Χρηματοπιστωτικό καρκίνωμα και οικονομία του χρέους.


Η ολοκληρωτική απορρύθμιση που έχει επιβάλει την τελευταία τριακονταετία ο νεοφιλελευθερισμός είναι εμφανής πρωταρχικά στα καθεστώτα κίνησης των κεφαλαίων και στο θεσμικό πλαίσιο διαπραγμάτευσης της εργατικής δύναμης. Εργαλείο του συγκεκριμένου υποδείγματος είναι οι εθνικοί κρατικοί μηχανισμοί και οι πολιτικοί φορείς που ανήλθαν σε κυβερνητικούς θώκους.

Έτσι, ο νεοφιλελευθερισμός επιχείρησε να δώσει ώθηση στην μεγέθυνση του καπιταλιστικού συστήματος, καθώς το τελευταίο είχε οδηγηθεί σε στασιμοπληθωρισμό (δεκαετία του 1970) κάτω από την καθοδήγηση της κεϋνσιανής-κλασικής ρύθμισης και των υπέρμετρων δημοσιονομικών ελλειμμάτων που είχαν δημιουργηθεί.

Η ώθηση προήλθε κυρίως από τη τρομακτική διόγκωση του χρηματοπιστωτικού τομέα, ο οποίος κατέστησε ιδιωτικό το χρέος που διοχετευόταν στην καπιταλιστική μηχανή για τη συνέχιση της λειτουργίας της ως μέσο τόνωσης της ιδιωτικής ζήτησης. Ως αποτέλεσμα της εφαρμοζόμενης οικονομικής πολιτικής, ο περιορισμός των μισθών των εργαζομένων αντισταθμίστηκε με την εύκολη πρόσβαση στον δανεισμό και με τη δημιουργία χρέους. Και αυτό, επειδή δημιουργούσε προβλήματα στην πραγμάτωση της παραγωγής (και της υπεραξίας).

Η διόγκωση του ιδιωτικού χρέους δεν υποκατέστησε το δημόσιο χρέος, κατά την απλοϊκή επιχειρηματολογία των νεοφιλελεύθερων. Προστέθηκε σε αυτό, δημιουργώντας μια πρωτοφανή σε μέγεθος οικονομία του χρέους. Συγχρόνως, δε, ιδιωτικοποίησε τον κίνδυνο.

Γενική αιχμαλωσία

Παράλληλα, δεν έχουμε μόνο τη διόγκωση του χρηματοπιστωτικού τομέα (ποσοτικά) αλλά και τη χρηματιστηριοποίησή του (ποιοτική αλλαγή). Αυτό μετατρέπει το σύνολο των ιδιωτικών και δημόσιων περιουσιών, αλλά και κάθε στοιχείου του ενεργητικού, σε διαπραγματεύσιμο, άμεσα ή έμμεσα, χρηματιστηριακό είδος. Η συγκεκριμένη μετατροπή αγγίζει τους πάντες. Όλοι, ανεξάρτητα από τη θέλησή τους, γίνονται συμμέτοχοι σε αυτό το παιχνίδι:

Οι εργαζόμενοι, μέσω του ίδιου δανεισμού, για να αντεπεξέλθουν στις απαραίτητες υποχρεώσεις τους. Μέσω των αποθεματικών των ταμείων τους, που τοποθετούνται σε κάθε μορφής χρηματιστηριακό είδος. Μέσω της όποιας περιουσίας διαθέτουν, η οποία επηρεάζεται από τις διακυμάνσεις των τιμών των μετοχών του χρηματιστηρίου και των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Οι επιχειρήσεις, εκτός των ευκόλως εννοουμένων, μετέχουν σε αυτό το παιχνίδι και μέσω της στήριξης της κερδοφορίας τους από χρηματιστηριακές πράξεις. Δεν υπάρχει κανείς, άτομο ή θεσμικό υποκείμενο, που να μπορεί να διαφύγει από αυτή την προδιαγεγραμμένη πορεία. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα διαχέεται στα κύτταρα του οικονομικού καπιταλιστικού συστήματος, μετατρεπόμενο σε δομικό χαρακτηριστικό του ύστερου καπιταλισμού των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών.

Υπονομεύοντας την πραγματική οικονομία

Παρατηρείται ένας δομικός μετασχηματισμός στην ίδια τη διαδικασία συσσώρευσης του κεφαλαίου, με την έννοια ότι ο χρηματοπιστωτικός τομέας συμμετέχει με βαρύνοντα ρόλο στην προσπάθεια της διευρυμένης αναπαραγωγής του (κεφαλαίου). Αυτός ο ρόλος εμπεριέχει και στοιχεία αυτονόμησής του από την παραγωγή και, από κυριαρχούμενος, τείνει να μετατραπεί σε κυρίαρχο.

Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τη νέα συγκρότηση της παγκόσμιας οικονομικής τάξης υπό την καθοδήγηση του νέου χρηματιστικού κεφαλαίου, και ειδικά του αμερικανικού. Αυτό τείνει να επιβληθεί στον πραγματικό τομέα της οικονομίας, δηλαδή στην παραγωγή, την απασχόληση, τους μισθούς και στην κατανομή του παραγόμενου πλούτου, καθορίζοντας σε μεγάλο ποσοστό τη λειτουργία τους. Επομένως, η βαθιά κρίση του χρηματοπιστωτικού τομέα δεν μπορεί παρά να έχει σοβαρότατες επιπτώσεις γενικότερα, σε όλους τους τομείς της παγκόσμιας οικονομίας.

Κώστας Μελάς 


 23 Νοεμβρίου 2017