ΕΛΛΑΔΑ-ΒΑΛΚΑΝΙΑ:Κρίσιμα ερωτήματα για την ονομασία των Σκοπίων. Άλμα στο κενό χωρίς εγγυήσεις απ' τα Σκόπια;
(1) Η ιστορία των Ελλήνων της F.Y.R.O.Macedonia.
(2) Η γεωοικονομική διάσταση του Μακεδονικού.
(3) Πώς «επεκτείνεται» ενεργειακά η Ελλάδα στα Σκόπια
– Νέες κινήσεις στη σκακιέρα.
(4) Ο δεκάλογος του Σκοπιανού.
(5)'Αποψη: Κρίσιμα ερωτήματα για την ονομασία των Σκοπίων.
(6) Άλμα στο κενό χωρίς εγγυήσεις και από τα Σκόπια.
(5)'Αποψη: Κρίσιμα ερωτήματα για την ονομασία των Σκοπίων.
(6) Άλμα στο κενό χωρίς εγγυήσεις και από τα Σκόπια.
(7) Αλλαγή ονομασίας και της ελληνικής Μακεδονίας ζητά ο Dimitrov.
(8) AΠΟ ΤΗΝ ΚΑΛΥΨΩ ΣΤΟΝ ΠΡΟΚΡΟΥΣΤΗ
(ΚΙ ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ ΣΤΗ ΝΕΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ).
COMMONS WIKIMEDIA-Ελληνική Κοινότητα Μεγάροβου Τέλη 19ου αρχές 20ου αιώνα
- Νύχτα μπήκαμε στο Μοναστήρι… Είναι μια μεγάλη πολιτεία σερβική, που οι κάτοικοί της είναι Έλληνες…Μιλάνε ψιθυριστα, περπατάνε τρομαγμένα..»
Στρατής Μυριβήλης, Η ζωή εν τάφω
1.
Η ιστορία των Ελλήνων της F.Y.R.O.Macedonia.
Ένα από τα πλέον άγνωστα τμήματα των εκτός Ελλάδας Ελλήνων, είναι αυτό που κατοικεί στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Το πολιτικό αδιέξοδο στις σχέσεις με την Ελλάδα, η ιδεολογία του μακεδονισμού και η παραδοσιακή έλλειψη ενδιαφέροντος τόσο από το ελληνικό κράτος όσο και από την ακαδημαϊκή κοινότητα, συνέβαλαν στην άγνοια της ιστορίας τους αλλά και της σύγχρονης παρουσίας τους.
Κατά το 19ο αιώνα, πριν την έλευση των εθνών-κρατών και την επικράτηση των εθνικισμών, ο πληθυσμός αυτός κατοικούσε κατά πλειονότητα στην περιοχή της Πελαγονίας, που περιλαμβάνει την Οχρίδα (Αχρίδα), το Μοναστήρι, τη Γευγελή, και τη Στρώμνιτσα. Τα βόρεια όριά του, που ταυτίζονταν με τα όρια της ιστορικής Μακεδονίας, ήταν το Κρούσοβο και το Πρίλαπο.
Οι πρώτες εθνικές συγκρούσεις άρχισαν το 1870, με τη δημιουργία της βουλγαρικής Εξαρχείας και με την απόπειρα των Βούλγαρων εθνικιστών να αποσπάσουν τους σλαβόφωνους πληθυσμούς από την επιρροή του ελληνόφωνου Οικουμενικού Πατριαρχείου. Ο σλαβόφωνος πληθυσμός διασπάστηκε. Ένα μέρος προσχώρησε στην Εξαρχία, ενώ ένα άλλο σημαντικό παρέμεινε πιστό στην παραδοσιακή Ρωμιοσύνη. Οι βασικές ομάδες του ελληνισμού της Πελαγονίας ήταν οι πατριαρχικοί σλαβόφωνοι, οι Βλάχοι που τους αποκαλούσαν Γκραικομάνους και οι ελληνόφωνοι Σαρακατσάνοι. Ο Σλαβομακεδόνας ιστορικός KrsteBitoski αναφέρει: «Aυτοί οι Βλάχοι, βαθμιαία καθίστανται η κύρια δύναμη στο πλευρό της Μητρόπολης της Πελαγονίας για την προώθηση της Μεγάλης Ελληνικής Ιδέας. Οι ναοί και τα σχολεία του Μοναστηρίου ήταν σε ελληνικά χέρια κατά τα μέσα του 19ου αιώνα…».
COMMONS WIKIMEDIA-Ελληνική διαδήλωση στο Μοναστήρι, 1908, για το νέο οθωμανικό Σύνταγμα.
Στο Υπόμνημα που απέστειλε η Ελληνική Κοινότητα της Πελαγονίας το 1903 προς τις Μεγάλες Δυνάμεις, περιγράφεται με σαφήνεια η πολιτιστική και εθνική κατάσταση:«…λαλούμεν ελληνιστί, βουλγαριστί, βλαχιστί, αλβανιστί αλλ’ αυδέν ήττον εσμέν άπαντες Έλληνες και ουδενί επιτρέπομεν ν’ αμαφισβητεί προς ημάς τούτο.».
Η ένταση των εθνοτικών συγκρούσεων στην περιοχή φαίνεται και από τη μαρτυρία τουMichelPailares:«Στο Μοναστήρι, όλοι οι Βλάχοι είναι Έλληνες ως τα βάθη της καρδιάς τους, με ελληνικές παραδόσεις και ιδανικά. Στέλνουν πάνω από δύο χιλιάδες παιδιά στα σχολεία του ελληνισμού, που τα πλουτίζουν με τις εισφορές τους. Αυτοί βρίσκονται επικεφαλής του πιο σκληρού και αμείλικτου αγώνα εναντίον της Βουλγαρίας και Ρουμανίας. Δημιούργησαν μια μυστική επιτροπή που είναι ο τρόμος των κομιτατζήδων. Ούτε ο μητροπολίτης ούτε ο Έλληνας πρόξενος μπορούν να μετριάσουν τον έξαλλο πατριωτισμό τους...».
Μετά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο και την ενσωμάτωση της περιοχής στο νεοσύστατο Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου (1913) η κατάσταση χειροτέρευσε. Οι Σέρβοι ακολούθησαν μια πολιτική εκσλαβισμού και εκσερβισμού. Απαγόρευσαν τη χρήση της ελληνικής γλώσσας και έκλεισαν τα ελληνικά σχολεία και τις ελληνικές εκκλησίες. Σε ιδεολογικό επίπεδο, μετονόμασε τους κατοίκους σε «παλιούς Σέρβους» (stariiSrbrji). Η πολιτική αυτή αντικαταστάθηκε με την πολιτική εκβουλγαρισμού κατά τη διάρκεια τόσο της περιόδου 1916-1918, όταν η περιοχή κατελήφθη από τις Κεντρικές Δυνάμεις κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκαοσμίου Πολέμου. Στη συνέχεια θα επανέλθει στη σερβική δικαιοδοσία και η επαρχία θα oνομαστείVardarska.Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου θα υποστεί τη γερμανική Κατοχή. Τότε θα επιστρέψουν και οι Βούλγαροι στην περιοχή και θα συνεχίσουν την πολιτική εκβουλγαρισμού. Αυτή την πολιτική θα προσπαθήσει να ακυρώσει ο Τίτο στη συνέχεια, εφευρίσκοντας το ιδεολόγημα του μακεδονισμού.
Κατά τη γιουγκοσλαβική περίοδο οι Έλληνες των Σκοπίων υπέστησαν την πολιτική της μακεδονοποίησης, που ακολούθησαν όλες οι γιουγκοσλαβικές κυβερνήσεις. Η πολιτική αυτή θα βρει την πλήρη αποθέωση μετά τη διάλυση της πολυεθνικής Γιουγκοσλαβίας, όταν στη νέο κράτος τηςFYROMθα επικρατήσουν οι Σλαβομακεδόνες εθνικιστές, οι οποίοι θα προσπαθήσουν να ακυρώσουν τη σλαβική καταγωγή της πλειονότητας των κατοίκων και να εμφυσήσουν στους πληθυσμούς -πλην Αλβανών- τη βεβαιότητα ότι υπήρχε από την αρχαιότητα το έθνος των Μακεδόνων, που δεν είχε καμιά απολύτως σχέση με τους Έλληνες.
Τα πληθυσμιακά μεγέθη
Ο αριθμός των Ελλήνων δεν είναι εξακριβωμένος και οι διάφορες εκτιμήσεις έχουν τεράστιες διαφορές μεταξύ τους. Οι Έλληνες της περιοχής προέρχονται κυρίως από Βλάχους, Σαρακατσάνους και πρόσφυγες του ελληνικού Εμφυλίου.
Το δεδομένο είναι ότι στην πλέον πρόσφατη απογραφή του 2002, δήλωσαν ελληνική καταγωγή 422 άτομα. Είναι βέβαιο ότι το τεταμένο κλίμα στις σχέσεις Ελλάδας-FYROM, επηρέασε τον ελληνικό πληθυσμό στο να αποκαλύψει την εθνική του ταυτότητα. Στην προηγούμενη απογραφή του 1994 είχαν δηλωθεί 349 Έλληνες και 8.300 Βλάχοι ως ξεχωριστή εθνική ομάδα.
Τα έως τώρα ρεαλιστικότερα δεδομένα προέρχονται είτε από μια δήλωση του Ν. Γκλιγκόροφ, είτε από αμερικανικές εκτιμήσεις πρώτου προέδρου της FYROM, είτε από επεξεργασία των παλαιότερων απογραφικών στοιχείων, είτε από εκτιμήσεις των ίδιων των Ελλήνων ου κράτους αυτού. Ο Κίρο Γκλιγκόροφ, έκανε την δήλωσή του κατά την περίοδο των πρώτων συνομιλιών για την επίτευξη συμφωνίας για το όνομα του νέου κράτους. Στη δήλωση αυτή στην τσεχική εφημερίδα «TseskiDenik»τον Ιούνιο του ’94, ανέφερε την ύπαρξη 100.000 πολιτών ελληνικής καταγωγής. Κάποιες από δηλώσεις των ιδίων των Ελλήνων της χώρας, που κάποιες απ’ αυτές διπλασιάζουν την εκτίμηση Γκλιγκόροφ, ενώ ανεπιβεβαίωτες πηγές που δημοσιεύτηκαν στον αντιπολιτευόμενο Τύπο, ισχυρίζονται ότι στην απογραφή του 1991 –στην οποία βασίζεται και ο Γκλιγκόροφ- περι τις 200.000 άτομα δήλωσαν ελληνική εθνική συνείδηση. Σε έκθεση του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών για τα διακιώματα των μειονοτήτων που δημοσιεύτηκε στις 31 Ιανουαρίου 1995, έκανε λόγο για «καταπιεζόμενη ελληνική μειονότητα».
Αδιευκρίνιστος παραμένει ο βαθμός ταύτισης της δήλωσης «Βλάχος» με το «Έλληνας».
Ενδιαφέρον έχουν παλιότερες εκτιμήσεις. Το 1913, όταν η περιοχή περιήλθε στη σερβική κατοχή, στο Μοναστήρι κατοικούσαν 14.000 Έλληνες σε σύνολο 42.000. Στο Κρούσοβο κατοικούσαν 3.218 Έλληνες σε σύνολο 4.918. Το Μεγάροβο ήταν αμιγές ελληνικό με 2.410 κατοίκους όπως και η Μιλοβίστα με 2.150, καθώς και η Νιζόπολη με 1890, το Τίρνοβο με 2.430, το Μπούκοβο με 1474,το Ντράγκος με 717,η Ρέσνα με 1000 κ.ά. Ακόμα και στα Σκόπια, σε κείμενο διαμαρτυρίας για τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (1878) συγκεντρώθηκαν 10.000 ελληνικές υπογραφές.
COMMONS WIKIMEDIA-Μοναστηρίον - Η γυμναστική εν τοις ελλην. σχολείοις. Συλλογική αναμνηστική φωτογραφία, η οποία απεικονίζει τις γυμναστικές επιδείξεις του Ελληνικού σχολείου Μοναστηρίου, στις αρχές του εικοστού αιώνα.
Ενδιαφέρον επίσης έχει και η απογραφή που έκαναν το 1941 οι Γερμανοί κατακτητές.Απ’ αυτήν προκύπτει ότι σε σύνολο 800.000, το 12%, δηλαδή 100.000, ήταν Έλληνες.
Στη συνέχεια, την τιτοϊκή εποχή, στην απογραφή του 1951 θα απογραφούν 158.000 Έλληνες στην περιοχή. Απ’ αυτούς οι 25.000 ήταν γεγενείς Έλληνες κάτοικοι Μαναστηρίου, 100.000 βλαχόφωνοι και 32.000 πολιτικοί πρόσφυγες. Σε σύνολο 900.000 οι ελληνικής συνείδησης κάτοικοι ανέρχονταν στο 18%. Στη συνέχεια, οι αρχές θα εκπονήσουν πολιτική μείωσης του αριθμού των Ελλήνων. Αυτό θα το πετύχουν με την υποχρεωτική καταγραφή των Βλάχων ως «Αρομούνων» ή ως «Μακεδόνων». Αντίστοιχα θα επιχειρήσουν και με τους πολιτικούς πρόσφυγες, μικρό μέρος των οποίων προερχόταν από το σλαβομακεδονικό αυτονομιστικό κίνημα. Ο διωγμός των ελληνικής συνείδησης κατοίκων της περιοχής αυτής της τότε ενωμένης Γιουγκοσλαβίας, πήρε το χαρακτήρα της υποχρεωτικής τους διάσπασης σε διαφορετικές εθνοτικές ομάδες: Βλάχοι, Σαρακατσάνοι, Μακεδόνες, Γιουγκοσλάβοι.
Γι αυτό και οι απογραφές του 1961 και του 1971 δίνουν τελείως ασαφή στοχεία. Με μια έννοια, μόνο με τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας κατά την εποχή της δημοκρατικής ευφορίας και πριν επικρατήσουν οι ακραίοι εθνικιστές που ανήγαγαγαν το μακεδονισμό σε κυρίαρχη και αποκλειστική ιδεολγία του νέου κράτους, μπορεί να θεωρηθεί ότι υπήρεξε ελεύθερη διατύπωση του εθνικού συναισθήματος. Και αυτό συνέβη μόνο στην απογραφή του 1991, στην οποία βασίστηκε ο Γκλιγκόροφ για να δημοσιοποιήσει την προσωπική του εκτίμηση.
Στην εποχή του έθνους-κράτους
Πάντως, μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και την ανακήρυξη εθνικού κράτους, άρχισαν να σημιουργούνται σε αρκετές πόλεις ιδιωτικά φροντιστήρια εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας. Οι Σαρακατσάνοι, ως πλέον τολμηροί, έχουν ιδρύσει από το 2003 στα Σκόπια ένα σύλλογο με την επωνυμία «Το Χελιδόνι», ο οποίος έχει έως σήμερα 320 μέλη. Ο πρόεδρος του συλλόγου Δημήτρης Αποστολου περιέγραψε ως εξής την κατάσταση: «Εδώ υπάρχουν πολλές οικογένειες Σαρακατσάνων και πολλά νέα παιδιά, που θέλουν να μάθουν την ελληνική γλώσσα, αλλά δεν έχουμε δάσκαλο.
Τόσα χρόνια, υποσχέσεις μόνο στα λόγια. Σβήνουμε. Μην εκπλαγείτε αν δείτε Σαρακατσάνους με βουλγαρική υπηκοότητα. Η απόγνωση θα οδηγήσει πολλούς στην αγκαλιά της Βουλγαρίας…. Μέχρι σήμερα, περισσότεροι από 10.000 πολίτες της ΠΓΔΜ, έλαβαν την βουλγαρική υπηκοότητα, μεταξύ των οποίων και ο τέως πρωθυπουργός της χώρας (1998-2002) Λιούπσο Γκεοργκιέφσκι…. Ζητάμε από την Ελλάδα να μας παραχωρήσει διπλή υπηκοότητα, όπως έγινε με τους Βορειοηπειρώτες. Είμαστε Έλληνες και θέλουμε να παραμείνουμε Έλληνες, στα χώματα που γεννηθήκαμε. Γέφυρα φιλίας της Ελλάδας με τα Σκόπια».
Aρκετοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι σήμερα δεν υπάρχει αξιόλογος πληθυσμός στην ΠΓΔΜ που έχει ελληνική εθνική συνείδηση. Και ότι η ιδεολογία του μακεδονισμού μαζί με την ανάγκη συσπείρωσης μπρος στον αλβανομουσουλμανικό «κίνδυνο» ενοποίησε τους χριστιανικούς πληθυσμούς. Πάντως φαίνεται δύσκολο να έχει καταφέρει ο σλαβομακεδονικός εθνικισμός, στο μικρό διάστημα των 25 ετών, να ανατρέψει πλήρως τη διαπίστωση του Γκλιγκόροφ “The Greeks say that there are 250,000 Greeks here, while according to the statistics, there are only 100,000.”
Η πραγματικότητα θα αποκαλυφθεί μόνο όταν ομαλοποιηθούν οι σχέσεις των δύο χωρών, εγκαταλειφθούν οι αλυτρωτισμοί και οι πληθυσμοί ένθεν κακείθεν θα νοιώσουν ασφαλείς.
Εν κατακλείδι: Η ένταση μεταξύ των δύο χωρών και το ανεπίλυτο πρόβλημα με την οριστική ονομασία της νέας αυτής χώρας, δημιούργησαν εντάσεις και αύξησαν τις προκαταλήψεις και στις δύο πλευρές των συνόρων. Η υποχώρηση του σλαβομακεδονικού εθνικισμού, που εκτιμώ ότι είναι η κύρια πηγή έντασης, και ο έντιμος συμβιβασμός ανάμεσα στις δύο χώρες, θα επιτρέψει την ψύχραιμη αποτίμηση του παρελθόντος.Παράλληλα, θα κατευνάσει τα πνεύματα, θα περιορίσει τον ένθεν κακείθεν εθνικιστικό εξτρεμισμό, θα επιδράσει ευνοϊκά στις ανθρώπινες κοινότητες που παραμένουν μέχρι σήμερα και διεκδικούν και στις δύο χώρες τα στοιχειώδη δικαιώματα, όσον αφορά το σεβασμό της ταυτότητάς τους...
Διδάκτωρ σύγχρονης Ιστορίας, Mαθηματικός*
[*Διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Βασικές του σπουδές είναι τα μαθηματικά και οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές (Φυσικομαθηματική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών). Έχει τιμηθεί με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για τη συγγραφή της Ιστορίας της ελληνικής διασποράς στα βορειοανατολικά παράλια του Εύξεινου Πόντου. Έχει εκδώσει και επιμεληθεί 15 βιβλία. Έχει δημοσιεύσει αρκετά άρθρα. Από το 1987 αρθρογραφεί σε εφημερίδες (Η Καθημερινή, Ελευθεροτυπία κ.ά.) και περιοδικά. Υπήρξε επιστημονικός σύμβουλος σε ντοκιμαντέρ της ελληνικής τηλεόρασης, συμμετείχε σε επιστημονικά συνέδρια και έχει δώσει διαλέξεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Περισσότερα κείμενά του στο https://kars1918.wordpress.com/]
14/1/2018
2.
Η γεωοικονομική διάσταση του Μακεδονικού.
Η γεωοικονομική διάσταση του Μακεδονικού.
Ένα από τα κρίσιμα θέματα που θα καθορίσουν την πορεία του λεγόμενου Μακεδονικού είναι η γεωοικονομική διάστασή του, στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται η Νέα Πλωτή Οδός που θα ενοποιήσει τον Δούναβη με το λιμάνι της Θεσσαλονίκης μέσω της Σερβίας (Μοράβας) της ΠΓΔΜ (Αξιός) και της Ελλάδας (Αξιός).
Το ζήτημα αυτό είναι πάντα ψηλά στις συζητήσεις του Έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα με τον Σέρβο πρόεδρο Αλεξάνταρ Βούτσιτς. Η Πλωτή Οδός Δούναβη- Θεσσαλονίκης αποτελεί βασικό ζήτημα συζητήσεων μεταξύ του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών Νίκου Κοτζιά και του ομόλογού του Νίκολα Ντιμιτρόφ της ΠΓΔΜ.
Ο Δούναβης, ως γνωστόν, είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος ποταμός της Ευρώπης (μετά τον Βόλγα). Πηγάζει από τον Μέλανα Δρυμό στη Γερμανία, ακολουθεί πορεία κυρίως ανατολική για 2850 χλμ., διασχίζει αρκετές πρωτεύουσες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης και καταλήγει στη Μαύρη Θάλασσα μέσα από τη Ρουμανία. Δηλαδή, είναι μία ποτάμια οδός τεράστιας οικονομικής και εμπορικής σημασίας.
Η σύνδεσή του με τον Θερμαϊκό αποτελεί ιδέα ήδη από την δεκαετία του 1970, καθώς συντομεύει κατά 1200 χλμ την σύνδεση της Βόρειας Ευρώπης με το Αιγαίο Πέλαγος. Εκτιμάται ότι το έργο είναι επενδυτικής δαπάνης της τάξεως των 17 δισ. δολαρίων. Θα χρειαστεί περί τα οκτώ χρόνια για να υλοποιηθεί η διώρυγα και θα απασχολήσει χιλιάδες εργαζόμενους και δεκάδες τεχνικές εταιρείες, καθώς στους σχεδιασμούς περιλαμβάνονται υδροηλεκτρικές μονάδες (ισχύος 400 μεγαβάτ).
Έργο τεράστιας σημασίας
Δεν είναι τυχαίο που μόλις προ ημερών η ΔΕΗ γνωστοποίησε ότι βρίσκεται πολύ κοντά στην απόκτηση εταιρείας προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας στα Σκόπια, την EDS που ανήκει στον όμιλο Feroinvest (έτος ίδρυσης το 2003). Ο εν λόγω όμιλος δραστηριοποιείται στους τομείς της μεταλλουργίας, των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και του εμπορίου ηλεκτρικής ενέργειας τόσο στα Σκόπια όσο και ευρύτερα στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Ενδιαφέρον για συμμετοχή στην κατασκευή αυτής της πλωτής οδού από το Βελιγράδι ως τη Θεσσαλονίκη έχουν εκφράσει επενδυτές από την Κίνα, τις ΗΠΑ, τη Γερμανία, τη Ρωσία, την ΠΓΔΜ και την Ελλάδα.
Πρόκειται για έργο τεράστιας στρατηγικής σημασίας από γεωοικονομικής άποψης και εξυπηρετεί τους νέους σχεδιασμούς μεταφοράς ενεργειακών πόρων από την Ανατολική Μεσόγειο προς την Κεντρική Ευρώπη, παρακάμπτοντας την ασταθή Τουρκία. Δεν είναι τυχαίο που ο πρωθυπουργός χαρακτήρισε το σχέδιο του πλωτού ποτάμιου διαδρόμου «τεράστιας σημασίας έργο» για την Ελλάδα, τη Σερβία αλλά και την Ευρώπη.
Ούτε επίσης είναι τυχαίο που προχωρούμε σε σημαντικές αμυντικές προμήθειες που περιλαμβάνουν 100 μαχητικά ελικόπτερα, αναβαθμίζουμε τα F-16, αγοράζουμε 2+2 υπερσύγχρονες φρεγάτες FREMM, παραλαμβάνουμε τα ταχύπλοα Mark-V κ.ο.κ.. Στο γεωοικονομικό αυτό πλαίσιο και με δεδομένες τις ελληνικές θέσεις, αλλά και την αποφασιστικότητα των ΗΠΑ και της Ρωσίας να προχωρήσουν τα προβλεπόμενα από την περιβόητη Συμφωνία της Μάλτας (1989 πατήρ Μπους-Γκορμπατσώφ), η ελληνική πλευρά μπορεί να προσδοκά το ευτυχές κλείσιμο ενός εθνικού ζητήματος που την ταλαιπωρεί 70 χρόνια.
Μάκης Ανδρονόπουλος
15/1/2018
3.
Πώς «επεκτείνεται» ενεργειακά η Ελλάδα στα Σκόπια
Πώς «επεκτείνεται» ενεργειακά η Ελλάδα στα Σκόπια
– Νέες κινήσεις στη σκακιέρα.
Σε τροχιά σημαντικής αναβάθμισης βρίσκονται οι ενεργειακές σχέσεις ανάμεσα στην Ελλάδα και τα Σκόπια, με υποδομές που καθιστούν τη χώρα μας παράγοντα – κλειδί για τον ενεργειακό εφοδιασμό του γειτονικού κράτους αλλά και της ευρύτερης περιοχής.
Σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, στα νέα έργα περιλαμβάνεται η κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου από τη Θεσσαλονίκη και συγκεκριμένα από τη Νέα Μεσημβρία προς τα Σκόπια καθώς και η αναβάθμιση της ηλεκτρικής διασύνδεσης των δύο χωρών, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι προοπτικές τόσο στην εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας όσο και στον τομέα των υγρών καυσίμων.
Όπως είναι γνωστό, από το 1999 τα Ελληνικά Πετρέλαια ελέγχουν την πλειοψηφία των μετοχών του διυλιστηρίου ΟΚΤΑ των Σκοπίων που από το 2002 έχει διασυνδεθεί με το διυλιστήριο των ΕΛΠΕ στη Θεσσαλονίκη μέσω αγωγού μεταφοράς καυσίμων.
Όμως τόσο η λειτουργία του διυλιστηρίου (από το 2013) όσο και του αγωγού έχουν διακοπεί και τα ΕΛΠΕ αξιοποιούν έκτοτε τις δεξαμενές χωρητικότητας 350 εκατ. λίτρων καθώς και τους σταθμούς φόρτωσης βυτιοφόρων και βαγονιών που βρίσκονται στις εγκαταστάσεις του διυλιστηρίου για τις ανάγκες της τοπικής αγοράς.
Όπως επισημαίνουν αρμόδιοι παράγοντες του ομίλου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, τα ΕΛΠΕ κατέχουν μερίδιο 75% στην αγορά καυσίμων των Σκοπίων, διακινώντας ετησίως περισσότερα από 834.000 κυβικά.
«Επιπλέον, προσθέτουν, λόγω της σημαντικής αποθηκευτικής δυνατότητας των εγκαταστάσεών της, η ΟΚΤΑ διατηρεί σημαντικά αποθέματα ασφαλείας για την ομαλή και απρόσκοπτη τροφοδοσία της αγοράς σε περιόδους ενδεχόμενης ενεργειακής κρίσης.
Παράλληλα, σε περίπτωση επίτευξης συμφωνίας με την Κυβέρνηση της FYROM για την επαναλειτουργία του αγωγού που συνδέει απευθείας τις εγκαταστάσεις της ΟΚΤΑ με το Διυλιστήριο των ΕΛΠΕ στη Θεσσαλονίκη, τα Σκόπια αναμένεται να αναβαθμιστούν σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο (energy hub), διευκολύνοντας την περαιτέρω διείσδυση του Ομίλου των ΕΛΠΕ στη γειτονική περιοχή του Κοσσόβου και στις αγορές της Νότιας Σερβίας, της Δυτικής Βουλγαρίας και πιθανόν της Αλβανίας».
Σε ό,τι αφορά το φυσικό αέριο, το δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης του Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου 2017-2026 του ΔΕΣΦΑ περιλαμβάνει την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου από τη Νέα Μεσημβρία έως τα σύνορα με τα Σκόπια στο ύψος του Τελωνειακού Σταθμού Ευζώνων.
Πρόκειται για αγωγό μήκους 55 χλμ., προϋπολογισμού 49 εκατ. ευρώ, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2020. Το τμήμα του αγωγού στη γειτονική χώρα προβλέπεται να έχει μήκος 110 km και θα εκτείνεται έως την πόλη Stip.
Ωστόσο για τη διασύνδεση Ελλάδας – Σκοπίων είχε υποβληθεί στη ΡΑΕ το Μάρτιο 2016 αίτηση χορήγησης άδειας αυτόνομου συστήματος φυσικού αερίου (ΑΣΦΑ) από την εταιρία Windows International, κατά πληροφορίες ρωσικών συμφερόντων, για την κατασκευή αγωγού Νέα Μεσημβρία – Γευγελή.
Ο ΔΕΣΦΑ επισημαίνει ότι τον Οκτώβριο 2016 υπεγράφη Μνημόνιο Κατανόησης για το έργο με την κρατική Εταιρεία Αξιοποίησης Ενεργειακών Πόρων των Σκοπίων (MER) καθώς και ότι αυτό εντάσσεται στην ενεργειακή στρατηγική που χαράσσει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την τροφοδότηση ανάντη συστημάτων φυσικού αερίου μέσω του Ελληνικού Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς (ΕΣΜΦΑ), ενισχύοντας την ασφάλεια εφοδιασμού της ευρύτερης περιοχής.
Από την άλλη πλευρά στο έγγραφο που κατέθεσε στη διαβούλευση η Windows International, αναφέρει ότι η εταιρία έχει υπογράψει Μνημόνιο Συνεργασίας με την ΠΓΔΜ στις 31 Μαρτίου 2015, ότι η χρηματοδότηση του έργου θα γίνει κατά 100 % από ιδιωτικούς πόρους καθώς και ότι η αίτησή της προηγείται χρονικά εκείνης του ΔΕΣΦΑ.
Όπως ανέφεραν αρμόδιες πηγές της ΡΑΕ στο ΑΠΕ – ΜΠΕ, η Αρχή έχει ζητήσει διευκρινίσεις για επιμέρους χαρακτηριστικά και στοιχεία του σχεδιασμού του έργου, το οποίο έχει προφανή ευρύτερη γεωπολιτική σημασία πέρα από την οικονομική, και θα εξετάσει τις αιτήσεις σύμφωνα με τη σχετική νομοθεσία.
Σε ό,τι αφορά τον ηλεκτρισμό, Ελλάδα και Σκόπια διαθέτουν ήδη δύο διασυνδέσεις (Φλώρινα – Μπίτολα και Θεσσαλονίκη – Ντούμπροβο).
Οι συζητήσεις που γίνονται αφορούν την αναβάθμιση της πρώτης διασύνδεσης (Φλώρινα – Μπίτολα), έργο το οποίο σύμφωνα με τον ΑΔΜΗΕ πρόκειται να ενταχθεί στο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ευρωπαϊκών Δικτύων του ENTSO-E (είναι το ευρωπαϊκό δίκτυο των διαχειριστών δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ως υπό εξέταση (under consideration) έργο, κατόπιν συμφωνίας με τον Διαχειριστή του Συστήματος των Σκοπίων.
Η ΔΕΗ ανακοίνωσε εξάλλου την περασμένη εβδομάδα ότι βρίσκεται σε πολύ προχωρημένο στάδιο για την εξαγορά του Ομίλου EDS, μίας κορυφαίας εταιρείας στον τομέα της εμπορίας και προμήθειας Ηλεκτρικής Ενέργειας στα Σκόπια καθώς παρέχει ηλεκτρική ενέργεια σε μεγάλες βιομηχανίες και επιχειρήσεις με ένα χαρτοφυλάκιο πελατών 320 MW ή το 40% των εταιρειών με περισσότερους από 50 υπαλλήλους.
Η EDS ιδρύθηκε το 2012 και διαθέτει θυγατρικές στη Σερβία, στη Σλοβακία και στο Κόσσοβο.
Είναι μέλος του Ουγγρικού Χρηματιστηρίου Ηλεκτρικής Ενέργειας (HUPX) και διαθέτει άδειες trading Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Σερβία, στο Κόσσοβο, στη Κροατία, στη Βουλγαρία και στην Ουγγαρία.
15/1/2018
(Φωτ.: EPA / Georgi Licovski)
4.
Ο δεκάλογος του Σκοπιανού.
Ο δεκάλογος του Σκοπιανού.
1.
Με αφορμή το Σκοπιανό αναδύθηκαν, και πάλι, οι αρετές της φυλής. Στην Ελλάδα ζούμε έναν μύθο. Ότι είμαστε μια χώρα στην οποία ανθεί η δημοκρατία και ο λαός της είναι βαθιά πολιτικοποιημένος. Ούτε το ένα ισχύει ούτε το άλλο. Η δημοκρατία δοκιμάστηκε άγρια και, μόλις, από το 1974, μπουσουλάμε να την αναζητήσουμε. Δεν είναι δημοκρατία ούτε ο αυταρχισμός της κρατικής γραφειοκρατίας και ευνοιοκρατίας, ούτε η αυθαιρεσία των κάθε είδους γκρουπούσκουλων που έχουν ως σύνθημα «η δημοκρατία βρίσκεται στην κάνη του τουφεκιού».
- Προφανώς δεν είναι δημοκρατία ούτε η διαμόρφωση ομάδων συμφερόντων που κανιβαλίζουν εναντίον όποιου διαφωνεί μαζί τους.
Όσο για την πολιτική, ο λόγος είναι συνθηματικός, πολωτικός, επιφανειακός, χωρίς καμιά διάθεση να δοκιμαστεί στη δημόσια κριτική και αντιπαράθεση. Αυτά είναι περιττές πολυτέλειες. Την πρακτική εφαρμογή των παραπάνω την βλέπουμε στις ημέρες μας που έχει τεθεί πάλι επί τάπητος ένα πρόβλημα που μας ταλανίζει από το 1990: το «Μακεδονικό». Με τη γνώση και υπέρβαση των παραπάνω, κατατίθεται μια άποψη η οποία θεωρεί εδραιωμένη –χωρίς ανάγκη περαιτέρω επιχειρηματολογίας– την ιστορική καταγραφή των Μακεδόνων ως ελληνικού φύλου. Προσπαθεί να προσεγγίσει τις σημερινές εξελίξεις που δεν επηρεάζονται από την ιστορική αυτή διαπίστωση. Έχει, όμως, και ως αρχή ότι ιστορία και πολιτισμός δεν παραχωρούνται για την ικανοποίηση πολιτικών σκοπιμοτήτων.
2.
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι το λεγόμενο «Μακεδονικό» δημιουργήθηκε ως μέσο επιβουλής κατά της ακεραιότητας της ελληνικής επικράτειας. Στόχος του Τίτο ήταν η απόσπαση της ελληνικής Μακεδονίας. Με την επινόηση και την αναπαραγωγή του ιδεολογήματος του «μακεδονισμού» διαμορφώθηκε μια ομάδα ανθρώπων που απέκτησε συνείδηση ότι είναι κάτι διαφορετικό από τους πολίτες των άλλων δημοκρατιών με τις οποίες συγκροτούσαν την ενιαία Γιουγκοσλαβία. Η πρώτη γενιά αυτών των ανθρώπων είχε συνείδηση της κατασκευής της εθνογένεσής της. Οι επόμενες, που σήμερα βρίσκονται στα πράγματα, θεωρούν πως αυτό που βιώνουν ως ταυτότητά τους, υπήρχε πάντοτε και με αυτό θα πορευθούν. Είναι αδιανόητο γι’ αυτούς να εγκαταλείψουν το ιδεολόγημα το οποίο τους δίνει υπόσταση ζωής. Αυτό είναι ένα τεράστιο πρόβλημα για την Ελλάδα.
- Αυτού του είδους τα προβλήματα λύνονται σε περιόδους ρευστές και εν τη γενέσει τους. Δεν τα καταφέραμε όταν έπρεπε, είναι πολύ δυσκολότερο σήμερα.
3.
Μετά από 25 χρόνια εκκρεμότητας, κατά τα οποία είχε παγιωθεί μια κατάσταση ισορροπίας, η διαφορά με τη γειτονική χώρα ετέθη και πάλι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Ανεξήγητο. Θα μπορούσε να αναζητηθεί μια πιο ευέλικτη λύση στα ερωτήματα της γεωπολιτικής ανάλυσης του υπουργού των Εξωτερικών. Η λύση που διαφαίνεται θα είναι μια επανάληψη προηγούμενων προτάσεων που απερρίφθησαν, και φάνηκε πως δεν ήταν δυνατόν να γίνουν αποδεκτές από την ελληνική κοινωνία. Δεν υπάρχει λύση στο πρόβλημα αυτό που να έρχεται σε αντίθεση με τη λαϊκή βούληση, τουλάχιστον στα στοιχειώδη. Καμιά αναφορά στο Μακεδονία. Είτε στο όνομα είτε στην ταυτότητα. Και εδώ επέρχεται ο απόλυτος διχασμός. Η μεν ελληνική πλευρά δεν μπορεί να αποδεχθεί τον όρο Μακεδονία, η δε γειτονική δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τον όρο αυτόν. Αυτό το πρόβλημα δεν λύνεται με συναίνεση. Επιβάλλεται. Αλλά η επιβολή μιας λύσης θα είναι τρομερά επώδυνη. Μπορεί οι ιστορικές λεπτομέρειες να είναι άγνωστες στους λαούς, η αναπαραγωγή όμως μιας αντίληψης ιστορικής συνέχειας που προσδίδει ταυτότητα είναι απόλυτη δύναμη. Αυτήν τη στιγμή και στην Ελλάδα και στα Σκόπια αυτή η δύναμη δεν μπορεί να υπερνικηθεί από τις προσπάθειες σύγκλισης. Και δεν θα υπερνικηθεί.
4.
Η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων δεν θέλει λύση με το όνομα Μακεδονία. Ας μην υπάρχει καμιά αμφιβολία περί αυτού. Υπάρχουν χώροι και στοιχεία δημόσιας έκφρασης που το επιβεβαιώνουν. Για την ακρίβεια των συμπερασμάτων που μπορούν να αναχθούν από τους χώρους αυτούς, μπορεί να γίνει επίκληση του δημοψηφίσματος του 2015. Οι προβλέψεις επιβεβαιώθηκαν πλήρως. Σ’ αυτόν τον κόσμο που αποτελεί τα ⅔ της ελληνικής κοινωνίας δεν μπορεί να επιβληθεί μη αρεστή λύση. Η κυβέρνηση κάποια στιγμή θα σκεφτεί την υπαναχώρηση. Όχι μόνο το πολιτικό κόστος, αλλά και η κοινωνική αναταραχή θα είναι μεγάλη.
- Για τους soft πολιτικούς τού σήμερα δεν ισχύει η αρχή ότι και στο παρελθόν ο λαός αφομοίωσε εθνικές ήττες. Δεν θα το αντέξουν.
Πολύ περισσότερο που η λύση που μπορεί να αναζητηθεί δεν είναι αυτή που αναπαράγεται. Το πιθανότερο είναι ότι πάμε σε μια λύση διπλής ονομασίας. Μερικά στοιχεία αυτής της λύσης περιγράφηκαν την προηγούμενη Κυριακή σε δημοσίευμα του Βήματος στο οποίο οι λεπτομέρειες από μια συνάντηση στην Οξφόρδη εξέπληξαν. Το εσωτερικό όνομα της χώρας, αυτό που ονομάζουμε συνταγματικό όνομα, δεν θα αλλάξει. Στο εσωτερικό θα λέγεται «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Αναζητείται μια λύση για διεθνή χρήση, και μάλιστα στους διεθνείς οργανισμούς. Εκεί παίζουν τα συνθετικά ονόματα. Στο τραπέζι βρίσκονται διάφορες παραλλαγές του «Νέα Μακεδονία». Είτε στην αγγλική είτε στη σλαβική μορφή. Όσο για τα θέματα ταυτότητας, γλώσσας κτλ., θα παραπεμφθούν σε διμερή, αέναη διαπραγμάτευση. Αυτή η λύση δεν μπορεί να περάσει στην Ελλάδα. Στην κυβέρνηση προφανώς υπερεκτίμησαν τις ικανότητές τους να χειραγωγούν την κοινή γνώμη και θεώρησαν πως αφού πέρασαν τις υποχωρήσεις τους στους δανειστές και την υπογραφή των μνημονίων, το Σκοπιανό θα ήταν πιο εύκολη υπόθεση. Θα διαπιστώσουν το μέγα λάθος τους. Μπορεί στα μνημόνια να άντεξε η κυβέρνηση, στο Σκοπιανό θα έχει τραγικές απώλειες.
5.
Υπάρχει μια αντίληψη που διατρέχει τα κόμματα οριζοντίως: πως μπορεί να γίνει αποδεκτή μια σύνθετη ονομασία αλλά να λύσουμε το ζήτημα του αλυτρωτισμού. Το ζήτημα αυτό δεν λύνεται. Πρώτον, ουσιαστικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με τη θεωρούμενη ταυτότητά τους, όπως προσδιορίζεται στο σύνταγμα, αποκλείεται να αφαιρεθούν. Εκείνο που μπορεί να αφαιρεθεί είναι η αναφορά ότι «ο μακεδονικός λαός», ενδιαφέρεται για τους ομοεθενείς του στις άλλες γειτονικές χώρες. Αλλά αυτό δεν περιορίζει τον αλυτρωτισμό. Αποτελεί μια παρόξυνσή του. Τις παροξύνσεις θα τις λειάνουν· η ουσία θα παραμείνει. Δεύτερον, ακόμη και αν πολλές αναφορές τις αφαιρέσουν από το σύνταγμα ή τα άλλα κρατικά έγγραφα, τίποτε δεν εγγυάται ότι με το πέρασμα του χρόνου, και εφόσον χρειαστεί, δεν θα τα επαναφέρουν.
- Τρίτον, δεν υπάρχει η δυνατότητα σύναψης διεθνούς συνθήκης που να εγγυάται την άρση του αλυτρωτισμού, όπως λένε τουλάχιστον όσοι γνωρίζουν από Διεθνές Δίκαιο και Διεθνείς Σχέσεις.
6.
Και ερχόμαστε στα καινούρια. Η ανακίνηση του Σκοπιανού έδωσε την ευκαιρία σε ακραίες δυνάμεις με σαφή πολιτικά χαρακτηριστικά που ταλαιπώρησαν τον ελληνισμό με την πατριδοκαπηλία τους, και οδήγησαν στην απώλεια εθνικού εδάφους, να κάνουν την επανεμφάνισή τους με έναν λόγο και μια συμπεριφορά που θυμίζει αλήστου μνήμης εποχές. Η κυβέρνηση πρόσφερε πολύ καλή υπηρεσία στις δυνάμεις αυτές. Το επιδίωξαν και με την εκμετάλλευση της οικονομικής κρίσης και δεν τα κατάφεραν. Το επιδιώκουν και τώρα, και μάλλον θα το καταφέρουν. Είναι ένα ακόμη επίτευγμα της ιδεοληπτικής πολιτικής της σημερινής κυβέρνησης. Ο Αλέξης Τσίπρας μπορεί να είναι καλός τακτικιστής για να παίρνει συνελεύσεις στα πανεπιστήμια, αλλά ο ρόλος ενός πρωθυπουργού είναι πιο σύνθετος και πολύ διαφορετικός. Χρειάζεται ιστορική γνώση και μελέτη ιστορικών γεγονότων που επέδρασαν στη συμπεριφορά λαών.
7.
Το ερώτημα, λοιπόν, παραμένει. Τι γίνεται με το πρόβλημα; Καταρχάς, σε όλη την ανθρωπότητα υπάρχουν προβλήματα με τα οποία οι διαφορετικές κοινωνίες συνυπάρχουν. Δεν λύνονται όλα τα προβλήματα. Και δεν χρειάζεται να λυθούν αν η λύση προκαλεί περισσότερα προβλήματα από όσα υπήρχαν. Το Σκοπιανό είναι ένα από αυτά. Το γειτονικό κράτος δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα σταθερότητας, όπως λένε, για να βοηθηθεί με μια επίλυση ενός τέτοιου προβλήματος. Η ύπαρξή του, ως κρατικής υπόστασης, είναι απολύτως αναγκαία για την Ελλάδα. Και να μην υπήρχε, η Ελλάδα θα έπρεπε να φροντίσει να δημιουργηθεί.
- Μεταξύ αυτού του στρατηγικού συμφέροντος της χώρας και του προβλήματος της ονομασίας θα πρέπει να βρεθεί η χρυσή τομή.
8.
Το ζήτημα που τίθεται είναι πως το γειτονικό κράτος θα πρέπει να ενταχθεί στις Δυτικές δομές: ΝΑΤΟ και Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ένταξή του έχει πολλά θετικά και λίγα αρνητικά παράγωγα για την Ελλάδα. Στα αρνητικά είναι το ζήτημα της ονομασίας και η αξιοποίηση των ευρωπαϊκών μηχανισμών για την αναπαραγωγή αλυτρωτικών διεκδικήσεων. Αλλά τους μηχανισμούς αυτούς η πολιτική ηγεσία του γειτονικού κράτους τους αξιοποίησε στο επίπεδο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Οι συνέπειες ήταν ελεγχόμενες. Είναι επίσης εντυπωσιακό πως οι μικροί θύλακες που η ηγεσία της γειτονικής χώρας χρησιμοποιούσε, κυρίως στη Δυτική Μακεδονία, έχουν αποδομηθεί. Οι λόγοι δεν είναι γνωστοί αλλά η κινητικότητα που παρουσιάστηκε κάποια περίοδο δεν υπάρχει. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν θα βρεθούν διαθέσιμα πρόσωπα να διαδραματίσουν ρόλο αν χρειαστεί. Αλλά υποτίθεται πως υπάρχει κάποιας μορφής ελληνικό κράτος που θα κινηθεί στη βάση των διεθνών υποχρεώσεών του για να προασπίσει τα συμφέροντά του.
9.
Τα οφέλη από μια ένταξη των Σκοπίων στους Δυτικούς θεσμούς είναι περισσότερα. Στο ΝΑΤΟ παρέχεται η δυνατότητα στην Ελλάδα να συμβάλει στη διαμόρφωση τοπικών ισορροπιών που θα υπερβαίνουν τις σημερινές επιλογές. (Αλβανία-Βουλγαρία-Μαυροβούνιο). Η ένταξή του, δε, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ουσιαστικά αυξάνει γεωγραφικά την Ελλάδα. Όχι με την κατάκτηση εδάφους αλλά ως ενιαίου, πλέον, χώρου στον οποίο θα διακινούνται με ευκολία αγαθά και άνθρωποι. Και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Η εξέλιξη αυτή και η υποχώρηση της έντασης θα αναδείξει δυνάμεις της γειτονικής χώρας που τώρα, για πολλούς λόγους, δεν αποκαλύπτονται. Οτιδήποτε άλλο –πέραν του ονόματος– που αυτή η εξέλιξη θα δημιουργούσε ως απαίτηση μέρους των πολιτών της γειτονικής χώρας, μπορεί να διευθετηθεί κατά τις συζητήσεις της ευρωπαϊκής της πορείας.
10.
Τέλος, το ερώτημα παραμένει: Μήπως είναι προς το συμφέρον όλων η παρούσα κατάσταση; Διότι από πουθενά δεν προκύπτει ότι υπάρχουν πιέσεις για ένταξη της FYROM στο ΝΑΤΟ. Γιατί επείγεται το ΥΠΕΞ;
15/1/2018
5.
'Αποψη: Κρίσιμα ερωτήματα για την ονομασία των Σκοπίων.
Τις τελευταίες μέρες αναζωπυρώθηκε, για μία ακόμα φορά, το ενδιαφέρον του πολιτικού συστήματος και κατ’ επέκταση της δημοσιογραφικής και της ευρύτερης κοινής γνώμης, για το από τριακονταετίας περίπου αποτελματωμένο ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων. Το οποίο κατά καιρούς αφυπνίζεται, σαν να θέλει να μας υπενθυμίσει την ύπαρξή του ώστε να μην επαληθευθεί η προ πολλών ετών πιθανολόγηση της αναπόφευκτης μεσοπρόθεσμης λήθης περί αυτού.
Τις περιστασιακές αυτές εξάρσεις του πυροδοτούσε συνήθως η δραστηριοποίηση, ποικίλης αιτιολογίας και προτροπής, του επί δεκαετίες εκπροσώπου του Γ.Γ. του ΟΗΕ Μάθιου Νίμιτς ή, σπανιότερα, κάποια έμμεσα ή και άμεσα σχετιζόμενα με αυτό γεγονότα (όπως προσπάθειες ένταξης της ΠΓΔΜ σε διεθνείς οργανισμούς). Αυτή τη φορά το έναυσμα και, σε κάποιο βαθμό για ορισμένους, το άλλοθι, παρασχέθηκε από τον σχηματισμό νέας κυβερνήσεως στα Σκόπια υπό τον μετριοπαθή, όπως χαρακτηρίζεται, Ζόραν Ζάεφ. Ο κ. Ζάεφ διαδέχθηκε τον ακραία εθνικιστή και σκληροπυρηνικό κ. Γκρούεφσκι.
Η εξέλιξη αυτή κρίθηκε ότι δικαιολογεί βάσιμες προσδοκίες αν όχι για να «λύσουμε», πάντως για να «κλείσουμε» αυτό το χρονίζον και ως εκ τούτου ενοχλητικό θέμα. Σε αυτό εκτιμάται ότι θα βοηθήσει και η σχετική εγγενής προδιάθεσή μας και το σύμπλεγμα αναπολήσεως θεωρητικών και εξωπραγματικών, ως επί το πλείστον, «χαμένων ευκαιριών». Αντί ωστόσο της επιβεβλημένης σοβαρότητος, ώστε να απαντηθούν ορισμένα ερωτήματα που θα πρέπει ανυπερθέτως να συνεκτιμηθούν προκαταβολικά προκειμένου να χαραχθεί η προσφορότερη τακτική και στρατηγική και να ενημερωθεί σωστά η κοινή γνώμη, γινόμεθα μάρτυρες δυστυχώς της συνήθους πολιτικής και διακομματικής αντιπαραθέσεως. Και μάλιστα μέχρι σημείου, πολλές φορές, επιδείξεως πρόδηλης άγνοιας, γελοιότητος και ευσεβοποθισμού, με δημόσια κατάθεση ιδεών και εισηγήσεων ονοματολογίας. Το αποτέλεσμα είναι η εντύπωση ότι μαλώνουμε σε έναν, εν μέρει τουλάχιστον, ξένον αχυρώνα.
Τα ερωτήματα που μέχρι στιγμής δεν έχουν διευκρινισθεί στον δημόσιο διάλογο άπτονται της αδήριτης ανάγκης για μία εμπεριστατωμένη στάθμιση των αντικειμενικών δεδομένων του προβλήματος, πέραν του ονόματος αυτού καθεαυτό, που ασφαλώς αποτελεί την κύρια αλλά όχι την αποκλειστική παράμετρό του. Αλήθεια, τι ακριβώς έχουμε εις χείρας μας εκτός από τη διαφαινόμενη εποικοδομητική διάθεση του κ. Ζάεφ – και αυτή πάντα σε σύγκριση προς την αδιαλλαξία του κ. Γκρούεφσκι;
Εχουμε μήπως κάποιο συγκεκριμένο και απτό δείγμα γραφής ως προς την πρακτική έκφραση της καλής αυτής διαθέσεως, πέραν του υπαινιγμού του να μετονομάσει το αεροδρόμιο των Σκοπίων, που άλλωστε θυμίζει το προηγούμενο του Γκλιγκόροφ να αποσύρει τον Ηλιο της Βεργίνας από τη σκοπιανή σημαία το 1995; Εχουμε συνειδητοποιήσει το γεγονός ότι ο ακραίος κ. Γκρούεφσκι δεν έκανε τίποτε άλλο από το να εφαρμόσει επιμελώς την επί είκοσι σχεδόν χρόνια πάγια αρνητικότητα των Σκοπίων; Εχουμε αντιληφθεί την πιθανότητα να εξεδήλωσε τις εξτρεμιστικές εθνικιστικές θέσεις του επωφελούμενος απλώς μιας υπαρκτής πραγματικότητας στα Σκόπια, την οποία ενδεχομένως θα αναγκασθεί να σεβασθεί και ο «καλοπροαίρετος» κ. Ζάεφ;
Εχουμε συνεκτιμήσει, στο πλαίσιο αυτό, τον χάρτη και τις ισορροπίες των πολιτικών δυνάμεων της γείτονος και τα συνακόλουθα περιθώρια εφαρμογής της μιας ή της άλλης πολιτικής, κυρίως όταν πρόκειται για ριζική αναθεώρηση της μέχρι τούδε αδιαλείπτως ακολουθούμενης γραμμής, με άλλα λόγια για τη γνωστή και παρ’ ημίν «κωλοτούμπα»; Η μεταστροφή αυτή συνεπάγεται πολιτικό κόστος το οποίο, ανεξαρτήτως καλών προθέσεων, αποτελεί πάντοτε το θεμελιώδες κριτήριο στη λήψη σχετικών πολιτικών αποφάσεων, και φυσικά όχι μόνο στα Σκόπια.
Εχουμε άραγε μελετήσει τον τρόπο και τη μέθοδο αντιμετωπίσεως τυχόν αποφάσεως της άλλης πλευράς να καταφύγει –έστω κατ’ ανάγκη– σε δημοψήφισμα προς επικύρωση οποιασδήποτε συμφωνίας, πράγμα που πιθανότατα θα παρασύρει και εμάς σε παρόμοιες επικίνδυνες διχαστικές διαδικασίες, με προφανείς καταλυτικές επιπτώσεις; Εχουν ληφθεί υπόψη πιθανές αντιδράσεις του αλβανικού πληθυσμού των Σκοπίων και οι μακροπρόθεσμες γεωστρατηγικές συνέπειες σε περίπτωση τυχόν αποσχίσεώς του;
Εχει εξασφαλισθεί κατά τρόπο αδιαμφισβήτητο ότι η καλή διάθεση του κ. Ζάεφ καλύπτει πλήρως τον απαράβατο ελληνικό όρο για γενική χρήση του όποιου ονόματος συμφωνηθεί erga omnes – έναντι όλων τόσο στις διεθνείς σχέσεις της χώρας όσο και στο εσωτερικό, με ανάλογη συνταγματική και νομοθετική αναθεώρηση; Η πρόβλεψη αυτή είναι ίσως σημαντικότερη από το όνομα καθεαυτό. Και στο πλαίσιο αυτό έχει διερευνηθεί ο επιθετικός προσδιορισμός που παράλληλα με το συμφωνηθέν όνομα θα χρησιμοποιείται σε επιμέρους τομείς – π.χ. για τους υπηκόους, τα διαβατήρια, τη γλώσσα, τις Αρχές κ.λπ.;
Πέραν της προσφοράς του κ. Ζάεφ για μετονομασία του αεροδρομίου των Σκοπίων έχει επισημανθεί ανάλογη προθυμία εξαλείψεως όλων των αλυτρωτικών κρουσμάτων στη συμπεριφορά των γειτόνων μας και πρωταρχικά στα σχολικά βιβλία και τη γενικότερη εκπαιδευτική πολιτική τους;
Τέλος, έχει εξετασθεί η διαδικασία με την οποία όσες χώρες έχουν ήδη αναγνωρίσει τα Σκόπια με το συνταγματικό λεγόμενο όνομά τους θα προβούν και πάλι σε πράξη αναγνωρίσεως της χώρας με το νέο όνομά της, που θα πρέπει να γνωστοποιηθεί στους τρίτους με επίσημη διακοίνωση της κυβερνήσεώς της;
Τα ερωτήματα αυτά αντικατοπτρίζουν έναν προβληματισμό που απαιτείται να συνεκτιμηθεί σοβαρά κατά τον χειρισμό του θέματος. Οχι ασφαλώς για να επιβαρύνει τη διαπραγματευτική διαδικασία με στοιχεία υπερβολικών επιδιώξεων και αρνητικής συμπεριφοράς. Αλλά αντιθέτως για να εξασφαλίσει ακριβώς τα αυτονόητα προαπαιτούμενα επιτυχίας στο εγχείρημα της ονοματοδοσίας των Σκοπίων, ώστε να αποτραπεί η δημιουργία καταστάσεως χειρότερης της σημερινής και μάλιστα επικυρωμένης με τη σφραγίδα της καταρρεύσεως μιας πανηγυρικά προαναγγελθείσης προσπάθειας.
ΧΡΗΣΤΟΣ Γ. ΖΑΧΑΡΑΚΙΣ,
πρέσβυς ε.τ.
http://www.kathimerini.gr/943240/article/epikairothta/politikh/apoyh-krisima-erwthmata-gia-thn-onomasia--twn-skopiwn
15/1/2018
Σκίτσο του Η.ΜΑΚΡΗ
5.
'Αποψη: Κρίσιμα ερωτήματα για την ονομασία των Σκοπίων.
Τις τελευταίες μέρες αναζωπυρώθηκε, για μία ακόμα φορά, το ενδιαφέρον του πολιτικού συστήματος και κατ’ επέκταση της δημοσιογραφικής και της ευρύτερης κοινής γνώμης, για το από τριακονταετίας περίπου αποτελματωμένο ζήτημα της ονομασίας των Σκοπίων. Το οποίο κατά καιρούς αφυπνίζεται, σαν να θέλει να μας υπενθυμίσει την ύπαρξή του ώστε να μην επαληθευθεί η προ πολλών ετών πιθανολόγηση της αναπόφευκτης μεσοπρόθεσμης λήθης περί αυτού.
Τις περιστασιακές αυτές εξάρσεις του πυροδοτούσε συνήθως η δραστηριοποίηση, ποικίλης αιτιολογίας και προτροπής, του επί δεκαετίες εκπροσώπου του Γ.Γ. του ΟΗΕ Μάθιου Νίμιτς ή, σπανιότερα, κάποια έμμεσα ή και άμεσα σχετιζόμενα με αυτό γεγονότα (όπως προσπάθειες ένταξης της ΠΓΔΜ σε διεθνείς οργανισμούς). Αυτή τη φορά το έναυσμα και, σε κάποιο βαθμό για ορισμένους, το άλλοθι, παρασχέθηκε από τον σχηματισμό νέας κυβερνήσεως στα Σκόπια υπό τον μετριοπαθή, όπως χαρακτηρίζεται, Ζόραν Ζάεφ. Ο κ. Ζάεφ διαδέχθηκε τον ακραία εθνικιστή και σκληροπυρηνικό κ. Γκρούεφσκι.
Η εξέλιξη αυτή κρίθηκε ότι δικαιολογεί βάσιμες προσδοκίες αν όχι για να «λύσουμε», πάντως για να «κλείσουμε» αυτό το χρονίζον και ως εκ τούτου ενοχλητικό θέμα. Σε αυτό εκτιμάται ότι θα βοηθήσει και η σχετική εγγενής προδιάθεσή μας και το σύμπλεγμα αναπολήσεως θεωρητικών και εξωπραγματικών, ως επί το πλείστον, «χαμένων ευκαιριών». Αντί ωστόσο της επιβεβλημένης σοβαρότητος, ώστε να απαντηθούν ορισμένα ερωτήματα που θα πρέπει ανυπερθέτως να συνεκτιμηθούν προκαταβολικά προκειμένου να χαραχθεί η προσφορότερη τακτική και στρατηγική και να ενημερωθεί σωστά η κοινή γνώμη, γινόμεθα μάρτυρες δυστυχώς της συνήθους πολιτικής και διακομματικής αντιπαραθέσεως. Και μάλιστα μέχρι σημείου, πολλές φορές, επιδείξεως πρόδηλης άγνοιας, γελοιότητος και ευσεβοποθισμού, με δημόσια κατάθεση ιδεών και εισηγήσεων ονοματολογίας. Το αποτέλεσμα είναι η εντύπωση ότι μαλώνουμε σε έναν, εν μέρει τουλάχιστον, ξένον αχυρώνα.
Τα ερωτήματα που μέχρι στιγμής δεν έχουν διευκρινισθεί στον δημόσιο διάλογο άπτονται της αδήριτης ανάγκης για μία εμπεριστατωμένη στάθμιση των αντικειμενικών δεδομένων του προβλήματος, πέραν του ονόματος αυτού καθεαυτό, που ασφαλώς αποτελεί την κύρια αλλά όχι την αποκλειστική παράμετρό του. Αλήθεια, τι ακριβώς έχουμε εις χείρας μας εκτός από τη διαφαινόμενη εποικοδομητική διάθεση του κ. Ζάεφ – και αυτή πάντα σε σύγκριση προς την αδιαλλαξία του κ. Γκρούεφσκι;
Εχουμε μήπως κάποιο συγκεκριμένο και απτό δείγμα γραφής ως προς την πρακτική έκφραση της καλής αυτής διαθέσεως, πέραν του υπαινιγμού του να μετονομάσει το αεροδρόμιο των Σκοπίων, που άλλωστε θυμίζει το προηγούμενο του Γκλιγκόροφ να αποσύρει τον Ηλιο της Βεργίνας από τη σκοπιανή σημαία το 1995; Εχουμε συνειδητοποιήσει το γεγονός ότι ο ακραίος κ. Γκρούεφσκι δεν έκανε τίποτε άλλο από το να εφαρμόσει επιμελώς την επί είκοσι σχεδόν χρόνια πάγια αρνητικότητα των Σκοπίων; Εχουμε αντιληφθεί την πιθανότητα να εξεδήλωσε τις εξτρεμιστικές εθνικιστικές θέσεις του επωφελούμενος απλώς μιας υπαρκτής πραγματικότητας στα Σκόπια, την οποία ενδεχομένως θα αναγκασθεί να σεβασθεί και ο «καλοπροαίρετος» κ. Ζάεφ;
Εχουμε συνεκτιμήσει, στο πλαίσιο αυτό, τον χάρτη και τις ισορροπίες των πολιτικών δυνάμεων της γείτονος και τα συνακόλουθα περιθώρια εφαρμογής της μιας ή της άλλης πολιτικής, κυρίως όταν πρόκειται για ριζική αναθεώρηση της μέχρι τούδε αδιαλείπτως ακολουθούμενης γραμμής, με άλλα λόγια για τη γνωστή και παρ’ ημίν «κωλοτούμπα»; Η μεταστροφή αυτή συνεπάγεται πολιτικό κόστος το οποίο, ανεξαρτήτως καλών προθέσεων, αποτελεί πάντοτε το θεμελιώδες κριτήριο στη λήψη σχετικών πολιτικών αποφάσεων, και φυσικά όχι μόνο στα Σκόπια.
Εχουμε άραγε μελετήσει τον τρόπο και τη μέθοδο αντιμετωπίσεως τυχόν αποφάσεως της άλλης πλευράς να καταφύγει –έστω κατ’ ανάγκη– σε δημοψήφισμα προς επικύρωση οποιασδήποτε συμφωνίας, πράγμα που πιθανότατα θα παρασύρει και εμάς σε παρόμοιες επικίνδυνες διχαστικές διαδικασίες, με προφανείς καταλυτικές επιπτώσεις; Εχουν ληφθεί υπόψη πιθανές αντιδράσεις του αλβανικού πληθυσμού των Σκοπίων και οι μακροπρόθεσμες γεωστρατηγικές συνέπειες σε περίπτωση τυχόν αποσχίσεώς του;
Εχει εξασφαλισθεί κατά τρόπο αδιαμφισβήτητο ότι η καλή διάθεση του κ. Ζάεφ καλύπτει πλήρως τον απαράβατο ελληνικό όρο για γενική χρήση του όποιου ονόματος συμφωνηθεί erga omnes – έναντι όλων τόσο στις διεθνείς σχέσεις της χώρας όσο και στο εσωτερικό, με ανάλογη συνταγματική και νομοθετική αναθεώρηση; Η πρόβλεψη αυτή είναι ίσως σημαντικότερη από το όνομα καθεαυτό. Και στο πλαίσιο αυτό έχει διερευνηθεί ο επιθετικός προσδιορισμός που παράλληλα με το συμφωνηθέν όνομα θα χρησιμοποιείται σε επιμέρους τομείς – π.χ. για τους υπηκόους, τα διαβατήρια, τη γλώσσα, τις Αρχές κ.λπ.;
Πέραν της προσφοράς του κ. Ζάεφ για μετονομασία του αεροδρομίου των Σκοπίων έχει επισημανθεί ανάλογη προθυμία εξαλείψεως όλων των αλυτρωτικών κρουσμάτων στη συμπεριφορά των γειτόνων μας και πρωταρχικά στα σχολικά βιβλία και τη γενικότερη εκπαιδευτική πολιτική τους;
Τέλος, έχει εξετασθεί η διαδικασία με την οποία όσες χώρες έχουν ήδη αναγνωρίσει τα Σκόπια με το συνταγματικό λεγόμενο όνομά τους θα προβούν και πάλι σε πράξη αναγνωρίσεως της χώρας με το νέο όνομά της, που θα πρέπει να γνωστοποιηθεί στους τρίτους με επίσημη διακοίνωση της κυβερνήσεώς της;
Τα ερωτήματα αυτά αντικατοπτρίζουν έναν προβληματισμό που απαιτείται να συνεκτιμηθεί σοβαρά κατά τον χειρισμό του θέματος. Οχι ασφαλώς για να επιβαρύνει τη διαπραγματευτική διαδικασία με στοιχεία υπερβολικών επιδιώξεων και αρνητικής συμπεριφοράς. Αλλά αντιθέτως για να εξασφαλίσει ακριβώς τα αυτονόητα προαπαιτούμενα επιτυχίας στο εγχείρημα της ονοματοδοσίας των Σκοπίων, ώστε να αποτραπεί η δημιουργία καταστάσεως χειρότερης της σημερινής και μάλιστα επικυρωμένης με τη σφραγίδα της καταρρεύσεως μιας πανηγυρικά προαναγγελθείσης προσπάθειας.
ΧΡΗΣΤΟΣ Γ. ΖΑΧΑΡΑΚΙΣ,
πρέσβυς ε.τ.
http://www.kathimerini.gr/943240/article/epikairothta/politikh/apoyh-krisima-erwthmata-gia-thn-onomasia--twn-skopiwn
15/1/2018
6.
Άλμα στο κενό χωρίς εγγυήσεις και από τα Σκόπια.
Η επάνοδος του ζητήματος της ΠΓΔΜ στο πολιτικό και διπλωματικό προσκήνιο αποτελεί απόδειξη ότι τα θέματα εθνικής ασφάλειας δεν είναι δυνατόν «να τα έχουμε ξεχάσει σε 10 χρόνια». Γιατί το θέμα των Σκοπίων εξαρτάται, όπως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επεσήμαινε στους εταίρους της τότε ΕΟΚ και προειδοποιούσε τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη το 1992, «από τους συνδυασμούς δυνάμεων που θα προκύψουν στο εγγύς ή στο απώτερο μέλλον στα Βαλκάνια και στην ευρύτερη περιοχή» και δεν νοούνται κοντόφθαλμες πολιτικές.
Σε αυτό το σημείο βρισκόμαστε πάλι, το 2018! Είναι χρήσιμες οι ιστορικές αναδρομές, αλλά δεν είναι η κατάλληλη ώρα γι’ αυτές. Αναφέρουμε, ωστόσο, π.χ. τη διγλωσσία του 1992 που μετατόπισε το θέμα από την Ευρώπη στον ΟΗΕ όπου δεν ήταν δυνατόν να ελεγχθεί, την Ενδιάμεση Συμφωνία που εξελίχθηκε σε ετεροβαρή και την επιτυχημένη οικονομική μας διείσδυση στην ΠΓΔΜ από το 1999 ως σήμερα, η οποία, βεβαίως, δεν έλυσε το πρόβλημα.
Προέχει η εθνική προετοιμασία για τις διαβουλεύσεις αφενός με την ΠΓΔΜ και αφετέρου με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, επειδή πρόκειται όντως για την πιο κρίσιμη, ίσως τελική, φάση: ενώ μέχρι τώρα όλες οι διεθνείς ρυθμίσεις για την ΠΓΔΜ είχαν έννοια προσωρινότητας, η ένταξή της στους ευρωατλαντικούς θεσμούς θα τη φέρει, λίγο-πολύ, σε θέση ισοδύναμη προς την Ελλάδα. Το γεγονός θα ήταν, θεωρητικά, ευχάριστο, αν τα Σκόπια ακολουθούσαν πραγματική πολιτική φιλίας και συνεργασίας με την Αθήνα, όπως στα οικονομικά θέματα.
Πρακτικά, ήδη οι αοριστολογίες και «εξυπνακίστικες» δηλώσεις του πρωθυπουργού Ζάεφ (ονομασία του αερολιμένα «Μέγας Αλέξανδρος» κ.λπ.) δεν επιτρέπουν αισιοδοξία. Ίσως θέλει να φανεί σκληρός στην αρχή της διαπραγμάτευσης, αλλά η στάση του δείχνει περισσότερο σιγουριά για τις πιέσεις τρίτων προς την Ελλάδα και λιγότερο βούληση καλής γειτονίας.
Ο τετραγωνισμός του κύκλου
Σε αυτό το πλαίσιο, η ελληνική κυβέρνηση, και ειδικά το υπουργείο Εξωτερικών υπό το Νίκο Κοτζιά, καλείται περίπου να τετραγωνίσει τον κύκλο. Έχει λογική βάση το επιχείρημά τους ότι πρέπει πλέον να λυθεί το πρόβλημα και ότι τα δεδομένα που παρέλαβαν και χειρίζονται είναι πολύ διαφορετικά συγκριτικά με το 1992 ή το 1995. Όχι όμως και συγκριτικά με το 2008, οπότε η επιτυχία της προσπάθειας θα κριθεί -πολιτικά σήμερα και ιστορικά αύριο- από τρία ζητήματα:
- Πρώτον, το όνομα καθαυτό, καθώς ακόμα και οι παλαιόθεν υποστηρικτές σύνθετου όρου είναι διχασμένοι. Για παράδειγμα, ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης προτιμά το «Νέα Μακεδονία» έναντι του «Άνω» και του «Βόρεια» των υποστηρικτών γεωγραφικού προσδιορισμού. Επί 26 χρόνια, πολλές παραλλαγές σύνθετων ονομάτων έχουν εξεταστεί από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών και είναι όλες προβληματικές. Ορθώς, ο κ. Κοτζιάς δεν έκανε διάκριση, μιλώντας στον Antenna γενικά για «σύνθετο όνομα, ενιαίο για όλες τις χρήσεις».
- Δεύτερον, στόχος είναι οι επιμέρους χρήσεις από όλα τα κράτη (διαφορετικά τα πράγματα αλλάζουν!) να μην επιτρέπουν αλυτρωτισμό, ή σύγχυση έναντι του ελληνικού τμήματος της ευρύτερης περιοχής της Μακεδονίας. Μακάρι η ελληνική κυβέρνηση να λάβει εγγυήσεις, αλλά δεν μπορεί να είναι βέβαιη για τη συμμόρφωση της ΠΓΔΜ μεσομακροπρόθεσμα (διαφορετική στάση από μελλοντικούς πρωθυπουργούς, αλλαγές βιβλίων κ.α.), ενώ η ίδια θα έχει άρει το βέτο και δεν θα μπορεί να κάνει τίποτα.
- Τρίτον, στο επίπεδο του ΝΑΤΟ άμεσα και της ΕΕ αργότερα, λόγω της ανάγκης εκπλήρωσης πρόσθετων κριτηρίων, η ΠΓΔΜ, με το νέο όνομά της πλέον, θα έχει τα ίδια δικαιώματα με την Ελλάδα, όπως είναι φυσικό στη λειτουργία των διεθνών οργανισμών.
Το θετικό σενάριο θέλει τα Σκόπια να συνειδητοποιούν ότι πρέπει να πορευτούν μαζί με την Ελλάδα με σκοπό τη σταθερότητα και ανάπτυξη της περιοχής, αλλά δεν είναι βέβαιο. Κάθε άλλο! Εύλογα αναρωτιέται κανείς ποια θα είναι η ελληνική αντίδραση, αν στις 13 Ιουλίου (την επομένη της Συνόδου του ΝΑΤΟ) ή λίγους μήνες ή χρόνια αργότερα, η κυβέρνηση των Σκοπίων μεταβάλει στάση.
Αντέχει η χώρα δεύτερο μέτωπο εντός του ΝΑΤΟ, όπως με την Τουρκία, επί σειρά ετών; Ακόμα κι αν το αντέχει, γιατί να έχει συμπράξει; Τελικά, πρέπει να ρισκάρουμε ένα νέο και μεγαλύτερο πρόβλημα με την ΠΓΔΜ στο ορατό μέλλον στο βωμό βραχυπρόθεσμων πιέσεων και σκοπιμοτήτων;
Αλέξανδρος Τάρκας
https://slpress.gr/ethnika/alma-st-keno-choris-eggyiseis-kai-apo-ta-skopia/
15/1/2018
7.
Αλλαγή ονομασίας και της ελληνικής Μακεδονίας ζητά ο Dimitrov.
Αλλαγή ονομασίας και της ελληνικής Μακεδονίας ζητά ο Dimitrov.
Ένα από τα πιο ευαίσθητα θέματα της διαπραγμάτευσης μεταξύ της Ελλάδας και της ΠΓΔΜ, αυτό της παραίτησης από την αποκλειστική χρήση του όρου «Μακεδονία» όχι μόνο από την ΠΓΔΜ αλλά και από την Ελλάδα, επέλεξε να ανοίξει ο Nikola Dimitrov στην έναρξη της νέας προσπάθειας για επίλυση της διαφοράς της ονομασίας.
Ο κ. Dimitrov, ο οποίος σε αντίθεση με τον Έλληνα ομόλογό του Ν. Κοτζιά έχει δώσει τουλάχιστον δύο συνεντεύξεις από την ημέρα που συναντήθηκαν στη Θεσσαλονίκη, στη συνέντευξή του στον τηλεοπτικό σταθμό TV21 ουσιαστικά επαναφέρει όσα είχε συμπεριλάβει στην πρότασή του το 2005 ο Matthew Nimetz, σύμφωνα με την οποία ούτε η Ελλάδα θα έχει δικαίωμα χρήσης του όρου «Μακεδονία», ενώ θα πρέπει να συμφωνηθεί κάποιος προσδιορισμός (π.χ. «Ελληνική Μακεδονία») ώστε να μην έχει κανένα από τα δυο μέρη δικαιώματα αποκλειστικής χρήσης του όρου «Μακεδονία».
Η πρόταση του κ. Nimetz η οποία μάλιστα προέβλεπε τότε και σχεδόν καθαρή διπλή ονομασία (με διατήρηση του συνταγματικού ονόματος για εσωτερική χρήση) είχε απορριφθεί από την ελληνική κυβέρνηση.
Ο υπουργός εξωτερικών της ΠΓΔΜ δήλωσε τα εξής:
«Για την Ελλάδα είναι σημαντικό να έχει μια σαφή διάκριση μεταξύ της χώρας της “Μακεδονίας” και της ελληνικής περιοχής της Μακεδονίας, για εμάς είναι σημαντικό να εξαλειφθούν οποιεσδήποτε αμφιβολίες σχετικά με τα ζητήματα ταυτότητας. Πρέπει να βρούμε έναν αξιοπρεπή τρόπο να το εξηγήσουμε και να το επεξεργαστούμε...
…Η Μακεδονία δεν ανήκει αποκλειστικά στην Ελλάδα ή στην “Μακεδονία” διότι πρόκειται για μεγάλη γεωγραφική περιοχή και υπό την έννοια αυτή η πραγματική απάντηση στον αλυτρωτισμό είναι η αρχή της μη αποκλειστικότητας. Οι δυο πλευρές έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν τον όρο, το όνομα και τα παράγωγα σε διαφορετικό πλαίσιο. Η αρχή της μη αποκλειστικότητας ή της μη μονοπώλησης είναι η έλλειψη του δικαιώματος να έχουμε αποκλειστική χρήση του όρου Μακεδονία, σαν Μακεδονία».
Ουσιαστικά ο κ. Dimitrov ζητά να υπάρξει χρήση του όρου «Μακεδονία» από την Ελλάδα και την ΠΓΔΜ επι ίσοις όροις, χωρίς αποκλειστικότητα και συνεπώς να υπάρξουν προσδιορισμοί και στις δυο πλευρές που θα καθιστούν διακριτές τις δυο περιοχές (Περιφέρεια Μακεδονίας, Αεροδρόμιο Μακεδονίας, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας κ.α., θα πρέπει να μετονομασθούν εφόσον υπάρξει τέτοια απόφαση).
Η βασική αρχή της ελληνικής πολιτικής στο Σκοπιανό ήταν η εξεύρεση συνθέτης ονομασίας για την ΠΓΔΜ με προσδιορισμό στο «Μακεδονία» που θα καθιστά διακριτό το μέρος από το όλον της γεωγραφικής περιοχής της Μακεδονίας και όχι φυσικά η μετονομασία με επιθετικό η άλλο προσδιορισμό της ελληνικής Μακεδονίας.
Η δήλωση αυτή του κ. Dimitrov είναι σε πλήρη σύμπνοια με την γνωστή δήλωση του Zoran Zaev ότι «δεν διεκδικεί αποκλειστική κληρονομιά του Μεγάλου Αλέξανδρου», κάτι που λίγες ημέρες πριν «συμπωματικά» είχε αναφέρει και ο ίδιος ο Έλληνας πρωθυπουργός («...Αν σταματήσει μια αχρείαστη ρητορική, ότι αποτελούν τους μοναδικούς απογόνους των Μακεδόνων και του Μεγάλου Αλεξάνδρου..») προκαλώντας αρκετές αντιδράσεις, καθώς η δήλωσή του υπονοούσε ότι και η σλαβική σημερινή ΠΓΔΜ έχει τουλάχιστον ισότιμο μερίδιο στην πολιτιστική κληρονομιά της Αρχαίας Μακεδονίας. Μια παραδοχή στην οποία εδράζεται και αναπτύσσεται ο μακεδονισμός και ο αλυτρωτισμός στο γειτονικό κράτος.
Εφόσον οι συνομιλίες που τυπικά αρχίζουν την Τετάρτη στην Νέα Υόρκη με τις συναντήσεις του Μ. Nimetz με τους κ. Βασιλάκη και Naumovski και πιθανόν θα συνεχισθούν με συνάντηση κορυφής Τσίπρα-Zaev στο Νταβός στις 24 ή 25 Ιανουαρίου, προχωρήσουν, θα έρθει η στιγμή που θα πρέπει να αντιμετωπισθούν ζητήματα όπως αυτό της παραίτησης και των δυο πλευρών από το δικαίωμα αποκλειστικής χρήσης του όρου «Μακεδονία» και των παραγώγων. Κάτι που είναι προφανές ότι θα προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις, ίσως και πολύ πιο έντονες από την ίδια την συμπερίληψη του όρου «Μακεδονία» στην σύνθετη ονομασίας, καθώς η διαδικασία θα οδηγήσει πρακτικά στην μετονομασία και της ελληνικής Μακεδονίας, παρά το γεγονός ότι εκ μέρους της Ελλάδας δεν υφίσταται αλυτρωτισμός και τελικά θα υπάρξει αναγνώριση «μακεδονικής ταυτότητας» στην ΠΓΔΜ, μέσω της γεωγραφικής διάστασης.
Του Νίκου Μελέτη
15/1/2018
8.
AΠΟ ΤΗΝ ΚΑΛΥΨΩ ΣΤΟΝ ΠΡΟΚΡΟΥΣΤΗ
AΠΟ ΤΗΝ ΚΑΛΥΨΩ ΣΤΟΝ ΠΡΟΚΡΟΥΣΤΗ
(ΚΙ ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΑ ΣΜΥΡΝΗ ΣΤΗ ΝΕΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ).
Θα (ξανα)παλαβώσει ο ελληνικός λαός με τη διαρκή εκπομπή ανοησιών και ανακριβειών από τους πολιτικούς και τις τηλεοράσεις του, αυτή τη φορά για το όνομα της πΓΔΜ.
Ακούω αίφνης από ορισμένους φίλους της «αριστεράς», ότι τα ονόματα δεν έχουν σημασία. Αλήθεια; Τότε γιατί η ελληνική κομμουνιστογενής αριστερά διεξήγαγε έναν δεκαετή άγριο εμφύλιο για τη χρήση των ονομάτων ΚΚΕ, ΚΚΕ Εξωτερικού και ΚΚΕ Εσωτερικού, μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ το 1968;
Μεσούσης της δικτατορίας, στελέχη της Αριστεράς που είναι και σήμερα ανώτερα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, αφιέρωναν όλη τους την ενέργεια στη μάχη για το όνομα, συχνά χρησιμοποιώντας και μεθόδους που δεν θέλω τώρα να αναφέρω.
Ο Γιάνης Βαρουφάκης από την πλευρά του μας εξηγεί πολλά και διάφορα, με αφορμή το μακεδονικό, στην «Εφημερίδα των Συντακτών», καταλήγοντας με ένα γράμμα του Τάκη Μίχα, κατά τον οποίο… η ισπανική κυριαρχία στη Λατινική Αμερική ήταν πολύ χειρότερη από την Οθωμανική κυριαρχία στην Ελλάδα! Τώρα τι να πω εγώ; Με έχουν απλώς προ πολλού υπερβεί αυτά που ακούω και διαβάζω.
Στην Οξφόρδη, υπάρχει η Καλυψώ Νικολαϊδου που έχει βαλθεί κι αυτή να λύσει τα προβλήματα της Κύπρου και της Μακεδονίας, κάνει κατά καιρούς σεμινάρια στα οποία έχει συμμετάσχει και ο δικός μας ο κ. Κοτζιάς, του οποίου πάντως οι τόσοι πολλοί όψιμοι θαυμαστές δεν ενδιαφέρονται να μάθουν τι ακριβώς έχει υποστηρίξει εις τας Ευρώπας.
Εγώ την Καλυψώ δεν τη ξέρω, ούτε έχω άποψη για τη δουλειά της. Το μόνο που θα της έλεγα είναι ότι «εδώ είναι Βαλκάνια, δεν είναι παίξε γέλασε». Αλλιώτικα μοιάζουνε τα προβλήματα όταν περπατάς και φιλοσοφείς εν ασφαλεία, στο κέντρο της πάλαι ποτέ Βρετανικής Αυτοκρατορίας (που ματοκύλησε τον κόσμο, μη το ξεχνάμε, μέχρι και στους Κινέζους έκαναν πόλεμο για να τους υποχρεώσουν να καταναλώνουν όπιο), κάπου μεταξύ Κέιμπριτζ και Οξφόρδης, κι άλλο να ζεις στα κατεστραμμένα από 25 χρόνια νεοαποικιακών επεμβάσεων Βαλκάνια.
Λέει σε ένα άρθρο της η Καλυψώ, γιατί όχι Νέα Μακεδονία. Πειράζει κανέναν η Νέα Υόρκη; Φοβούμεθα ότι μας κάνει πλάκα, μπορεί και στον εαυτό της. Όλο το πρόβλημα με το όνομα είναι ότι μπορεί να γίνει φορέας επεκτατικών βλέψεων και αλυτρωτικών ιδεολογημάτων τα οποία δεν τα φανταζόμαστε εμείς, έχουν διατυπωθεί. Δεν ξέρουμε αντίθετα κανέναν από τη Νέα Υόρκη που να είχε επεκτατικές βλέψεις στην Υόρκη!
Το χειρότερο είναι ότι αυτά συμβαίνουν ενώ το σύνολο της ευρύτερης περιοχής στην οποία ανήκουμε, προς όλες τις κατευθύνσεις, επιδίδεται σε αιματηρές κοπτοραπτικές εθνών και κρατών (από την Ισπανία στην Ουκρανία, από τη Γιουγκοσλαβία μέχρι την Τουρκία και το Ιράκ). Δεν αφήνουμε τα πειράματα αδέρφια, ή μήπως δεν έχουμε άλλα προβλήματα να αντιμετωπίσουμε τώρα;
Η Καλυψώ δεν θέλει να λύσει το πρόβλημα, δηλαδή να πείσει τους Σλαβομακεδόνες για το άδικο των επεκτατικών βλέψεων και αλυτρωτικών σχημάτων, που αυτοί θεωρούν απαραίτητα για την επιβίωση του μικροσκοπικού και απειλούμενου κρατιδίου που τους άφησε παρακαταθήκη η εγκληματική διάλυση της πολυεθνικής Γιουγκοσλαβίας. Προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα πείθοντας τους Έλληνες ότι δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν από το Νέα Μακεδονία, γιατί μπορεί να είναι όσο ανώδυνη είναι και η Νέα Υόρκη.
Μόνο που κανείς δεν θα εμποδίσει τους Σλαβομακεδόνες να συνεχίσουν να υποστηρίζουν ότι η Νέα Μακεδονία είναι η συνέχεια της παλαιάς από την οποία εξεδιώχθησαν και της οποίας είναι οι νόμιμοι κάτοικοι, η γηγενής εθνότης (όπως η Νέα Σμύρνη φτιάχτηκε για να θυμίζει την ελληνική Σμύρνη).
Βεβαίως και η Καλυψώ τη δουλειά της κάνει. Αφού καταστρέψαμε την πολυεθνική Γιουγκοσλαβία και καταλύσαμε την έκρηξη των εθνικισμών, τώρα παραπονιόμαστε δήθεν με το αποτέλεσμα όταν δεν μας βολεύει, αλλά το υποδαυλίζουμε όταν το θεωρούμε χρήσιμο. Χρησιμοποιήσαμε τους εθνισμούς και τους εθνικισμούς των μεν εναντίον των εθνισμών και των εθνικισμών των δε (Κροάτες, Σλοβένοι, Βοσνιο-Μουσουλμάνοι, Αλβανοί εναντίον Σέρβων) για να καταστρέψουμε και να αποικιοποιήσουμε τη Γιουγκοσλαβία, τώρα που το πετύχαμε θέλουμε να ξεχάσουν όλοι όσους εθνικισμούς, και εθνισμούς ακόμα δεν εξυπηρετούν το Imperium, και τη συνεχιζόμενη πολιτική διάλυσης των εθνών και αρπαγής των κρατών, αλλά να συνεχίσουν να θυμούνται όσους την εξυπηρετούν, ώστε όλη η περιοχή να γεμίσει μικροσκοπικές αποικίες, προτεκτοράτα του ΝΑΤΟ και της Δύσης. Μιλάμε για τον «εθνικισμό» των Σέρβων, των Ελλήνων, των Ρώσων, όχι όμως για τον εθνικισμό των Κροατών, των Αλβανών και των Γερμανών. Όσο για τους Εγγλέζους, τους Αμερικανούς και άλλους, δεν υφίσταται καν η έννοια, όχι η κατηγορία του εθνικισμού. Αυτοί θεωρούν όλο τον πλανήτη ως δική τους χώρα. Επεμβαίνουν παντού για να μας σώσουν, έχουν γκρεμίσει τη μισή Μέση Ανατολή και απειλούν ακόμα και με πυρηνικούς πολέμους. Εδώ, υποτίθεται ότι λύνουν τώρα τις διαφορές Αθηνών και Σκοπίων.
Για να τα κάνει αυτά η Καλυψώ είναι, από τη φύση του έργου που έχει αναλάβει, υποχρεωμένη, ανεξαρτήτως προθέσεων, να αρχίσει να μεταβάλλεται σε Προκρούστη και να μιλάει περί Νέας Υόρκης, Νέας Ζηλανδίας και Νέας Καληδονίας. Γιατί βεβαίως δεν θέλει να θίξει το «αρχικό αίτιο», τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας για σκοπούς μιας αποικιοποίησης της περιοχής που η Δύση θέλει να συνεχίσει τώρα, και με τον τρόπο που επιδιώκει να «λύσει» το μακεδονικό. Όπως και στην Κύπρο, που επίσης ενδιαφέρει την Καλυψώ, όπου, αφού δημιούργησε με τις δικές της επεμβάσεις (Ζυρίχη, πραξικόπημα και εισβολή 1974) το πρόβλημα, γιατί δεν δεχόταν την αυτοδιάθεση των Κυπρίων, τώρα θέλει να το «λύσει» παίρνοντας όλο το νησί και όχι μόνο τον Βορρά του από την κυριαρχία του κυπριακού λαού. Άλλοι μάλιστα, εξ Εσπερίας κινούμενοι και χρηματοδοτούμενοι, προχωράνε περισσότερο από την Καλυψώ και προσπαθούν να κάνουν ψυχανάλυση και ενοχοποίηση των θυμάτων του ιμπεριαλισμού, εισάγουν κατηγορίες «Εγώ» και «άλλος» στη γεωπολιτική κλπ. και βγάζοντας ένα σκασμό λεφτά με όλα αυτά.
Στην κατάσταση που είναι η Ελλάδα και η πΓΔΜ, το τελευταίο πρόβλημα που ενδιαφέρει τους πολίτες των δύο χωρών είναι να λύσουν το πρόβλημα του ονόματος, που δεν δημιουργεί άλλωστε κανένα ζωτικό πρόβλημα για τις διμερείς σχέσεις. Σχεδόν όλες οι βαλκανικές χώρες (της Ελλάδος περιλαμβανομένης και επίσης της Μολδαβίας και της Ουκρανίας) είναι σήμερα προτεκτοράτα (μερική εξαίρεση η Σερβία), οι φτωχότερες και πιο λεηλατημένες από τους Δυτικούς σε όλη την Ευρώπη. Αυτό είναι το πρόβλημα που θα έπρεπε να απασχολεί τους πολιτικούς της περιοχής, και πως θα συνεργασθούν για να το αντιμετωπίσουν, όχι η άρση των εμποδίων στην επέκταση του ΝΑΤΟ και τον πόλεμο με τη Ρωσία.
Η λύση του προβλήματος του ονόματος ενδιαφέρει μόνον τους αξιωματούχους των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ που θέλουν να ελέγξουν πλήρως όποιους εναπομείναντες θύλακες κρατικής κυριαρχίας στα Βαλκάνια, να στραγγαλίσουν τη Σερβία, να αποβάλλουν κάθε ρωσική επιρροή από τη χερσόνησο και να την κάνουν ολόκληρη βάση περικύκλωσης και πολέμου με τη Μόσχα.
Ο Τραμπ (και πριν από αυτόν ο Ομπάμα) δεν κάνει τίποτα άλλο από αυτό που έκανε ο Χίτλερ, με πολύ διαφορετικά μέσα, προτού επιτεθεί στη σοβιετική Ρωσία το 1941, ακριβώς για να μπορέσει να της επιτεθεί απερίσπαστος. Κατέλαβε δηλαδή την Σερβία και την Ελλάδα, χάνοντας μάλιστα πολύτιμο χρόνο και δυνάμεις σε αυτή την επιχείρηση. Τι είχα Παντελάκη μου, τι είχα Παντελή μου. Η γεωγραφία δεν αλλάζει και συμβάλλει συχνά στην επανάληψη, με άλλη μορφή, και της ιστορίας.
Αυτωνών το πρόβλημα θέλει να λύσει και η Καλυψώ και, δυστυχώς, και ο κ. Κοτζιάς, τη συνέχιση δηλαδή της αποικιοποίησης των Βαλκανίων (που επεκτάθηκε τώρα και στα παλαιά μέλη της ΕΕ όπως η Ελλάδα) και γι’ αυτό κινδυνεύουν να οδηγηθούν στη διατήρηση, έστω συγκαλυμμένη, κάτω από το «Νέα Μακεδονία», των αλυτρωτικών βλέψεων και την παραίτηση των Ελλήνων από τη θεμιτή αξίωσή τους να μην υπάρχουν κρυμμένες στο όνομα αυτές οι βλέψεις.
Ορισμένοι έχουν την άποψη ότι δεν έχει σημασία το όνομα που θα αναγνωρισθεί τελικά η πΓΔΜ και άρα μπορεί να αναγνωρισθεί με το όνομα που επιθυμεί η ίδια. Όποιος έχει αυτή την άποψη είναι τουλάχιστο ειλικρινής και συνεπής προς τον εαυτό του.
Όποιος όμως προτείνει σύνθετη ονομασία, όπως εν προκειμένω η κυβέρνηση και τα βασικά κόμματα της χώρας, αναγνωρίζει ότι υφίσταται κάποιο πρόβλημα με την ονομασία, γι’ αυτό και κάνει διαπραγματεύσεις. Αλλιώς θα αναγνώριζε τα Σκόπια ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Αλλά τότε πρέπει να προτείνει όνομα που να αναιρεί τις επεκτατικές βλέψεις και να ικανοποιεί τις θεμιτές ανησυχίες του ελληνικού λαού. Και το όνομα αυτό πρέπει να αναγραφεί και στο σύνταγμα της γειτονικής χώρας, γιατί αλλιώς απλά δουλευόμαστε όλοι μαζί. Αν θέλουμε στα σοβαρά να λύσουμε το πρόβλημα, αυτό σημαίνει όχι λύση-φερετζέ. Και, φυσικά, σημαίνει λύση αποδεκτή από τους δύο λαούς.
Για να βρεθεί μια σταθερή λύση στη διαφορά Ελλάδας-πΓΔΜ πρέπει να είναι δίκαιη και για να είναι δίκαιη πρέπει να αναγνωρίζει και να μην παραποιεί την ιστορική πραγματικότητα. Η πραγματικότητα είναι ότι η αρχαία Μακεδονία ταυτίζεται περίπου με την σημερινή ελληνική Μακεδονία. Εδώ και μια χιλιετία τουλάχιστο,, η μεσαιωνική Μακεδονία, όπως έχει επικρατήσει να ονομάζεται διεθνώς, είναι μια πολυεθνική περιοχή που περιλαμβάνει την ελληνική Μακεδονία, τη σημερινή πΓΔΜ και τη βουλγαρική Μακεδονία του Πιρίν. Οι Σλαβομακεδόνες και το κράτος τους (πΓΔΜ) ανήκουν στην ευρύτερη αυτή Μακεδονία, δεν μπορούν όμως να την οικειοποιούνται στο σύνολό της.
Το όνομα Νέα Μακεδονία συντηρεί, δεν καταργεί τις επεκτατικές βλέψεις και τον αλυτρωτισμό. Όνομα εξάλλου που δεν αναφέρεται στο Σύνταγμα της γειτονικής χώρας δεν είναι παρά μια απάτη, προορισμένη να τροφοδοτήσει νέες συγκρούσεις. Και φυσικά, τα παράγωγα της ονομασίας της χώρας (γλώσσα, εθνότητα, υπηκοότητα) οφείλουν να προκύπτουν από τη μία και μοναδική ονομασία της. Αλλοιώς δεν λύνουμε προβλήματα, δημιουργούμε.
Διαβάστε επίσης:
Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
15/1/2018
Σκίτσο του Η.ΜΑΚΡΗ
Σκίτσο του Η.ΜΑΚΡΗ
