«Οι Πύλες των Δακρύων»: Το στενό στο κέντρο του κόσμου και η σύγκρουση για τον έλεγχό του.
Μπαμπ ελ Μαντέμπ ή αλλιώς «Οι Πύλες των Δακρύων». Είναι ο πορθμός που συνδέει την Ερυθρά θάλασσα με τον Ινδικό Ωκεανό (κόλπος του Άντεν). Τα νερά ανάμεσα στην Υεμένη και το Τζιμπουτί. Πήρε το όνομα του - σύμφωνα με έναν παλιό μύθο - από εκείνους που πνίγηκαν όταν ένας σεισμός διέρρηξε και διαχώρισε τις ηπείρους της Αφρικής και της Ασίας και άνοιξε το στενό, συνδέοντας τις δυο θάλασσες.
Όλοι οι μη Αφρικανοί άνθρωποι που είναι ζωντανοί σήμερα, πιστεύεται ότι προέρχονται από τη μικρή ομάδα - μερικοί επιστήμονες κάνουν λόγο για όχι περισσότερες από 200 ψυχές - που επέζησαν και πέρασαν από την Αφρική στην Ασία πριν εξαπλωθούν στις τέσσερις γωνιές του κόσμου. Ήταν οι πρώτοι μετανάστες.
Στο στενό του Μπαμπ ελ Μαντέμπ
Το Μπαμπ ελ Μαντέμπ πάνω σε ένα ναυτικό χάρτη, αποτελείται από γραμμές και κουκκίδες. Είναι ένα στρατηγικό, κομβικό σημείο μέσω του οποίου περνάει σχεδόν όλο το ναυτιλιακό εμπόριο μεταξύ Ευρώπης και Ασίας. Σύμφωνα με το Politico, κάθε χρόνο περνούν από τα στενά περίπου 25.000 πλοία, περίπου 700 δισεκατομμύρια δολάρια σε εμπορεύματα και σχεδόν 2 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου.
Εκτός από τα εμπορικά, ομοίως περνούν τα πλοία με την ανθρωπιστική βοήθεια για την Υεμένη, στην οποία αυτή τη στιγμή μαίνεται εμφύλιος και η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα μεγάλο λιμό. Στο στενό υπάρχει όμως κι ένας υπόγειο κόσμος, ένα μυστικό ρεύμα από το οποίο περνούν πειρατές, αντάρτες, ψαράδες, μετανάστες και πρόσφυγες, δύτες και ναύτες.
Ο εμφύλιος της Υεμένης
Πλέον σχεδόν κάθε εβδομάδα, πετρελαιοφόρα και εμπορικά πλοία δέχονται πυραυλικές επιθέσεις από τις ακτές της Υεμένης. Όλα αυτά ξεκίνησαν το 2015 όταν η Σαουδική Αραβία και οι σύμμαχοί της ξεκίνησαν στρατιωτική επέμβαση στη χώρα.
Ο σαουδαραβικός συνασπισμός (συνολικά εννέα κυρίως σουνιτικά αραβικά κράτη), με τη στήριξη των ΗΠΑ, υποστηρίζουν τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση του προέδρου Αμπντ αλ-Ραμπ Μανσούρ αλ-Χαντί και τα στρατεύματα που είναι πιστά σε αυτόν, ενάντια στους σιίτες αντάρτες Χούτι που στηρίζουν τον - επί τρεις δεκαετίες - πρώην πρόεδρο της χώρας Αλί Αμπντουλάχ Σαλέχ.
Ο συνασπισμός θεωρεί ότι το Ιράν βρίσκεται πίσω από τους αντάρτες Χούτι επιδιώκοντας να ελέγξει το Μπαμπ ελ Μαντέμπ. Οι ΗΠΑ δεν θέλουν με τίποτα να χάσουν τον έλεγχο του στενού και οι Σαουδάραβες σύμμαχοί τους φρόντισαν πρώτα απ’ όλα το 2015 να καταλάβουν το νησί Περίμ. Πρόκειται για ένα μικρό νησάκι στη μέση του Μπαμπ ελ Μαντέμπ που δημιουργεί δυο φυσικούς θαλάσσιους δρόμους. Στο ίδιο νησί τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχτισαν γρήγορα έναν αεροδιάδρομο.
Διαβάστε επίσης
Στο Τσιμπουτί
Μόλις 14 μίλια μακριά στο Ρας Σιγιάν του Τσιμπουτί, υπάρχει ένας διαφορετικός κόσμος. Μια κινεζική εταιρεία σχεδιάζει να κατασκευάσει εκεί ένα πολυτελές ξενοδοχείο στην απομονωμένη παραλία πίσω από το ακρωτήρι. Ένα νέο διεθνές αεροδρόμιο που χρηματοδοτείται επίσης από Κινέζους επενδυτές σχεδιάζεται να δημιουργηθεί σε ένα άλλο κομμάτι της χερσονήσου.
Στο σημείο αυτό μπορεί κανείς να δει σκάφη με ψαράδες ή και σκάφη με πρόσφυγες από την Υεμένη που περνούν από εκεί γνωρίζοντας ότι κατά πάσα πιθανότητα κανείς δεν θα τους εμποδίσει. Η αφρικανική ακτή είναι ένα μέρος ακατοίκητο γεμάτο ερήμους και ηφαιστειακά πετρώματα. Καμιά παράδοση ιστιοπλοΐας δεν αναπτύχθηκε ποτέ. Για τους Υεμένιους και γενικά τους ψαράδες αξίζει να έρθουν σε αυτή την πλευρά για να επωφεληθούν από τα άφθονα ψάρια.
Πέρασμα προσφύγων
Από εκεί περνούν επίσης όσοι θέλουν να οδηγήσουν τις οικογένειές τους στην ασφάλεια του στρατοπέδου προσφύγων στο Ομπόκ ή να οδηγήσουν ανθρώπους πίσω στην Υεμένη ή ίσως να πουλήσουν khat - ένα φυτό που όταν το μασάς δημιουργεί ευφορία - ή και να μεταφέρουν χρήματα από την μια πλευρά στην άλλη.
Το Μπαμπ ελ Μαντέμπ είναι ένα σπάνιο μέρος, όπου οι πρόσφυγες μπορούν ελεύθερα να μετακινούνται και προς τις δυο κατευθύνσεις. Οι Υεμένιοι μπορούν από εκεί να ξεφύγουν από τον βίαιο πόλεμο και τους αποκλεισμούς αλλά δεν είναι οι μόνοι. Οι Αιθίοπες συχνά ξεκινούν να κάνουν - από την αντίστροφη - μια παλιά διαδρομή από την φτωχή τους χώρα προς τη Σαουδική Αραβία και τον Κόλπο για να φτάσουν στην έξοδο από την Αφρική.
Τα εμπόδια είναι πολλά. Πολλοί έχουν πνιγεί σε αυτό το ταξίδι ενώ αν τα καταφέρουν θα πρέπει να περάσουν μέσα από την εμπόλεμη Υεμένη με κίνδυνο να πιαστούν αιχμάλωτοι από τους ένοπλους πολιτοφύλακες. Συνήθως δεν γνωρίζουν ότι υπάρχει καν αυτός ο κίνδυνος αφού οι μόνες ειδήσεις που μαθαίνει κανείς στην Αιθιοπία προέρχονται από όσους κατάφεραν να επιζήσουν.
Στρατηγική σημασία
Όλα αυτά συμβαίνουν τώρα στο Μπαμπ ελ Μαντέμπ, ένα στενό που πραγματικά έχει τεράστια σημασία για πλήθος χωρών και συμμαχιών, πολύ περισσότερων από αυτές που το περιβάλλουν. Έχει υπάρξει εν μέσω πυρών στο παρελθόν. Καθώς η κατάσταση στην Υεμένη επιδεινώνεται το στενό εκτίθεται ξανά και αρκετοί αναλυτές εκτιμούν ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μετατραπεί σε ζώνη συγκρούσεων μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών και χωρών που παλεύουν για την επιρροή τους ή για την διαίρεση των ζωνών επιρροής στο κομβικό αυτό σημείο.
Εκτός δυο αντιμαχόμενες πλευρές στον πόλεμο της Υεμένης, μια τελευταία εξέλιξη είναι η ισχυρή και δημόσια παρουσία της Τουρκίας στην Ερυθρά Θάλασσα μέσω της πρόσφατης ενίσχυσης των σχέσεών της με το Σουδάν. Το στενό παράλληλα είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την Αίγυπτο καθώς από εκεί μπαίνει το εισαγόμενο υγροποιημένο φυσικό αέριο από το οποίο εξαρτάται η χώρα. Ένα δεξαμενόπλοιο την εβδομάδα διέρχεται από το στενό μόνο γι’ αυτό το σκοπό.
Παράλληλα πάρα πολλές χώρες έχουν ναυτική δύναμη στην περιοχή. Στο Τζιμπουτί υπάρχουν γαλλικές και αμερικανικές βάσεις καθώς και ιαπωνικές και κινεζικές εγκαταστάσεις. Η Σαουδική Αραβία επίσης προσπαθεί να αποκτήσει βάση στο σημείο ενώ τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν μια δική τους στο λιμάνι της Μπερμπέρα στην Σομαλιλάνδη. Και το Ισραήλ πιστεύεται ευρέως ότι έχει περιπολικά σκάφη στο σημείο με βάσεις σε νησιά της Ερυθραίας ακριβώς βόρεια του στενού.
Στο μεταξύ, όσο περισσότερες επιθέσεις σε πλοία σημειώνονται, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα διεθνοποίησης της σύγκρουσης. H δεξαμενή σκέψης του Ινστιτούτου Ουάσιγκτον για την Πολιτική στην Εγγύς Ανατολής, ανέφερε από τον περασμένο Μάρτιο ότι σε μια τέτοια περίπτωση το Ναυτικό των ΗΠΑ θα έπρεπε αναγκαστικά να αναλάβει την προσπάθεια διασφάλισης της ελευθερίας διέλευσης. Οι ΗΠΑ έχουν κάθε λόγο να ενδιαφέρονται.
Και φυσικά δεν είναι οι μόνοι. Σε ένα έγγραφο του 2014, η Αμερικανική Υπηρεσία Πληροφοριών για την Ενέργεια ανέφερε ότι η παρεμπόδιση αυτών των πλωτών οδών, ακόμη και προσωρινά, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική αύξηση του ενεργειακού κόστους και των παγκόσμιων τιμών ενέργειας. Αν παρεμποδιζόταν η μετάβαση των πλοίων από το στενό, αυτά δεν θα είχαν καμιά άλλη εναλλακτική λύση παρά να ταξιδέψουν γύρω από το νότιο άκρο της Αφρικής για να φτάσουν στην Ευρώπη και την Αίγυπτο.
Εν ολίγοις, ο χαρακτηρισμός κέντρο του κόσμου είναι, εν πολλοίς, δικαιολογημένος από τα εμπορικά, οικονομικά και άλλα συμφέροντα στην περιοχή. Συμμαχίες χτίζονται και σύμμαχοι διαγκωνίζονται πάνω από έναν μικρό θαλάσσιο διάδρομο και οι συγκρούσεις εκεί θέτουν σε κόκκινο συναγερμό όχι μόνο τη Μέση Ανατολή αλλά και ολόκληρο τον κόσμο. Γι’ αυτό και η Υεμένη έχει τόσο τεράστια στρατηγική σημασία αφού κάθεται ακριβώς πάνω στις «Πύλες των Δακρύων».
30/1/2018
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Ενοπλοι αυτονομιστές του αποκαλούμενου Νότιο Μεταβατικού Συμβουλίου
που στηρίζεται από τα ΗΑΕ, AP Photo.
'Αντεν... να βγάλεις άκρη!
Ενας «εμφύλιος μέσα στον εμφύλιο» έχει ξεσπάσει εδώ και τρεις μέρες στο Αντεν, το στρατηγικό λιμάνι της Υεμένης, στο εσωτερικό της ετερόκλητης συμμαχίας των μοναρχικών καθεστώτων του Κόλπου, που με τις πλάτες της Δύσης πολεμά εδώ και τρία χρόνια τους σιίτες αντάρτες Χούτι.
Πιο συγκεκριμένα, από την περασμένη Κυριακή μαίνεται στο Αντεν μια άγρια μάχη ανάμεσα στις «κυβερνητικές» δυνάμεις, που παίρνουν εντολές από την (υποστηριζόμενη, μέχρι πρότινος τουλάχιστον, από τους Σαουδάραβες και τους Δυτικούς «σπόνσορές» τους) «διεθνώς αναγνωρισμένη» υεμενική κυβέρνηση του αυτοεξόριστου στη Σαουδική Αραβία προέδρου Αμπντ Μανσούρ Χάντι, και τους ώς τώρα συμμάχους τους ντόπιους μισθοφόρους «αυτονομιστές», που έχουν εκπαιδευτεί και εξοπλιστεί από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Μια μάχη που εμφανώς αποσκοπεί στην οριστική έξωση της «κυβέρνησης», για την αποκατάσταση της οποίας υποτίθεται ότι διεξάγεται ο πιο βρόμικος «εμφύλιος» πόλεμος του καιρού μας, μετά από εκείνον στη Συρία, και τη μελλοντική δημιουργία ενός νέου κράτους-προτεκτοράτου των Εμιράτων, στην «μπούκα» της Διώρυγας του Σουέζ...
Οι αυτονομιστές, που υπακούουν στο λεγόμενο «Μεταβατικό Συμβούλιο του Νότου», με σκοπό την απόσχιση της νότιας Υεμένης, αντεπιτέθηκαν την Κυριακή στις δυνάμεις που παραμένουν πιστές στον Χάντι και τον «πρωθυπουργό» του και έχουν ήδη καταφέρει σε μεγάλο βαθμό να τις εκδιώξουν από την πόλη.
Την προηγούμενη εβδομάδα, το Συμβούλιο απείλησε τον Χάντι με πόλεμο, αν δεν απέλυε τον πρωθυπουργό και τους υπουργούς του, τους οποίους κατηγορούσε για εκτεταμένη διαφθορά.
Η κυβέρνηση προσπάθησε να απαντήσει με τη βία, χρησιμοποιώντας τανκς και Πυροβολικό, αλλά οι αυτονομιστές αντεπιτέθηκαν και, με τη βοήθεια στοχευμένων βομβαρδισμών από αεροσκάφη των Εμιράτων, κατέλαβαν το μεγαλύτερο μέρος της πόλης και περικύκλωσαν το κυβερνητικό παλάτι, αναγκάζοντας τους περισσότερους υπουργούς να εγκαταλείψουν το Αντεν.
Αυτό που παρακολουθούμε στην πραγματικότητα είναι η αργή διάλυση της συμμαχίας ενάντια στους Χούτι και τον «σπόνσορά» τους, το σιιτικό Ιράν, μιας συμμαχίας που, παρά τις τριετείς συγκρούσεις, τους βομβαρδισμούς, το εμπάργκο και το τεράστιο ανθρωπιστικό κόστος για τους αμάχους, έχει αποτύχει ώς τώρα σε όλους τους στρατηγικούς της στόχους.
Οπως οι σιίτες Χούτι σκότωσαν πριν από λίγο καιρό τον βασικό τους πολιτικό σύμμαχο, τον πρώην πρόεδρο Αλί αλ Σάλεχ, και απέμειναν έτσι η μόνη κυρίαρχη πολιτικο-στρατιωτική δύναμη στη βόρεια και κεντρική Υεμένη, έτσι τώρα και τα Εμιράτα (που έχουν εκμεταλλευτεί τον πόλεμο για να καταλάβουν με τους στρατιώτες και τους προαναφερθέντες μισθοφόρους τους σημαντικές πετρελαϊκές και άλλες εγκαταστάσεις στο Αντεν και γενικότερα στη νότια Υεμένη, λειτουργώντας ως δύναμη κατοχής) επέλεξαν να βγάλουν από τη μέση τους εναπομείναντες πιστούς στον Χάντι και το κόμμα των ντόπιων σουνιτών συμμάχων του, που είναι γνωστοί ως «κόμμα Ισλάχ».
Αυτοί που δεν έχουν ακόμη ανοίξει τα χαρτιά τους είναι οι αρχιτέκτονες και πρωταγωνιστές του πολέμου, οι Σαουδάραβες.
Σε χθεσινή «ήξεις αφήξεις» ανακοίνωσή του, το βασίλειο στηρίζει μεν τον Χάντι, αλλά αποφεύγει να καταδικάσει τις ενέργειες των αυτονομιστών (και των Εμιράτων) και καλεί τον Γιεμενέζο πρόεδρο -που έτσι κι αλλιώς ζει εδώ και χρόνια με την οικογένεια και το επιτελείο του στην ασφάλεια του Ριάντ, ενώ ο «λαός του» λιμοκτονεί– να «διορθώσει τα προβλήματα» στην κυβέρνησή του, που όπως είδαμε έχει ήδη τραπεί σε φυγή!
Γιώργος Τσιάρας
31/1/2018