Ο Λίβανος και τα «παιγνίδια των εθνών: Ανησυχία για γενίκευση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή.


Posters depicting Prime Minister Saad Hariri, who has resigned as Lebanese Prime Minister, with Arabic words that read 'We are all with you' hangs on a street in Beirut, Lebanon, 17 November 2017. Hariri, who announced on 04 November his resignation and remained since then in the Saudi capital, will arrive in France on 18 November to meet French President Emmanuel Macron at the Elysee Palace after he accepted an invitation to visit France. EPA/WAEL HAMZEH

Η κρίση στο Λίβανο -που προέκυψε πριν λίγες μέρες με το  αιφνίδιο ταξίδι του πρωθυπουργού του Σαάτ Χαρίρι στη Σαουδική Αραβία κατόπιν πρόσκλησης του βασιλιά της, την από εκεί «ανακοίνωσή» του πως παραιτείται του αξιώματός του ως πρωθυπουργού λόγω απειλών κατά της ζωής του, και την παραμονή του εκεί ως «ελεύθερου πολιορκημένου» των Σαουδαράβων- μπορεί να εκτονωθεί με την «απελευθέρωση» και επιστροφή του στη Βηρυτό.

Αν συμβεί κάτι τέτοιο, ο ίδιος και οι Σαουδάραβες θα προσποιούνται πως τίποτα από τα παραπάνω δεν συνέβη και πως η πολυήμερη «παραμονή» του Χαρίρι στη Σαουδική Αραβία ήταν μια «επίσκεψη ρουτίνας». Όμως είναι τoις πάσι  γνωστό πως το επεισόδιο με τον Χαρίρι έχει βαθύτατα αίτια που ήλθαν στην επιφάνεια μετά την ήττα του Σουννιτικού στρατοπέδου- με πρωταγωνιστή την Σαουδική Αραβία,  από το Σιιτικό στρατόπεδο- με πρωταγωνιστή το Ιράν, στον πόλεμο για την ανατροπή του αλαουίτη Άσσαντ της  Συρίας (2011-2017).

Η σύγκρουση της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν αποτελεί μόνο μια πτυχή της ευρύτερης σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή. Η σύγκρουση αυτή είναι πολυσύνθετη και πολυεπίπεδη (θρησκευτική/στρατηγική) και η οποία συμπεριλαμβάνει όλα σχεδόν τα μεγάλα περιφερειακά κράτη της περιοχής- Ισραήλ, Τουρκία, Αίγυπτο- αλλά και τις μεγάλες δυνάμεις- ΗΠΑ, Ρωσία, Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Κίνα. Και όλα αυτά συμβαίνουν λόγω της μείζονος στρατηγικής σημασίας του χώρου της Μέσης Ανατολής,  όπου μεταπολεμικά και για τον έλεγχο των πετρελαίων, λαμβάνει χώρα το «Παγνίδι των Εθνών», όπως, τηρουμένων των αναλογιών, το περιέγραψε υπό μορφή απομνημονευμάτων ο βετεράνος πράκτορας της CIA Miles Copeland  στο ομώνυμο έργο του «The Game of Nations: the Amorality of Power Politics», 1969. (Διαθέσιμο σε μορφή PDF στο διαδίκτυο).

Η παρούσα  κρίση με επίκεντρο τον Λίβανο, όπου τα τελευταία χρόνια επικρατεί μια σχετική εσωτερική σταθερότητα, προέκυψε από τα απόνερα της ήττας, σε περιφεριακό επίπεδο, του Σουννιτικού στρατοπέδου. Το Σουννιτικό στρατόπεδο αποτελούν  οι Σαουδική Αραβία (τα Εμιράτα και το Κατάρ), η Τουρκία, οι ΗΠΑ και το  Ισραήλ. Η συμμαχία Σαουδικής Αραβίας Ισραήλ αποτελεί κοινό μυστικό εδώ και χρόνια. Τα δυο κράτη  τα ενώνουν πολλά αλλά κυρίως η εχθρότητα τους εναντίον του Σιιτικού Ιράν. Η άλλη μεγάλη περιφερειακή δύναμη, η Αίγυπτος, παραμένει αποστασιοποιημένη αλλά δεν φαίνεται να ενοχλείται με την παραμονή του Άσσαντ στη εξουσία. Η Αίγυπτος είναι πολέμιος του ισλαμικού φονταμενταλισμού που επικροτεί και υποστηρίζει το Σουννιτικό στρατόπεδο.

Το άλλο στρατόπεδο, οι νικητές του πολέμου στη Συρία,  αποτελούν το Ιράν, η Συρία, η Ρωσία και η σιιτική πολιτικό- στρατιωτική οργάνωση της Χιζπολλάχ του Λιβάνου. Η τελευταία αποτελεί μέρος της κυβέρνησης του Χαρίρι στο Λίβανο, είναι παραδοσιακή σύμμαχος του Ιράν και ορκισμένος εχθρός του Ισραήλ, με το οποίο πολέμησε τελευταία το 2006 στο Λίβανο για 34 μέρες.

Είναι στο  πλαίσιο μιας προσπάθειας περιορισμού των  στρατηγικών  της απωλειών που η Σαουδική Αραβία προσπαθεί να εκβιάσει την παραίτηση του Χαρίρι. Ο τελευταίος, που είναι  και υπήκοος της Σαουδικής  Αραβίας (και η οικογένεια του έχει επιχειρήσεις στη χώρα) είναι σουννίτης . Η προσπάθεια εκβιασμού της Ριάντ αποσκοπεί στην αποπομπή από την κυβέρνηση του Χαρίρι  της οργάνωσης Χιζπολλάχ, συμμάχου του Ιράν. Στην προσπάθεια της αυτή η Ριάντ έχει ενεργό σύμμαχό της την Ιερουσαλήμ. Το εβραικό κράτος επένδυσε πολλά στην ήττα του Άσσαντ και την  μή επέκταση  της επιρροής του Ιράν στην περιοχή, αλλά απέτυχε και αυτό. Και τώρα επιδιώκει και αυτό  την αποπομπή της Χιζπολλάχ από τον Χαρίρι, ως μέρος της αντι-Ιρανικής του πολιτικής.

Ατυχώς  και  για τους Ισραηλινούς αλλά και για τους  Σαουδάραβες, η προσπάθεια εκβιασμού του Χαρίρι φαίνεται να  έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Έχει συσπειρώσει τους Λιβανέζους σε πρωτοφανή βαθμό. Οι τελευταίοι, που υπέφεραν μεγάλες απώλειες στον δεκαπενταετή εμφύλιο πόλεμο (1975-1990), αρνούνται να παίξουν το παιχνίδι Ριάντ- Ιερουσαλήμ και σε αυτό πρωταγωνιστεί και η «πέτρα του σκανδάλου», η Χιζπολλάχ. Η τελευταία όχι μόνο αρνείται πως επιβουλεύεται τη ζωή του Χαρίρι αλλά τον υποστηρίζει απόλυτα και απαιτεί, μαζί με τους υπόλοιπους Λιβανέζους, την άμεση επιστροφή του στο Λίβανο.  Επιπλέον η Χιζπολλάχ αρνείται επίμονα να παρασυρθεί σε ένα ακόμη εμφύλιο πόλεμο, αλλά ούτε και σε περιφεριακό με το Ισραήλ. Διότι σε τελική ανάλυση αυτό επιδιώκουν Ριάντ και Ιερουσαλήμ. Η μεν πρώτη θέλει να σπρώξει τους Σαουδάραβες να οδηγήσουν τα πράγματα σε εμφύλιο στο Λίβανο, ενώ οι τελευταίοι θέλουν το Ισραήλ να  κτυπήσει την Χιζπολλάχ. Θέλει δηλαδή ο ένας να του  κάνει ο άλλος την «δουλειά» του.

Σε στρατηγικό επίπεδο ο μεγάλος περιφερειακός κερδισμένος είναι το Ιράν (μαζί με τον Άσσαντ και τη Χιζπολλάχ) και σε παγκόσμιο επίπεδο η Ρωσία του Πούτιν. Αυτό αποτελεί το μεγάλο «μαράζι» του Σουννιτικού στρατοπέδου, συν ΗΠΑ και Ισραήλ. Και το τραγικό-κωμικό επεισόδιο στο Λίβανο  έρχεται να επιβεβαιώσει την αδυναμία τους να ποδηγετήσουν τα πράγματα στη Μέση Ανατολή, όπως τους παλιούς καλούς καιρούς της κυριαρχίας τους.

Αν υπάρχει μια συνάφεια μεταξύ Ευρώπης και Μέσης Ανατολής είναι  η κοινή προσπάθεια των Ατλαντιστών και των ενεργούμενων τους να δαιμονοποιήσουν τη Ρωσία στην Ευρώπη και το Ιράν  στη Μέση Ανατολή. Οι παγκόσμιες όμως ισορροπίες έχουν αλλάξει.  Και καμιά αρχιτεκτονική ειρήνης δεν μπορεί να οικοδομηθεί σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή με την δαιμονοποίηση και την απομόνωση των δυο αυτών δυνάμεων. Το «παιγνίδι των εθνών» μπορεί να είναι της αρεσκείας κάποιων κρατών και των γνωστών «στρατηγών της πολυθρόνας»,  αλλά οι συνέπειες του έχουν τραγικά αποτελέσματα. Ο 20ος αιώνας υπήρξε ο πιο αιματηρός στην ιστορία της ανθρωπότητας. Δεν νομίζω πως η ανθρωπότητα μπορεί να επιβιώσει στον 21ο αιώνα με τα «μυαλά» που κουβαλά από τον 20ο.

Του Μάριου Ευρυβιάδη 


19/11/2017