Πώς προσαρμόζονται οι σύμμαχοι των ΗΠΑ στο «Πρώτα η Αμερική». Ο Τραμπ και η παγκόσμια τάξη συνδέονται.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:

 (1) Είναι ο Trump ένας πρόεδρος με κανονική εξωτερική πολιτική;
Τι γνωρίζουμε μετά από έναν χρόνο.

 (2) Η υποκρισία ενός αποσαθρωμένου συστήματος αποκαλύφθηκε στο Νταβός: Γλείφουν εκεί που φτύνουν! 

 (3) Γιατί υποτιμούμε την κατάρρευση της Αμερικής;


Ο Trump στον Λευκό Οίκο, τον Ιούλιο του 2017. 
JONATHAN ERNST / REUTERS


 Πώς προσαρμόζονται οι σύμμαχοι των ΗΠΑ στο «Πρώτα η Αμερική».
Ο Τραμπ και η παγκόσμια τάξη συνδέονται.
  •  Αβέβαιοι για τη μελλοντική τροχιά των Ηνωμένων Πολιτειών και την σοφία των αποφάσεών τους, οι φίλοι της Αμερικής ασφαλίζονται από τα ρίσκα της ευθυγράμμισης με τις ΗΠΑ, διαφοροποιώντας τα χαρτοφυλάκιά τους και ενισχύοντας τις ικανότητές τους για αυτοβοήθεια.
Στο ξεκίνημα της διοίκησης του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, προέβλεπα [2] στο Foreign Affairs ότι η ατζέντα του Τραμπ «Πρώτα η Αμερική» θα έθετε σε κίνηση τεκτονικές δυνάμεις έξω από τον έλεγχό του. Καθώς το έδαφος μετατοπίστηκε κάτω από τα πόδια τους, οι μακροπρόθεσμοι σύμμαχοι των ΗΠΑ θα χάσουν την εμπιστοσύνη τους στην αμερικανική ηγεσία και αξιοπιστία. Θα προσαρμοστούν αντισταθμίζοντας τα στοιχήματά τους, απομακρυνόμενοι από την ευθυγράμμισή τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες οι οποίες δεν είναι πλέον πρόθυμες να προωθήσουν και να υπερασπιστούν την φιλελεύθερη παγκόσμια τάξη [3] που είχαν στηρίξει από το 1945. Τα αποδεικτικά στοιχεία αυτής της αντιστάθμισης βρίσκονται στην προσαρμογή των συμμάχων των Αμερικανών στις προσεγγίσεις τους προς την γεωπολιτική, την οικονομία και την αλλαγή του κλίματος.

Ένα χρόνο μετά την ορκωμοσία του Trump, η φιλελεύθερη τάξη δεν έχει καταρρεύσει. Αλλά βρίσκεται σε κίνδυνο, καθώς ο πρόεδρος στρέφει την πλάτη του [4] στον κόσμο που έφτιαξαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, για να αγκαλιάσει μια εθνικιστική και απομονωτική εξωτερική πολιτική. Αν και εξακολουθούν να ελπίζουν ότι η παραίτηση του Trump από την παγκόσμια ηγεσία [5] αποτελεί προσωρινή παρέκκλιση και όχι διαρκές σημείο καμπής, οι σύμμαχοι και οι εταίροι των ΗΠΑ εκπονούν σχέδια έκτακτης ανάγκης.

ΑΣΦΑΛΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΑΤΡΙΔΑ

Η τάση προς αντιστάθμιση [του ρίσκου] είναι πιο έντονη στις διατλαντικές σχέσεις, το υπόβαθρο της μετά το 1945 φιλελεύθερης τάξης. Στην σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες που πραγματοποιήθηκε τον Μάιο, ο Trump ταρακούνησε τους Ευρωπαίους προτείνοντας [6] ότι η δέσμευση της χώρας του στην συμμαχία εξαρτάται από την αποζημίωση που θα δώσουν στους Αμερικανούς φορολογούμενους για τις στρατιωτικές δαπάνες των ΗΠΑ, ενώ αρνήθηκε να επικυρώσει [7] το άρθρο 5 της Βορειοατλαντικής Συνθήκης, το οποίο αφορά στην συλλογική άμυνα. Αν και αργοπορημένα επιβεβαίωσε [8] τις δεσμεύσεις των Ηνωμένων Πολιτειών δύο μήνες αργότερα, οι Ευρωπαίοι έλαβαν το μήνυμα. «Οι καιροί στους οποίους μπορούσαμε να υπολογίζουμε πλήρως σε άλλους, έχουν κάπως τελειώσει, όπως το βίωσα τις τελευταίες ημέρες», δήλωσε η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ μετά την σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών [9].

Οι Ευρωπαίοι δύσκολα [μπορεί να θεωρηθεί ότι] έχουν εγκαταλείψει την Δυτική συμμαχία, αλλά η μη προβλεψιμότητα του Trump τούς ωθεί να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη [10] για την υπεράσπισή τους. Τον Ιούνιο, τα κράτη-μέλη της ΕΕ ξεκίνησαν [11] ένα νέο Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας, υποσχόμενα [12] να αυξήσουν τις δικές τους αμυντικές δαπάνες κατά 4,3%. Πέραν της ενίσχυσης της ικανότητας της ηπείρου να αντιστέκεται στην Ρωσία, αυτές οι νέες δυνατότητες είναι σχεδιασμένες [13] να αυξήσουν την «στρατηγική αυτονομία» [14] της ΕΕ έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών. Επιπλέον, 25 από τα 28 κράτη-μέλη της ΕΕ συμφώνησαν [15] να υιοθετήσουν ένα αμυντικό σύμφωνο της ΕΕ, γνωστό ως Μόνιμη Δομημένη Συνεργασία (Permanent Structured Cooperation), ότι «θα μπορούσε να καλύψει έργα από νέα τανκς μάχης μέχρι την ανάπτυξη πολυεθνικών δυνάμεων».

Οι πιο σημαντικοί Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Αμερικής, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, έχουν επίσης αποξενωθεί λόγω της άνεσης του Trump [16] προς τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, της συμπάθειάς του [17] για τους αυταρχικούς ηγέτες γενικά, τον αδιαμφισβήτητο εναγκαλισμό [18] του Ισραήλ στην διαμάχη του με τους Παλαιστινίους και την αδέξια[19] απειλητική ρητορική του στα κράτη-μέλη του ΟΗΕ σχετικά με την απόφαση των ΗΠΑ να μεταφέρουν την πρεσβεία του από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ. Επίσης, έχουν αντισταθεί στις προσπάθειές του να πετάξει στα σκουπίδια την πυρηνική συμφωνία του Ιράν, επιμένοντας [20] ότι αυτή θα ισχύει ανεξάρτητα από την απόσυρση των ΗΠΑ.

Ο Trump σε συνάντησή του με τον Vladimir Putin στην σύνοδο του G-20 στο Αμβούργο, τον Ιούλιο του 2017. CARLOS BARRIA / REUTERS 

ΑΓΧΩΜΕΝΗ ΑΣΙΑ

Η «Πρώτα η Αμερική» στροφή του Τραμπ έστειλε κύματα σοκ στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού επίσης. Οι παραδοσιακοί σύμμαχοι των ΗΠΑ αναρωτιούνται ξαφνικά αν οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν αξιόπιστοι εταίροι που είναι σε θέση (ή ενδιαφέρονται) να διατηρήσουν την περιφερειακή ισορροπία ισχύος ή ακόμα και να εκπληρώσουν τις συμβατικές υποχρεώσεις τους [21]. Η Αυστραλία, για παράδειγμα, συζητά αν μπορεί να βασιστεί στις Ηνωμένες Πολιτείες για να εξισορροπήσει την άνοδο της Κίνας. Η λευκή βίβλος για την εξωτερική πολιτική της Canberra, που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο, συνιστά αυτό που ο Michael Fullilove του Ινστιτούτου Lowy αποκαλεί [22] μια δύσκολη «κίνηση γυμναστικής», δηλαδή «την αντιστάθμιση των διπλών κινδύνων μιας απερίσκεπτης Κίνας και μιας άσκοπης Αμερικής».

Άλλοι ιστορικοί σύμμαχοι και συνεργάτες των ΗΠΑ υιοθετούν επίσης την αυτοβοήθεια. Οι αμυντικές δαπάνες της Ιαπωνίας [23] αναμένεται να φθάσουν σε επίπεδα ρεκόρ [24], καθώς το Τόκιο ανταποκρίνεται στις προκλήσεις της Βόρειας Κορέας και στην κινεζική επιθετικότητα στην θάλασσα. Η Νότια Κορέα επιταχύνει την συσσώρευση όπλων [25] για να αντιμετωπίσει την απειλή της Βόρειας Κορέας, και ο πρόεδρος Moon Jae-in δήλωσε την πρόθεσή του να αναλάβει ο στρατός της Δημοκρατίας της Κορέας τον επιχειρησιακό έλεγχο από τις Ηνωμένες Πολιτείες κατά την διάρκεια πολέμου [25], οι οποίες σε διαφορετική περίπτωση θα διοικούσαν την στρατιωτική δύναμη των 650.000 ανδρών της Νότιας Κορέας σε περίπτωση πολέμου. Ταυτόχρονα, οι στρατιωτικές απειλές του Trump κατά του καθεστώτος του Kim Jong Un, που πολλοί στο Νότο θεωρούν ως προκλητικές, κινδυνεύουν να οδηγήσουν σε ρήγμα [26] μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του μακροπρόθεσμου συμμάχου τους.

Η Σιγκαπούρη, εν τω μεταξύ, αντισταθμίζει προς άλλη κατεύθυνση, όπως το προέβλεψα [2] πριν από ένα χρόνο. Αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν ο σημαντικότερος συνεργάτης τους επί της ασφαλείας, η πόλη-κράτος ενίσχυσε τους στρατιωτικούς δεσμούς της [27] με την Κίνα, διεξάγοντας περισσότερες διμερείς ασκήσεις [28] με το κινεζικό ναυτικό και τον στρατό. Εν ολίγοις, τα έθνη που εδώ και καιρό έχουν ενθαρρυνθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες να αντισταθμίσουν την Κίνα, τοποθετούν τώρα παράπλευρα στοιχήματα [21] στην περίπτωση που ο Αμερικανός προστάτης τους αρχίσει να παραπαίει.

Αντιστάθμιση συμβαίνει επίσης στην παγκόσμια οικονομία, καθώς η διοίκηση Trump εγκαταλείπει την ηγετική θέση των ΗΠΑ στην απελευθέρωση του εμπορίου. Αμέσως μετά την ορκωμοσία του, ο πρόεδρος αποχώρησε από την συμφωνία Trans-Pacific Partnership (TPP). Αυτό ήταν ένα καταστροφικό πλήγμα για την διπλωματική αξιοπιστία των ΗΠΑ [29], με γεωπολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις. Ο Trump έχει επίσης προχωρήσει στην επαναδιαπραγμάτευση της Συμφωνίας Ελεύθερων Συναλλαγών της Βόρειας Αμερικής (NAFTA) -αν και οι απαιτήσεις του [30] για τον Καναδά και το Μεξικό είναι τόσο ακραίες ώστε οι διαπραγματεύσεις έχουν επιβραδυνθεί σημαντικά. Γενικότερα, ο Λευκός Οίκος σηματοδότησε την περιφρόνησή του [31] στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), απειλώντας [32] να αγνοήσει τις ανεπιθύμητες αποφάσεις του σχετικού μηχανισμού επίλυσης διαφορών. Οι επιθέσεις του προέδρου στο σύστημα του διεθνούς εμπορίου που βασίζεται σε κανόνες, έχουν προκαλέσει αντιδράσεις [33] από μέλη τόσο διαφορετικά όσο η ΕΕ, η Κίνα και η Αργεντινή, τα οποία φοβούνται ότι ο Trump θα μπορούσε να προκαλέσει έναν πτωτικό φαύλο κύκλο στον «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» προστατευτισμό.

ΓΕΜΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΚΕΝΟ

Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες υποχωρούν, άλλα εμπορευόμενα έθνη ενισχύονται. Το παγκόσμιο εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκε κατά 4,2% [34] το 2017. Στην συνάντηση κορυφής οικονομικής συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού τον Νοέμβριο, τα υπόλοιπα έντεκα μέλη της TPP αναβίωσαν την συμφωνία [35], που τώρα αναβαπτίστηκε σε Comprehensive and Progressive Trans-Pacific Partnership (CPTPP). Τούτο έστειλε ένα σαφές μήνυμα ότι αυτοί προτιμούν ένα πολυμερές σύστημα [36] αντί τις διμερείς διαπραγματεύσεις με τις υπέρ του προστατευτισμού Ηνωμένες Πολιτείες.

Εν τω μεταξύ, η ΕΕ ξεπερνά τις Ηνωμένες Πολιτείες [37] όσον αφορά τον καθορισμό εμπορικών κανόνων. Τον Δεκέμβριο κατέληξε [38] σε μια σημαντική συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με την Ιαπωνία, η οποία μαζί με την ΕΕ αντιπροσωπεύει πάνω από το 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Η ιαπωνική συμφωνία έρχεται αμέσως μετά από προηγούμενες συμφωνίες της ΕΕ με τον Καναδά και το Βιετνάμ, και οι Βρυξέλλες έχουν τώρα το βλέμμα τους [39] σε μια άλλη πιθανή συμφωνία με τις χώρες Mercosur [40].

Η Κίνα γεμίζει επίσης το κενό [41] -και προσελκύει νέους εταίρους. Πέρσι ξεκίνησε ασύντακτα, με τον πρόεδρο Xi Jinping να δίνει μια ομιλία στο Νταβός, όπου ο ηγέτης του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος απεικόνισε το έθνος του ως σωτήρα της παγκοσμιοποίησης. Μέχρι το τέλος του 2017, οποιαδήποτε ειρωνεία είχε εξαφανιστεί. Η Κίνα κινήθηκε για να παγιώσει την ηγετική της θέση στην οικονομία της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού μέσω της πρωτοβουλίας Belt and Road, στην οποία θα επενδύσει το εκπληκτικό ποσό του ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων [42] σε υποδομές που θα συνδέουν την Ευρώπη και την Ασία˙ της Περιφερειακής Συνολικής Οικονομικής Συνεργασίας (Regional Comprehensive Economic Partnership, RCEP), μιας ζώνης ελευθέρων συναλλαγών επικεντρωμένης στην Κίνα˙ και της Τράπεζας Επενδύσεων Υποδομών Ασίας (Asia Infrastructure Investment Bank, ΑΙΙΒ), η οποία διαθέτει πλέον ογδόντα μέλη [43]. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν και άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν κάνει προσκυνήματα [44] στο Πεκίνο για να κλείσουν οικονομικές συμφωνίες. Πιο κοντά στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι Κινέζοι κάνουν επίσης επιδρομές [45] μεταξύ των λατινοαμερικανικών εθνών που απογοητεύτηκαν από την σκληρή εμπορική γραμμή του Trump.

Ο Trump και η Πρώτη Κυρία Melania Trump στην Απαγορευμένη Πόλη, με τον Κινέζο πρόεδρο Xi Jinping και την Πρώτη Κυρία Peng Liyuan, τον Νοέμβριο του 2017. JONATHAN ERNST / REUTERS

Σε μια μοναδική μορφή αντιστάθμισης, ο Καναδάς και το Μεξικό εκμεταλλεύονται το ομοσπονδιακό σύστημα των ΗΠΑ, απευθυνόμενοι σε μεμονωμένες πολιτείες για να υπερασπιστούν την υπόθεσή τους για τη NAFTA. Κατά τους πρώτους έξι μήνες της διοίκησης του Trump, μέλη του καναδικού υπουργικού συμβουλίου και του κοινοβουλίου συναντήθηκαν περισσότερες από 170 φορές [46] με ανώτερους αξιωματούχους των ΗΠΑ από 23 πολιτείες, όπως η Νέα Υόρκη [47], οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις διασυνοριακές εμπορικές συναλλαγές.

Ένα παρόμοιο μοτίβο είναι εμφανές στην περίπτωση της κλιματικής αλλαγής. Τον Ιούνιο, ο πρόεδρος Trump αποσύρθηκε από την συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή [θεωρώντας την] ως προσβολή της αμερικανικής κυριαρχίας και απειλή για την οικονομία των ΗΠΑ. Σε αντίθεση με τις προβλέψεις μου πριν από ένα χρόνο, άλλες χώρες δεν έχουν (ακόμη) αντισταθμίσει τις δεσμεύσεις τους για την συμφωνία του Παρισιού. Πράγματι, μετά την αποχώρηση του Trump από την συμφωνία, η Κίνα και η ΕΕ εξέδωσαν αμέσως μια κοινή δήλωση [48], η οποία επιβεβαιώνει εκ νέου τις δεσμεύσεις τους. Κατά την διάσκεψη των συμβαλλομένων στην Βόννη τον Νοέμβριο, άλλοι υπογράφοντες έκαναν το ίδιο [49]. Τον Δεκέμβριο, ο Macron φιλοξένησε μια ξεχωριστή παγκόσμια διάσκεψη για το κλίμα με περισσότερους από πενήντα παγκόσμιους ηγέτες, προκειμένου να αντλήσει κεφάλαια για την επίτευξη των παρισινών στόχων. Η σχεδόν ομόφωνη διεθνής υποστήριξη για την συμφωνία του Παρισιού δείχνει ότι η πολυμερής συνεργασία για την αλλαγή του κλίματος θα συνεχιστεί χωρίς την ηγεσία των ΗΠΑ, έστω και αν η επίτευξη των στόχων των εκπομπών του Παρισιού παραμένει δύσκολη [51]. Πράγματι, πόλεις και πολιτείες των ΗΠΑ -με την Καλιφόρνια στο επίκεντρο- έχουν κάνει τις δικές τους δεσμεύσεις για το κλίμα [52] και συμμάχησαν με τους υπογράφοντες του Παρισιού. Τον Ιούνιο, ο κυβερνήτης της Καλιφόρνιας, Τζέρι Μπράουν, ταξίδεψε στην Κίνα για να συζητήσει την καθαρή ενέργεια με τον Xi, και αυτόν τον Σεπτέμβριο ο Μπράουν θα φιλοξενήσει [53] παγκόσμιους ηγέτες σε μια διάσκεψη κορυφής για το κλίμα, στο Σαν Φρανσίσκο.

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ;

Αβέβαιοι για τη μελλοντική τροχιά των Ηνωμένων Πολιτειών και την σοφία των αποφάσεών τους, οι φίλοι της Αμερικής ασφαλίζονται από τα ρίσκα της ευθυγράμμισης με τις ΗΠΑ, διαφοροποιώντας τα χαρτοφυλάκιά τους και ενισχύοντας τις ικανότητές τους για αυτοβοήθεια. Η αντιστάθμισή τους ήταν σταδιακή και επιλεκτική και όχι απότομη και γενική. Κάποιοι μπορεί να ξοδεύουν χρόνο με την ελπίδα ότι η λογική θα επιστρέψει στην Ουάσινγκτον. Όμως, οι πιο ανεξάρτητοι δρόμοι που ακολουθούνται τώρα από σύμμαχους των ΗΠΑ, θα καταστήσουν πιο δύσκολο για τις Ηνωμένες Πολιτείες να ανακτήσουν τον μανδύα της παγκόσμιας ηγεσίας στο μέλλον. Μετά από μόλις ένα χρόνο στο αξίωμα, η [εταιρεία δημοσκοπήσεων] Gallup αναφέρει [54] ότι ο πρόεδρος Trump προήδρευσε μιας καταστροφικής πτώσης της παγκόσμιας εμπιστοσύνης στην αμερικανική ηγεσία. Όσο περισσότερο συνεχιστούν οι τρέχουσες τάσεις, τόσο πιο δύσκολο θα είναι για οποιαδήποτε μελλοντική διοίκηση των ΗΠΑ να αναζωογονήσει μια ανοικτή, δεσμευμένη σε κανόνες διεθνή τάξη.


Στα αγγλικά:

Σύνδεσμοι:




Stewart Patrick,
ανώτερος υπότροφος James H. Binger για την παγκόσμια διακυβέρνηση στο Council on Foreign Relations και ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο The Sovereignty Wars: Reconciling America with the World [1].


29/01/2018


        ΣΧΕΤΙΚΑ   ΚΕΙΜΕΝΑ       



Ο πρόεδρος Trump στο Καπιτώλιο, τον Ιανουάριο του 2018. JOSHUA ROBERTS / REUTERS


 1.
Είναι ο Trump ένας πρόεδρος με κανονική εξωτερική πολιτική;
Τι γνωρίζουμε μετά από έναν χρόνο.
  •  Μετά από ένα χρόνο στην εξουσία, ο Trump επιβεβαίωσε πολλά από αυτά που γνωρίζαμε για τον τρόπο με τον οποίο οι ηγέτες ασκούν επιρροή: Έχει μείνει σταθερός στις λίγες πεποιθήσεις που έφερε μαζί του, επέδειξε την σημασία της ουσιαστικής γνώσης (ή της έλλειψής της) για την λήψη αποφάσεων, και κατέδειξε το γιατί οι σύμβουλοι δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την έμπειρη ηγεσία.
Για τους ακαδημαϊκούς που μελετούν τις επιπτώσεις της προεδρικής ηγεσίας στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, η νίκη-έκπληξη του Ντόναλντ Τραμπ [1] το 2016 έφερε αρκετή δοκιμασία [2]. Τι σημαίνει για τις Ηνωμένες Πολιτείες να εκλέξουν έναν ηγέτη χωρίς εμπειρία στην διακυβέρνηση, με λίγες γνώσεις για την εξωτερική πολιτική και μια ξεκάθαρη περιφρόνηση για την ειδίκευση [3];

Μετά από ένα χρόνο στην εξουσία, ο Trump επιβεβαίωσε πολλά από αυτά που γνωρίζαμε για τον τρόπο με τον οποίο οι ηγέτες ασκούν επιρροή: Έχει μείνει σταθερός στις λίγες πεποιθήσεις που έφερε μαζί του, επέδειξε την σημασία της ουσιαστικής γνώσης (ή της έλλειψής της) για την λήψη αποφάσεων, και κατέδειξε το γιατί οι σύμβουλοι δεν μπορούν να υποκαταστήσουν την έμπειρη ηγεσία. Από μια άλλη πλευρά, έχει αποδειχθεί μια έκπληξη, κυρίως παραλείποντας να διορίσει ανθρώπους που θα μπορούσαν να τον βοηθήσουν να πάρει αυτό που θέλει. Και καθώς ο κόσμος αντιμετωπίζει τουλάχιστον άλλα τρία χρόνια Trump, υπάρχουν λίγοι λόγοι για να σκεφτεί κανείς ότι η συμπεριφορά του θα αλλάξει στο μέλλον. 

Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΝΔΡΟΣ

Οι μελετητές των διεθνών σχέσεων πιστεύουν από καιρό ότι οι ηγέτες δεν έχουν πολλή σημασία -τα κράτη θα ενεργήσουν όπως ενεργούν, ανεξάρτητα από το ποιος είναι στο τιμόνι. Ο πολιτικός επιστήμονας Kenneth Waltz, για παράδειγμα, υποστήριξε [4] ότι οι περιορισμοί του διεθνούς συστήματος, όχι εκείνοι των ατόμων ή της εσωτερικής πολιτικής, καθορίζουν τις ενέργειες των κρατών.

Πιο πρόσφατα, ωστόσο, αυτή η άποψη έχει αρχίσει να αλλάζει [5]. Πολύ πριν από την εκλογή του Trump, ακαδημαϊκοί συγκέντρωσαν μεγάλο αριθμό [6] νέων στοιχείων [7] για το πώς οι επιμέρους ηγέτες [8] επηρεάζουν την συμπεριφορά των χωρών τους. Ένα σημαντικό συμπέρασμα είναι ότι οι εμπειρίες και οι πεποιθήσεις του ηγέτη -που σχηματίζονται πολύ πριν φτάσει στο αξίωμα- καθορίζουν το πώς παίρνουν αποφάσεις, από την πρόσληψη και την επεξεργασία πληροφοριών μέχρι την διαβούλευση με τους συμβούλους και τελικά την απόφαση για μια πορεία δράσης. Αυτό που βλέπουμε όταν οι ηγέτες καταλαμβάνουν το αξίωμα είναι ουσιαστικά αυτό που θα έχουμε, τουλάχιστον για τα πρώτα χρόνια.

Τρεις απόψεις από αυτό το ακαδημαϊκό σώμα ξεχωρίζουν ιδιαίτερα. Πρώτον, οι πεποιθήσεις των ηγετών είναι «κολλώδεις» [στμ: sticky, στο πρωτότυπο], που σημαίνει ότι σχηματίζονται πριν οι ηγέτες πάρουν την εξουσία [9] και τείνουν να μην αλλάζουν πολύ [9] με την πάροδο του χρόνου. Όπως έγραψε στα απομνημονεύματά του ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χένρι Κίσινγκερ [10], «Οι πεποιθήσεις που έχουν διαμορφώσει οι ηγέτες προτού φτάσουν σε υψηλό αξίωμα είναι το πνευματικό κεφάλαιο που θα καταναλώσουν όσο συνεχίζουν στο αξίωμα τους». Παρότι αυτή η «κολλητικότητα» εκλαμβάνεται μερικές φορές ως ελάττωμα, οι σταθερές πεποιθήσεις είναι, όπως υποστήριξε ο πολιτικός επιστήμονας Robert Jervis [11], απαραίτητοι οδηγοί που βοηθούν τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων να αντιμετωπίζουν έναν πολύπλοκο κόσμο. Δεν πρέπει να θέλουμε οι πεποιθήσεις των ηγετών μας να αλλάζουν πολύ γρήγορα -οι κολλώδεις πεποιθήσεις είναι ένα χαρακτηριστικό, όχι ένα σφάλμα.

Η δεύτερη άποψη είναι ότι η ουσιαστική γνώση έχει σημασία -είναι σημαντικό οι ηγέτες να είναι ενημερωμένοι για τον κόσμο- και δεν υπάρχουν συντομεύσεις για την απόκτηση αυτής της γνώσης στην δουλειά. Η έρευνα στην εξειδίκευση [12] δείχνει ότι είναι «κατά τομέα», που σημαίνει ότι δεν μεταφράζεται [13] από ένα θέμα ή περιοχή σε ένα άλλο˙ ακόμη και οι μάστερ του σκάκι ταπεινώνονται [14] με την τυχαία τοποθέτηση των πιονιών στην επιφάνεια του παιχνιδιού. Δεν είναι λοιπόν περίεργο το γεγονός ότι η εμπειρία στις επιχειρήσεις δεν μεταφράζεται σε εξωτερική πολιτική.

Τρίτον, αν και οι σύμβουλοι και οι γραφειοκρατικοί διορισμοί είναι κρίσιμοι, δεν υποκαθιστούν έναν ηγέτη με άμεση εξειδίκευση στην εξωτερική πολιτική. Οι πρόεδροι χωρίς εμπειρία συχνά υποθέτουν ότι οι σύμβουλοι μπορούν να καλύψουν τα κενά με τις δικές τους γνώσεις ή να τους διδάξουν την δουλειά. Κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του 2000, για παράδειγμα, ο George W. Bush τόνισε [15] ότι θα «περιβάλλεται από καλούς, ισχυρούς, ικανούς, έξυπνους ανθρώπους».

Αλλά όπως έδειξε η δική μου πρόσφατη δουλειά [16], έχει πολύ μεγάλη σημασία αν ο πρόεδρος έχει τόσο μεγάλη γνώση της εξωτερικής πολιτικής όση και οι σύμβουλοί του. Οι έμπειροι ηγέτες παρέχουν καλύτερη εποπτεία στην λήψη αποφάσεων εξωτερικής πολιτικής επειδή είναι πιο πιθανό να θέσουν δύσκολες ερωτήσεις, να εντοπίσουν κακό σχεδιασμό ή να αναγνωρίσουν μη ρεαλιστικές προτάσεις. Η φήμη τους περί εμπειρίας μπορεί να ενισχύσει έμμεσα την εποπτεία, δεδομένου ότι οι υφιστάμενοι γνωρίζουν πως ο προϊστάμενός τους θα ελέγξει το έργο τους. Οι έμπειροι πρόεδροι είναι επίσης σε θέση να αντλούν από περισσότερες πηγές συμβουλών.

Στην περίπτωση του Μπους, η απειρία του ενίσχυσε συμβούλους όπως ο αντιπρόεδρος Ντικ Τσένι να ενεργήσουν χωρίς επίβλεψη, οδηγώντας σε κακό σχεδιασμό στον πόλεμο με το Ιράκ και τα επακόλουθά του. Αντίθετα, ο πατέρας του Μπους, πρώην πρόεδρος George H.W. Bush, βασίστηκε σε πολλούς από τους ίδιους συμβούλους, συμπεριλαμβανομένου του Τσένι (ο οποίος ήταν τότε υπουργός Άμυνας), για να σχεδιάσει τον επιτυχημένο πόλεμο του Κόλπου το 1991. Μια σημαντική διαφορά ήταν ότι ο παλαιότερος Μπους, που ήταν [παλαιότερα] και πρώην αντιπρόεδρος, και πρεσβευτής του ΟΗΕ, και διευθυντής της CIA, είχε βαθιά εμπειρία εξωτερικής πολιτικής που ώθησε την ομάδα του [17] να αμφισβητήσει και να αναθεωρήσει τα πολεμικά σχέδια προτού καν φθάσουν στο Οβάλ Γραφείο.

Ο Trump, η σύζυγός του, Melania, και ο γιός τους Barron φθάνουν στο West Palm Beach, τον Ιανουάριο του 2018. KEVIN LAMARQUE / REUTERS

ΕΝΑΣ ΚΑΝΟΝΙΚΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ;

Παρά το σχεδόν συνεχές δράμα των τελευταίων 12 μηνών, το πρώτο έτος της θητείας του Trump επιβεβαίωσε πολλά από αυτά που γνωρίζουμε για το πώς οι ηγέτες επηρεάζουν την εξωτερική πολιτική. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Trump έπαιξε με τους παλιούς κανόνες -δεν το έχει κάνει. Αλλά είναι ουσιαστικά ο πρόεδρος που προσλήφθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2016: Ένας άνθρωπος με λίγες σταθερές πεποιθήσεις και ελάχιστες ουσιαστικές γνώσεις. Και οι ενέργειές του ως προέδρου τείνουν να επιβεβαιώνουν τις τρεις ιδέες που σημειώθηκαν παραπάνω.

Κατ’ αρχάς, αν και ο Trump συχνά κατηγορείται για έλλειψη σταθερών πεποιθήσεων, έχει αρκετές κολλημένες απόψεις που ήταν ορατές πριν από τις εκλογές. Ακριβώς ένα χρόνο πριν από την ορκωμοσία του Trump, ο δημοσιογράφος Thomas Wright υποστήριξε στο Politico ότι ο τότε υποψήφιος είχε τρεις ξεκάθαρες πεποιθήσεις [18]: Ήταν εναντίον του εμπορίου, εναντίον των συμμαχιών και υπέρ των ισχυρών ανδρών στο εξωτερικό.

Ο Trump παρέμεινε συνεπής σε αυτές τις πεποιθήσεις κατά την διάρκεια του πρώτου του έτους στο Λευκό Οίκο. Σύντομα μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, απέσυρε τις Ηνωμένες Πολιτείες από την συμφωνία Trans-Pacific Partnership (TPP) και κατέστησε σαφή την περιφρόνησή του για εμπορικά σύμφωνα όπως η North American Free Trade Agreement (NAFTA). Αφότου επέκρινε το ΝΑΤΟ στην διαδρομή της προεκλογικής εκστρατείας, ο Trump εξέφρασε αμφιβολίες [19] για την δέσμευση των Ηνωμένων Πολιτειών στο άρθρο 5 -που προβλέπει συλλογική άμυνα- όταν αρνήθηκε να το εγκρίνει σε μια ομιλία του στις Βρυξέλλες (επαναβεβαίωσε τελικά την δέσμευση στο άρθρο 5 [20] όταν επέστρεψε στην Ουάσινγκτον). Και ο θαυμασμός του για αυταρχικούς ηγέτες ήταν προφανής, αντανακλώμενος στους δημόσιους επαίνους του για τους ηγέτες της Κίνας, της Ρωσίας, της Σαουδικής Αραβίας και της Τουρκίας. Αυτές οι πεποιθήσεις έχουν αποδειχθεί αρκετά κολλώδεις πράγματι.

Δεύτερον, ο Trump έχει πληγεί από την απειρία του και από την έλλειψη γνώσεων. Οι ενέργειές του, συμπεριλαμβανομένης της κατά λάθος αποκάλυψης διαβαθμισμένων πληροφοριών [21] στον Ρώσο πρεσβευτή, και την θριαμβολόγηση για σε μεγάλο βαθμό συμβολικές επιχειρηματικές συμφωνίες [22] με μια ολοένα και πιο θεληματική Κίνα [23] -ακόμη και όταν οι άλλες χώρες της TPP [24] προσπαθούν να προχωρήσουν με μια πολυμερή συμφωνία χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες- αποκαλύπτουν έναν απρόσεκτο άνθρωπο με μια αφελή πίστη στις διμερείς συμφωνίες, όχι μια αυθεντία των διαπραγματεύσεων.

Τρίτον, η ομάδα του Trump δεν μπόρεσε να αντικαταστήσει την έλλειψη γνώσης του, ακόμη και εκεί που έχει εμπειρία. Παρόλο που ο υπουργός Άμυνας James Mattis λειτουργεί αποτελεσματικά το Πεντάγωνο, ως ομάδα οι σύμβουλοι του Trump ούτε τον περιορίζουν ούτε κατευθύνουν τις προτιμήσεις του σε συνεκτικές πολιτικές. Για παράδειγμα, όπως ανέφερε η Susan Glasser [25] στο Politico, κατά την διάρκεια του ταξιδιού του στην Ευρώπη το καλοκαίρι του 2017, ο Trump διέγραψε από την ομιλία του μια αναφορά στο άρθρο 5 του ΝΑΤΟ την τελευταία στιγμή, αφήνοντας άναυδη την ομάδα του. Οι συνεχείς απειλές του προέδρου κατά της Βόρειας Κορέας στο Twitter υπονομεύουν επίσης [26] την αντίληψη μιας συνεκτικής πολιτικής διαχείρισης.


Ο Trump και ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Shinzo Abe, στο Τόκιο, 
τον Νοέμβριο του 2017. REUTERS 


ΟΙ ΕΚΠΛΗΞΕΙΣ ΤΟΥ ΤΡΑΜΠ

Εκεί που ο Trump έχει πραγματικά εκπλήξει, είναι στον τομέα του προσωπικού. Από μια άποψη, η απόρριψη της ειδίκευσης από την πλευρά του θα έπρεπε να αναμένεται, δεδομένης της λαϊκιστικής φύσης της εκστρατείας του. Αλλά όταν κάποιος κοιτάζει ευρύτερα στην ιστορία της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, το απότομο χάσμα μεταξύ του Trump και της εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής εθνικής ασφάλειας των Ρεπουμπλικανών είναι αξιοσημείωτο. Αυτή η ταυτότητα [απόψεων] ήταν κεντρική στο κίνημα «Never Trump» (Ποτέ ο Τραμπ) κατά την διάρκεια της εκστρατείας, όπως συμβολίζεται με μια ανοικτή επιστολή [27] τον Μάρτιο του 2016 που αντιτίθεται στον Trump και υπογράφηκε από 122 Ρεπουμπλικάνους ειδικούς της εθνικής ασφάλειας. Ως αντίδραση, ο Trump αρνήθηκε να διορίσει αυτούς τους ειδικούς σε θέσεις εντός της διοίκησής του.

Αντ 'αυτού, με λίγες αξιοσημείωτες εξαιρέσεις, ο Trump στελεχώνει την διοίκησή του με αξιοσημείωτα άπειρους ανθρώπους. Οι περισσότερες προεδρίες αγωνίζονται να βρουν τον βηματισμό τους και, ειδικά όταν το κόμμα τους είναι εκτός εξουσίας για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι νέοι πρόεδροι συχνά αντιμετωπίζουν το πρόβλημα να έχουν γνώστες διορισμένους με μικρή άμεση εμπειρία ή χρόνια εκτός κυβερνήσεως. Αλλά ένας άπειρος πρόεδρος, επιλέγοντας σκόπιμα άπειρους συμβούλους, ήταν μέχρι τον Trump κάτι ουσιαστικά αδιανόητο.

Η διοίκηση Trump αρνήθηκε ή δεν κατάφερε να πραγματοποιήσει διορισμούς [28] σε έναν πρωτοφανή βαθμό, αφήνοντας κενές ακόμη και θέσεις που οι περισσότεροι παρατηρητές θεωρούν κρίσιμες για την εξωτερική πολιτική [29], όπως πρεσβείες στην Ευρώπη [30] και την Μέση Ανατολή [31]. Ο ίδιος ο Trump δεν έχει αφήσει αμφιβολίες για το ότι αυτή η έλλειψη, όπως και η συρρίκνωση [32] του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, είναι σκόπιμη, δηλώνοντας ως απάντηση σε μια ερώτηση σχετικά με τις κενές θέσεις εργασίας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ότι «εγώ είμαι ο μόνος που έχει σημασία».

Κομμάτι αυτού που κάνει την συμπεριφορά του Trump σε αυτόν τον τομέα να προκαλεί έκπληξη είναι ότι, αν και η απόρριψη της εμπειρίας από αυτόν έχει σαφώς κάποια πολιτική ελκυστικότητα, καθιστά επίσης πιο δύσκολο για τον ίδιο να κερδίσει τις πολιτικές που θέλει. Ακόμη και ένας πρόεδρος που θέλει να κάνει λιγότερα στον κόσμο, εξακολουθεί να έχει προτεραιότητες. Οι αξιωματούχοι σταδιοδρομίας μπορούν να αποτελέσουν προσωρινό συμπλήρωμα, αλλά χρειάζονται επιβεβαιωμένοι πολιτικοί διορισμοί για να προσπαθήσουν να μετατρέψουν τα λόγια του προέδρου σε δράση.

Το πρώτο έτος είναι συνηθισμένο όταν οι πρόεδροι κάνουν αυτό που έχω ονομάσει «επενδύσεις πολιτικής [33]», στις οποίες περιλαμβάνονται οι αποφάσεις στελέχωσης, οι προϋπολογισμοί, οι στρατηγικές και η δημιουργία και αλλαγή θεσμών. Οι πρόεδροι διέφεραν όσον αφορά τις ικανότητές τους να κάνουν αυτές τις επενδύσεις. Όμως, οι περισσότεροι, μέχρι τον Trump, το έχουν τουλάχιστον προσπαθήσει.

ΤΙ ΕΠΕΤΑΙ;

Τι πρέπει να περιμένουμε για το υπόλοιπο της θητείας του Trump; Όχι πολύ μάθηση, κατ’ αρχήν. Η μάθηση, όταν συμβαίνει καθόλου, είναι συχνά αργή [34]. Για παράδειγμα, η εξωτερική πολιτική του George W. Bush εξελίχθηκε [35] στην δεύτερη θητεία του, καθώς αντιμετώπισε την δύσκολη πραγματικότητα του Ιράκ. Αλλά ο Μπους διάβασε βιβλία και συμβουλεύτηκε εξωτερικούς ειδικούς [36]. Αυτή η μάθηση απαιτεί ανοικτό πνεύμα σε νέες ιδέες και νέους ανθρώπους, αμφότερες ιδιότητες που ο Trump στερείται οδυνηρά.

Υπάρχουν επίσης πιθανές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που δεν έχουμε ακόμη αρχίσει να εκτιμούμε. Όπως γράψαμε ο Jim Goldgeier και εγώ σε αυτό το περιοδικό [37] λίγο μετά την ορκωμοσία, μεγάλο τμήμα της καλής εξωτερικής πολιτικής είναι αόρατο. Η διπλωματία, το εμπόριο και οι συμμαχίες -όλα τα πράγματα που περιφρονεί ο Trump- έχουν οφέλη που μπορεί να είναι δύσκολο να τα δει κανείς [και δεν τα αντιλαμβάνεται] παρά μόνο αν εξαφανιστούν. Αλλά, όπως ένα ασφαλιστήριο συμβόλαιο, λείπουν μόνο όταν κάποιος τα χρειάζεται. Η αποδυνάμωση αυτών των εργαλείων εξωτερικής πολιτικής από τον Trump αφήνει τις Ηνωμένες Πολιτείες άσχημα προετοιμασμένες για τις κρίσεις που αναπόφευκτα αμφισβητούν τους προέδρους.

Η ηγεσία του Trump επιβεβαίωσε πολλά από αυτά που ξέρουμε για το πώς διαμορφώνουν οι πρόεδροι την εξωτερική πολιτική -αλλά αυτό είναι τρομακτικό, δεδομένων όσων γνωρίζουμε για τον Trump. Στην συζήτηση [38] για το αν ο πρώτος χρόνος του Trump ήταν καλύτερος [39] ή χειρότερος [40] από το αναμενόμενο, ο πραγματικός φόβος είναι ότι τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμα

Στα αγγλικά:

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/topics/trump-administration
[2] http://foreignpolicy.com/2017/04/28/donald-trump-is-americas-experiment-...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2017-02-13/how-ame...
[4] https://cup.columbia.edu/book/man-the-state-and-war/9780231125376
[5] https://www.mitpressjournals.org/doi/abs/10.1162/01622880151091916
[6] http://www.cambridge.org/us/academic/subjects/politics-international-rel...
[7] https://www.cambridge.org/core/journals/international-organization/artic...
[8] https://www.foreignaffairs.com/reviews/capsule-review/2016-02-16/why-lea...
[9] http://www.cornellpress.cornell.edu/book/?GCOI=80140100619290
[10] https://books.google.com/books?id=PR04AAAAQBAJ&pg=PT3752&dq=kissinger+%2...
[11] https://press.princeton.edu/titles/11008.html
[12] https://books.google.com/books/about/The_Nature_of_Expertise.html?id=3lR...
[13] http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.668.2111&rep=re...
[14] http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.601.2724&rep=re...
[15] https://books.google.com/books?id=wcljXYTZVnUC&pg=PA255&lpg=PA255&dq=bus...
[16] https://www.cambridge.org/core/journals/international-organization/artic...
[17] https://www.washingtonpost.com/news/monkey-cage/wp/2016/07/27/mitch-mcco...
[18] https://www.politico.com/magazine/story/2016/01/donald-trump-foreign-pol...
[19] https://www.nytimes.com/2017/05/25/world/europe/donald-trump-eu-nato.html
[20] https://www.nytimes.com/2017/06/09/world/europe/trump-nato-defense-artic...
[21] https://www.washingtonpost.com/news/monkey-cage/wp/2017/05/16/this-is-wh...
[22] https://www.nytimes.com/2017/11/09/business/donald-trump-china-trade-xi-...
[23] https://www.newyorker.com/magazine/2018/01/08/making-china-great-again
[24] https://www.nytimes.com/2017/11/11/business/trump-tpp-trade.html
[25] https://www.politico.com/magazine/story/2017/06/05/trump-nato-speech-nat...
[26] https://www.washingtonpost.com/news/monkey-cage/wp/2017/08/21/here-are-5...
[27] https://warontherocks.com/2016/03/open-letter-on-donald-trump-from-gop-n...
[28] https://www.npr.org/sections/thetwo-way/2017/11/03/561797675/im-the-only...
[29] http://foreignpolicy.com/2017/11/08/top-u-s-diplomat-blasts-trump-admini...
[30] http://abcnews.go.com/International/trump-administration-fill-us-ambassa...
[31] http://thehill.com/homenews/administration/363649-ambassador-vacancies-r...
[32] https://www.nytimes.com/2017/10/17/magazine/rex-tillerson-and-the-unrave...
[33] https://books.google.com/books?id=dKN-bKOtWuYC&q=policy+investments#v=sn...
[34] http://fas-polisci.rutgers.edu/levy/articles/1994%20Learning%20&%20Forei...
[35] https://www.csmonitor.com/2005/0317/p01s01-usfp.html
[36] http://www.cnn.com/2005/ALLPOLITICS/01/10/bush.readinglist.tm/
[37] http://www.foreignaffairs.gr/articles/71178/james-goldgeier-kai-elizabet...
[38] https://www.washingtonpost.com/news/posteverything/wp/2018/01/09/is-pres...
[39] https://www.usatoday.com/story/opinion/2018/01/05/president-trumps-repor...
[40] https://www.politico.com/magazine/story/2018/01/02/donald-trump-foreign-...

Elizabeth N. Saunders,
αναπληρώτρια καθηγήτρια Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο George Washington.


21/01/2018 

Participants watch the appearance of US President Donald J. Trump on screen from an adjacent room, during the 48th Annual Meeting of the World Economic Forum (WEF) in Davos, Switzerland, 26 January 2018. EPA, GIAN EHRENZELLER 


 2.
Η υποκρισία ενός αποσαθρωμένου συστήματος αποκαλύφθηκε στο Νταβός: Γλείφουν εκεί που φτύνουν! 

Μπορεί οι διεθνείς εξελίξεις των τελευταίων ημερών να έχουν χαθεί μέσα στην κυβερνητική παρωδία για το θέμα της ονομασίας των Σκοπίων. Παρόλα αυτά, αυτό που έγινε στο φετινό Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός στην Ελβετία, ήταν άκρως ενδιαφέρον και εκπαιδευτικό για τις κοινωνίες όλων των χωρών του πλανήτη.

Όσοι κατάφεραν να αποσπάσουν την προσοχή τους από το τραγικό θέατρο των Αθηνών, έγιναν μάρτυρες μια απαράμιλλης υποκρισίας, ενός αποσαθρωμένου συστήματος το οποίο έχει πεθάνει, και προσπαθεί πεισματικά να παρουσιάσει μια εικόνα ότι είναι ζωντανό. Για μια ακόμη φορά κεντρικό πρόσωπο σε αυτό το σημαντικό γεγονός ήταν ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τράμπ.

Ο Αμερικανός Πρόεδρος από τη στιγμή που έκατσε στην καρέκλα του Οβάλ Γραφείου, στο Λευκό Οίκο, δεν περνά λεπτό που να μην δεχθεί επίθεση, κυρίως για θέματα που δεν απασχολούν την κοινωνία και τους πολίτες, όχι μόνο στις ΗΠΑ, αλλά παγκοσμίως. Οι επιθέσεις αυτές, έχει γίνει κατανοητό πλέον και στα μικρά παιδιά, έχουν ως εφαλτήριο το σύστημα της παγκοσμιοποίησης, και τους υπαλλήλους τους στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, έντυπα και ηλεκτρονικά, αλλά και την απαξιωμένη, ηθικά και πολιτικά, κοινότητα του Χόλυγουντ, που ζει με την πλάνη ότι την παίρνει κανείς στα σοβαρά.

Το Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός παραδοσιακά, και η φετινή συνάντηση δεν αποτέλεσε εξαίρεση, είναι το κορυφαίο σημείο συνεύρεσης των ηγετικών προσωπικοτήτων του συστήματος της παγκοσμιοποίησης, και των υπαλλήλων τους που έχουν στρατηγικά τοποθετηθεί στις ηγεσίες κυβερνήσεων σε όλο τον πλανήτη.

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, όλα τα αστέρια της παγκοσμιοποίησης μαζεύτηκαν στο καλυμμένο από το χιόνι Νταβός, μαζί με τους υπαλλήλους τους στο χώρο της πολιτικής, για να πουν τον πόνο τους, και να συμφωνήσουν, για πολλοστή φορά, πόσο καλή είναι η παγκοσμιοποίηση. Με απλά λόγια να αλληλοσυγχαρούν ο ένας τον άλλο.

Είχαν βέβαια και τις κεντρικές ατραξιόν, τους κορυφαίους υπαλλήλους. Τη σκληρή και αρνούμενη να αντιληφθεί ότι είναι πολιτικά τελειωμένη, Καγκελάριο της Γερμανίας, Άγκελα Μέρκελ, η οποία εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση εναντίον όποιου τολμά να ασκήσει κριτική στο σύστημα Σόρος και λοιπών συγγενών, και εναντίον όποιου έχει το θάρρος να πει ότι θα υπερασπίσει το εθνικό συμφέρον της χώρας του και την ασφάλεια των πολιτών του. Το μεγάλο βέβαια χαρτί στην παρτίδα, το νέο αστέρι της ομάδας των ανώτερων υπαλλήλων, ο πονηρός, ευέλικτος, Γάλλος, Πρόεδρος της Γαλλίας, Εμμανουέλ Μακρόν. Αυτός, για να θολώσει τα νερά μας έδωσε και μια δόση κριτικής, με γαλλική κομψότητα και κούφια λόγια.

Τη σούπα βέβαια στο φετινό γκαλά της παγκοσμιοποίησης χάλασε ο επικίνδυνος για το τραγικό αυτό συνάφι, Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τράμπ, όταν ανακοίνωσε ότι επρόκειτο να μεταβεί στο Νταβός, και μάλιστα με τη μεγαλύτερη αμερικανική αντιπροσωπεία που έχει συμμετάσχει ποτέ στο Φόρουμ. Κουβάλησε σχεδόν το σύνολο του Υπουργικού Συμβουλίου και του οικονομικού επιτελείου του.

Για χρόνια είχαμε συνηθίσει να γινόμαστε θεατές σε δήθεν διαδηλώσεις εναντίον της παγκοσμιοποίησης, από τις πληρωμένες ομάδες του ίδιου του συστήματος. Ξαφνικά φέτος ο εχθρός των ίδιων διαδηλωτών δεν ήταν η διαβολική παγκοσμιοποίηση, αλλά η μεγαλύτερη απειλή για αυτήν, ο Αμερικανός Πρόεδρος.

Ο εχθρός έφτασε στο Νταβός και εκεί άρχισε το γέλιο και η τραγωδία μαζί. Η υποκρισία σε όλο της το μεγαλείο. Σπρώχνονταν ποιος θα τον χαιρετίσει. Κρέμονταν στην κυλιόμενη σκάλα για να βγάλουν με τα κινητά μια selfie, μαζί του. Τον γέμισαν κομπλιμέντα και το γλείψιμο πήγε σύννεφο.

Βέβαια, η εικόνα αυτή σε καμία δεν πέρασε στους υπαλληλικούς οργανισμούς των καθεστωτικών μέσων ενημέρωσης. Μούγγα στη στρούγκα. Έπρεπε να κάνεις ειδική έρευνα για να βρεις τέτοιας απόχρωσης ρεπορτάζ.

Και για να μπούμε και στην ουσία της ιστορίας. Την ώρα που οι υπάλληλοι, δήθεν ηγέτες κυβερνήσεων, συναντιόνταν μεταξύ τους για να πουν τον πόνο τους και το ποίημα που δεν απασχολεί κανέναν, ο Ντόναλντ Τράμπ, καλούσε σε δείπνο τους ισχυρότερους επιχειρηματίες του πλανήτη, όχι για να τους παρακαλέσει, αλλά, ως μαθητούδια, για να του πουν ένας, ένας με τη σειρά μπροστά στις κάμερες, πόσα δις σκοπεύουν να σκάσουν για επενδύσεις στην Αμερική. Και δεν μιλάμε για παιδάκια μιλάμε για τους καρχαρίες τους διεθνούς οικονομικού συστήματος.

Μια ματιά στη λίστα που ακολουθεί το επιβεβαιώνει. Kasper Rorsted, Adidas (Apparel)—Germany, Joe Kaeser, Siemens AG (Tech)—Germany, Heinrich Hiesinger, Thyssenkrupp AG (Industrials)—Germany, Eldar Saetre, Statoil ASA (Energy)—Norway, Mark Schneider, Nestle SA (Food and Beverage)—Switzerland, Vas Narasimhan, Novartis AG (Pharmaceutical)—Switzerland, Mark Tucker, HSBC (Financial Services)—UK, Patrick Pouyanne, Total SA (Energy)—France, Carlos Brito, Anheuser-Busch InBev NV (Food and Beverage)—Netherlands, Rajeev Suri, Nokia Corporation (Technology)—Finland, Punit Renjen, Deloitte (Consulting)—UK, Martin Lundstedt, AB Volvo (Auto)—Sweden, Werner Baumann, Bayer AG (Pharmaceutical)—Germany, Bill McDermott, SAP SE (Technology)—Germany, Ulrich Spiesshofer, ABB Ltd (Manufacturing)—Switzerland.

Όλοι αυτοί έδωσαν διαπιστευτήρια, σε αυτόν που το ίδιο τους, υπό κατάρρευση, σύστημα, κτυπάει αλύπητα σε καθημερινή βάση. Την ίδια στιγμή το παράρτημα του συστήματος πίσω στις ΗΠΑ (Δημοκρατικό Κόμμα, Ελίτ της Ουάσιγκτον και καθεστωτικά ΜΜΕ), στα πρόθυρα νευρικής κρίσης.

Βλέποντας την πραγματική εικόνα, και όχι αυτή των ξευτελισμένων πια μέσων ενημέρωσης, αρχίζουν να ανησυχούν. Αρχίζει να επικρατεί ο Τράμπ και αντιμετωπίζουν το φάσμα της εξαφάνισης. Μήπως τελικά, αργά αλλά σταθερά ο Τράμπ, γίνεται αποδεκτός; Μήπως το ελεύθερο, αλλά δίκαιο εμπόριο, είναι το σωστό μονοπάτι; Μήπως η προστασία τους εθνικού συμφέροντος και των συμφερόντων των πολιτών, από κάθε έθνος – κράτος, και όχι ο αχταρμάς, της στρεβλής και άδικης για τους πολίτες, παγκοσμιοποίησης, είναι αυτό που θα φέρει σταθερότητα και ευημερία στον πλανήτη; Μήπως αυτός που μισούν, λοιδορούν και έχουν βάλει στόχο να εξαφανίσουν, είναι η μοναδική τους ελπίδα για να μην εξαφανιστούν οι ίδιοι και οι επιχειρήσεις τους; Μήπως; Μήπως να πάψουν να είναι υποκριτές και να σταματήσουν να γλείφουν εκεί που φτύνουν και να αρχίσουν να λένε την αλήθεια, στηρίζοντας τον απλό πολίτη που στην τελική είναι και ο βασικός πελάτης τους;

  Δημήτρης Γ. Απόκης, 
Διεθνολόγος – Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies (SAIS), The Johns Hopkins University, και Μέλος του International Institute for Strategic Studies.


28/1/2018

Εάν ο κόσμος ακολουθήσει το αμερικανικό πρότυπο – ακραίος καπιταλισμός, όχι δημόσιες επενδύσεις, απανθρωπία ως τρόπος ζωής, διαστροφή της καθημερινής αρετής- τότε θα ακολουθήσουν και οι ίδιες κοινωνικές παθογένειες. Είναι νέες αρρώστιες του κοινωνικού σώματος που προέκυψαν από το διαιτολόγιο διατροφής με σκουπίδια: Σκουπιδομίντια, σκουπιδεπιστήμη, σκουπιδοκουλτούρα, σκουπιδοσοφία, σκουπιδοοικονομία και άνθρωποι μεταχειριζόμενοι συνανθρώπους και την κοινωνία σαν σωρό σκουπιδιών. Έτσι σιτίστηκε η Αμερική επί πάρα πολύ καιρό.


3.
Γιατί υποτιμούμε την κατάρρευση της Αμερικής;

[Ο συγγραφέας και συντάκτης αυτού του ασυνήθιστου, παράτολμου, εκρηκτικά εικονοκλαστικού, τρομακτικού και… συναρπαστικού άρθρου, έχει σπουδάσει νευρολογία και οικονομικά, είναι διευθυντής του Havas Media Lab. στο Λονδίνο και έχει εκλεγεί τρείς φορές μεταξύ των 50 κορυφαίων διανοητών στον κόσμο, στην 35η,45η και 49η θέση. Για την αποφυγή παρεξηγήσεων σημειώνεται ότι ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου του είναι: «Το Νέο Καπιταλιστικό Μανιφέστο». Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο δημοφιλέστατο αμερικανικό οικονομικό δελτίο Zero Hedge.]

Umair Haque


Παρουσίαση:  Μιχαήλ Στυλιανού

΄Εχοντας διαβάσει μερικές από τις πρόσφατες πραγματείες μου, μπορείτε να πείτε «Umair μην ανησυχείς! Όλα θα πάνε καλά! Δεν είναι τα πράγματα τόσο χάλια!» Θα σας κοιτάξω πολύ ευγενικά και θα σας πω πολύ ήρεμα: «Αν θέλετε να μάθετε την αλήθεια, δεν νομίζω ότι αντιμετωπίζουμε την κατάρρευση ούτε με το ελάχιστο της σοβαρότητας που επιβάλλεται.»

Γιατί; Όταν εξετάσουμε με προσοχή την αμερικανική κατάρρευση, παρατηρούμε μιαν αύξηση σειράς παθολογικών κοινωνικών φαινομένων. Όχι οποιουδήποτε είδους. Ούτε καν ανησυχητικών και επικίνδυνων. Αλλά μοναδικών και φρικιαστικά αφύσικων, που πραγματικά δεν έχω δει ποτέ προηγουμένως, και πέρα και από την κόλαση που περιέγραψαν ο Ντίκενς και ο Όργουελ ή που κατέγραψε η Ιστορία. Που μαρτυρούν ότι οποιουσδήποτε «αριθμούς» κι’ αν χρησιμοποιήσουμε για να παρουσιάσουμε την κατάπτωση –συρρίκνωση του πραγματικού εισοδήματος, ανισότητα κ.ο.κ.- στην πραγματικότητα υποτιμούμε χονδρικά αυτό που οι λόγιοι αποκαλούν «ανθρώπινο φόρο» και που οι ευαίσθητοι άνθρωποι σαν εσάς και σαν εμένα απλά βλέπουμε σαν συντριπτική απελπισία, εξαγρίωση και το άγχος να ζεις σε μια κοινωνία που διαλύεται.

Να σας δώσω πέντε παραδείγματα αυτού που ονομάζω κοινωνικές παθογένειες της κατάρρευσης -παράξενες, αφύσικες και φρικιαστικές νέες αρρώστιες, όχι από αυτές που συνήθως βλέπουμε σε υγιείς κοινωνίες, αλλά τέτοιες που δεν είχαμε δει ποτέ πριν σε οποιαδήποτε σύγχρονη κοινωνία.

Η Αμερική είχε 11 σχολικούς σκοτωμούς στις τελευταίες 23 μέρες. Αυτό σημαίνει σχεδόν έναν κάθε δεύτερη μέρα. Αυτή η στατιστική είναι φυσικά λόγος ανησυχίας -αλλά είναι μόνο ένας αριθμός. Η λογική του μέτρου μας καλεί σε συγκρίσεις. Επιτρέψτε μου έτσι να το θέσω αλλιώς. Η Αμερική είχε 11 σκοτωμούς σε σχολεία στις τελευταίες 23 μέρες, που είναι περισσότεροι από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο, ακόμη και στο Αφγανιστάν ή στο Ιράκ. Στην πραγματικότητα το φαινόμενο των συχνών σκοτωμών στα σχολεία φαίνεται να είναι ένα μοναδικό χαρακτηριστικό της αμερικανικής κατάρρευσης. Απλά δεν συμβαίνει σε καμιά άλλη χώρα. Και αυτό είναι που εννοώ με τον όρο «κοινωνικές παθογένειες της κατάρρευσης»: μια νέα, αλλόκοτη, τρομερή νόσος που πλήττει την κοινωνία.

Γιατί τα παιδιά της Αμερικής αλληλοσκοτώνονται; Γιατί η κοινωνία τους δεν νοιάζεται αρκετά για να επέμβει; Πιθανώς επειδή αυτά τα παιδιά έχουν απελπιστεί από την ζωή –και οι γονιοί τους έχουν απελπιστεί από αυτά. Η μπορεί, έχετε δίκιο, να μην είναι τόσο απλό. Ωστόσο, τα παιδιά που δεν αλληλοσκοτώνονται, τι κάνουν; Ε, λοιπόν, πολλά από αυτά έχουν βαλθεί να σκοτωθούν μόνα τους.

Έτσι έχουμε φυσικά την «επιδημία των οπιοειδών». (Σημ. Μετφρ: Τρομακτική εξάπλωση συνταγογράφησης παυσίπονων, που οδηγούν στον εθισμό στην ηρωίνη και έχουν επιφέρει ως και πτώση του μέσου όρου ζωής στις ΗΠΑ.) Χρησιμοποιούμε αυτή την φράση με πολλή φυσικότητα, αλλά αναστατώνει πολύ περισσότερο από ότι μοιάζει σε πρώτη ματιά. Και ιδού τι είναι πραγματικά περίεργο με αυτήν. Σε πολλές χώρες στον κόσμο –στο μεγαλύτερο μέρος της Ασίας και της Αφρικής- μπορείς να προμηθευτείς όλα τα οπιοειδή που επιθυμείς από το τοπικό φαρμακείο, χωρίς συνταγή. Θα μπορούσε έτσι να υποτεθεί ότι η κατάχρηση των οπιοειδών, ως μαζική επιδημία, θα ήταν ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Εντούτοις δεν βλέπουμε επιδημίες οπιοειδών πουθενά, εκτός από την Αμερική –ειδικότερα όχι  τόσο κακοήθεις και διαδεδομένες ώστε να συρρικνώνουν το προσδόκιμο ζωής. Επομένως η «επιδημία οπιοειδών» -μαζική αυτοπερίθαλψη με το σκληρότερο από τα σκληρά ναρκωτικά- είναι πάλι μια παθογένεια της κατάρρευσης: αποκλειστικότητα του αμερικανικού βίου. Και αν δεν γίνεται αντιληπτό σε αριθμούς, αλλά μόνο με όρους συγκρίσεως – όταν τοποθετείται στο παγκόσμιο πλαίσιο, μας μεταφέρει την αίσθηση του πόσο μοναδικά ταραγμένη είναι πραγματικά η ζωή στην Αμερική.

Γιατί να καταφεύγουν έτσι μαζικά οι άνθρωποι σ’ αυτή την κατάχρηση οπιοειδών, που δεν παρατηρείται πουθενά αλλού στον κόσμο; Θα πρέπει να ζουν βίο πραγματικά τραυματικό και ανέλπιδο και στερημένο κοινωνικής φροντίδας για να αναγκάζονται να καταφεύγουν σε αυτοπερίθαλψη για να διώξουν τον τρόμο. Αλλά τι συμβαίνει σ’ αυτούς το τόσο τραυματικό; Ας δούμε ένα άλλο παράδειγμα: τους «νομάδες  συνταξιούχους». Ζούνε μέσα στο αυτοκίνητό τους. Πηγαίνουν από τόπο σε τόπο, την μια εποχή μετά την άλλη, σε αναζήτηση οποιασδήποτε χαμηλόμισθης απασχόλησης μπορούν να πετύχουν. Την άνοιξη σε καμιάν αποθήκη της Amazon (προμήθειες μέσω διαδικτύου),τα Χριστούγεννα στη Walmart (αλυσίδα πολυκαταστημάτων).

Τώρα θα πείτε: «Ε, οι φτωχοί άνθρωποι πάντα ψάχνουν για εποχιακή δουλειά!» Αλλά δεν πρόκειται γι’ αυτό. Το θέμα είναι η απόλυτη αδυναμία και η πλήρης απώλεια της αξιοπρέπειας. Σε καμιά άλλη χώρα (;)δεν μπορώ να δω συνταξιούχους που ήταν σε θέση να βάλουν στην άκρη αρκετά για να συνεχίσουν να ζουν, και ζούνε τώρα στα αυτοκίνητά τους για να ψάχνουν δουλειά και να συνεχίσουν να τρώνε πριν να πεθάνουν. Ούτε σε απελπιστικά φτωχές χώρες, όπου τουλάχιστον οι οικογένειες ζούνε μαζί, μοιράζονται ότι έχουν και φροντίζουν ο ένας τον άλλο. Αυτή είναι μια άλλη παθογένεια της κατάρρευσης και είναι αποκλειστική της Αμερικής –απόλυτη αδυναμία να ζεις με αξιοπρέπεια. Οι αριθμοί δεν την απεικονίζουν, αλλά οι συγκρίσεις δείχνουν μιαν εικόνα ζοφερή.

Πως συνέβη οι ηλικιωμένοι της Αμερικής να τελειώνουν με κλεμμένη την αξιοπρέπειά τους. Επί τέλους και σε απελπιστικά φτωχές χώρες υπάρχουν «ανεπίσημα συστήματα κοινωνικής υποστήριξης» -σε απλή γλώσσα οικογένειες και κοινότητες. Αλλά στην Αμερική υπάρχει μια καταστροφική διάλυση των κοινωνικών δεσμών. Ο ακραίος καπιταλισμός έχει ανατινάξει τόσο καταλυτικά σε συντρίμμια την αμερικανική κοινωνία ώστε οι άνθρωποι δεν μπορούν να φροντίζουν τον άλλο, ούτε όσο ισχύει στο Πακιστάν ή στη Νιγηρία. Οι κοινωνικοί δεσμοί, οι ίδιες οι ανθρώπινες σχέσεις, έχουν γίνει απρόσιτη πολυτέλεια, περισσότερο από ότι ακόμη και σε φτωχές χώρες. Και αυτό είναι άλλη μια παθογένεια, αποκλειστική της αμερικανικής κατάρρευσης.

Ωστόσο και ακόμη και αυτές οι φτωχές χώρες σημειώνουν μεγάλα άλματα. Οι Κοσταρικανοί έχουν τώρα μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής από τους Αμερικανούς –επειδή έχουν υγειονομική πρόνοια. Των Αμερικανών το προσδόκιμο ζωής μειώνεται, αντίθετα από ότι συμβαίνει παντού αλλού στον κόσμο, εκτός Βρετανίας –επειδή δεν έχουν.

Και η τελευταία παθογένεια που θα αναφέρω: Αυτή είναι της ψυχής, όχι του σώματος όπως οι προηγούμενες. Οι Αμερικανοί φαίνονται να είναι αρκετά ευτυχείς απλώς βλέποντας τον άλλο να πεθαίνει με όλους τους παρά πάνω τρόπους. Δεν μοιάζουν να είναι ιδιαίτερα αναστατωμένοι, συγκινημένοι ή ακόμη επηρεασμένοι από τις τέσσερεις προαναφερθείσες παθογένειες: τα παιδιά τους να αλληλο-σκοτώνονται, τους κοινωνικούς δεσμούς να καταρρέουν, την αδυναμία να ζουν με αξιοπρέπεια ή να είναι υποχρεωμένοι σε όλη τους τη ζωή να ναρκώνουν την οδύνη τους γι’ όλα αυτά.

Εάν αυτές οι παθογένειες μάστιζαν οποιαδήποτε άλλη πλούσια χώρα –ή ακόμη και φτωχές- ο κόσμος θάμενε εμβρόντητος, συγκλονισμένος, συντετριμμένος και ασφαλώς κινητοποιημένος για να σταματήσει το κακό. Αλλά στην Αμερική είναι, πώς να το περιγράψεις, ούτε καν μοιρολατρικοί. Είναι αδιάφοροι, κυρίως.

Έτσι η τελευταία παθογένεια που θα επικαλεστώ είναι: Μια αρπακτική κοινωνία. Αρπακτική κοινωνία δεν σημαίνει απλά ολιγάρχες που απογυμνώνουν οικονομικά τους πολίτες. Σε αληθέστερο τρόπο, σημαίνει ανθρώπους που νεύουν και χαμογελούν και προχωρούν στις καθημερινές ενασχολήσεις τους, ενώ οι γείτονές τους, οι φίλοι και οι συνάδελφοί τους πεθαίνουν σε πρόωρους θανάτους και ρηχούς τάφους. Ο άρπαγας στην αμερικανική κοινωνία δεν είναι μόνο ο πάμπλουτος – αλλά μια αθέατη και ακόρεστη δύναμη:   Η καθιέρωση ως φυσιολογικού, αυτού που στον υπόλοιπο κόσμο θα κρινόταν σαν επονείδιστος, ιστορικός, ηθικός εκφυλισμός, αν όχι έγκλημα, ολόκληρης γενεάς, αλλά εκεί αντιμετωπίζεται σαν μια απλή εγκόσμια καθημερινή πραγματικότητα, σαν τίποτα το ιδιαίτερο και το ανησυχητικό.

΄Ισως σας φαίνεται σκληρή αυτή η τοποθέτηση. Είναι;

Σας έδωσα μερικά παραδείγματα –υπάρχουν πολλά άλλα- παθογενειών κοινωνικής κατάρρευσης. Θα μοιραστώ μαζί σας τρεις σκέψεις στις οποίες με οδήγησαν:

Αυτές οι κοινωνικές παθογένειες είναι κάτι σαν παράξενη και φρικώδης ποικιλία νόσου, που προσβάλει το κοινωνικό σώμα. Η Αμερική υπήρξε πάντοτε πρωτοπόρος –μόνο που σήμερα είναι όχι μόνο σε προβλήματα που ούτε σπάνια δεν είχαν ιδωθεί σε υγιείς κοινωνίες- είναι πρωτοπόρος σε νέες κοινωνικές παθογένειες, πρωτοφανείς στον σύγχρονο κόσμο εκτός της σημερινής Αμερικής. Τι μας λέει αυτό;

Η αμερικανική κατάρρευση είναι πολύ πιο σοβαρή από όσο νομίζουμε. Υποτιμούμε το μέγεθός της, δεν το υπερτιμούμε. Αμερικανοί διανοούμενοι, ΜΜΕ και σκέψη δεν βλέπουν οποιοδήποτε από τα προβλήματά της μέσα στην ιστορική και παγκόσμια προοπτική. Αλλά όταν εξετάζονται έτσι, τα προβλήματα της Αμερικής αποκαλύπτονται να είναι όχι απλά καθημερινά ενοχλητικά συμπτώματα της παρακμής ενός έθνους, αλλά κάτι σαν ένα σώμα που ξαφνικά δέχεται επίθεση από αφάνταστες αρρώστιες.

Σωστά ιδωμένη, η αμερικανική κατάρρευση είναι μια καταστροφή της ανθρώπινης δυνατότητας, χωρίς σύγχρονο προηγούμενο. Και λόγω του κυκεώνα στον οποίο έχει εμπλακεί η ίδια η Αμερική, η κατάστασή της είναι τόσο μοναδική, τόσο αποκλειστική, τόσο διάστροφα ειδική ώστε η θεραπεία θα πρέπει να είναι επίσης κάτι νέο.

Η μοναδικότητα αυτών των κοινωνικών παθογενειών μας λέει ότι η αμερικανική κατάρρευση δεν είναι η μεταστροφή μιας τάσης, ή η επιτάχυνση μιας πτώσης. Είναι κάτι εκτός του κανονικού. Κάτι πέραν το δεδομένων. Έξω από τις στατιστικές. Είναι σαν το μετέωρο που έπληξε τους δεινοσαύρους: ένα εξώτερο πέρα από τα εξώτερα, ένα γεγονός ακραίας ακρότητας. Και γι’ αυτό τα αφηγήματά μας, τα πλαίσιά μας και οι θεωρίες δεν μπορούν να το συλλάβουν –και πολύ λιγότερο να το εξηγήσουν. Χρειαζόμαστε μιαν εντελώς νέα γλώσσα –και νέον τρόπο του ιδέναι- ακόμη και για ν’ αρχίσουμε να το κατανοούμε.

Αλλά αυτό είναι δουλειά της Αμερικής, όχι του κόσμου. Το καθήκον του κόσμου είναι αυτό: Εάν ο κόσμος ακολουθήσει το αμερικανικό πρότυπο – ακραίος καπιταλισμός, όχι δημόσιες επενδύσεις, απανθρωπία ως τρόπος ζωής, διαστροφή της καθημερινής αρετής- τότε θα ακολουθήσουν και οι ίδιες κοινωνικές παθογένειες. Είναι νέες αρρώστιες του κοινωνικού σώματος που προέκυψαν από το διαιτολόγιο διατροφής με σκουπίδια: Σκουπιδομίντια, σκουπιδεπιστήμη, σκουπιδοκουλτούρα, σκουπιδοσοφία, σκουπιδοοικονομία και άνθρωποι μεταχειριζόμενοι συνανθρώπους και την κοινωνία σαν σωρό σκουπιδιών. Έτσι σιτίστηκε η Αμερική επί πάρα πολύ καιρό.


 30/01/2018 


 Οι απόψεις,που δημοσιεύονται στα εκάστοτε-χάριν ενημέρωσης και προβληματισμού-αναρτώμενα άρθρα (ή κάθε είδους κείμενα) του ιστολογίου μου, εκφράζουν αποκλειστικά και μόνο τους αρθρογράφους που επώνυμα τις διατυπώνουν.  Οι ''υπογραμμίσεις'' -χρώμα,μέγεθος γραμματοσειράς και οι εικονογραφήσεις-με εικόνες από το World Wide Web-στις αναρτήσεις γίνονται με ευθύνη του blogger.

 Στο αρχικό  πρωτότυπο κείμενο  παραπέμπεστε μέσω των επισυναπτόμενων ενεργών συνδέσμων.