Η χαμηλή πτήση της ελληνικής οικονομίας.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ: 
(1) Η ατμομηχανή της οικονομίας ξεκινάει (ξανά).
(2) Μια χαμένη γενιά.


Το αναπτυξιακό άλμα που περίμενε πέρυσι τέτοιο καιρό η κυβέρνηση δεν ήρθε. Η αρχική πρόβλεψη για ρυθμό ανάπτυξης 2,7% το 2017 αναθεωρήθηκε σε 2,1% αρχικά και σε 1,6% προς το τέλος του έτους. Ο τελικός απολογισμός είναι λίγο χειρότερος, στο 1,4%, πιο χαμηλά ακόμη κι απ’ όσο εκτιμούσε το συνήθως πιο απαισιόδοξο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στα μέσα του περασμένου χρόνου.

Εφαρμόζοντας πολύ περισσότερη λιτότητα απ’ όση η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων απαιτούσε και με το πρωτογενές πλεόνασμα να ξεπερνάει τελικά το 4% του ΑΕΠ, έναντι στόχου 1,75%, η κατανάλωση καθηλώθηκε. Ωστόσο, οι εξαγωγές και οι επενδύσεις ήταν ανάλογες των αρχικών εκτιμήσεων. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 6,8% έναντι πρόβλεψης 5,3%, αλλά ο εξωτερικός τομέας της οικονομίας παρέμεινε αρνητικός, αφού και οι εισαγωγές αυξήθηκαν με υπερδιπλάσιο ρυθμό απ’ όσο εκτιμάτο (7,2% αντί 3,2%).

Οι επενδύσεις αυξήθηκαν κατά 9,6% έναντι πρόβλεψης 9,1%. Αυτό το μικρό επενδυτικό θαύμα οφείλεται κυρίως στις επενδύσεις σε μεταφορικό εξοπλισμό, κυρίως δηλαδή στις αγορές οχημάτων από τις εταιρείες ενοικιάσεως αυτοκινήτων, τα τουριστικά γραφεία κ.λπ. Αυτές αυξήθηκαν κατά 82,2% το 2017 και κατά 128% στο 4ο τρίμηνο και συνδέονται προφανώς με την άνοδο του τουρισμού και τις καλές φετινές προοπτικές του. Καταγράφεται επίσης μια αξιοσημείωτη αύξηση των επενδύσεων σε μηχανολογικό εξοπλισμό (+5,2%) που πιθανόν συνδέεται και αυτή σε κάποιο βαθμό με τον τουρισμό και την αναβάθμιση ξενοδοχειακών μονάδων, εστιατορίων κ.λπ. Οι επενδύσεις σε κατοικίες και λοιπές κατασκευές συνέχισαν να υποχωρούν.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για το μέλλον; Κατ’ αρχάς, ότι το 2018 έχει ένα καλό σημείο εκκίνησης. Το carry over, η «φόρα» που έχει από το 2017 υπολογίζεται σε 0,6 ποσοστιαίες μονάδες. Ο τουρισμός επίσης αναμένεται να ενισχυθεί. Επιπλέον, φέτος δεν προβλέπονται νέα δημοσιονομικά μέτρα. Αν δεν συντρέξουν άλλοι εξωγενείς παράγοντες που θα επηρεάσουν αρνητικά την οικονομική δραστηριότητα (για παράδειγμα ένταση με την Τουρκία στο Αιγαίο ή στην Κύπρο, κάποια μεγάλη αναστάτωση στις διεθνείς αγορές), το 2018 θα είναι μια «εύκολη» χρονιά. Μπορεί ο ρυθμός ανάπτυξης να μη φτάσει το 2,5% που προβλέπει το υπουργείο Οικονομικών, αλλά όλοι οι αναλυτές συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι η αύξηση του ΑΕΠ κατά 2% περίπου είναι εφικτή.

Ομως είναι ταυτόχρονα μια κρίσιμη χρονιά. Το 2019 και το 2020 έχουν ήδη αποφασισθεί περιοριστικά μέτρα 1% του ΑΕΠ ετησίως. Τα αντίμετρα που επικαλείται η κυβέρνηση θα εφαρμοστούν στον βαθμό που το δημοσιονομικό αποτέλεσμα ξεπερνά τον στόχο για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ. Επίσης, από το 2019 θα είναι ορατές οι επιπτώσεις της ανάκαμψης ανταγωνιστικών αγορών στον ελληνικό τουρισμό.

Τα επόμενα χρόνια, έως το 2022 τουλάχιστον, η Ελλάδα χρειάζεται υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης σε συνθήκες συσταλτικής δημοσιονομικής πολιτικής. Εάν από φέτος δεν υπάρξει μια επενδυτική έκρηξη, μεγαλύτερη από αυτή των rent a car, η χώρα κινδυνεύει να βρεθεί τα επόμενα χρόνια εγκλωβισμένη σε μια μακρά περίοδο χαμηλής πτήσης, με ρυθμούς ανάπτυξης σαν τον περυσινό.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΖΗΡΑΣ


6/3/2018


          ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ         



 1.
Η ατμομηχανή της οικονομίας ξεκινάει (ξανά).

Εμπειρικά και ανέκδοτα στοιχεία, καθώς και οι πρώτες επίσημες αποτιμήσεις για το προηγούμενο έτος, συγκλίνουν σε μια συγκεκριμένη τάση: οι τιμές των ακινήτων σταμάτησαν να δέχονται καθοδικές πιέσεις σε πολλές περιοχές και άρχισαν να ανεβαίνουν σε κάποιες. Οι αγοραπωλησίες έχουν αναζωπυρωθεί σε σχέση με το ιστορικό χαμηλό του 2015 των κλειστών τραπεζών, τα οικόπεδα προσελκύουν ενδιαφέρον και σε αρκετές πλέον περιοχές ανεγείρονται νέες οικοδομές, παρά την τιμωρητική φορολογία και τον εξωφρενικό ΦΠΑ. Τα ακίνητα, η ατμομηχανή της οικονομίας που υπέστη μεγάλες καταστροφές μέσα στην κρίση, ξεκίνησε δειλά το 2014 για να διαλυθεί σχεδόν το 2015, είναι πλέον σε ξεκάθαρη ανάρρωση. Από τη δίκη μου εμπειρική σκοπιά, βρισκόμαστε για μια ακόμη φορά  στο κλίμα του 2014, χωρίς όμως τον ορατό κίνδυνο για ένα νέο 2015.

Ο δείκτης τιμών των ενοικίων, βρίσκεται σε σταθερά θετικό έδαφος από το φθινόπωρο του 2016 και στην πραγματικότητα, σε πολλές περιοχές του Κέντρου είναι πρακτικώς αδύνατο να βρεθούν οικονομικά ενοίκια. Δύο μείζονες δυνάμεις συνέτειναν σε αυτό: Η πρώτη, η τάση βραχυχρόνιας μίσθωσης μέσω διαδικτυακών πλατφορμών τύπου Airbnb, που θα λέγαμε ότι ενείχε ρόλο industry disruptor στην κτηματαγορά, επιτρέποντας σε πολλούς ιδιοκτήτες απρόσοδων κατοικιών να εξασφαλίσουν ικανοποιητικότατο εισόδημα. Πλέον, το Κέντρο της ελληνικής πρωτεύουσας έχει διαιρεθεί σε δύο ζώνες. Στις περιοχές, δηλαδή, με καλής ποιότητας ιδιοκτησίες όπου κυρίαρχες είναι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις. Και στις συνοικίες όπου τα ακίνητα είναι υποδεέστερης ποιότητας, είτε λόγω παλαιότητας είτε λόγω τοποθεσίας, αλλά διατίθενται σε πρόσφυγες και μετανάστες μέσω των ειδικών προγραμμάτων της Υπάτης Αρμοστείας του ΟΗΕ και των διαφόρων ΜΚΟ. Αυτή είναι η δεύτερη δύναμη που έχει "εξαφανίσει" τα φθηνότερα διαμερίσματα. Οι δυο μαζί, καταλαμβάνουν αρκετές δεκάδες χιλιάδες ιδιοκτησίες πιέζοντας δραματικά τα ενοίκια προς τα πάνω.

Τα ακίνητα αυτά που έχουν πλέον καλές αποδόσεις, τροφοδοτούν αγοραπωλησίες που πραγματοποιούν ξένοι επενδυτές είτε μέσω του προγράμματος χορήγησης αδείας παραμονής σε υπηκόους τρίτων χωρών που επενδύουν σε ακίνητα αξίας άνω των 250.000 ευρώ είτε ανεξαρτήτως αυτού. Έτσι δημιουργείται και τροφοδοτείται ένας κύκλος ανόδου τιμών σε αρκετές περιοχές για τις οποίες ισχύουν τα παραπάνω κριτήρια, καθώς και τις άλλες περιοχές υποδοχής ξένων επενδύσεων όπως το παραλιακό μέτωπο.

Παρά την αδιαμφισβήτητη βελτίωση, ανακύπτει το ερώτημα: θα κρατήσει αυτός ο ανοδικός κύκλος; Η άποψη μου είναι ότι ο νέος ανοδικός κύκλος, με πρώτη φάση σταθεροποίησης και με διαφορετικούς ρυθμούς, τοπικά και χρονικά, ήρθε για να μείνει. Οι κίνδυνοι που προέρχονται από το πολιτικό, τραπεζικό και δημοσιονομικό πρόβλημα της χώρας και φαίνονται, εν αντιθέσει με το 2014,  μάλλον προβλέψιμοι. Όσο οι ξένες επενδύσεις εισρέουν, ο ανοδικός κύκλος θα τροφοδοτείται. Αν υπάρξει κρίση στον τουρισμό, κατάρρευση των βραχυχρόνιων μισθώσεων λόγω φορολογίας ή πτώσεως τιμών, εξελίξεις τύπου 2015, άτσαλη υλοποίηση μαζικών πλειστηριασμών ή άλλη δραματική κλιμάκωση σε κάποιο από τα πολλαπλά εύθραυστα μέτωπα της χώρας, όπως πολεμικό επεισόδιο ή τρομοκρατικό κτύπημα, κινδυνεύουμε με παλινδρόμηση. Αυτά βέβαια είναι στοιχεία από ένα πολύ κακό σενάριο. Και αυτό είναι το σημαντικό: για πρώτη φορά ακόμη και σε ένα μέτριο σενάριο, μπορεί να δούμε τον ανοδικό κύκλο τιμών να ενισχύεται τα επόμενα εξάμηνα.

Ποιό θα ήταν ένα καλό σενάριο με δεδομένη τη δυσχέρεια έως απιθανότητα επιλύσεως του δημοσιονομικού προβλήματος του προβλεπτού μέλλοντος; Να σταματήσει η όποια κυβέρνηση και τα κόμματα να βλέπουν τα ακίνητα και τον ιδιωτικό τομέα εν γένει ως εχθρό και πρόβατο επί σφαγήν για να ευνοούν το πελατειακό τους σύστημα. Με πολύ απλές κινήσεις, ελαχίστου ή άνευ δημοσιονομικού κόστους, ο τομέας των ακινήτων μπορεί να αναδειχθεί, η ανάπτυξη του να επιταχυνθεί και πόροι να εισρεύσουν στην οικονομία επιλύοντας ή απαλύνοντας χρόνια προβλήματα όπως η ανεργία και η αποεπένδυση κεφαλαίων από τη χώρα. Το τρένο ξεκίνησε, ας ελπίσουμε οτι δεν θα το εκτροχιάσουν ξανά.

ΑΠΟΨΕΙΣ 

Κοσμάς  Θεοδωρίδης 
 (Dipl. Ing. Agr., MSc (DIC), PhD), 
επικεφαλής του Μεσιτικού Οργανισμού Ακίνητα Πόλις, 
Αντιπρόεδρος Ομοσπονδίας Μεσιτών Ελλάδας.

 http://www.capital.gr/agora-akiniton/3277603
/i-atmomixani-tis-oikonomias-xekinaei-xana

 7/3/2018



2.
Μια χαμένη γενιά.

Η κόρη μου είναι 26 χρονών. Έβγαλε δημόσιο σχολείο, σπούδασε λογιστικά στο Ηράκλειο, αρνήθηκε να φύγει στο εξωτερικό. Ένα μέσο παιδί μιας μέσης οικογένειας. Βρήκε με τα χίλια ζόρια μια απλή δουλειά στην ειδικότητα της στον ιδιωτικό τομέα. Δουλεύει πολύ, πληρώνεται στοιχειωδώς αλλά τουλάχιστον με πλήρη ασφάλιση. Απ’ την παρέα της, είναι η μόνη που δουλεύει. Δυστυχώς.

Η παρέα της αποτελείται από καμιά δεκαριά συνήλικους και συνήλικες της, όλα παιδιά της γειτονιάς και παλιοί συμμαθητές, σπουδαγμένα και με μυαλό. Πολυτεχνεία, οικονομικές σχολές, φυσικομαθηματικές, παιδαγωγικά. Από τους δέκα, μόνο η κόρη μου δουλεύει σε κανονική δουλειά, όλοι οι υπόλοιποι είναι είτε εντελώς άνεργοι, είτε ψευτοαπασχολούνται ως σερβιτόροι σε καφετέριες και ως πωλητές σε supermarkets με εργασία part time.

Κοιτάζω καμιά φορά αυτή την παρέα και με πιάνει η ψυχή μου. Βλέπω παιδιά με σοβαρά προσόντα και με όρεξη να κάνουν πράγματα, να κάθονται γύρω-γύρω απ’ το τραπεζάκι του σαλονιού και να μετράνε τα φραγκοδίφραγκα για να πάρουν μια πίτσα στο σπίτι που μαζεύονται. Το έξω κοστίζει βλέπετε. Αν ποτέ πέσετε πάνω τους, καλύτερα να μην τα ρωτήσετε που μένουν. Θα στεναχωρηθείτε. Και τα δέκα μένουν στο παιδικό τους δωμάτιο. Αγόρια θηρία μέχρι εκεί πάνω και κοπέλες σαν τα κρύα τα νερά, αντί ν’ ανοίξουν τα φτερά τους στην προσωπική και επαγγελματική τους ζωή, αγκαλιάζουν το παιδικό τους μαξιλαράκι το βράδυ που κοιμούνται.

Έχουν ήδη ψάξει όλα για δουλειά επί χρόνια. Έστειλαν βιογραφικά με το τσουβάλι, σε όποια δουλειά μπορεί κανείς να φανταστεί. Τίποτα. Έδωσαν δεκάδες συνεντεύξεις, καμιά δεν καρποφόρησε. Τώρα πια αμφισβητούν και την αξία του βιογραφικού και την σημασία της συνέντευξης. Όταν ήταν φοιτητές (γιατί τα γνωρίζω από μικρά) και λίγο μετά το πτυχίο, τα άκουγες να κάνουν όνειρα για το μέλλον. Τώρα οι συζητήσεις αυτές έχουν κοπεί. Ζουν με το ‘’μέρα μπαίνει, μέρα βγαίνει’’. Η έννοια της καριέρας όλο και σβήνει απ’ το μυαλό τους. Βλέπουν παλιότερους τους να βρίσκονται στην ίδια μοίρα μ’ αυτά και νεότερους να έρχονται να συνωστίζονται από πίσω τους. Δεν βλέπουν φως.

Τα περισσότερα απ’ αυτά έχουν πια τις σχέσεις τους. Παλιότερα σ’ αυτές τις ηλικίες άρχιζαν σιγα-σιγά τα σχέδια για να φτιάξουν οικογένειες. Τώρα αυτό δεν υπάρχει καν στον ορίζοντα. Αν κάτι ονειρεύονται για το μακρινό μέλλον, δεν είναι πια ο γάμος και τα παιδιά, αλλά η δυνατότητα τους να φύγουν κάποτε από το πατρικό τους για έναν δικό τους χώρο. Κι όλο σχεδιάζουν να μαζέψουν τίποτα λεφτά για να ζήσουν –έστω- μονάχα τους και στο τέλος του μήνα πάντα καταλήγουν στην μαμά και στην γιαγιά για να συμπληρώσουν το φραγκοδίφραγκο για την πίτσα στο σπίτι.

Η πολιτική γι αυτά δεν υπάρχει. Είναι κάτι χειρότερο απ’ την χολέρα, κάτι μακρινό, βρώμικο και συλλήβδην ανήθικο. Δυο δεκαετίες που τα παρακολουθώ τώρα (μερικά από το νηπιαγωγείο) μόνο μια φορά τα είδα να δείχνουν κάποιο ενδιαφέρον για την πολιτική: Την περίοδο του δημοψηφίσματος. Κάποια ψιλοτσακώθηκαν κιόλας τότε. Η αναλογία τους ήταν ακριβώς 60-40 τότε. Μετά, όχι μόνο δεν ξαναμίλησαν για πολιτική, αλλά την σιχάθηκαν χειρότερα. Πλέον, δεν ελπίζουν τίποτα απ’ αυτήν και δεν θέλουν να έχουν σχέση μαζί της. Στις επόμενες εκλογές δεν ξέρω ούτε αν θα πάνε να ψηφίσουν, ούτε τι θα ψηφίσουν.

Είναι παιδιά που βλέπουν την ζωή να περνά δίπλα τους δίχως να τα ακουμπά, είναι μια γενιά που βλέπει τα χρόνια να περνούν ερήμην της. Τη μνημονεύω την γενιά αυτή στο σημερινό μου σημείωμα, διότι είδα το αναιμικό 1,4% ανάπτυξη, καθώς και μια έρευνα της ΔΙΑΝΕΟΣΙΣ με ζοφερά στοιχεία. Σκέφτηκα να προσωποποιήσω αυτά τα δυο δεδομένα στον μικρό μου κοινωνικό κύκλο. Αν κάποιος πολιτικός θέλει να κάνει κάτι καλό για τούτο τον τόπο, ας δώσει λίγη έμπνευση και μία κάποια προοπτική σ’ αυτά τα άξια και άτυχα παιδιά…

Του Δημήτρη Καμπουράκη


 7 Μαρτίου 2018 


 Οι απόψεις,που δημοσιεύονται στα εκάστοτε-χάριν ενημέρωσης και προβληματισμού-αναρτώμενα άρθρα (ή κάθε είδους κείμενα) του ιστολογίου μου, εκφράζουν αποκλειστικά και μόνο τους αρθρογράφους που επώνυμα τις διατυπώνουν.  Οι ''υπογραμμίσεις'' -χρώμα,μέγεθος γραμματοσειράς και οι εικονογραφήσεις-με εικόνες από το World Wide Web-στις αναρτήσεις γίνονται με ευθύνη του blogger.

 Στο αρχικό  πρωτότυπο κείμενο  παραπέμπεστε μέσω των επισυναπτόμενων ενεργών συνδέσμων.