Τα εξελιγμένα συστήματα πυροβολικού κι όχι μόνο… για ισχυρή κυπριακή θαλάσσια αποτροπή.

Η πρωτοφανής επιθετική ενέργεια της Τουρκίας στην Κύπρο, όπου δια της στρατιωτικής απειλής εμπόδισε τη διεξαγωγή ερευνών για υδρογονάνθρακες στην ΑΟΖ της χώρας, κατέδειξε το πόσο τραγικά ευάλωτη είναι η Κυπριακή Δημοκρατία έναντι των διαθέσεων του απειλητικού μεγάλου της γείτονα. Ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες, ούτε η Ε.Ε., ούτε κάποια μεμονωμένη ευρωπαϊκή χώρα, ούτε η Αίγυπτος ή το Ισραήλ, παρενέβησαν ή έδειξαν ικανές να παρέμβουν. 

Φυσικά δεν παρενέβη και κανένας μηχανισμός του Διεθνούς Δικαίου, γιατί απλούστατα δεν υπάρχει κάποιος τέτοιος μηχανισμός, παρόλο που η τουρκική ενέργεια αποτελεί βάναυση παράβαση του Δικαίου της Θάλασσας, πρωτοφανής για το σύγχρονο διεθνές σύστημα.

Συνακόλουθα, προκύπτει πλέον αμείλικτη η ανάγκη για την σταδιακή αλλά συστηματική οικοδόμηση μιας βάσης προβολής ισχύος, πάνω στην οποία θα στηριχθεί η αποτρεπτική στρατηγική της Κυπριακής Δημοκρατίας, θα αποκτήσουν υπόσταση οι συμμαχίες της και θα προκύψουν περιθώρια εφαρμογής στο Διεθνές Δίκαιο.

Παρόμοια προσπάθεια, βέβαια, θεωρείται από πολλούς από μάταιη έως εντελώς αδύνατη. Κατά την άποψή τους, ακόμη και αν υπάρχει κάποια πιθανότητα να αναπτυχθούν ικανότητες αντιμετώπισης της τουρκικής χερσαίας ισχύος, η δημιουργία μιας δύναμης ικανής να αντιτάξει αποφασιστική αντίσταση στην τουρκική αεροναυτική ισχύ στο θαλάσσιο χώρο γύρω από την Κύπρο, φαντάζει εκτός πραγματικότητας.

Και πράγματι, με μια συμβατική ανάγνωση των δεδομένων, παρόμοια απαισιόδοξα συμπεράσματα έχουν κάποια λογική. Πριν από χρόνια ένας «ειδήμων» της ναυτικής ισχύος είχε πει σε μια ομήγυρη δημοσιογράφων του αμυντικού ρεπορτάζ, με ύφος που δεν δεχόταν αντιρρήσεις, ότι ακόμη και αν η Κύπρος διέθετε δύο αντιτορπιλικά Arleigh Burke, αυτά δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν ούτε για μισή ώρα σε μια αποφασιστική και καλοοργανωμένη μαζική επίθεση της Τουρκικής Αεροπορίας έξω από τη Μεγαλόνησο.

Θα βελτίωναν κάπως τις πιθανότητές τους αν συνδυάζονταν με μια ισχυρή αεροπορική δύναμη, η απόκτηση της οποίας είναι μάλλον εκτός των δυνατοτήτων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ακόμη όμως και αν η Κύπρος αποκτούσε πολεμική Αεροπορία, αυτή θα ήταν εξαιρετικά επισφαλής δεδομένης της κατοχής μεγάλου μέρους της Μεγαλονήσου από την Τουρκία, που επιτρέπει στην τελευταία να απειλεί με αιφνιδιαστικές και μαζικές επιθέσεις.

Σε κάθε περίπτωση, αυτή η αεροναυτική δύναμη θα ήταν κατά πολύ μικρότερη από την τουρκική, άρα και ανεπαρκής. Το ίδιο, κατά την άποψη του, θα συνέβαινε και σε περίπτωση που η Ελλάδα επιχειρούσε με μερικές φρεγάτες και κάποια αεροσκάφη να καλύψει την κυπριακή ΑΟΖ.

Βέβαια, ο εν λόγω «ειδήμων» έχασε για λίγο την αλαζονική του στάση όταν ρωτήθηκε αν το ίδιο θα ίσχυε στην περίπτωση που στη θέση των δύο αντιτορπιλικών ήταν δύο σύγχρονα υποβρύχια με σύστημα αναερόβιας πρόωσης… Αλλά αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα.

Ας αφήσουμε προς ώρας τον ρόλο που μπορεί η υποβρύχια ισχύς να παίξει στην κυπριακή γεωστρατηγική και ας θυμηθούμε ότι η αντιμετώπιση μιας απειλής δεν ενδείκνυται να γίνεται με «συμμετρικό» τρόπο, όπου στα μέσα του αντιπάλου παρατάσσεις παρόμοια μέσα, όταν το ποσοτικό πλεονέκτημα είναι ξεκάθαρα υπέρ της άλλης πλευράς.

ΜΙΑ ΝΕΑ ΔΙΕΘΝΗΣ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΗ ΜΟΝΟΜΑΧΙΑ ΧΕΡΣΑΙΑΣ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΙΣΧΥΟΣ

Αναλυτικότερα, οι αβασάνιστες απόψεις ότι η Κύπρος δεν μπορεί να προστατεύσει τις εγγύς της θάλασσες γιατί η Τουρκία είναι πολύ ισχυρότερη, έχουν κάποιο νόημα μόνο στο πλαίσιο μιας μονοδιάστατης ανάγνωσης και ερμηνείας του όρου «αεροναυτική ισχύς», όπου στα πλοία και τα αεροπλάνα αντιπαραθέτεις επίσης πλοία και αεροπλάνα.

Αυτή όμως δεν είναι μια υποχρεωτική επιλογή. Ιδιαίτερα δε τα τελευταία χρόνια, ξεκινώντας από την Κίνα, έχει προκύψει μια ολόκληρη οικογένεια μεθοδολογιών προβολής ισχύος από τη στεριά προς τη θάλασσα, πρωτίστως με τη χρήση πυραυλικών συστημάτων διαφόρων τύπων, τα οποία επιτυγχάνουν ικανότητες προσβολής κινούμενων πλοίων επιφανείας, ακόμη και σε αποστάσεις που ξεπερνούν τα 1500 χλμ.

Κορυφή του παγόβουνου αυτών των πλεγμάτων αντιπρόσβασης και άρνησης περιοχής (A2 / AD) είναι εξειδικευμένοι βαλλιστικοί αντιπλοϊκοί πύραυλοι (ASBM) με πιο γνωστό εκπρόσωπο των οποίων, τον διάσημο πλέον κινεζικό Dong Feng 21D (DF – 21D). Επιδεικνύοντας αξιοθρήνητη έλλειψη φαντασίας και στενομυαλιά, στην Ευρώπη (και την Ελλάδα), μέχρι πρότινος, υπήρχε η τάση τα όπλα αυτά να αντιμετωπίζονται ως κάτι το ιδιόρρυθμο και «εξωτικό» αλλά χωρίς ιδιαίτερη σημασία.

Όμως, ακόμη και όσοι έκλειναν τα μάτια τους στην επερχόμενη νέα πραγματικότητα στον χώρο της θαλάσσιας προβολής ισχύος, θα πρέπει να έχουν αλλάξει πια στάση μετά τον Οκτώβριο του 2016, όταν ο Στρατός των ΗΠΑ δημοσιοποίησε την αντίληψή του (concept) περί «Πολυχωρικής Μάχης» (Multi Domain Battle / MDB), μέρος της οποίας είναι η μεθοδολογία των «Διαχωρικών Πυρών» (Cross Domain Fires).

Στο πλαίσιο αυτής της φιλοσοφίας, το Πυροβολικό των ΗΠΑ αναλαμβάνει την υποχρέωση να προσβάλει και στόχους θαλάσσης σε αποστάσεις εκατοντάδων χλμ. από τις ακτές και ως πρώτο βήμα για την επίτευξη του στόχου αυτού αναπτύχθηκε μια αντιπλοϊκή έκδοση του πυραύλου ATACMS με βεληνεκές 350 χλμ.

Δηλαδή, το Πυροβολικό του Στρατού των Ηνωμένων Πολιτειών καλείται πλέον να αναλάβει ρόλους ναυτικής κυριαρχίας. Αυτή είναι μια κοσμογονική εξέλιξη σε πολλαπλά επίπεδα όσον αφορά τις διεθνείς τάσεις στον καταμερισμό ισχύος, αλλά και την τέχνη, την επιστήμη και την τεχνολογία του πολέμου και θα πρέπει να την λάβουμε σοβαρά υπόψη μας.

Εκτός δε από αντιπλοϊκούς βαλλιστικούς πυραύλους αναπτύσσονται διεθνώς ολοένα και πιο εξελιγμένοι αντιπλοϊκοί πύραυλοι cruise (ASCM), που επιτυγχάνουν υπερηχητικές ταχύτητες (supersonic), υψηλές υπερηχητικές (high supersonic) και υπέρ – υπερηχητικές (hypersonic), οι οποίες ξεπερνούν τουλάχιστον κατά πέντε φορές την ταχύτητα του ήχου (Mach 5).

Το βεληνεκές των πυραύλων αυτών αυξάνεται ολοένα και περισσότερο και πλέον προσεγγίζει τα 700 χλμ, ενώ μεταφέρουν εξαιρετικά καταστρεπτικές πολεμικές κεφαλές. Εξαπολυόμενοι δε σε ομάδες μπορούν να επιτύχουν κορεσμό ακόμη και των πιο αποτελεσματικών συστημάτων αεράμυνας, ιδιαίτερα αν επιτύχουν ταυτόχρονη άφιξη στην περιοχή των πλοίων στόχων ερχόμενοι από πολλαπλές κατευθύνσεις.

ΠΟΛΛΑΠΛΟΙ ΕΚΤΟΞΕΥΤΕΣ ΡΟΥΚΕΤΩΝ ΓΙΑ ΝΑΥΤΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ

Παρόμοια συστήματα μπορούν να εδράζονται στο έδαφος της Κύπρου και να καλύπτουν ολόκληρη την ΑΟΖ της χώρας. Ωστόσο, πιθανώς να αποτελούν μια μη αναγκαία πολυτέλεια για την Κυπριακή Δημοκρατία και να υπάρχουν πιο απλά και οικονομικά συστήματα για να καλύψουν τις απαιτήσεις της.

Συγκεκριμένα, στη διεθνή αγορά διατίθενται πλέον πολλαπλοί εκτοξευτές ρουκετών (MRL) με βεληνεκή που ξεπερνούν τα 300 χλμ. Οι εκτοξευτές αυτοί μπορούν να εξαπολύσουν εναντίον θαλάσσιων στόχων ρουκέτες διαφόρων τύπων και επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων.

Μπορεί να ξεκινάνε από ομοβροντίες απλών «χαζών» ρουκετών, σχεδιασμένων να καλύψουν μεγάλες περιοχές, ιδιαίτερα αν διαθέτουν κεφαλές διασποράς υποπυρομαχικών, μέχρι εξειδικευμένες ρουκέτες με κεφαλές αντιραντάρ (ARM) που χρησιμοποιούν τα ραντάρ των πλοίων στόχων ως ραδιοφάρο για την καθοδήγησή τους προς αυτά. Η ποικιλία πολεμικών φορτίων για παρόμοια «υποστρατηγικά» ρουκετοβόλα αυξάνει ολοένα και περισσότερο στη διεθνή αγορά.

Για παράδειγμα, υπάρχουν ‘soft kill’ κεφαλές, που χρησιμοποιούν ηλεκτρομαγνητικό παλμό (ΕΜΡ) ή μικροκύματα υψηλής ενέργειας (ΗΡΜ), αποσκοπώντας στην καταστροφή των ηλεκτρονικών συστημάτων του αντιπάλου, μέχρι ρουκέτες που διασπείρουν στην περιοχή του στόχου μικροσκοπικά αεροχήματα, τα οποία με τη σειρά τους μπορεί να είναι περιφερόμενα πυρομαχικά (loitering munitions) ψάχνοντας για στόχους με δικά τους μέσα, ή φορείς αισθητήρων που θα προσφέρουν δεδομένα στοχοποίησης για άλλα όπλα, ή ακόμη και να δρουν ως ιπτάμενοι ηλεκτρονικοί παρεμβολείς (jammers).

Όπως ο γράφων έχει υποστηρίξει σε προηγούμενα άρθρα του, παρόμοια συστήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως οικονομικό υποκατάστατο τακτικής αεροπορίας στη Μεγαλόνησο και εναντίον χερσαίων στόχων. Είναι δηλαδή κατεξοχήν διαχωρικά όπλα που θα επιτρέψουν την αποφασιστική προβολή ισχύος τόσο στη στεριά όσο και την ΑΟΖ της Κύπρου.

ΑΡΝΗΣΗ ΕΠΑΦΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ

Εδώ βέβαια συνήθως προκύπτει από διαφόρους «ρεαλιστές» η ξεροκέφαλα επίμονη αντίρρηση ότι όλα αυτά τα συστήματα θα είναι εύκολη λεία στα τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη. Αυτό όμως δεν ισχύει κατ’ ανάγκην. Κατ’ αρχάς, η Κύπρος διαθέτει αρκετά καλή αντιαεροπορική άμυνα, την οποία μπορεί να ενισχύσει περαιτέρω, με σχετικά οικονομικό τρόπο.

Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι επενδύοντας σε μεθοδολογίες απόκρυψης, παραπλάνησης, παραλλαγής και αποκεντρωτικής φιλοσοφίας λειτουργίας, παρόμοια όπλα δύσκολα μπορούν να στοχοποιηθούν. Κυρίως μπορούν να συνδυαστούν με εκτεταμένες «πρωτόγονες υποδομές» (primitive infrastructures).

Δηλαδή, δίκτυα υπόγειων στοών και χώρων κάλυψης, όπου θα κρύβονται επιτυγχάνοντας «άρνηση επαφής» (contact denial) με την τουρκική αεροπορική ισχύ, θα βγαίνουν για να εξαπολύσουν τα πυρά τους και θα κρύβονται πάλι.

Παρόμοιες μεθοδολογίες έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματικές για πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους δρώντες στη σύγχρονη ιστορία. Από τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ μέχρι την Κίνα και από τη Βόρειο Κορέα μέχρι την Ελβετία και τη Σουηδία.

Τέλος, ιδιαίτερα ενδιαφέροντα για τις ανάγκες άσκησης προβολής ισχύος στην κυπριακή ΑΟΖ μπορεί να αποδειχθούν υβριδικά συστήματα μεταξύ αεροχημάτων και πυραύλων cruise, τα οποία χρησιμοποιούν την επίδραση του εδάφους (ground effect vehicles / GEV).

Τα αεροχήματα αυτά ουσιαστικά «πλέουν» πάνω σε ένα στρώμα αέρα, επιτυγχάνοντας μειωμένη κατανάλωση καυσίμου, με αποτέλεσμα να μπορούν να διανύσουν μεγάλες αποστάσεις. Πετώντας δε ξυστά πάνω από το νερό δύσκολα γίνονται αντιληπτά και μπορούν να επιτύχουν αιφνιδιαστικά πλήγματα.

Βέβαια, αυτή η «πυραυλική γροθιά», που θα εδράζεται στο έδαφος της Κύπρου, μπορεί και πρέπει να συμπληρώνεται από άλλα συστήματα, με προεξάρχοντα διάφορους τύπους υποβρυχίων, επανδρωμένων και μη, η εξέταση των οποίων όμως ξεφεύγει από τα όρια αυτού του κειμένου.

Σε κάθε περίπτωση, κάποια στιγμή θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι για την κάλυψη των αναγκών μας πιθανώς δεν απαιτούνται πανάκριβα και «εξωτικά» τεχνουργήματα αλλά πολύ πιο απλά και «ταπεινά» πράγματα και ότι δεν υπάρχουν αναντίρρητοι και προκαθορισμένοι ισχυροί και ανίσχυροι παρά μόνο προσαρμοσμένοι και μη στις ιδιαίτερες περιστάσεις κάθε αντιπαράθεσης. Και η προσαρμογή εδράζεται στο πρωταρχικό οπλικό σύστημα που έχουμε στη διάθεσή μας. Το μυαλό μας.

  Κωνσταντίνος Γρίβας 

Αναπληρωτής Καθηγητής Γεωπολιτικής στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. Διδάσκει επίσης Γεωγραφία της Ασφάλειας στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.


25/2/2018
       ΣΧΕΤΙΚΑ      

Βολή MLRS στο Πεδίο Βολής Κρήτης.
M270 Multiple Launch Rocket System (MLRS) Live-Fire Exercise.


984radio-Panzerhaubitze mutiert zum gefährlichen Kampfpanzer - Bundeswehr.
Εκτός από τον Γερμανικό, και ο Ελληνικός Στρατός έχει σε υπηρεσία
 αυτό τον πραγματικά επικίνδυνο συνδυασμό όπλων…


Bob S. Effendi
 China Carrier Killer : DF-21D The Fastest Missile in the World.
China's Dong-Feng 21 “carrier killer” Salvo Launch.


Cross Domain Fires