγύς Ανατολή βρίσκεται η Τουρκία, η χώρα η οποία αφενός μεν θέλει να διαδραματίσει ρόλο περιφερειακής δύναμης, να ελέγξει τους αγωγούς πετρελαίου τους οποίους θέλει να περάσουν από το έδαφος της, προσδίδοντάς της ένα επιπρόσθετο ειδικό βάρος και καθιστώντας την μελλοντικά ηγέτιδα χώρα των Μουσουλμάνων, αφετέρου δε έχει σωρεία προβλημάτων με όλα τα γειτονικά της κράτη αλλά και στο εσωτερικό της.
Μετά την κατάσταση όπως έχει διαμορφωθεί, πρέπει να γίνει κατανοητό στις διάφορες δυνάμεις ότι η Τουρκία επιδιώκει να αξιοποιήσει όλους τους παράγοντες ισχύος της και να παίξει ένα παιχνίδι που να την καταστήσει αναγκαία σε όλους (ΗΠΑ, Ρωσία, ΝΑΤΟ, ΕΕ και μουσουλμανικό κόσμο) και έτσι όχι μόνο να διατηρήσει τη θέση της, αλλά και να την αναβαθμίσει. Δεν πρέπει να παραγνωρίζονται οι τουρκικές επενδύσεις στην Αφρική, η τουρκική πολιτιστική (όση μπορεί να υπάρχει) επίδραση και η πολιτική επιρροή στις χώρες της εν λόγω ηπείρου.
Αφήνονται ασχολίαστες οι τελευταίες κοινές δηλώσεις Τραμπ και Ερντογάν στο περιθώριο της συνάντησής τους στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Κρίνεται σκόπιμο, όμως, όπως παρατεθούν με μια λογική σειρά οι άξονες στους οποίους η κυβέρνηση Ερντογάν βασίζει την πολιτική της προκειμένου να επιτύχει τους στόχους της.
1. Σταθεροποίηση και έλεγχος εσωτερικής κατάστασης.
2. Έλεγχος και αναβάθμιση των Ενόπλων Δυνάμεών της με την απόκτηση σύγχρονων οπλικών συστημάτων, όπως αεροσκαφών τεχνολογίας ΣΤΕΛΘ, μικρού αεροπλανοφόρου, βαλλιστικών πυραύλων, χωρίς να αποκλείεται μια μελλοντική προσπάθεια για απόκτηση πυρηνικών όπλων.
3. Σύσφιξη των διπλωματικών της σχέσεων με τα κράτη του μουσουλμανικού κόσμου (παρά την αρχική ρήξη που είχε με τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, λόγω των σχέσεών της με το Κατάρ, τα πράγματα είναι σε στασιμότητα).
4. Ανάπτυξη σχέσεων (καρκινοβατώντας) με Ρωσία και ΗΠΑ, με επιδίωξή της όπως αποφευχθούν ενέργειες που θα μειώσουν τη γεωπολιτική της σημασία, επιδιώκοντας οφέλη εξ αμφοτέρων (σε ό,τι αφορά την αγορά των αντιαεροπορικών πυραύλων S400, το θέμα δεν είναι τόσο μεγάλης σημασίας όσο προσπαθούν να του προσδώσουν κάποιοι).
5. Έλεγχος της Κύπρου με μια λύση του τύπου διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, μέσω της οποίας θα ελέγχει τη διακίνηση των υδρογονανθράκων και θα ανατρέπει άλλους υφιστάμενους σχεδιασμούς.
6. Αποφυγή δημιουργίας κουρδικού κράτους και έλεγχος όλων των προβλημάτων των γειτόνων της κατά τρόπο που να τη συμφέρει. Σε περίπτωση που ιδρυθεί κουρδικό κράτος, η Τουρκία εκτιμάται ότι θα αναλάβει εναντίον του, αρχικά, διπλωματικά μέτρα, μετά οικονομικά και στο τέλος δεν πρέπει να αποκλειστεί και η στρατιωτική επιλογή. Υπενθυμίζεται η Συμφωνία της Άγκυρας του 1927, της οποίας το 1ο άρθρο περί της αποδοχής των συνόρων Τουρκίας-Ιράκ επιβεβαιώθηκε το 1947.
7. Τέλος, επιδίωξη υποβάθμισης του ρόλου του Ισραήλ, κατά τρόπο που να αναβαθμίζεται η ίδια. Σε αυτήν την περίπτωση θα έχει αλλάξει πλήρως ο γεωπολιτικός χάρτης της περιοχής και η Τουρκία θα είναι πολύ πιο σημαντική και σαφώς πιο ισχυρή.
Αυτονόητο είναι ότι η υλοποίηση των προαναφερθέντων επτά αξόνων δεν εξαρτάται εξ ολοκλήρου από την Τουρκία, αλλά και από τη στάση των γειτονικών της κρατών και ειδικά το Ισραήλ και τους Κούρδους, οι οποίοι δεν θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένοι για κανέναν, ειδικά τώρα που έχουν φτάσει στο παρά πέντε της δημιουργίας του κράτους τους που αποτελεί διαχρονικό στόχο τους.
Δεν θα ήταν υπερβολή να λεχθεί ότι το μόνο δεδομένο κράτος για την Τουρκία είναι η Κύπρος, με την αδύνατη έως ανύπαρκτη διπλωματία και ένοπλες δυνάμεις και με τις κατώτερες των περιστάσεων κυβερνήσεις που διαθέτει και που έχουν δώσει τα πάντα στην Τουρκία με το σχέδιο Ανάν (του οποίου όλες σχεδόν οι πρόνοιες ενσωματώθηκαν στις συνομιλίες που ακολούθησαν και τις συγκλίσεις Χριστόφια-Ταλάτ, μη λησμονώντας την από τα τρία μεγαλύτερα κόμματα της Κύπρου διατυμπανισμένη επιδίωξη λύσης διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας ούτε τη συμφωνία της 8ης Ιουλίου που υπέγραψε ο αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος).
Άντης Λοΐζου
27/9/2017