Η "εξ Ανατολών απειλή" για τη συνοχή της Ε.Ε..

  

Το τρισέλιδο κείμενο που άφησε αποχωρών ο Wolfagang Schaeuble ως "προίκα” στο Eurogroup, με κεντρική ιδέα την αντικατάσταση των κοινοτικών οργάνων από τον διακρατικό ESM στην επιτήρηση των οικονομιών της ευρωζώνης, αποτελεί άλλο ένα βήμα προς την Ε.Ε. των πολλών ταχυτήτων που ως γνωστόν αποτελεί το νέο σημείο σύγκλισης μεταξύ Παρισιού και Βερολίνου.

Όμως η μελλοντική ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική δεν πρόκειται τόσο να κριθεί στους συσχετισμούς εντός της ευρωζώνης, όσο στις αντιστάσεις που προεξοφλείται ότι θα προβάλλουν οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης προς ό,τι θα θεωρούν ως παραγκωνισμό τους.

Πράγματι, η δοκιμασία της συνοχής της Ε.Ε. προέρχεται εξ Ανατολών, καθώς η "δεύτερη ταχύτητα” στην οποία ούτως ή άλλως ανήκουν αντικειμενικά τα εκτός ευρώ κράτη-μέλη συναντάται με μία επίμονη υπεράσπιση της εθνικής κυριαρχίας και με πολιτικές επιλογές που αποκλίνουν ολοένα και περισσότερο από το κοινοτικό mainstream.

Οι τριβές των Βρυξελλών για θέματα σεβασμού του κράτους δικαίου με την Πολωνία και την Ουγγαρία (δύο προπύργια του δεξιού λαϊκισμού, που πλέον λειτουργούν ως δίδυμο σε όλα τα θέματα πλην των σχέσεων με τη Ρωσία) είναι ήδη χαρακτηριστικές.

Σε πρόσφατο άρθρο του Politico.eu κατηγοριοποιούνται οι ανατολικές χώρες της Ε.Ε. ανάλογα με τον βαθμό προσχώρησής τους στα σενάρια των πολλαπλών ταχυτήτων (που συνήθως παρουσιάζονται ως κινήσεις περαιτέρω εμβάθυνσης της ενοποίησης των "προθύμων” και δυναμένων).

Τα νεώτερα κράτη-μέλη της Ε.Ε. στα Βαλκάνια (Βουλγαρία, Ρουμανία, Κροατία) αποτελούν την πιο εύκολη περίπτωση: βρίσκονται ακόμη σε έναν "εξώτερο κύκλο”, εφόσον δεν έχουν γίνει δεκτά στην ευρωζώνη ή τον Χώρο Schengen, επιδιώκουν την πληρέστερη ενσωμάτωσή τους και για αυτό πλειοδοτούν σε ευρωπαϊσμό. Είναι λ.χ. χαρακτηριστικό ότι, σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, η κοινή γνώμη της Ρουμανίας δηλώνει ότι εμπιστεύεται τους ευρωπαϊκού θεσμούς σε ποσοστό 57%, ένα από τα υψηλότερα στην Ε.Ε.

Οι χώρες αυτές ενθαρρύνθηκαν από την ομιλία του Jean Claude Juncker τον Σεπτέμβριο για την Κατάσταση της Ένωσης, όπου ο πρόεδρος της Κομισιόν έθεσε τον στόχο της υιοθέτησης του ευρώ από όλα τα κράτη-μέλη και ζήτησε την άμεση εισδοχή της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας στον Χώρο Schengen.

Όμως οι σχεδιασμοί του γαλλογερμανικού άξονα γεννούν στις χώρες αυτές φόβους ότι οι φιλοδοξίες τους μπορεί να συναντήσουν εμπόδια – όπως και η μελλοντική πρόσβασή τους στα διαρθρωτικά κονδύλια της Ε.Ε.

Εντελώς διαφορετική κατάσταση πνευμάτων επικρατεί στην Πολωνία και την Ουγγαρία, όπου αντιμετωπίζονται παγίως με σκεπτικισμό οι προτάσεις για μεγαλύτερη εκχώρηση κυριαρχίας στο κοινοτικό επίπεδο.

Ο Πολωνός πρόεδρος Andrzej Duda προειδοποίησε ότι μια Ευρώπη πολλαπλών ταχυτήτων θα οδηγήσει στη διάρρηξη της Ε.Ε., ενώ από την άλλη πλευρά ο ευρωβουλευτής του κυβερνώντος Κόμματος Νόμου και Δικαιοσύνης Ryszard Czarnecki υποστήριξε ότι "το ευρώ είναι μια ιδέα καλή για τις πλουσιότερες χώρες” και όχι για την Πολωνία που εξακολουθεί να συγκαταλέγεται στις επτά φτωχότερες.

Οι Ούγγροι εμφανίζονται περισσότερο θετικοί στην ιδέα προσχώρησης της χώρας τους στο ευρώ, ωστόσο η κυβέρνηση Orban κάθε άλλο παρά δείχνει να βιάζεται – άλλωστε η διατήρηση κυβερνητικού ελέγχου επί της κεντρικής τράπεζας έχει τα πλεονεκτήματά της.

Μιλώντας πάντα στο Politico.eu, ο ευρωβουλευτής του κυβερνώντος κόμματος Fidesz, György Schöpflin επιμένει ότι κατά τη Βουδαπέστη η μεγαλύτερη ενοποίηση δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά θα πρέπει να προχωρά όπου και όταν είναι χρήσιμη.

Στην Τσεχία, πάλι, οι ψηφοφόροι διέπονται από ευρωσκεπτικιστικά αισθήματα (μόλις το 29% των πολιτών επιθυμεί την ένταξη στο ευρώ και μόλις το 30% εμπιστεύεται τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, κατά το Ευρωβαρόμετρο), ενώ η κυβέρνηση επιθυμεί η συζήτηση για το μέλλον του ευρώ να διεξάγεται στο επίπεδο των "27”, με συμμετοχή στο Eurogroup ως παρατηρητών και των κρατών που δεν συμμετέχουν στην νομισματική ένωση.

Ούτως ή άλλως, πολλά πρόκειται να αλλάξουν με τις βουλευτικές εκλογές στις 20-21 Οκτωβρίου, όπου φαβορί είναι ο λαϊκιστής εκατομμυριούχος Andrej Babiš, πολέμιος της ένταξης στην ευρωζώνη.

Μόνη η Σλοβακία από τις χώρες Visegrad συμμετέχει στην ευρωζώνη και αισθάνεται άνετα με την περαιτέρω ευρωπαϊκή ενοποίηση.

Ένα ερμηνευτικό κλειδί για τη δυσφορία που επικρατεί στα ανατολικά της Ε.Ε. δίνει πάντως η παρατήρηση του Sebastian Dullien του European Council on Foreign Relations ότι η πορεία σύγκλισης των νέων κρατών-μελών με τα παλαιά έχει προ πολλού φρενάρει. Λ.χ. από το 2007 δεν έχει υπάρξει καμία πρόοδος στο κλείσιμο της ψαλίδας των μισθών της Τσεχίας και της Γερμανίας και οι μισθοί στο τσεχικό εργοστάσιο της Volkswagen κυμαίνονται στο ένα τρίτο του αντίστοιχου γερμανικού εργοστασίου, σε συνθήκες παραπλήσιες παραγωγικότητας. Σε αντίθεση με την παλαιότερη προθυμία υποδοχής ξένων επενδύσεων, η Γερμανία αντιμετωπίζεται από όλο και περισσότερους Τσέσχους ως αποικιακή δύναμη.

Ο Dullien υπενθυμίζει ότι το σύνολο του χρηματοπιστωτικού τομέα και το ήμισυ της μεταποίησης της Τσεχίας είναι ξένης ιδιοκτησίας, γεγονός που διογκώνει την δυσαρέσκεια που αναμένεται να ξεσπάσει στις βουλευτικές εκλογές.

Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγουν σε πρόσφατη μελέτη τους οι Filip Novokmet, Thomas Piketty και Gabriel Zucman χαρακτηρίζοντας τα ανατολικο-ευρωπαϊκά κράτη ως "χώρες υπό ξένη ιδιοκτησία”. Το ποια "υπεραναπλήρωση” σε ψυχολογικό επίπεδο έρχεται να προσφέρει η έξαρση του εθνικισμού είναι σαφές.

Του Κώστα Ράπτη


13/10/2017 



         
              ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ        
 1.
Δυσαρέσκεια από την ανατολική πλευρά της Γερμανίας, 
προβληματίζει Βερολίνο και Βρυξέλλες.

Οι Γερμανοί έχουν συνηθίσει το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι στη Νότια και Δυτική Ευρώπη δεν ήταν πάντα χαρούμενοι με την οικονομική πολιτική της Γερμανίας, ιδιαίτερα με την επιμονή της στη λιτότητα στη διάρκεια της κρίσης του ευρώ. Ωστόσο, αυτό που έχει διαφύγει της προσοχής είναι το γεγονός ότι η δυσαρέσκεια για την οικονομική κυριαρχία της Γερμανίας μεγαλώνει επίσης εκτός της ευρωζώνης, και ιδιαίτερα στα κράτη-μέλη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης.

Το παρατήρησα πρόσφατα αυτό σε ένα πάνελ της κεντροαριστεράς, πριν από τις τσεχικές εκλογές (που έχουν προγραμματιστεί για τις 20/21 Οκτωβρίου). Αυτό που έγινε γρήγορα φανερό από τις παρατηρήσεις των συμμετεχόντων είναι ότι υπάρχει βαθιά ανησυχία για το γεγονός ότι οι τσέχικοι μισθοί δεν δείχνουν πλέον ότι έχουν την ορμή να φθάσουν το επίπεδο των γερμανικών. Ενώ στη δεκαετία του 1990 και του 2000 παρατηρήθηκε μια σταθερή σύγκλιση, δεν υπήρξε πρόοδος από το 2007.

Η ευθύνη για αυτή την σύγκλιση που εγκαταλείφθηκε, βρίσκεται στους ξένους επενδυτές, με το αφήγημα ότι "Γερμανία, Γαλλία και ΗΠΑ έχουν επενδύσει στην Τσεχία, και τώρα αποκομίζουν τα κέρδη ενώ οι Τσέχοι μένουν φτωχοί".

Η πηγή της δυσαρέσκειας είναι ότι μέχρι στιγμής, σχεδόν όλος ο χρηματοπιστωτικός κλάδος και ο μισός μεταποιητικός, ανήκει σε ξένους. Οι πολυεθνικές θέτουν τις τιμές για τα ενδιάμεσα προϊόντα που παράγουν τα τσεχικά εργοστάσια, και καθορίζοντας τις τιμές χαμηλά, συμπιέζουν τους μισθούς στην Τσεχία ενώ αυξάνουν τα περιθώριά τους.

Ένα θέμα που φαίνεται να ανανεώνεται συνεχώς είναι ότι οι εργαζόμενοι στις γραμμές παραγωγής στα εργοστάσια της Volkswagen στην Τσεχία, κερδίζουν μόλις το ένα τρίτο των μισθών που λαμβάνουν οι εργαζόμενοι στη VW στη Γερμανία, παρά το ότι οι γραμμές παραγωγής τρέχουν με την ίδια ταχύτητα και στις δύο περιοχές. Ως εκ τούτου, αν και η φυσική παραγωγικότητα αυτών των Τσέχων εργαζομένων υποτίθεται πως είναι ίδια με αυτή στη Γερμανία, οι μισθοί είναι σημαντικά χαμηλότεροι. Η προστιθέμενη αξία που μπορεί να αντληθεί, μπορεί να διανεμηθεί στους Γερμανούς εργαζόμενους της Volkswagen και στους μετόχους –με μια σιωπηρή υποστήριξη από τη γερμανική κυβέρνηση.

Αυτή η αλλαγή στην αντίληψη του ρόλου των γερμανικών επιχειρήσεων, είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή καθώς πολλές χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, εδώ και καιρό βλέπουν τη Γερμανία ως τον κύριο υποστηρικτή τους στην προσπάθεια για σύγκλιση με τη Δύση. Η Δημοκρατία της Τσεχίας συγκεκριμένα, είχε εδώ και καιρό υιοθετήσει μια ρητή πολιτική πρόσκλησης ξένων επενδυτών στη χώρα για να επιταχύνει την ενσωμάτωσή της στις παγκόσμιες και ευρωπαϊκές αγορές.

Η αίσθηση ότι είναι Ευρωπαίοι δεύτερης κατηγορίας σε ό,τι αφορά τους μισθούς, έχει επίσης συνέπειες και σε άλλα πεδία πολιτικής. Ένας από τους συμμετέχοντες προχώρησε ακόμη περισσότερο και δήλωσε ότι η αντίσταση των Τσέχων να δεχθούν πρόσφυγες προέρχεται από το αίσθημα ότι η Γερμανία συμπεριφέρεται σαν μια "αυτοκρατορική δύναμη" και ότι οι Τσέχοι θα είχαν αποδεχθεί πρόσφυγες εάν η Γερμανία είχε διευκολύνει την σωστή σύγκλιση των μισθών.

Αυτό μπορεί να είναι υπερβολικό αλλά αποδεικνύει ένα εκπληκτικό επίπεδο δυσαρέσκειας με τα οικονομικά οφέλη της συμμετοχής στην ΕΕ. Και υποδηλώνει ότι το Βερολίνο και οι Βρυξέλλες ενδέχεται να έχουν παραμελήσει το ζήτημα του βιοτικού επιπέδου στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, εξαιτίας της κατανοητής ενασχόλησης με την κρίση του ευρώ στον εσωτερικό πυρήνα της Ένωσης.

Η αποκατάσταση αυτής της ισορροπίας τώρα μοιάζει αναγκαία εάν η ΕΕ επιθυμεί να περιορίσει την ανάπτυξη του λαϊκισμού σε αυτά τα νεότερα κράτη μέλη και να τα κρατήσει δεσμευμένα στο ευρωπαϊκό project.

Του Sebastien Dullien

http://www.capital.gr/think-tank/3247008/dusareskeia-apo-tin-anatoliki-pleura-tis-germanias-problimatizei-berolino-kai-bruxelles

13/10/2017


Μπορείτε να δείτε το κείμενο στην αγγλική  εδώ: http://www.ecfr.eu/article/commentary_eastern_resentment_of_germany_spells_trouble_for_ber





2.
Ακόμη ένα βήμα προς την "αλα καρτ" Ευρωζώνη των δύο ταχυτήτων

Φορέας των αλλαγών στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική πρόκειται να είναι ο ESM και η σταδιακή μετατροπή του σε υπερ-όργανο της οικονομικής πολιτικής για την ενοποίηση της περιοχής, με  τη σύμφωνη γνώμη των Υπ. Οικονομικών της Ευρωζώνης. 

Η πλειονότητα των Υπουργών Οικονομικών εμφανίσθηκε να στηρίζει το τρισέλιδο κείμενο προτάσεων του αποχωρούντος γερμανού ΥΠΟΙΚ. 

Σύμφωνα με αυτό πρέπει να παραμερισθούν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί που προβλέπονται από την Ευρωπαϊκή Συνθήκη, όπως είναι η Κομισιόν και να οδηγηθούν οι "αλλαγές” στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική μέσα από εξωθεσμικά όργανα όπως ο διακρατικός θεσμός του ESM (!). 

Σύμφωνα με το κείμενο, ο ESM πρέπει να αποκτήσει τη νομιμοποίηση της αρμοδιότητας ελέγχου των οικονομιών της Ευρωζώνης – ή τουλάχιστον από όσους συμφωνήσουν σ' αυτό – έτσι ώστε να μπορεί όχι μόνο να παρεμβαίνει εκ των υστέρων για τη διάσωσή τους, αλλά και να την προλαμβάνει. 

Αυτό σημαίνει ότι θα αναλάβει να κάνει αυτά που εκ της θέσης της έχει ως αρμοδιότητα η Κομισιόν η οποία ως θεσμικά κατοχυρωμένο όργανο της Ε.Ε. ελέγχει αλλά και εισηγείται νομοθετικά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Αντίθετα ο ESM ο οποίος δημιουργήθηκε με αφορμή την κρίση χρέους στην Ε.Ε. και τη "διάσωση” της Ελλάδας μετά το πρώτο πρόγραμμα στήριξης, είναι ενας "διακρατικός” και όχι "ευρωπαϊκός” (δηλαδή προβλεπόμενος από την Ευρωπαϊκή Συνθήκη) Οργανισμός που διοικείται από τους Υπ. Οικονομικών και δεν έχει ευθύνες απέναντι σε όργανα όπως αυτά που έχουν θεσμοθετηθεί με την Ευρωπαϊκή Συνθήκη (Κομισιόν, Ευρωκοινοβούλιο, Ευρωδικαστήριο, ΕΚΤ, κ.λ.π.). 

Η "εισήγηση” του κ. Σόιμπλε είναι να μετακινηθεί η ισχύς στην Ευρώπη από τα Θεσμικά όργανα της Συνθήκης στα Διακρατικά στα οποία συμμετέχουν και έχουν λόγο μόνο οι εκπρόσωποι των χωρών που έχουν συμφωνήσει στην εκτός Ε.Ε. δημιουργία τους...

Στην πραγματικότητα η μεταφορά αρμοδιοτήτων της Κομισιόν στον ESM δεν μπορεί να γίνει θεσμικά παρά μόνο με αλλαγή της Συνθήκης η οποία πρακτικά είναι στις παρούσες συνθήκες αδύνατη (θα απαιτούσε δημοψηφίσματα σε πολλές χώρες). 

Ετσι στην πραγματικότητα η πρόταση Σόιμπλε ισοδυναμεί με αποδυνάμωση/απαξίωση της Κομισιόν και των εποπτικών της αρμοδιοτήτων με ταυτόχρονη απόδοση στον ESM των αντίστοιχων αρμοδιοτήτων από τις χώρες που θα συμφωνήσουν σ' αυτό. 

Με άλλα λόγια μια μετακίνηση στην "αλα καρτ” Ευρώπη δεν είναι άλλο από την Ευρώπη των δύο ή και περισσότερων ταχυτήτων για την οποία είχε μιλήσει πριν από ένα περίπου χρόνο η κα Μέρκελ από τη Σύνοδο Κορυφής της Μάλτας.

Οι μεταβολές αυτές όπως επισήμανε σε ρεπορτάζ του το "Κεφάλαιο” (7/10) έχουν ως μοντέλο τη συγκρότηση μιας κατηγορίας χωρών εντός της Ευρωζώνης, της δεύτερης ταχύτητας, με πρότυπο το ισχύον καθεστώς στην Ελλάδα, όσον αφορά τα όρια της εγχώριας διαμόρφωσης πολιτικής, της εποπτείας, κ.λ.π. μέχρι την προσαρμογή και την επιστροφή τους (;) στην πρώτη ταχύτητα. 

Πάντα υπό τη χρηματοδοτική στήριξη (δανεισμό) και εποπτεία του νέου ESM που θα λειτουργεί στα πρότυπα του ΔΝΤ, πέρα και ανεξαρτητα από την Ευρωπαϊκή Συνθήκη...    

Του Γ. Αγγέλη 


10/10/2017