Το φάντασμα του 2008 πλανάται.



Προς το παρόν η ευρωπαϊκή οικονομία βρίσκεται σε φάση έντονης ανάκαμψης. Αλλες χώρες τα πηγαίνουν περισσότερο καλά (όπως η Γερμανία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιρλανδία), άλλες αγωνίζονται να ακολουθήσουν και η Ελλάδα πασχίζει ακόμα να βγει από την κρίση. Συνολικά, όμως, η ευρωπαϊκή οικονομία κινείται σε τροχιά μεγέθυνσης, το ακαθάριστο εθνικό εισόδημά της σε σταθερές τιμές υπολογίζεται ότι θα αυξηθεί σχεδόν 2% φέτος, η ανεργία κινείται σε χαμηλά επίπεδα (βεβαίως, με πολύ χαμηλή αμοιβή της εργασίας), η παραγωγή της μεταποίησης αυξάνεται, ενώ ο πληθωρισμός και τα επιτόκια παραμένουν σε καθοδική τροχιά. Το ερώτημα είναι αν αυτή η ανάκαμψη είναι σταθερή ή εύθραυστη, με βραχύ ορίζοντα.

Τις τελευταίες 10 ημέρες υπήρξαν τρεις ισχυρές προειδοποιήσεις για τους κινδύνους που ελλοχεύουν και που θα επηρέαζαν όλους, και την Ευρωζώνη, με άμεσο τρόπο.

• Η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, η λεγόμενη κεντρική τράπεζα των κεντρικών τραπεζών του κόσμου, θεώρησε αναγκαίο να απευθύνει προειδοποίηση για τους κινδύνους που ελλοχεύουν στη μεγάλη άνοδο που σημειώνουν τα χρηματιστήρια του ανεπτυγμένου καπιταλισμού.

• Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προέβη σε μια ασυνήθιστη ενέργεια. Εχει αναρτήσει ως κεντρικό θέμα στην ιστοσελίδα της, μια συνέντευξη του αντιπροέδρου της, κ. Βίτορ Κονστάντσιο, με θέμα τις συνέπειες που θα είχε μια διόρθωση των χρηματιστηρίων, στη σταθερότητα του διεθνούς και ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος.

• Και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προειδοποίησε ότι η κατάσταση του τραπεζικού κλάδου της Κίνας προσομοιάζει στην κατάσταση που είχαν βρεθεί οι τράπεζες των ΗΠΑ λίγο πριν ξεσπάσει η παγκόσμια κρίση του 2008.

Παράλληλα με την τρέχουσα παγκόσμια ανάκαμψη, ενισχύονται οι φόβοι για μια επερχόμενη νέα παγκόσμια κρίση. Αιτία είναι ότι για πρώτη φορά μετά από μια κρίση του 2008 η φούσκα του χρέους διογκώνεται.

Ο κ. Ζου Ξιαοτσουάν, διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Κίνας, μιλώντας στο πλαίσιο του 19ου Συνεδρίου του ΚΚ Κίνας, τον Οκτώβριο, είχε προειδοποιήσει για επερχόμενη κρίση αν δεν συγκρατηθεί η υπερχρέωση περιφερειών, επιχειρήσεων και νοικοκυριών της χώρας. Ο ρυθμός με τον οποίο αυξάνονται τα χρέη στην Κίνα τρέχει ταχύτερα από εκείνον που είχε σημειωθεί στις ΗΠΑ πριν από την κρίση του 2008 ή στην Ιαπωνία πριν από την τραπεζική κρίση που σημάδεψε την πορεία της, το 1991. Και, ως γνωστόν, αν «πέσει» η Κίνα, καμία περιοχή του κόσμου δεν είναι οχυρωμένη για το τσουνάμι που θα σηκωθεί.

Αλλά, οι απειλές δεν προέρχονται μόνο από μια κρίση της Κίνας. Ολος ο κόσμος είναι περισσότερο υπερδανεισμένος από όσο ήταν πριν από 10 χρόνια. Θυμίζω ότι το παγκόσμιο χρέος, που ήταν ίσο με το 174% του παγκοσμίου ΑΕΠ το 2008, αυξήθηκε στο 212% το 2014 και έφτασε στο εκπληκτικό ποσοστό 324% του παγκόσμιου ΑΕΠ τον Ιούλιο, φέτος (Institute of International Finance, iif.com). Ετσι, το παγκόσμιο χρέος έχει εκτοξευτεί στα 226 τρισ. δολάρια.

Βασικά, δύο παράγοντες στήριξαν την παγκόσμια (και ευρωπαϊκή) ανάκαμψη:

Πρώτος, η άφθονη, φθηνή ρευστότητα που παρέχουν οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες. Είναι χαρακτηριστικό ότι το συνδυασμένο ενεργητικό των κεντρικών τραπεζών ΗΠΑ, Ευρωζώνης, της Αγγλίας και Ιαπωνίας, το 2008 ήταν 3 τρισ. δολάρια. Τώρα είναι 14 τρισ. δολάρια. Από αυτά, μόνο το 25% πήγε στην «πραγματική» οικονομία. Το 75% φουσκώνει τις αγορές κεφαλαίου και ομολόγων – πλουτίζει τους πλούσιους και τροφοδοτεί ακραίο τυχοδιωκτισμό.

Δεύτερος, η ταχεία ανάπτυξη της Κίνας, με ονομαστικούς ρυθμούς περί το 10% μετά το ξέσπασμα της κρίσης του 2008. Η κινεζική ηγεσία ανέστειλε τη στροφή που είχε αποφασίσει με επιδίωξη να συγκρατήσει τον ρυθμό επενδύσεων και να ενισχύσει την εσωτερική κατανάλωση, και αποφάσισε να ρίξει το βάρος στη στήριξη της παγκόσμιας οικονομίας. Οι παρενέργειες της καθυστέρησης στην αντιμετώπιση των δομικών ανισορροπιών, εκδηλώνονται σήμερα.

Η επίδραση αυτών των δύο παραγόντων, αν δεν αναστρέφεται, εξαντλείται. Και το νέο παγκόσμιο τοπίο προσομοιάζει στο 2008.

 ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΛΛΙΤΣΗΣ


10/12/2017