Η Αθήνα μετά την Επανάσταση του '21.
Το ”Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών”, στεγάζεται σε ένα από τα πρώτα κτήρια της νεώτερης Αθήνας, την οικία Σταματίου Δεκόζη Βούρου, που ανεγέρθη τα χρόνια 1833- 1834, σε σχέδια των Γερμανών αρχιτεκτόνων Lueders και Hoffman- μισθώθηκε από τον Όθωνα και αποτέλεσε το πρώτο παλάτι του Όθωνα και της Αμαλίας, του πρώτου βασιλικού ζεύγους της Ελλάδας.
Η περιήγηση στο ”Μουσείον της Πόλεως των Αθηνών – Ίδρυμα Βούρου-Ευταξία” και τις εκπληκτικές του γκραβούρες, χαλκογραφίες και ελαιογραφίες από τα προ- και αμέσως μετά- επαναστατικά χρόνια, μας έδειξε μια Αθήνα πολύ διαφορετική, που θα ήταν εντελώς αγνώριστη αν δεν υπήρχαν τα ιστορικά μνημεία και τοπόσημα. Το παρακάτω φωτογραφικό αφιέρωμα δείχνει μια πόλη ανοικοδόμητη, εν μέσω ερειπίων, σε μια πάμφτωχη, εξαντλημένη από τον εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα, χώρα που δεν ήταν ακόμη πλήρης και ολοκληρωμένη γεωγραφικά. Ευχαριστούμε την διεύθυνση και τον ιστορικό του Μουσείου, Λεωνίδα Αργυρό, για την ξενάγηση και τις πληροφορίες που συνοδεύουν εν είδη εκτεταμένων λεζαντών τις εικόνες.
Alexis Gaglias
Τοπογραφικό σχέδιο της Αθήνας που παρήγγειλε ο στρατηγός Γκούρας, όταν ήταν επικεφαλής της φρουράς της Ακρόπολης, στη διάρκεια της πολιορκίας από τους Οθωμανούς (1826- 1827). Απεικονίζει τις αμυντικές υποδομές της Αθήνας τότε, στην Ακρόπολη φαίνονται οι κανονοστοιχίες και όλες οι λευκές περιοχές στην κυρίως πόλη είναι γειτονιές που έχουν καταστραφεί από τον βομβαρδισμό.
Περιμετρικά της πόλης φαίνεται το τείχος που είχε χτίσει τη δεκαετία του 1770 ο βοεβόδας της Αθήνας, Χατζή Αλή Χασεκή.
Alexis Gaglias
Προεπαναστατική χαλκογραφία της πόλης της Αθήνας και των περιχώρων της. Εντός του οικιστικού ιστού υπάρχει μια μεγάλη έκταση που ουσιαστικά είναι χωράφια, αν και το τοπίο που έχει δημιουργήσει ο σχεδιαστής της εικόνας, με αρκετή πρασινάδα... είναι αρκετά «ειδυλλιακό» σε σχέση με την πραγματικότητα - σε άλλες εκδοχές είναι πολύ πιο ξηρό και στεγνό. Διακρίνεται το Ηρώδειο και πάνω στην Ακρόπολη τα κτήρια της οθωμανικής φρουράς - με κόκκινο χρώμα απεικονίζονται τα σπίτια και οι «γειτονιές».
Υπήρχαν περίπου διακόσια σπίτια και οι ανοιχτοί χώροι ήταν ελάχιστοι, γύρω από τα μνημεία και μια μικρή πλατεία.
Alexis Gaglias
Ως σύνολο είναι το «Πανόραμα των Αθηνών» (1835),
έργο του Friedrich Stademann, γραμματέα και συμβούλου της Αντιβασιλείας.
Alexis Gaglias
Ο Stademann σχεδίασε την Αθήνα ένα χρόνο αφότου έγινε πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, το 1834. Η τότε πόλη αποτελείται από τη σημερινή Πλάκα και το Ψυρρή - διακρίνεται ως ψηλότερο κτήριο το ρολόι του Έλγιν, δώρου του γνωστού Λόρδου Έλγιν στους Αθηναίους,
το οποίο καταστράφηκε, όμως, στη διάρκεια της Επανάστασης.
Alexis Gaglias
Κάτω δεξιά διακρίνονται αχνά «ίχνη» από το μουσουλμανικό νεκροταφείο, όπου θάβονταν τα μέλη της (οθωμανικής) φρουράς. Βρισκόταν (περίπου) στη θέση των σημερινών εκδοτηρίων του αρχαιολογικού χώρου. Στα Προπύλαια φαίνεται ο μεγάλος πύργος που, μάλλον, είχε κτιστεί επί Ενετοκρατίας και, επίσης, τα τείχη, μισοκατεστραμμένα λόγω της πολιορκίας της Αθήνας.
Alexis Gaglias
Στην εικόνα διακρίνεται καθαρά ο Ελαιώνας και στο κέντρο-αριστερά ο Πύργος του Χατζή Αλή Χασεκή, του ονομαστού για την σκληρότητά του, βοεβόδα της Αθήνας (1770- 1795).
Alexis Gaglias
Χαλκογραφία του Τζόζεφ Τούρμερ, του 1819. Απεικονίζει ένα τμήμα της αγοράς της πόλης, μπροστά ακριβώς από τη Βιβλιοθήκη του Αδριανού, με πολλά μικρά μαγαζιά που ακουμπούνε στον τοίχο της βιβλιοθήκης. Στη δεξιά πλευρά, ακριβώς κάτω από την Ακρόπολη, φαίνεται τμήμα της μεγάλης κατοικίας του Οθωμανού διοικητή της Αθήνας - πάνω από τους κίονες της στοάς, φαίνεται τμήμα της κατοικίας και οι πολεμίστρες. Στη διάρκεια της Επανάστασης υπήρξαν οι πρώτες σκέψεις για το γκρέμισμα αυτών των μικρών σπιτιών, επειδή αλλοίωναν την εικόνα του κλασικού μνημείου. Και όντως, κατεδαφίστηκαν σύντομα, αφού σε εικόνες που έχουμε αμέσως μετά την Επανάσταση, δεν υπάρχουν πλέον.
Alexis Gaglias
Η πρώτη από τις δύο χαλκογραφίες της Αθήνας (1842-1844) από τον Andrea Gasparini, έναν Ιταλό καλλιτέχνη που απέδωσε τα κλασικά μνημεία της πόλης σε αντιπαράθεση με τους κατοίκους της νεώτερης Αθήνας. Η παρούσα απεικονίζει το γλέντι Αρβανιτών στο Θησείο, στο ναό του Ηφαίστου, με αφορμή, μάλλον, τα κούλουμα.
Alexis Gaglias
Η δεύτερη από τις δύο χαλκογραφίες της Αθήνας (1842-1844) από τον Andrea Gasparini. Εδώ, φαίνεται η Πύλη της Αθηνάς Αρχηγέτιδος (Παζαρόπορτα) στην Ρωμαϊκή Αγορά - διακρίνεται το Φετιχέ τζαμί και ανάμεσα στους κίονες το μνημείο των Αέρηδων. Η Αθήνα είναι ακόμη ένας σωρός ερειπίων, όπου πρέπει να ζήσουν οι Αθηναίοι της εποχής - και οι εξωτικές καμήλες, που όντως υπήρχαν τότε στην Αθήνα, προσδίδουν στην εικόνα ένα οριεντάλ «χρώμα».
Alexis Gaglias
Μεγάλη ελαιογραφία, έργο του Edward Lear το 1851. Απεικονίζει την Ακρόπολη από τα δυτικά. Στα αριστερά βλέπουμε τον Λυκαβηττό και στα δεξιά τον Υμηττό. Αποτελεί μια αρκετά ρεαλιστική απεικόνιση του γυμνού, άδενδρου τοπίου της Αθήνας. Σε πρώτο πλάνο βλέπουμε ντόπιους με χαρακτηριστικές ελληνικές ενδυμασίες και πρόβατα να βόσκουν εκεί που είναι σήμερα η οδός Αποστόλου Παύλου. Φαίνονται ακόμη τα ερειπωμένα τείχη της Ακρόπολης, αλλά και ο Πύργος απ' όπου λέγεται ότι ο Γκούρας «γκρέμισε» (δολοφονώντας) τον Οδυσσέα Ανδρούτσο.
Alexis Gaglias
Μία από τις δύο γκραβούρες του 1833, έργα του Johann Wittman. Aπεικονίζουν την έφιππη περιοδεία του Όθωνα, που μόλις είχε έρθει στην Ελλάδα, μαζί με τον αδερφό του, Μαξιμιλιανό. Οι Βαυαροί απεικονίζονται σε ειδυλλιακά ελληνικά τοπία, ενώ οι Έλληνες της εποχής φαίνονται σε σκηνές του καθημερινού τους βίου αλλά και να παρατηρούν με θαυμασμό τους νεοφερμένους Ευρωπαίους.
Alexis Gaglias
Η δεύτερη γκραβούρα του ohann Wittman από το 1833. Όπως και η παραπάνω, απεικονίζουν την έφιππη περιοδεία του Όθωνα, που μόλις είχε έρθει στην Ελλάδα, μαζί με τον αδερφό του, Μαξιμιλιανό. Οι Βαυαροί απεικονίζονται σε ειδυλλιακά ελληνικά τοπία, ενώ οι Έλληνες της εποχής φαίνονται σε σκηνές του καθημερινού τους βίου αλλά και να παρατηρούν με θαυμασμό τους νεοφερμένους Ευρωπαίους.
Alexis Gaglias
Μια ειδυλλιακή εικόνα της Αθήνας του 1833, ένα χρόνο πριν γίνει πρωτεύουσα του ελληνικού βασιλείου. Είναι έργο του Wittmer, που ζωγράφισε την εικόνα από την περιοχή του σημερινού Μετς. Φαίνονται οι Στήλοι του Ολυμπίου Διός και η Πύλη του Αδριανού. Στη δεξιά συστάδα των κιόνων του ναού διακρίνεται μια κατασκευή στο πάνω μέρος τους - αποτελούσε είτε σκήτη μοναχού-ερημίτη, είτε παρατηρητήριο των Οθωμανών. Φαίνεται και ο Ιλισσός να κυλάει τα καταγάλανα νερά του, αν και η περιγραφή του από περιηγητή της εποχής είναι ενός «βρωμοπόταμου» όπου οι Αθηναίες κάνανε τη μπουγάδα τους, όπως κάτω αριστερά στην εικόνα οπού διακρίνεται μια γυναίκα.
Alexis Gaglias
Χάρτης του Βασιλείου της Ελλάδας το 1838. Τα όρια του ελληνικού κρατους βρίσκονταν τότε στη γραμμή Αμβρακικού- Παγασητικού, όμως ο δημιουργός του συμπεριέλαβε τη Θεσσαλία, την Ήπειρο, την Κρήτη, απηχώντας και τα ελληνικά όνειρα της εποχής για απελευθέρωση και των υπόλοιπων ελληνικών περιοχών και πληθυσμών και την επέκταση του νεοσύστατου κράτους. Ο χάρτης είναι δίγλωσσος (ελληνικά και γαλλικά) και ήταν η πρώτη φορά που οι ονομασίες των τοποθεσιών, χωριών και πόλεων, αναγράφονται με τα ελληνικά τους ονόματα. Ο δημιουργός του ζητούσε συνεχώς με επιστολές του προς τις δημόσιες υπηρεσίες και τους δασκάλους να τον πληροφορούν για τα ακριβή ονόματα των διαφόρων τοποθεσιών. Όσο βορειότερα, τόσο περισσότερο ακριβής είναι ο χάρτης - η χαρτογράφηση της Πελοποννήσου είχε γίνει σχετικά βιαστικά από τους Γάλλους του εκστρατευτικού σώματος το 1828, ενώ στις βορειότερες περιοχές έγινε μετά την Επανάσταση, με μεγαλύτερη άνεση χρόνου και ακρίβεια.
Τον χάρτη σχεδίασε ο Foster, φιλέλληνας που αποφάσισε να προσφέρει στις κρατικές υπηρεσίες και τα σχολεία της χώρας έναν σύγχρονο χάρτη. Αρχικά είχε ανακοινώσει ότι θα χρηματοδοτούσε ο ίδιος το εγχείρημα, αυτό, όμως, αποδείχτηκε περισσότερο δαπανηρό από ότι αρχικά υπολόγιζε και κατέληξε να ζητάει συνεχώς χρήματα από τον Όθωνα.
Alexis Gaglias
Η μεγάλη ελαιογραφία είναι έργο του Γάλλου Antoine Montfort και απεικονίζει «Έλληνες πειρατές», όπως ονομάζεται και ο πίνακας. Η τοποθεσία είναι άγνωστη - ίσως η Μάνη, ίσως κάποιο νησί των Κυκλάδων, άλλωστε η πειρατεία άκμασε στην Ελλάδα σε διάφορες περιοχές. Όπως μπορούμε να συμπεράνουμε από τις ενδυμασίες, το πειρατικό πλήρωμα είναι μικτό, αποτελούμενο κυρίως από χριστιανούς αλλά και κάποιους μουσουλμάνους. Όλοι τους προετοιμάζονται να επιτεθούν στο καράβι που πλησιάζει από τα δυτικά.
Είναι ενδιαφέρουσα η μέθοδος των πειρατών της εποχής: επειδή πολλοί δεν είχανε μεγάλα πλοία, καθώς έδυε ο ήλιος, άναβαν φωτιές σε απόκρημνες ακτές, συχνά μάλιστα έδεναν κεριά στα κέρατα προβάτων και κατσικιών και οδηγούσαν τα ζώα σε βραχώδεις όρμους. Οι καπετάνιοι των πλοίων μέσα στο σκοτάδι νόμιζαν ότι έβλεπαν τα φώτα κάποιου λιμανιού- πλησίαζαν και το καράβι τσακιζόταν στα βράχια. Οι πειρατές προσέγγιζαν με βάρκες και πλιατσικολογούσαν το ναυαγισμένο πλοίο - ο «τεχνικός όρος» για αυτή τους την παράνομη δραστηριότητα είναι «ναυαγιστές».
Το έργο είναι του 1850, περίπου, παρουσιάζει, όμως, ένα κυρίως προεπαναστατικό φαινόμενο- η πειρατεία συνεχίστηκε και στα πρώτα χρόνια του ελληνικού κράτους, αλλά ο Καποδίστριας κατέβαλλε μεγάλη προσπάθεια να την εξαλείψει. Θεωρώντας την όνειδος για τη χώρα, έστειλε τον Μιαούλη στις Σποράδες, που αποτελούσαν ορμητήριο των πειρατών και αυτός, όντως, την κατέστειλε αποτελεσματικά.
Alexis Gaglias
Αντίγραφο της Συνθήκης του Λονδίνου μεταξύ του βασιλιά της Βαυαρίας, Λουδοβίκου Α΄ και των Μεγάλων Δυνάμεων (Γαλλίας, Μ.Βρετανίας, Ρωσίας) με την οποία ο πρίγκιπας της Βαυαρίας, Φρειδερίκος Όθων, ανακηρύσσεται βασιλιάς της Ελλάδας.
Alexis Gaglias
Χειρόγραφο αντίγραφο του συντάγματος του 1844 που χρησιμοποιούσε ο Όθων.
Alexis Gaglias
Υποδοχή του Όθωνα στην Αθήνα.
Αλέξης Γαγλίας
25/3/2018
ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Ο Στρατηγός της Πελλοπονήσου, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης εις τον κάμπον της Λέρνης λίμνης συναθροίζει τους Νικητάς του Δράμαλη.
1.
Η Ελληνική Επανάσταση στην παγκόσμια σκακιέρα.
Το ανορθολογικό εγχείρημα της επανάστασης ενός ολιγάνθρωπου έθνους εναντίον μίας αυτοκρατορίας που εκτεινόταν από τον Περσικό Κόλπο μέχρι το Μαρόκο και από τον Δούναβι έως την Αιθιοπία οδήγησε στην Απελευθέρωση, διότι συνέτρεχαν συγκεκριμένοι παράγοντες που οι σύγχρονοι Έλληνες στην σημερινή δύσκολη συγκυρία οφείλουν να αξιολογήσουν προσεκτικά.
Πρώτον, στην κεφαλή της Επανάστασης υπήρχε μία στρατηγική ιδιοφυία που γνώριζε την στρατηγική επιστήμη της μετα-ναπολεόντειας εποχής. Τον Κολοκοτρώνη οι περισσότεροι αναγνωρίζουν ως γενναίο κλέφτη του Μοριά, ενώ ήταν μία πολύπλοκη προσωπικότητα με καταλυτική εμπειρία συμμετοχής στον βρεταννικό στρατό στα Επτάνησα και ικανός να παράγει στρατηγικό σχεδιασμό.
Ως γνώστης του Δόγματος Κουτούζωφ (συνδυασμός «καμένης γης», ψυχολογικού πολέμου, παραπλάνησης και εξάντλησης του αντιπάλου και παγίδευσής του σε μικρή κλίμακα), ο Κολοκοτρώνης σχεδίασε ψύχραιμα και οργάνωσε την καταστροφή του τεράστιας στρατιάς του Δράμαλη στα Δερβενάκια, που υπήρξε το συντριπτικό κάταγμα και η απόλυτη συντριβή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εντός της επικράτειάς της. Επίσης ο Κολοκοτρώνης ήταν ο εμπνευστής της πολιορκίας και αλώσεως της Τριπολιτσάς, δηλαδή του οθωμανικού στρατιωτικού κέντρου της νότιας Ελλάδας. Ενώ στην ύστερη φάση της Επανάστασης συνέλαβε τον τρόπο αντιμετώπισης του πρακτικά μη αντιμετωπίσιμου Ιμπραήμ, που κατέπλευσε σε μια εξαντλημένη από τον εμφύλιο πόλεμο Ελλάδα με στρατιά εκπαιδευμένη από αξιωματικούς του Μεγάλου Ναπολέοντος. Έναντι του Ιμπραήμ ο Κολοκοτρώνης εφάρμοσε την τακτική της συνεχούς μετακίνησης και αποφυγής ευθείας αντιπαράθεσης, ταυτόχρονα με την απόλυτη άρνηση συνθηκολόγησης, αδιαλλαξία και τρομοκράτηση όσων ήταν έτοιμοι να συμβιβασθούν, τακτική που ενάμισυ αιώνα αργότερα ο Τσώρτσιλ αποτύπωσε στην κορυφαία του φράση «we will never surrender”.
O δεύτερος καταλυτικός παράγων επιτυχίας της Επανάστασης ήταν η διπλωματική ιδιοφυία και δράση του Καποδίστρια, ο οποίος ως υπουργός Εξωτερικών της Ρωσσίας και εκπρόσωπος του Τσάρου στην Ιερά Συμμαχία εμπόδισε την διεθνή καταδίκη της Επανάστασης από τον Μέττερνιχ, που την θεωρούσε απόρροια ανατρεπτικών της παγκόσμιας τάξης προθέσεων. Έχει επίσης υποτιμηθεί η συμβολή του Καποδίστρια στην ελληνική υπόθεση στην φάση μετά την αποπομπή του από τον Τσάρο, όταν εγκαταστάθηκε στην Γενεύη και ίδρυσε με χρηματοδότη τον Εϋνάρδο το Φιλελληνικό Κομιτάτο.
Η βρεταννική στρατηγική παιδεία του Κολοκοτρώνη και η διεθνής διπλωματική δράση του Καποδίστρια διδάσκουν ότι μία μείζων εθνική προσπάθεια πρέπει να διαθέτει επαφή και ερείσματα στο διεθνές περιβάλλον. Η παρουσία και συμμετοχή στα μεγάλα διεθνή κέντρα αποφάσεων παρέχει πληροφόρηση γιά τους παγκόσμιους συσχετισμούς, προλαμβάνει καταστάσεις, διευκολύνει την σύναψη συμμαχιών, επιτρέπει την στενή παρακολούθηση των αντιπάλων και συμβάλλει στην ευόδωση των εθνικών σχεδίων.
Η Ελληνική Επανάσταση διέθετε και ένα ακόμα συγκριτικό πλεονέκτημα εν σχέσει με άλλες εθνικές προσπάθειες: σε κάποια στιγμή, μετά το 1825, τα γεωπολιτικά συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων συνέπεσαν με τον στόχο ίδρυσης ελληνικού κράτους γιά τους δικούς τους, άσχετους με την ελληνική υπόθεση, λόγους. Αλλά αυτό αποτελεί αντικείμενο άλλης συζήτησης.
Μελέτης Η. Μελετόπουλος
Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών του Παν/μιου της Γενεύης.
2/3/2018
2.
Πότε θα διδαχθούν τα παιδιά την αλήθεια για το ’21;
Θα έχουμε ωριμάσει ως έθνος, όταν τα σχολικά μας βιβλία συμπεριλάβουν δύσκολες αλήθειες. Όταν θα πάψουν να αποσιωπούν ή να μυθολογούν.
Δεν ξέρω αν θα γίνει ποτέ αυτό – σίγουρα όχι σύντομα. Σήμερα πάντως ένα βιβλίο που θα έγραφε τα αληθινά συμβάντα του ’21 θα καιγότανε στην πυρά και ένας καθηγητής που θα το δίδασκε, θα έχανε τη δουλειά του.
Ας πούμε μερικές ιστορικά εξακριβωμένες αλήθειες:
Η επανάσταση ξεκίνησε όχι από τους ηρωικούς αρματολούς και κλέφτες (αντίθετα αυτοί και μέσα στον Αγώνα πολεμούσαν σαν μισθοφόροι για αμοιβή και λάφυρα) αλλά από φιλήσυχους αστούς εμπόρους που ζούσαν έξω από την Ελλάδα. Το κίνημα άρχισε από αστούς αλλά το αγκάλιασε ο λαός. Όμως, όπως γράφει ο Σκαρίμπας: «Το Πατριαρχείο το αφόρισε. Οι Πρόκριτοι και οι Ιεράρχες το χλεύασαν. Ο Καποδίστριας του γύρισε τις πλάτες. Ο Κοραής μας το μυκτήρισε». Η αρχή ήταν πολύ δύσκολη και το τέλος ολέθριο.
Η Εκκλησία όχι μόνο δεν πρωτοστάτησε στον Αγώνα αλλά τον πολέμησε με κάθε τρόπο. Αφόρισε τον Ρήγα Φεραίο, εναντιώθηκε στις «σατανικές» απόψεις για ελευθερία, ισότητα και δημοκρατία που έρχονταν από την Δύση και τελικά αφόρισε και την ίδια την επανάσταση. Φυσικά κανείς δεν ήταν στην Αγία Λαύρα στις 25 Μαρτίου και ο Παλαιών Πατρών Γερμανός όχι μόνο δεν σήκωσε το λάβαρο (που φτιάχτηκε μετά από 50 χρόνια) αλλά έβριζε τον επαναστάτη Παπαφλέσσα ως «εξωλέστατον».
Η επανάσταση του 21 απέτυχε ολοκληρωτικά. Μετά την εισβολή του Ιμπραήμ δεν είχε μείνει ούτε μία επαναστατική εστία. Ελευθερωθήκαμε μόνο χάρη στην απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων – και την δράση τους στην ναυμαχία του Ναβαρίνου. (Ήταν η πρώτη – και η καλύτερη –«ανθρωπιστική επέμβαση» της ιστορίας).
Η επανάσταση απέτυχε επειδή οι Έλληνες πολεμούσαν περισσότερο μεταξύ τους, παρά με τους Τούρκους. Ο – ήδη τόσο απών – Κωστής Παπαγιώργης, την είχε χαρακτηρίσει:«πανεθνικό εμφύλιο, ο οποίος κατ’ ευφημισμόν βαπτίσθηκε επανάσταση από τους ιδεολόγους ιστορικούς».
Στην Επανάσταση έγιναν πράξεις θηριωδίας εκ μέρους των Ελλήνων. Στην κατάληψη της Τριπολιτσάς σφάχτηκαν πάνω από 30.000 άμαχοι – ανάμεσά τους πολλοί Εβραίοι που ήταν αμέτοχοι στον αγώνα. Λόγος: το πλιάτσικο. Λέει ο Κολοκοτρώνης στα Απομνημονεύματα: «το ασκέρι όπου ήταν μέσα, το ελληνικό, έκοβε κι σκότωνε από Παρασκευή ως Κυριακή, γυναίκες παιδιά και άντρες, 32000, μία ώρα ολόγυρα της Τριπολιτσάς». (Αντίθετα οι Τουρκαλβανοί υπερασπιστές της πόλης έφυγαν αλώβητοι μετά από συμφωνία. Που σημαίνει ότι ο Κολοκοτρώνης είχε τον έλεγχο του στρατού του και άρα επέτρεψε τη εθνοκάθαρση).
Και όσοι δεν συμπαθούν τους Αλβανούς θα έπρεπε να ξέρουν πως μερικοί από τους πιο γενναίους οπλαρχηγούς και καπεταναίους μας ήταν Αρβανίτες που δεν μιλούσαν καν τα ελληνικά. Κι όταν ο Μαυροκορδάτος έβγαλε λόγο στα πληρώματα του Ελληνικού στόλου χρειάστηκε μεταφραστή γιατί δεν κατάλαβαν λέξη (το γράφει ο Παπαρρηγόπουλος).
Θα έχουμε ωριμάσει ως έθνος, όταν τα σχολικά μας βιβλία συμπεριλάβουν αυτές (και άλλες) δύσκολες αλήθειες. Όταν θα πάψουν να αποσιωπούν ή να μυθολογούν. Έτσι θα πραγματώσουμε το Σολωμικό ρήμα, που ταυτίζει το αληθές με το εθνικό.
Νίκος Δήμου
http://www.protagon.gr/apopseis/editorial/
pote-tha-didaxthoun-ta-paidia-tin-alitheia-gia-to-21-32728000000
25/3/2014
3.
1821 - 1862: Τα πρώτα 40 χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση.
1821 - 1862: Τα πρώτα 40 χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση.