Μπορεί ο Κινέζος πρόεδρος να αλλάξει την ιστορία;
Στο συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος στο Πεκίνο τον Οκτώβριο, ο Ξι Ζιπίνγκ δεν εξελέγη απλώς για δεύτερη πενταετή θητεία ως πρόεδρος της Κίνας. Ουσιαστικά στέφθηκε ως άλλος αυτοκράτορας του 21ου αιώνα, θυμίζοντας εκείνους που κυβέρνησαν τη χώρα κατά τις προηγούμενες χιλιετίες. Οι σκέψεις του μπήκαν δίπλα σε αυτές του Μάο στο ιερό βιβλίο της Κίνας, το καταστατικό, το οποίο πρέπει να μελετάται και να χρησιμοποιείται για καθοδήγηση από ολόκληρη την κοινωνία.
Όλα τα όργανα, η επταμελής Επιτροπή, το Πολιτικό Γραφείο των 25 ατόμων και η επταμελής στρατιωτική επιτροπή, ανασχηματίστηκαν για να εξασφαλιστεί ότι όλοι οι συμμετέχοντες είναι οι πλέον πιστοί στον Ζιπίνγκ. Ομολογουμένως πάντως η Επιτροπή δεν περιελάμβανε κάποιον αξιόπιστο διάδοχο κάτι που σηματοδοτούσε στα μάτια των 1.4 δισεκατομμυρίων Κινέζων ότι κατά πάσα πιθανότητα ο Ξι Ζιπίνγκ θα παραμείνει ο ηγέτης τους για όσο το επιθυμεί.
Ο πρώτος ξένος αξιωματούχος που έφτασε στο Πεκίνο για να τιμήσει τον Ζιπίνγκ ήταν ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Και στα μάτια του αμερικανικού τύπου αυτό ήταν μια ευκαιρία για την Κίνα να δείξει ότι - μέσα από την τουλάχιστον 4.000 χρόνων ιστορία της - πραγματικά ξέρει από τελετές. Παράλληλα ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για τον πρόεδρο της Κίνας να παρουσιάσει το όραμά του για τη χώρα: ένα όραμα για το έθνος του, που θα συνοδεύσει ή ίσως ακόμη και αντικαταστήσει τις ΗΠΑ ως η υπερδύναμη που θα ηγεμονεύει τον κόσμο, όπως έγραψαν οι New York Times.
Ο Τραμπ από την πλευρά του έδωσε, σύμφωνα με την εφημερίδα, «έναν αέρα αλλαγής στην Κίνα που ήταν σχεδόν ανήκουστος για έναν Αμερικανό ηγέτη». Ο Τραμπ μιλώντας στους δημοσιογράφους αποκάλεσε τον Ξι Ζιπίνγκ «βασιλιά». Κατά την άφιξή του τον χαιρέτισε με σεβασμό, λέγοντας «είσαι πολύ ειδικός άνθρωπος» και «είσαι ισχυρός άνθρωπος» και τον συνεχάρη που οδήγησε τη χώρα του μπροστά, κατηγορώντας τους πρώην Αμερικανούς ηγέτες ότι επέτρεψαν να μείνουν οι ΗΠΑ τόσο πιο πίσω.
Οι New York Times σχολιάζουν ότι «η παράσταση του Τραμπ είναι ενδεικτική, ένα ορόσημο - ας πούμε - στην πολιτική μεγάλων δυνάμεων». Ο Ξι δεν είναι μόνο ο πιο ισχυρός ηγέτης της Κίνα μετά τον Μάο. Είναι επίσης ο πιο φιλόδοξος ηγέτης σήμερα. Τα τελευταία πέντε χρόνια αποδείχτηκε ο πιο αποτελεσματικός στην προώθηση της θέσης του έθνους του στον κόσμο. Κοινώς του χρεώνεται - θετικά - η αλλαγή της θέσης της Κίνας στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Είναι επίσης αυτή τη στιγμή ο μόνος μεταξύ των ηγετών της διεθνούς σκηνής που θεωρείται πιθανόν να αφήσει ένα σημάδι στην ιστορία.
Σύμφωνα με μια ανάλυση του καθηγητή του Χάρβαρντ, Γκράχαμ Άλισον στο NewStatesman, η ερώτηση «Ποιος είναι ο Ξι Ζιπίνγκ;» μπορεί να απαντηθεί βασισμένη σε τρεις πυλώνες: επιβίωση, στρατηγική και διπλωματία.
«Αναγέννηση»
Ο Ξι γεννήθηκε ως ένας πρίγκιπας της επανάστασης, γιος ενός πιστού συνεργάτη του Μάο, του αντιπροέδρου Ξι Τσονγκχούν, ο οποίος είχε αγωνιστεί μαζί του στον κινεζικό εμφύλιο (1927-1950). Ήταν προορισμένο να μεγαλώσει μέσα στο «λίκνο των ηγετών» του Πεκίνου. Ωστόσο, λίγο πριν τα 9α γενέθλια του, έμαθε ότι o Μάο είχε συλλάβει τον πατέρα του. Τις ημέρες που ακολούθησαν ο πατέρας του ταπεινώθηκε και τελικά φυλακίστηκε για τη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης που έληξε το 1976.
Ο ίδιος χαρακτήρισε αυτή την περίοδο ως «δυστοπικό εφιάλτη» γιατί όπως λέει αναγκάστηκε επανειλημμένα να καταγγείλει τον πατέρα του. Όταν έκλεισε το σχολείο του περνούσε τις ημέρες του υπερασπιζόμενος τον εαυτό του στον πόλεμο που γινόταν στους δρόμους και κλέβοντας βιβλία από κλειστές βιβλιοθήκες για να μπορέσει να μορφωθεί. Τελικά στάλθηκε στην ύπαιθρο για «να αναμορφωθεί». Έζησε σε μια σπηλιά σε μια αγροτική περιοχή της κεντρικής Κίνας, κάνοντας αγροτικές δουλειές. Η μεγάλη του ετεροθαλής αδελφή έπαθε κατάθλιψη και κρεμάστηκε από μια ντουζιέρα.
Ο Ξι αντίθετα συμφιλιώθηκε και σύμφωνα πάντα με τα δικά του λόγια «ξαναγεννήθηκε». Ένας φίλος του έλεγε γι’ αυτόν σε έναν αμερικανό διπλωμάτη ότι επέλεξε να επιβιώσει και αποφάσισε να κάνει ότι χρειαζόταν για να επιστρέψει στην κορυφή.
Ξι, ο στρατηγός
Με τη βοήθεια πρώην φίλων του πατέρα του, ο Ξι κατάφερε να επιστρέψει στο Πεκίνο και να εγγραφεί στο διάσημο Πανεπιστήμιο Tsinghua, όπου σπούδασε χημικός μηχανικός. Μετά την αποφοίτηση του το 1979 ανέλαβε μια θέση στην κεντρική στρατιωτική επιτροπή για να αρχίσει να χτίζει σχέσεις με τον στρατό.
Για να κερδίσει πολιτικό έδαφος, επέστρεψε στην επαρχία - κάτι που ο βιογράφος του χαρακτηρίζει ως μια «σκληρή και ασυνήθιστη πολιτική εκπαίδευση» - στη θέση ενός περιφερειακού αξιωματούχου. Εκεί εργάστηκε σταθερά για να ανέβει στην ιεραρχία και τελικά, το 1997, κέρδισε - μόλις και μετά βίας - μια θέση στην κεντρική επιτροπή του κόμματος. Συγκεκριμένα στην καταμέτρηση των ψήφων - για τα 150 μέλη - ήρθε 151ος. Συμπεριλήφθηκε στο όργανο μόνο και μόνο γιατί ο τότε αρχηγός του κόμματος Ζιανγκ Ζεμίν, αποφάσισε να κάνει μια εξαίρεση και να επεκτείνει την ιδιότητα του μέλος σε 151 άτομα.
Το 2002 ο Ξι εστάλη ως επικεφαλής του κόμματος στην ανατολική παράκτια επαρχία Zhejiang. Η επαρχία επί των ημερών του γνώρισε μια θεαματική οικονομική ανάπτυξη. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 33% ετησίως στα τέσσερα χρόνια που ήταν επικεφαλής. Αποδείχτηκε επίσης έμπειρος στον εντοπισμό και την υποστήριξη των ντόπιων αλλά πολλά υποσχόμενων επιχειρηματιών. Ένας από αυτούς ήταν ο Jack Ma, του οποίου η επιχείρηση λιανικής πώλησης Alibaba είναι πλέον παγκόσμιος κολοσσός που ανταγωνίζεται την Amazon.
Ενώ ο Ξι απέδειξε τις διαχειριστικές ικανότητές του, διατηρούσε χαμηλό προφίλ, αποφεύγοντας τις επιδεικτικές εκδηλώσεις του πλούτου που ήταν κοινές μεταξύ πολλών συναδέλφων του. Όταν το 2005 άρχισαν να κυκλοφορούν τα ονόματα των πιθανών μελλοντικών ηγετών της Κίνας, το δικό του δεν ήταν μέσα σε αυτά.
Αλλά στη συνέχεια, στις αρχές του 2007, ένα σκάνδαλο διαφθοράς σε υψηλό επίπεδο, σάρωσε τη Σαγκάη. Ο Κινέζος πρόεδρος Hu Jintao και οι συνάδελφοί του στη μόνιμη επιτροπή του πολιτικού γραφείου αισθάνθηκαν μια απελπισμένη ανάγκη να ενεργήσουν γρήγορα και αποφασιστικά. Ο Ξι είχε τη φήμη ότι ήταν ευγενικός και πειθαρχημένος. Εκείνοι το γνώριζαν και τον επέλεξαν για να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά. Εκείνος το έκανε με αποφασιστικότητα και μέχρι το καλοκαίρι του 2007, το όνομά του κυριαρχούσε πια στους εσωτερικούς καταλόγους του κόμματος με τα πιο ικανά άτομα που θα μπορούσαν να είναι στην επόμενη γενιά ηγετών.
Ο Ξι ανταμείφθηκε όταν τα 400 ηγετικά στελέχη του κόμματος που συνέθεταν την κεντρική επιτροπή (και οι αναπληρωτές) συναντήθηκαν τον Οκτώβριο του 2007 για να επιλέξουν την μόνιμη Επιτροπή των εννέα που θα κυβερνούσε το έθνος για τα επόμενα πέντε χρόνια. Ο Ξι εμφανίστηκε, όχι μόνο ως μέλος της μόνιμης επιτροπής, αλλά και ως κληρονόμος του Προέδρου Hu Jintao. Ήταν μετριόφρων αλλά πολύ φιλόδοξος και κρατούσε χαμηλά το κεφάλι του καθώς ανέβαινε στην ιεραρχία του κόμματος. Έτσι άφησε στην άκρη τον ευνοούμενο, Li Keqiang, για να γίνει το επόμενο φαβορί για την πρώτη θέση. Όταν ο τύπος ανακοίνωσε αρχικά ότι ο Ξι ήταν ο πιθανός διάδοχος του Hu Jintao, ήταν τόσο άγνωστος έξω από το κόμμα που κυκλοφόρησε ως ανέκδοτο: «Ποιος είναι ο Ξι Ζιπίνγκ; Ο σύζυγος της Πενγκ Λιγιουάν», δηλαδή της διάσημης λαϊκής τραγουδίστριας με την οποία είναι παντρεμένος.
Στην μετά Μάο εποχή, το κόμμα προσπάθησε να δημιουργήσει ένα σύστημα πιο συλλογικής ηγεσίας. Τα εννέα μέλη της μόνιμης επιτροπής του πολιτικού γραφείου, ήταν ίσα και ο πρόεδρος υπηρετούσε ως ο εκπρόσωπος της ομάδας. Τα ηγετικά στελέχη που διόρισαν τον Ξι το 2012 υπέθεσαν ότι θα είναι κάτι ανάλογο με τον προκάτοχό του, δηλαδή ένας συναινετικός εκπρόσωπος της συλλογικής ηγεσίας. Μάλλον τον γνώριζαν λίγο.
Πριν από το τέλος του πρώτου χρόνου διακυβέρνησής του, ο Ξι κατάφερε, στην πραγματικότητα, να αλλάξει το καθεστώς. Μέχρι το τέλος της πρώτης θητείας του, είχε συγκεντρώσει την εξουσία ολοκληρωτικά στα χέρια του. Τόσο που πλέον δεν αναφέρεται ως ο πρόεδρος της Κίνας αλλά ως «ο πρόεδρος όλων». Με μια εκστρατεία κατά της διαφθοράς, ο Ξι απομάκρυνε ισχυρούς αντιπάλους που θεωρούνταν ανέγγιχτοι, όπως ο πρώην επικεφαλής της υπηρεσίας εσωτερικής ασφάλειας της Κίνας, Zhou Yongkang - το πρώτο μέλος της Επιτροπής που διώχθηκε ποτέ για διαφθορά. Εδραιώνοντας την εξουσία του, ο Ξι πήρε περισσότερους από δώδεκα τίτλους για τον εαυτό του. Μεταξύ αυτών, πρόεδρος του νέου Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και αρχηγός του στρατού, ένας τίτλους που δεν δόθηκε ποτέ ούτε καν στον Μάο. Επίσης έχρισε τον εαυτό του «κεντρικό ηγέτη» της Κίνας. Είναι ένας όρος που συμβολίζει την κεντρική θέση που καταλαμβάνει στο κράτος και την οποία ο Hu Jintao είχε αφήσει να απολεσθεί.
Επιγραμματικά, ο Ξι ανέβηκε στο επίπεδο του Μάο, όταν το πρόσφατο συνέδριο του κόμματος έγραψε: «Οι σκέψεις του Ζιπίνγκ», στο καταστατικό του κόμματος. Αυτό εν ολίγης σημαίνει ότι ο Ζιπίνγκ είναι ανέγγιχτος. Αν αμφισβητήσεις τον Ξι, αμφισβητείς το κόμμα.
Διακυβέρνηση και διπλωματία
Ο Ξι χρησιμοποιεί τη δύναμή του για να επιδιώξει την αλλαγή των συστημάτων της Κίνας, πολιτικών, οικονομικών και στρατιωτικών. Στο εξωτερικό απέρριψε το δόγμα των προκατόχων του «να κρύβουμε τις ικανότητές μας και να περιμένουμε τη στιγμή μας». Αντ' αυτού επέλεξε να διεκδικήσει μερίδιο για την Κίνα, όχι μόνο στις θάλασσες γύρω από τα σύνορά της αλλά και σε όλο τον κόσμο. Στο πρόσφατο συνέδριο του κόμματος, δήλωσε με υπερηφάνεια ότι η Κίνα θα σταθεί «μεγάλη και ισχυρή στην Ανατολή».
Τον Ιανουάριο, κατά τη συγκέντρωση των πολιτικών ηγετών και επιχειρηματιών στο Νταβός, ενώ οι ΗΠΑ αποχωρούσαν από τις μεγάλες εμπορικές συμφωνίες με Ασία και Ευρώπη, ο Ξι φορούσε το μανδύα του πρωταθλητή της παγκοσμιοποίησης και του ελεύθερου εμπορίου. Το Νοέμβριο κατά τη συνάντηση των 21 ηγετών στην συνεδρίαση της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας - Ειρηνικού στο Βιετνάμ, ο Τραμπ έλεγε το «Η Αμερική πρώτα». Την ίδια ώρα, ο Ξι καλούσε τους παρευρισκόμενους να «υποστηρίξουν την πολυμέρεια και να επιδιώξουν κοινή ανάπτυξη μέσω διαβούλευσης και συνεργασίας και να κλείσουν πιο στενές συμφωνίες».
Πολύ πριν ο Τραμπ μπει στην πολιτική σκηνή, ο Ξι είχε ανακοινώσει την επιθυμία του να «κάνει την Κίνα και πάλι μεγάλη». Με τα δικά του λόγια, ζήτησε την «μεγάλη ανανέωση του μεγάλου κινεζικού έθνους». Αυτό για τον ίδιο σημαίνει να επιστρέψει η Κίνα στη θέση του κυρίαρχου της Ασίας που απολάμβανε πριν την εισβολή της Δύσης. Να επιβάλει τον έλεγχο στην λεγόμενη «μεγαλύτερη Κίνα», δηλαδή όχι μόνο σε Σιντσιάνγκ και Θιβέτ αλλά και σε Χονγκ Κονγκ και Ταϊβάν, και να ανακτήσει την ιστορική σφαίρα επιρροής της κατά μήκος των συνόρων της και των παρακείμενων θαλασσών, έτσι ώστε οι άλλοι να της αναγνωρίσουν την διαφορά που κάνει τα μεγάλα έθνη. Κι αυτό σημαίνει απαίτηση του σεβασμού των άλλων μεγάλων δυνάμεων στα συμβούλια του κόσμου.
Ο Ξι ονομάζει αυτούς τους εθνικούς στόχους «το όνειρο της Κίνας». Αφού ζωγράφισε ένα τολμηρό όραμα για το όνειρο αυτό, ο Ξι κινήθηκε επιθετικά για να βρει υποστηρικτές και να εκτελέσει μια εξαιρετικά φιλόδοξη ατζέντα σε τέσσερα μέτωπα: την ανανέωση του κομουνιστικού κόμματος, την αναβίωση του κινεζικού εθνικισμού, την οργάνωση μιας νέας οικονομικής επανάστασης και την αναδιοργάνωση και ανασυγκρότηση του στρατού, ώστε να μπορεί η Κίνα όπως λέει, να «πολεμήσει και να κερδίσει». Οποιοδήποτε από τα παραπάνω θα ήταν περισσότερο από ότι θα μπορούσαν να προσπαθήσουν οι περισσότεροι αρχηγοί κρατών μέσα σε μια δεκαετία. Ξεπερνώντας αυτό που ο μελετητής της Κίνας Andrew Nathan χαρακτήρισε ως «αυτοπεποίθηση του Ναπολέοντα», ο Ξι επέλεξε να τα επιδιώξει και τα τέσσερα ταυτόχρονα.
Για να πείσει τα υπόλοιπα ηγετικά στελέχη και τους πολίτες ότι το «όνειρο της Κίνας» δεν είναι απλώς ρητορική, ο Ξι αψηφά έναν βασικό κανόνα της πολιτικής επιβίωσης: ποτέ μη δηλώνεις έναν φιλόδοξο στόχο και συγκεκριμένη ημερομηνία στην ίδια πρόταση. Το 2012, μόνο ένα μήνα μετά την ανάληψη της ηγεσίας της Κίνας, ο Ξι ανακοίνωσε ότι η χώρα θα οικοδομήσει μια «μέτρια ευημερούσα κοινωνία» (διπλασιάζοντας το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της χώρας σε σχέση με το 2010 σε περίπου 10.000 δολάρια), έως το 2021, όταν θα γιορτάσει την 100η επέτειο από την ίδρυση του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος. Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, μέχρι τότε και με βάση τις σημερινές τάσεις, η οικονομία της χώρας θα είναι κατά 40% μεγαλύτερη από αυτή των ΗΠΑ (μετρημένη σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης).
Κατά το πρόσφατο συνέδριο του κόμματος, ο Ξι προχώρησε κι άλλο, δηλώνοντας ότι έως την 100η επέτειο από την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας το 2049, η χώρα θα γίνει μια «μεγάλη σύγχρονη ευημερούσα σοσιαλιστική χώρα» και «παγκόσμιος ηγέτης από την άποψη της σύνθετης εθνικής εξουσίας». Αν κατά τα μέσα του αιώνα το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Κίνας είναι ίδιο με αυτό των ΗΠΑ, και με δεδομένο ότι ο πληθυσμός της είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερος από αυτόν των ΗΠΑ, η Κίνα θα έχει μια εθνική οικονομία τέσσερις φορές μεγαλύτερη από της Αμερικής.
Στο σχέδιο του Ξι, η οικονομική υπεροχή είναι μόνο η δομή του ονείρου. Η ομάδα του Ξι πιστεύει ότι πρέπει να είναι η πρώτη όχι μόνο από οικονομικής άποψης, αλλά και από άποψη άμυνας, επιστήμης, τεχνολογίας και πολιτισμού. Η πρωτοβουλία «Made in China 2025» είναι η προσπάθεια της Κίνας να γίνει παγκόσμιος ηγέτης σε βασικές τεχνολογίες, όπως η υπολογιστική, η ρομποτική, η τεχνητή νοημοσύνη και η αυτοοδήγηση. Το να κάνει και πάλι την Κίνα μεγάλη δεν σημαίνει να την κάνει απλώς πλούσια. Για τον Ξι σημαίνει να την κάνει ισχυρή και περιφανή και να κάνει το κόμμα, ως τον οδηγό του όλου εγχειρήματος, για άλλη μια φορά αντάξια εμπροσθοφυλακή του λαού.
Το εμπόδιο Αμερική
Η Κίνα φυσικά αντιμετωπίζει πολλές και σοβαρές προκλήσεις κατά την επιδίωξη αυτού του ονείρου. Ο Ξι και η ομάδα του έχουν δείξει ότι είναι αδίστακτα ρεαλιστές στην αναγνώριση αυτών προκλήσεων αλλά και την αντιμετώπισή τους. Κατά την άποψη του Ξι, η Αμερική θα είναι το κύριο εμπόδιο για την πραγματοποίηση των διεθνών φιλοδοξιών της Κίνας. Οι ηγέτες της Κίνας φέρονται πεπεισμένοι ότι η στρατηγική της Αμερικής για την αντιμετώπιση της Κίνας περιλαμβάνει πέντε στόχους: την απομόνωση της Κίνας, την αναχαίτισή της, την μείωσή της, την εσωτερική της διάσπαση και το σαμποτάζ της ηγεσίας της.
Η Κίνα αναγνωρίζει τον ρόλο που διαδραμάτισαν οι ΗΠΑ από τον Β’ Παγκόσμιο στην σταθερότητα της περιοχής αλλά καθώς η παλίρροια που έφερε την υπερδύναμη στην Ασία υποχωρεί, πιστεύουν ότι η Αμερική θα πρέπει να φύγει μαζί της. Ο Ξι σε μια συνάντηση ηγετών της Ευρασίας το 2014 είπε: «Στο τέλος τέλος, είναι οι άνθρωποι της Ασίας που πρέπει να διευθύνουν τις υποθέσεις της Ασίας, που πρέπει να λύσουν τα προβλήματα της Ασίας και να φροντίσουν για την ασφάλεια της Ασίας».
Είναι δύσκολο να αρνηθεί κανείς τους κινδύνους από μια μεγάλη άνοδο της Κίνας. Όπως γράφει ο καθηγητής του Χάρβαρντ και συγγραφέας του «Προορισμένοι για πόλεμο: Μπορούν η Αμερική και η Κίνα να δραπετεύσουν από την παγίδα του Θουκιδίδη;», Γκράχαμ Άλισον, όταν υπάρχει μια τόσο μεγάλη μετατόπιση ισορροπιών, ακούγεται συναγερμός. Ο λόγος είναι η «Παγίδα του Θουκυδίδη»: η επικίνδυνη δυναμική που δημιουργείται όταν μια ανερχόμενη δύναμη απειλεί να εκτοπίσει μια κυρίαρχη. Υπό τέτοιες συνθήκες, εξωτερικά γεγονότα ή ενέργειες τρίτων που σε διαφορετική περίπτωση θα ήταν ασήμαντα ή θα αντιμετωπίζονταν εύκολα, μπορούν να προκαλέσουν δράσεις και αντιδράσεις από τους βασικούς πρωταγωνιστές και να καταλήξουν σε έναν ανεπιθύμητο πόλεμο. Αυτό το φαινόμενο περιγράφηκε για πρώτη φορά στον Θουκιδίδη για τον Πελοποννησιακό Πόλεμο: «Ήταν η άνοδος της Αθήνας και ο φόβος που προκάλεσε στη Σπάρτη που έκανε τον πόλεμο αναπόφευκτο». Ο Άλισον σημειώνει 16 περιπτώσεις στις οποίες η άνοδος ενός μεγάλου έθνους έχει διαταράξει τη θέση ενός κυρίαρχου τα τελευταία 500 χρόνια. Οι 12 τελείωσαν με πόλεμο. Όχι όμως και οι άλλες τέσσερις. Άρα δεν είναι κάποιος σιδερένιος νόμος της ιστορίας.
Ο Άλισον λέει ότι ο κίνδυνος είναι πραγματικός αλλά ο πόλεμος μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ δεν είναι αναπόφευκτος. «Θα ακολουθήσουν οι Τραμπ και Ξι τα βήματα των ηγετών της Αθήνας και της Σπάρτης ή της Βρετανίας και της Γερμανίας στις αρχές του περασμένου αιώνα; Ή θα βρουν έναν τρόπο να αποφύγουν τον πόλεμο όπως έκαναν οι ΗΠΑ και η Σοβιετική Ένωση στα τέλη του 20ου αιώνα; Κανείς δεν ξέρει, ωστόσο, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι η δυναμική που κατέγραψε ο Θουκιδίδης θα ενταθεί τα επόμενα χρόνια.
Που το πάει ο Ξι;
Στο συνέδριο του κόμματος, ο Ξι στην εναρκτήρια ομιλία του, των τριών και πλέον ωρών, περιέγραψε λεπτομερώς το «πρόγραμμα εργασίας» για τα επόμενα πέντε χρόνια. Στο εσωτερικό επιθυμεί το κόμμα να βγει μπροστά, η αύξηση του ΑΕΠ να επιβραδυνθεί λίγο για να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην ποιότητα ζωής - ιδιαίτερα όσον αφορά την ατμόσφαιρα των μεγάλων πόλεων όπως το Πεκίνο.
Στο εξωτερικό η Κίνα σχεδιάζει να γίνει ισχυρότερη στην Ανατολή, ανοικοδομώντας νησιά και επεκτείνοντας τις αξιώσεις της στις γύρω θάλασσες. Επίσης στοχεύει να αναλάβει κεντρικό ρόλο στις παγκόσμιες υποθέσεις. Προτείνοντας τους όρους που ταιριάζουν στα συμφέροντα της Κίνας και που ελπίζει ότι θα μπορέσει να πείσει τον Τραμπ να τους δεχτεί, ο Ξι σημείωσε στο συνέδριο: «Ο Ειρηνικός Ωκεανός είναι αρκετά μεγάλος για να φιλοξενήσει και τις δύο χώρες».
Έχοντας πιέσει τα αμερικανικά αεροπλανοφόρα να τραβηχτούν πίσω από την πρώτη αλυσίδα νησιών που εκτείνονται μεταξύ Ιαπωνίας και Φιλιππίνων, με ένα αντιπυραυλικό πρόγραμμα εναντίον των πλοίων αυτών, η Κίνα επεκτείνει τώρα την έκταση των πυραύλων ώστε να αναγκάσει τους Αμερικάνους να τραβηχτούν πίσω και από τη δεύτερη αλυσίδα νησιών. Θα μπορούσε κάποιος να υποπτευτεί ότι ο Ξι θεωρεί τη Χαβάη ως το κατάλληλο όριο για να μοιραστούν οι σφαίρες επιρροής.
Η δυναμική του Θουκυδίδη ανάμεσα στην ανερχόμενη Κίνα και την κυρίαρχη Αμερική θα γίνει πιο έντονη, ειδικά σε ότι η Κίνα θεωρεί «γειτονιά» της αλλά και στις θάλασσες που βρέχουν τη χώρα. Σύμφωνα με τον Άλισον, δεν θα πάρει πολύ για τους παρατηρητές να διαπιστώσουν τις ομοιότητες μεταξύ του γεμάτου αυτοπεποίθηση και πληθωρικού Ξι και του Ρούζβελτ που ηγήθηκε μιας Αμερικής, η οποία ανταγωνίστηκε και στη συνέχεια ξεπέρασε τη Βρετανία για να διεκδικήσει έναν «αμερικανικό αιώνα».
Είπε ο Ξι στο συνέδριο: «Η ιστορία είναι ευγενική με εκείνους που δείχνουν αποφασιστικότητα, έχουν κίνητρο και φιλοδοξίες κι έχουν κότσια. Δεν θα περιμένει τους διστακτικούς, τους απαθείς ή αυτούς που φοβούνται μια πρόκληση».
6/12/2017
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ-ΠΗΓΕΣ
In his first essay for the New Statesman, one of the world’s leading foreign policy experts explores the rise of an all-powerful leader.
''The chairman of everything:
why Chinese president Xi Jinping will change history''
BY GRAHAM ALLISON