Ο μόνιμος πόλεμος της Τουρκίας εναντίον της Ελλάδος και η βέβαιη κλιμάκωσή του.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
(1) Η Τουρκία προαναγγέλλει πόλεμο κατά της Ελλάδας.
(2) Άμεσος στόχος της Ελλάδος η γεωπολιτική της αναβάθμιση.
(3) Μοιραίοι κι άβουλοι μπρος στον επικίνδυνο Erdogan.
(4) Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας και Εθνική Στρατηγική Αποτροπής vs Κατευνασμού.
(5) Αφύπνιση τώρα γιατί έρχονται χειρότερα.
(6) Αναζητώντας στρατηγική απέναντι στην Τουρκία.
(7) Η κυβέρνηση «διευκολύνει» τον επικοινωνιακό πόλεμο του Erdogan.
(8) Κίνδυνος ολοκληρωτισμού στην Τουρκία.
(8) Κίνδυνος ολοκληρωτισμού στην Τουρκία.
(9)Το προεκλογικό τζογάρισμα Ερντογάν απειλεί την οικονομία.
Ο μόνιμος πόλεμος της Τουρκίας εναντίον της Ελλάδος
και η βέβαιη κλιμάκωσή του.
Τα γεγονότα που συγκροτούν την Ιστορία παράγουν πρόβλεψη. Αρκεί οι Έλληνες, έστω τώρα, να θελήσουν να αποδεχτούν αυτή την αμετάκλητη πραγματικότητα και να λάβουν τα μέτρα τους για το άμεσο μέλλον.
Στις 12 Ιανουαρίου 2015, ο κ. Ταΐπ Ερντογάν φωτογραφήθηκε στη μεγάλη σκάλα του νέου προεδρικού ανακτόρου του περιστοιχισμένος από 16 φρουρούς με παραδοσιακές στολές Ογούζων, Σελτζούκων, και Οθωμανών πολεμιστών, προβάλλοντας έτσι την κατ’ αυτόν ιστορία της Τουρκίας, και κυρίως τη νέα αυτοκρατορία που σκοπεύει να ανακτήσει. Ωστόσο έκρυψε ο κ. Ερντογάν ότι «δεν υπάρχει και δεν υπήρξε ποτέ τουρκική φυλή», πράγμα που ομολόγησε (23/1/2015) σε πάνελ στο πανεπιστήμιο της πόλης Bayburt, και σε άρθρο του στην τουρκική εφημερίδα, Yeni Şafak, ο καθηγητής κ. Yasin Aktay, μέλος της κεντρικής επιτροπής του ισλαμικού κόμματος του κ. Ερντογάν. Και τι να πει ο κ. Aktay, ότι η τουρανική-τουρκική ‘‘οικογένεια’’ είναι παρακλάδι της μογγολικής, και συγγενής των Ούννων; Ή ότι η επέλαση των Μογγόλων, εκτός από την πανσπερμία επιμιξίας φυλών στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολίας, άφησε και την τακτική των σφαγών και της γενοκτονίας;
Γεγονός και πηγή όλων των κακών είναι, ότι: η Τουρκία πάντοτε, και ιδιαίτερα σήμερα, διεκδικεί αυτό που δεν υπήρξε ποτέ. Και όσον αφορά τους Έλληνες το διεκδικεί με επεκτατικό πόλεμο, σφαγές, εθνοκάθαρση και γενοκτονία. Γιατί αυτή είναι η «πολιτισμική» παρακαταθήκη της. Ο συνεκτικός κρίκος της πανσπερμίας των βίαια εξισλαμισμένων και καταπιεσμένων φυλών που εξουσιάζει και σήμερα.
Η λεγόμενη «Τουρκική Δημοκρατία» ήταν και είναι μια συνεχής εναλλαγή πολιτικής και στρατιωτικής δικτατορίας, συγκαλυμμένης ή φανερής. Είναι αυταπόδεικτο πλέον, ότι καμία αμελητέα, διακοσμητική, και απολύτως ασήμαντη μειοψηφία Τούρκων δημοκρατών δεν θα μπορέσει στο ορατό μέλλον να μεταλλάξει την παμμέγιστη λαϊκή και ηγετική πλειοψηφία του τουρκικού σωβινισμού και πολεμικού επεκτατισμού.
Αν περιοριστούμε στον 20ο αι. βλέπουμε, ότι οι Τούρκοι συνέχισαν να εξοντώνουν συστηματικά τους Έλληνες. Έκρηξη γενικευμένων σφαγών και διωγμών σηματοδοτεί και η εμφάνιση των αιμοσταγών Νεότουρκων της γνωστής γενοκτονικής τριανδρίας στη Θεσσαλονίκη, Τζεμάλ, Εμβέρ και Ταλαάτ πασά, το 1908. Τότε μαζί με την νέα εθνοτική και εθνωνυμική ταυτότητα: Τούρκος-Τουρκία –όροι υποτιμητικοί επί Οθωμανών–, ισχυροποιείται το ιδεολόγημα του ακραίου φυλετισμού, (μετέπειτα συνώνυμο του Ναζισμού), και, εμφανίζεται έντονο το ιδεολόγημα του Παντουρκισμού. Δηλαδή, μια Τουρκία που θεωρεί ότι ο εθνικός της χώρος αρχίζει από το Αιγαίο και τελειώνει στη θάλασσα της Κίνας! Αυτό επιβεβαιώνουν και οι σχετικά πρόσφατες δηλώσεις του κ. Ερντογάν για «Τούρκους αδερφούς Ουιγούρους στην Κίνα.» Ενώ διαρκώς υπενθυμίζει, ότι υπάρχουν «Τούρκοι αδερφοί μας, σε Κομοτηνή, Θράκη, Έβρο, με τους οποίους είμαστε ένα…», καθώς και «εκατομμύρια αδελφών μας σε Γερμανία, Ευρώπη, κ.α.» Κατ’ αυτόν, Τουρκία είναι ο κόσμος όλος.
Ιστορικά, προνομιακοί σύμμαχοι και αρωγοί του τουρκικού ιμπεριαλισμού ήταν, και είναι και σήμερα…, οι Γερμανοί, αλλά και Άγγλοι, Γάλλοι, Ιταλοί. Ενώ, μετά τον Β΄ Π. Π., οι ΗΠΑ. Πρόσφατοι σημαντικότατοι σύμμαχοι είναι οι Ρώσοι, και οι Ιρανοί. Ο καθένας για τους λόγους του θέλουν μια προνομιακή συμμαχία με τους Τούρκους. Ωστόσο, πάγιος όρος των Τούρκων ήταν και είναι, το να αφανιστούν ή να υποταγούν απολύτως οι Έλληνες και όποιοι άλλοι λαοί, (π.χ. οι Κούρδοι) στέκονται εμπόδιο στο σχέδιο του Παντουρκισμού. Σχέδιο το οποίο ο κ. Ερντογάν το εμπλούτισε και με την έννοια του Χαλιφάτου. Δηλαδή, της παγκόσμιος θρησκευτικής ηγεσίας όλων των μουσουλμάνων.
Τουρκικοί διωγμοί, σφαγές, γενοκτονίες
Ειδικότερα, τον 20ο αι.: σφαγές και με κάθε τρόπο εξόντωση των Ελλήνων, έγιναν από τους Τούρκους, πριν και μετά το 1913, το 1914, με την έναρξη του Α΄Π.Π., το 1915, και αργότερα, μέχρι το 1918, οπότε περί τους 250.000 Έλληνες έχασαν τη ζωή τους μόνο στα τουρκικά τάγματα θανάτου καταναγκαστικής εργασίας, τα λεγόμενα «αμελέ ταμπουρού». Οι σφαγές κορυφώθηκαν το 1922, με την γενοκτονία που μεθόδευσε ο Κεμάλ. Έτσι, μαζί με το ολοκαύτωμα της Σμύρνης και όλης της Ιωνίας εξοντώθηκαν και διώχθηκαν, με κάθε τρόπο, περισσότεροι από 1.200.000 Έλληνες. Το 1923 ο Ισμέτ Ινονού, αρχιτέκτονας διωγμών και σφαγών από το 1915 και μετά, εξοντώνει και την ελληνορθόδοξη κοινότητα των νησιών της Ίμβρου και της Τενέδου τα οποία «προστατεύονταν» από τη Συνθήκη της Λοζάννης.
Παράλληλα, οι Έλληνες Πόντιοι, μόνο… μεταξύ 1916–1923, βίωναν τη δική τους γενοκτονία, με τουλάχιστον 353.000 νεκρούς. Αλλά, οι σφαγές και οι διωγμοί εναντίον των Ελλήνων συνεχίστηκαν από τους Τούρκους και τις επόμενες δεκαετίες.
Με πρόσχημα μια σειρά από νόμους που καταργούσαν στην πράξη τη Συνθήκη της Λοζάννης οι Τούρκοι συνέχισαν τη συστηματική εθνοκάθαρση. Μεταξύ αυτών: ο νόμος 2007/1932, η επιστράτευση το 1941 και πάλι σε «τάγματα εργασίας» όλων των ανδρών 18-45 ετών της ελληνικής, αρμενικής και εβραϊκής μειονότητας, ο Φόρος Ευμάρειας (Βαρλίκι, 1942-44) επέφεραν την οικονομική καταστροφή και εκμηδένιση των μειονοτήτων. Το 1943, στα νέα «τάγματα θανάτου» επαναλαμβάνονται ακριβώς τα ίδια γεγονότα! Δολοφονίες, εξορίες θανάτου, κάψιμο σπιτιών, βιασμοί, βίαιος εκτουρκισμός, κατάσχεση περιουσιών. Η ίδια κατάσταση συνεχίζεται με κορύφωση τα γεγονότα της Κωνσταντινούπολης, 6-7/7/ 1955 με αποτέλεσμα την καταστροφή και εκμηδένιση των εκεί 120.000 Ελλήνων. Με το σχέδιο Αντνάν Μεντερές, του 1957, η Διοίκηση Ανορθόδοξου Πολέμου της Τουρκίας κλιμακώνει την καταστροφή με μαζικές απελάσεις οι οποίες κορυφώνονται το 1964.
Το 1967 η Τουρκία απειλεί με πόλεμο την Ελλάδα και εισβολή στον Έβρο. Τα επιθετικά εκ μέρους της επεισόδια συνεχίζονται μέχρι το μοιραίο 1974 στην Κύπρο. Τότε η χώρα μας πέφτει στην καλοστημένη παγίδα εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών, και με το εγκληματικό πραξικόπημα (προδοτικό εκ του αποτελέσματος) εναντίον του Μακαρίου, ένοχου σε πολλά για την κυπριακή καταστροφή, δίνεται στην Τουρκία το δικαίωμα της εισβολής και της κατοχής μέχρι σήμερα.
Έκτοτε οι πολεμικές ενέργειες της Τουρκίας κλιμακώνονται, και αναβαθμίζονται με συνεχείς παραβιάσεις με οπλισμένα αεροπλάνα της στο Αιγαίο και διαρκή μεθοριακά επεισόδια, μέχρι και εναντίον Ελλήνων ψαράδων. Έτσι: το 1986 έχουμε μάχη φυλακίων στον Έβρο με νεκρούς 1 Έλληνα και τουλάχιστον 5 Τούρκους, με άγνωστο αριθμό Τούρκων τραυματιών. Στις 28/3/1987 βγαίνει το «Σισμίκ», απειλείται πόλεμος στο Αιγαίο, η Ελλάδα κλείνει την αμερικανική βάση της Νέας Μάκρης, μέχρι που οι Α. Γ. Παπανδρέου και Τ. Οζάλ καταλήγουν σε «όχι πόλεμο». Στις 18/6/1992 σκοτώνεται σε αερομαχία στο Αιγαίο ο Υποσμηναγός Νικόλαος Σιαλμάς, όταν οι Τούρκοι καταρρίπτουν το μαχητικό του, Mirage F1.
Καθοριστικό γεγονός στην κατακτητική πρακτική και επιθετικότητα της Τουρκίας αποτελεί η εξαγγελία της, το 1995, για «κάζους μπέλι» (casus belli -αιτία πολέμου), εάν η Ελλάδα ασκήσει το διεθνώς απαράγραπτο δικαίωμα της να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα από τα 6 ναυτικά μίλια στα 12. Έκτοτε η γραμμή του 25ου Μεσημβρινού, έχει τεθεί από τους Τούρκους ως όριο για τη διχοτόμηση του Αιγαίου, με ό,τι αυτό σημαίνει για υφαλοκρηπίδα, FIR, έρευνα και διάσωση, ΑΟΖ. Έτσι, όμως τα ελληνικά νησιά κινδυνεύουν να μείνουν αποκομμένα από την υπόλοιπη Ελλάδα, ουσιαστικά υπό τουρκική κυριαρχία. Ήδη, απειλούνται καθημερινά με απόβαση-κατάκτηση και χαμηλές υπερπτήσεις οπλισμένων αεροπλάνων.
Σε συνέχεια αυτού του στην πράξη πολέμου, οι Τούρκοι στις 28/1/1996 κατάλαμβάνουν μία από τις ελληνικές βραχονησίδες Ίμια, και σκοτώνουν τους Έλληνες αξιωματικούς Χριστόδουλο Καραθανάση, Παναγιώτη Βλαχάκο και Έκτορα Γιαλοψό καταρρίπτοντας το ελαφρό και μη πολεμικό ελικόπτερό τους.
Η μόνιμα κατακτητική σε βάρος της Ελλάδος Τουρκία απαιτεί στην πράξη κατάργηση της Συνθήκης της Λοζάννης και θέλει να πάρει 25 νησιά στο Αιγαίο και 127 νησίδες και βραχονησίδες. Η μακροσκελής λίστα EGAYDAAK (ακρωνύμιο εγχειριδίου που εκδόθηκε από τις Ακαδημίες Πολέμου της Τουρκίας) με αυτά τα 152 νησιά συντάχθηκε το 1996. Από τότε η Τουρκία θέτει επίσημα ζήτημα «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο, ενώ κατέθεσε αίτημα και στο ΝΑΤΟ για αλλαγή ονομασίας αυτών των νησιών με τουρκικές.
Στις 9/10/1996 σε αερομαχία στο Αιγαίο σκοτώνεται ο Τούρκος πιλότος Ναΐ Ερντογάν, ενώ διασώζεται ένας δεύτερος, ο οποίος περιθάλπεται και παραδίδεται σώος στους Τούρκους. Στις 23/5/2006 σκοτώνεται σε αερομαχία ο Σμηναγός Κωνσταντίνος Ηλιάκης, ενώ διασώζεται ο Τούρκος αντίπαλός του παρά το ότι είχε καταπέσει και το δικό του αεροσκάφος. Στις 17/1/2018 τουρκικό περιπολικό πλοίο ακουμπάει πλευρικά με μεγάλη ταχύτητα την ελληνική κανονιοφόρο Νικηφόρος στα Ίμια. Τα μεσάνυχτα 12/2/2018 τουρκικό πλοίο προσπαθεί να εμβολίσει το ελληνικό περιπολικό του Λιμενικού, Γαύδος. Στις 10 το πρωί της Παρασκευής 2 Μαρτίου 1918, οι Τούρκοι συλλαμβάνουν στον Έβρο 2 Έλληνες στρατιωτικούς, τους: Άγγελο Μητρετώδη (Ανθυπολοχαγό) και τον Δημήτρη Κουκλατζή (λοχία ΕΠ.ΟΠ).
Η κλιμάκωση, ο Δούρειος Ίππος εντός της Ελλάδος, και το αύριο
Όλα τα αδιαμφισβήτητα γεγονότα που προαναφέρθηκαν αποδεικνύουν ότι διαχρονικά η μέχρι τώρα πολιτική της Ελλάδος έναντι της Τουρκίας ήταν απολύτως λανθασμένη. Όχι μόνο δεν υπάρχει κανένα περιθώριο της δωσιλογικά, επί δεκαετίες διατυμπανιζόμενης δήθεν «Ελληνοτουρκικής φιλίας», αλλά η Ελλάδα κινδυνεύει ξανά και ξανά μέσα στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε.. Κι όμως υπάρχουν και χειρότερα. Καθώς, μόλις προχθές η μόνιμη Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Αμερικανικής Γερουσίας, εγκάλεσε την κυβέρνηση των ΗΠΑ και πάρει μέτρα εναντίον της Τουρκίας, ώστε αυτή να μην επιτίθεται στους συμμάχους των ΗΠΑ, όπως έγινε με τους Κούρδους στο Αφρίν οι οποίοι εγκαταλείφθηκαν από τους Αμερικανούς. Η Επιτροπή έθεσε θέμα αναξιοπιστίας των ΗΠΑ. Και το ερώτημα είναι τι θα κάνουν οι ΗΠΑ σε περίπτωση επίθεσης της Τουρκίας εναντίον της Ελλάδος ή της Κύπρου; Θα τηρήσουν τη γνωστή πολυετή τακτική των «ίσων αποστάσεων» μεταξύ του Τούρκου σφαγέα γενοκτόνου και του Έλληνα που είναι το θύμα του; Όπως έκαναν οι ΗΠΑ, το 1922, ενώ τα πολεμικά τους ήταν αγκυροβολημένα στον κόλπο της κατασφαζόμενης, φλεγόμενης Σμύρνης, ή το 1955, με την Καταστροφή των Κωνσταντινουπολιτών, ή το 1974 στην Κύπρο με τις εκεί μεθοδεύσεις Κίσσινγκερ;
Αλλά, ο εφιάλτης δεν έχει τέλος, γιατί υπάρχει και ο Δούρειος Ίππος εντός της Ελλάδος. Πάμπολλοι έλεγαν, και λένε, πως όσα εξαγγέλλει και πράττει ο εκάστοτε Τούρκος πρόεδρος, και ειδικά ο κ. Ερντογάν, τα λέει για «εσωτερική κατανάλωση στην Τουρκία.» Αυτή η προδοτική θεώρηση, αποσκοπούσε στο να συνεχίσουν οι Έλληνες να κοιμούνται τον ύπνο του εθνομηδενισμού και της καταστροφής μετά τα 3 Μνημόνια τα οποία τους επέβαλε η εγκληματική, εκ του αποτελέσματος, Μεταπολίτευση. Να, λοιπόν, που η δήθεν «εσωτερική κατανάλωση» της Τουρκίας είναι ένα τουρκικό πολυετές, μεθοδικό, και επίμονο σχέδιο για κατοχή και δορυφοροποίηση της Ελλάδος, το οποίο πλασάρουν οι Τούρκοι, σχεδόν με κάθε ΜΜΕ της Ελλάδος.
Ωστόσο, μέσα στον ίδιο Δούρειο Ίππο, υπάρχει και το γνωστό ΕΛΙΑΜΕΠ. Στις 21/3/2018, στο τηλεοπτικό κανάλι «Έψιλον», στο Δελτίο Ειδήσεων των 18.30, ο πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ κ. Λουκάς Τσούκαλης ευθυγραμμισμένος με τον αντιπρόεδρό του, των γνωστών διεθνιστικών-εθνοαποδομητικών απόψεων, κ. Θάνο Βερέμη είπε, ότι: «εάν η Τουρκία τοποθετήσει το γεωτρύπανό της μέσα στο οικόπεδο 6 της κυπριακής ΑΟΖ δεν νομίζει πως η Ελλάδα και η Κύπρος μπορούν να αντιδράσουν.» Έτσι, όμως, καλεί Ελλάδα και Κύπρο να τεντώσουν τον τράχηλο στο χαντζάρι του τουρκικού επεκτατισμού. Δεν χρειάζεται καμία αντίσταση. Παραδώστε τα πάντα. Και γρήγορα! Η υποδούλωση στα τουρκικά και διεθνή οικονομικά συμφέροντα ονομάζεται «οικονομικός ρεαλισμός», και διαγράφεται κάθε έννοια εθνοπροδοσίας.
Ο κ. Ερντογάν κι ο αρχηγός των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων μιλούν δημόσια για 2,5 πολέμους. Αυτό είναι ένα σχέδιο των Κεμαλικών, του 1990. Ο ένας πόλεμος αφορά το Αιγαίο και την Κύπρο, ο δεύτερος τα σύνορα Συρίας, Ιράκ, και ο μισός… τους Κούρδους, στο εσωτερικό της Τουρκίας. Έτσι, η περίοδος από τώρα μέχρι τον Οκτώβριο, ειδικά στην Κύπρο, θεωρείται περίοδος κόκκινου συναγερμού για πολεμικές ενέργειες των Τούρκων. Η Τουρκία, εάν δεν ελεγχθεί από τα μεγάλα κεφάλαια του πλανήτη που βρίσκονται πίσω από όλα και όλους, μπορεί ανα πάσα στιγμή να εξαπόλυση έναν πόλεμο κατά της Κύπρου, αρχικά, ως του πιο αδύναμου κρίκου του ελληνισμού. Μιας και πάντοτε χτυπά πάσει δυνάμη τον πιο αδύναμο, και με τις «πλάτες» των Μεγάλων. Όπως έκανε και στο Αφρίν της Συρίας.
Η Τουρκία θα συνεχίσει με μικρά ή μεγαλύτερα επεκτατικά βήματα σε βάρος Ελλάδος, Κύπρου να κατακτά οτιδήποτε κατακτάται σε αέρα, ξηρά, θάλασσα και υποθαλασσίως. Με ύπουλες, μουλωχτές κινήσεις και άλλοτε φανερές θα κόβει φέτα, φέτα όλα τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδος, και θα περιμένει να πιάσει κυριολεκτικά στον ύπνο τους Έλληνες, όπως έγινε με την σύλληψη των 2 στον Έβρο. Μπορεί ανά πάσα στιγμή να εκτελέσει το υπαρκτό σχέδιό της για κατάληψη κάποιου ελληνικού νησιού, ή ειδικά του Καστελόριζου, ή των πέριξ αυτού βραχονησίδων, γιατί μόνο έτσι αυξάνει τεραστίως την ΑΟΖ της.
Τα πράγματα τίθενται ωμά: Η Ελλάδα για μια ακόμη φορά είναι πρακτικά μόνη της με συμμαχίες τύπου «Πόντιου Πιλάτου». Και, αν δεν θέλει να υποδουλωθεί στην Τουρκία πρέπει να καταλάβει, ότι ήδη βρίσκεται σε μακροχρόνιο πόλεμο με αυτήν. Είναι καταφανές ότι δεν χρειάζεται εδαφική ή κυριαρχική απώλεια για να ενεργοποιηθούμε «κατόπιν εορτής». Έτσι, έχουμε να διαλέξουμε ανάμεσα σε μια τέτοια μεγάλη καταστροφή και αναγκαστικά εκτεταμένο πόλεμο, ή σε μικρής κλίμακας πολεμικές εμπλοκές. Γι’ αυτό απαιτούνται άμεσα: 1. Απόλυτη αλλαγή πολιτικής, πνεύμα ομοψυχίας, λαϊκή ενότητα, και άνοδο του φρονήματος. 2. Στρατιωτική αναδιοργάνωση, άμεσοι εξοπλισμοί, εκτεταμένες ασκήσεις εφέδρων και οργάνωση παλλαϊκής άμυνας. 3. Αποφασιστικότητα σύγκρουσης, αλλαγή κανόνων με χρήση προειδοποιητικών βολών και εμπλοκή όπου χρειάζεται.
Αν θέλουμε να διατηρήσουμε την ελευθερία και την εθνική κυριαρχία μας, θα πρέπει να είμαστε πανέτοιμοι, εκπαιδευμένοι, και αποφασισμένοι για πολεμικές συγκρούσεις από αύριο κιόλας. Μόνο έτσι μπορεί να αντιμετωπιστεί επιτυχώς η επί δεκαετίες πολεμοχαρής, ειδικά σήμερα, Τουρκία.
του Γιώργου Ρωμανού
Συγγραφέα, Ιστορικού Ερευνητή
23/3/18
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
1.
Καθηγητής Γρίβας:
Η Τουρκία προαναγγέλλει πόλεμο κατά της Ελλάδας.
«Κολοσσιαίες φιλοδοξίες της Τουρκίας», αναλύει σε άρθρο του στο news.gr
Οι δηλώσεις Ερντογάν στην Σαμψούντα, όπου μεταξύ των άλλων ανέφερε ότι η Τουρκία δεν αποδέχεται τα «τεχνητά σύνορα» που «της επεβλήθησαν» μετά την πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ότι μετά την κατάληψη της Αφρίν ξεκινά η δημιουργία της «Μεγάλης Τουρκίας», η οποία θα επιτευχθεί ακόμη και αν χρειαστεί «να δώσουμε τις ζωές μας ή να πάρουμε ζωές άλλων», τοποθετούνται στην κορυφή των πιο επιθετικών δηλώσεων που έχει κάνει αρχηγός κράτους διεθνώς μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και αποτελούν από μόνες τους έγκλημα κατά της Ανθρωπότητας. Η δήλωση μιας χώρας ότι θα επεκτείνει τα σύνορά της για να επιτύχει τις παλαιές «ιστορικές διαστάσεις» της είναι πρωτοφανής στη νεότερη ιστορία και αμφισβητεί καθ’ολοκληρίαν τον καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, που αποτελεί και την επίσημη βάση έδρασης του διεθνούς δικαίου.
Η Τουρκία, δηλαδή, μετατρέπεται σε ένα είδος «υπερταραχοποιού κράτους» («super rogue state») τους διεθνούς συστήματος διεκδικώντας με αξιώσεις τα σκήπτρα από τη Βόρειο Κορέα.
Η ανύπαρκτη «Διεθνής Κοινότητα» και ένα νέο διεθνές σύστημα που επιβραβεύει τις πειρατικές συμπεριφορές.
Ας μην περιμένει όμως κάποιους (ανύπαρκτους) μηχανισμούς επιβολής του διεθνούς δικαίου να «τιμωρήσουν» την Τουρκία. Θα ήταν μεγάλο λάθος να θεωρήσουμε τις δηλώσεις αυτές ως προϊόν της «μεγαλομανίας» ή της «παράνοιας» του Ερντογάν. Στην πραγματικότητα, όχι ο Ερντογάν ως πρόσωπο αλλά η Τουρκία ως γεωπολιτική οντότητα, φαίνεται πως έχει κατανοήσει ότι βρισκόμαστε σε μια εξαιρετικά μεταβατική φάση της Ιστορίας. Περνάμε από ένα διεθνές σύστημα που εξαφανίζεται με γρήγορους ρυθμούς σε ένα άλλο, που δεν έχει ακόμη αποκρυσταλλωθεί. Πολλές φορές αποκαλούμε αυτόν το νέο, υπό διαμόρφωση, κόσμο ως «πολυπολικό» (multipolar) αλλά αυτός ο όρος δεν εκφράζει πλήρως τη σημερινή κατάσταση. Πολυπολικό ενδέχεται να γίνει το διεθνές σύστημα όταν σταθεροποιηθεί. Μέχρι στιγμής είναι ένα ασχηματοποίητο σύστημα που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «μη πολικό» (non polar). Σε αυτόν, λοιπόν, τον εν αναμονή κόσμο, η Τουρκία φαίνεται πως έχει επιλέξει να εξελιχθεί σε έναν από τους πιο σημαντικούς τους δρώντες, επιτυγχάνοντας, ταυτοχρόνως, δια του «εθνικού μεγαλείου», να ξεπεράσει τα μεγάλα εσωτερικά της προβλήματα. Και γνωρίζει πως το παράθυρο ευκαιρίας για να το επιτύχει είναι μικρό και πρέπει να δράσει, γρήγορα, ριψοκίνδυνα, επιθετικά και ασύδοτα, αδιαφορώντας για τους μέχρι σήμερα ισχύοντες κανόνες και αναλαμβάνοντας το μεγάλο ρίσκο που έχουν αυτές οι επιλογές.
Ίσως όμως το ρίσκο αυτό να μην είναι και τόσο μεγάλο όσο τείνουν πολλοί στην Ελλάδα να πιστεύουν. Τη μόνη Δύναμη που πράγματι φοβάται η Τουρκία, τη Ρωσία, αυτήν τη στιγμή έχει καταφέρει να την περιορίσει μέσα σε μια λυκοφιλία που έχει μεταμφιεστεί σε μια εύθραυστη συμμαχία, αλλά που προς ώρας λειτουργεί. Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν μια, πρωτοφανή μετά το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ, κρίση ηγεσίας, βρίσκονται σε μια μεταβατική φάση ως προς τη διαμόρφωση της στρατηγικής τους στο εξωτερικό, ενώ ένα κομμάτι του «βαθέως κατεστημένου» της Ουάσιγκτον έχει εμμονικά προσκολληθεί στην τεράστια γεωπολιτική επένδυση που έκανε στην ισλαμιστική Τουρκία εδώ και χρόνια και τώρα αρνείται να δει τις καταστρεπτικές συνέπειες που είχαν οι επιλογές του.
Με τις ΗΠΑ σε σύγχυση, το ΝΑΤΟ είναι απίθανο να είναι σε θέση, ή να έχει τη βούληση, να κάνει κάτι ουσιαστικό ώστε να φρενάρει την τουρκική επιθετικότητα, ενώ θα ήταν απολύτως άσκοπο να πούμε το οτιδήποτε για το γεωπολιτικό νηπιαγωγείο που παριστάνει τον «διεθνή παράγοντα», την Ε.Ε.
Εν κατακλείδι, έχουμε απέναντι μας μια άκρως αναθεωρητική και υπερφιλόδοξη Τουρκία, που επίσημα δηλώνει ότι είναι έτοιμη να «πάρει ζωές» για να επανέλθει στις «ιστορικές της διαστάσεις».Δηλαδή, εμμέσως πλην σαφώς απειλεί την ακεραιότητα της Ελλάδας και φυσικά και της Κυπριακής Δημοκρατίας, μεταξύ των άλλων. Όλα λοιπόν τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά. Ακόμη και αυτό μιας ακραίας επιθετικής ενέργειας της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας που θα οδηγούσε σε πολεμική αναμέτρηση μεγάλης κλίμακας.
Και θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε βοήθεια από πουθενά. Είμαστε μόνοι μας και θα πρέπει μόνοι μας να αντιμετωπίσουμε αυτήν την πρωτοφανή πρόκληση στη νεότερη ελληνική ιστορία. Και ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις. Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις για την εξασφάλιση της ειρήνης. Αν και η χειρότερη επιλογή είναι να συνεχίσουμε την προσπάθεια εξημέρωσης της τίγρης και να προσποιούμαστε πως όλες οι πρωτοφανείς δηλώσεις και οι ολοένα και πιο επιθετικές ενέργειες της Άγκυρας είναι «για εσωτερική κατανάλωση», ούτε οι μεθοδολογίες Αποτροπής είμαστε σίγουροι ότι μπορούν πλέον, στο σημείο που φθάσαμε, να εξασφαλίσουν την ειρήνη στο ελληνοτουρκικό σύστημα.
Βέβαια, ένας πόλεμος δεν ξεσπάει τόσο εύκολα και είναι μια επιλογή που δύσκολα θα κάνει σήμερα η Άγκυρα. Και αυτό γιατί, εις βάρος των στερεοτυπικών αντιλήψεων που τείνουν να κυριαρχήσουν στην ελληνική κοινωνία, ακόμη υπάρχει στρατιωτική ισορροπία στο ελληνοτουρκικό σύστημα. Ακόμη περισσότερο, μάλλον παραμένουν κάποια μικρά αλλά κρίσιμα ποιοτικά πλεονεκτήματα για τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, παρόλα τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια το ελληνικό στράτευμα λόγω της οικονομικής κρίσης. Βέβαια, αν δεν κάνουμε τίποτε για να αντιστρέψουμε τις σημερινές τάσεις, μέσα στα επόμενα χρόνια η ισορροπία ισχύος θα ανατραπεί δραματικά υπέρ της Τουρκίας. Όμως σήμερα, οι φαταλιστικές αντιλήψεις περί «τουρκικής παντοδυναμίας» μόνο ως μέρος του υβριδικού πολέμου που έχει εξαπολύσει η Άγκυρα κατά της Ελλάδας μπορούν να αναγνωστούν, δηλαδή ως μέρος της τουρκικής προσπάθειας να ακρωτηριάσει γεωπολιτικά την Ελλάδα χωρίς να χρειαστεί να πέσει τουφεκιά.
Άρα, ακόμη ελπίζουμε ότι η ειρήνη θα διατηρηθεί, τουλάχιστον στο άμεσο χρονικό διάστημα. Το γεγονός όμως παραμένει ότι πλέον έχουμε απέναντι μας μια νέα Τουρκία, άκρως φιλόδοξη και επιθετική, σε ένα νέο διεθνές σύστημα που πιθανώς ανταμείβει παρόμοιες δυνάμεις. Άρα, όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά και θα πρέπει να προετοιμαστούμε για αυτά. Όσο είναι ακόμη καιρός.
Κωνσταντίνος Γρίβας,
Αναπληρωτής Καθηγητής Γεωπολιτικής στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων.
Διδάσκει επίσης Γεωγραφία της Ασφάλειας στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.
25/03/2018
2.
Άμεσος στόχος της Ελλάδος η γεωπολιτική της αναβάθμιση.
Η γεωγραφία αποτελεί πεπρωμένο για τις χώρες στο διεθνές σύστημα και δεν δύναται να αλλάξει. Οι γείτονες των χωρών και οι συμπεριφορές που υιοθετούν στην εγγύς περιοχή τους, δεν είναι παράγοντες που τίθενται υπό τον πλήρη έλεγχο κάθε κράτους. Ωστόσο, οι ευκαιρίες και οι προκλήσεις που αναδύονται σε κάθε γεωγραφική περιοχή μπορούν να είναι πλήρως εκμεταλλεύσιμες ή αντιμετωπίσιμες βάσει της γεωπολιτικής αναβάθμισης ή υποβάθμισης της εκάστοτε χώρας. Η Ελλάδα εντοπίζεται σε μια γεωγραφική περιοχή που δύναται να προσφέρει πλήθος ευκαιριών, αλλά την ίδια στιγμή καλείται να διαχειριστεί μια σειρά από προκλήσεις. Όπως πολλάκις έχει αποτυπωθεί, η γεωγραφική θέση της χώρα μας εντοπίζεται στο σταυροδρόμι 3 ηπείρων. Η Ελλάδα διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα που δύνανται να της επιτρέψουν την πλήρη αξιοποίηση των ευκαιριών που της προσφέρει η γεωγραφία.
Μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις, που καλείται η χώρα να αντιμετωπίσει μέσα στο πέρασμα της ιστορίας της είναι ο κίνδυνος εξ ανατολών. Οι εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα τη τελευταία δεκαετία στη γείτονα χώρα καθιστούν πιο αναγκαία από ποτέ την ανάληψη των απαραίτητων δράσεων για την αντιμετώπιση του εν λόγω κινδύνου. Η Τουρκία στο εσωτερικό της μεταλλάσσεται σε ένα απολυταρχικό κράτος, όπου στον πυρήνα του η θρησκεία λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις, ενώ τα ανθρώπινα δικαιώματα, η ελευθερία του λόγου και εν γένει τα δημοκρατικά ιδεώδη της Δύσης εκλείπουν. Παράλληλα, στην εξωτερική της πολιτική λειτουργεί ως διεθνής ταραξίας και ως μια άκρως αναθεωρητική δύναμη.
Σήμερα η Τουρκία ασφυκτιά στα γεωγραφικά της όρια, θεωρεί τον εαυτό της αδικημένο μετά την υπογραφή της συνθήκης της Λοζάνης και επιδιώκει να αναβιώσει μέρος της οθωμανικής της ιστορίας. Η έντονη ρητορική που υιοθετούν ο πρόεδρος της Τουρκίας και οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης, δεν αξιοποιείται μόνο για το εσωτερικό ακροατήριο και για πολιτικούς λόγους, ενόψει των εκλογών του 2019. Τα μηνύματα έχουν αποδέκτες μια σειρά από κράτη της εγγύς και όχι μόνο περιοχής. Η Τουρκία επιδιώκει να αποκτήσει ενεργό και ουσιώδη ρόλο για τα τεκταινόμενα της Μέσης Ανατολής, της Ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων. Θεωρεί ότι η γεωπολιτική της δύναμη, της επιτρέπει να αναλάβει το ρόλο της περιφερειακής δύναμης, στο εν λόγω γεωγραφικό υποσύστημα και να αναβαθμιστεί έτι περαιτέρω.
Απέναντι στα νέα δεδομένα η Ελλάδα δείχνει σημάδια δυσκολίας ή και απροθυμίας προσαρμογής,εμμένοντας σε μια πλήρως αναποτελεσματική στρατηγική, τη στρατηγική του κατευνασμού. Οι εξελίξεις στο διεθνές σύστημα τρέχουν και η Ελλάδα δυστυχώς ακολουθεί μετά δυσκολίας και με ιδεολογικές αγκυλώσεις. Αν μπορούσαμε να παραλληλίσουμε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις από το 1995 και μετά με μια παρτίδα σκάκι, σίγουρα η Τουρκία θα ήταν τα λευκά πιόνια και αυτό γιατί η Τουρκία δράττει το πλεονέκτημα του πρώτου χτυπήματος (firststrike), δεδομένου ότι τα λευκά εκκινούν πάντα μια παρτίδα σκάκι. Η Ελλάδα διαρκώς ακολουθεί και εξαναγκάζεται να υιοθετεί τη στρατηγική του αμυνόμενου.
Τα δεδομένα φυσικά και μπορούν να αλλάξουν υπέρ της Ελλάδος, εφόσον προχωρήσει στις απαραίτητες ενέργειες, που θα της επιτρέψουν να έχει εκείνη τον πρώτο λόγο στην γεωπολιτική σκακιέρα της περιοχής. Πρώτα απ’ όλα, η χώρα μας πρέπει να αναθεωρήσει την υφιστάμενη στρατηγική της και να εντάξει συγκεκριμένες στοχεύσεις βραχυπρόθεσμες και μεσο-μακροπρόθεσμες. Κύρια στόχευση θα πρέπει να είναι η άμεση γεωπολιτική αναβάθμιση της και η ισχυροποίηση της. Θα πρέπει να χτίσει μια νέα συνεκτική στρατηγική αναγιγνώσκοντας τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που αναδύονται στο διεθνές σύστημα. Η αναζήτηση σημαντικών συμμαχιών και η αναβάθμιση των υφιστάμενων συνεργασιών της, σε στρατηγικού χαρακτήρα συμμαχιών με σημαίνοντα κράτη της περιοχής της κρίνεται επιτακτική.
Η Ελλάδα στο εξωτερικό επίπεδο, ως κατεξοχήν ναυτική δύναμη θα πρέπει να αναπτύξει συνεργασίες και συμμαχίες με αντίστοιχες παραδοσιακές ναυτικές δυνάμεις. Επίσης, θα πρέπει να επιδιώξει την περαιτέρω εμβάθυνση της στρατηγικής της συνεργασίας με το Ισραήλ, δεδομένων των προκλήσεων που από κοινού καλούνται να αντιμετωπίσουν στην Ανατολική Μεσόγειο. Η αναθεωρητική στάση της Τουρκίας και η επιδίωξή της να μετατραπεί σε ηγεμονική δύναμη στην εν λόγω περιοχή, θέτει εν αμφιβόλω τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδος και του Ισραήλ. Η μετ’ επιτάσεως προσπάθεια της Άγκυρας να λάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στο ενεργειακό παιχνίδι και να υποβαθμίσει τις σημαντικές δυνατότητες που δύνανται να αποκτήσουν τα υπόλοιπα κράτη, αναδεικνύει την ανάγκη για συνεργασία. Ένας ακόμη δρων της περιοχής που απειλείται από την Άγκυρα είναι η Αίγυπτος, δεδομένου ότι η πρώτη αμφισβητεί το σημαίνοντα ρόλο που κατέχει η δεύτερη στον Αραβικό κόσμο. Η Ελλάδα θα πρέπει να υιοθετήσει εντονότερες πολιτικές πρωτοβουλίες και να εμβαθύνει έτι περαιτέρω τη συνεργασία της με την Αίγυπτο.
Στο εσωτερικό επίπεδο, η χώρα μας θα πρέπει να υιοθετήσει πολιτικές αυτοβοήθειας που θα ενισχύσουν την αποτρεπτική της δύναμη και θα αναβαθμίσουν την ισχύ της στο άναρχο διεθνές σύστημα. Δυστυχώς, στις διεθνείς σχέσεις το διεθνές δίκαιο δεν μπορεί να επικρατήσει έναντι του δικαίου του ισχυρού. Επομένως, θα πρέπει να αποκτήσει νέα εργαλεία για να ανταποκριθεί επάξια στις αναδυόμενες προκλήσεις. Πρώτο και κύριο μέλημα είναι η επίτευξη συνοχής στο εγχώριο πολιτικό σύστημα, η οποία δεν θα επιτρέπει τη δημιουργία ρηγμάτων προς όφελος, όσων κρατών επιβουλεύονται τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Δεύτερον θα πρέπει να ενισχυθούν οικονομικά και υλικοτεχνικά οι ένοπλες δυνάμεις (αποφεύγοντας την άσκοπη κατασπατάληση χρημάτων) με στόχο την περαιτέρω ενίσχυση της αποτρεπτικής της δύναμης. Η αποτροπή για να είναι πειστική δεν θα πρέπει να εντάσσεται μόνο σε ρητορικό επίπεδο, αλλά και σε πρακτικό-ουσιαστικό επίπεδο. Τρίτον, η Ελλάδα οφείλει πιο ενεργά να αποκτήσει δυνατότητες πιέσεις στα σημαντικά κέντρα λήψης των αποφάσεων σε αγαστή συνεργασία με την ελληνική ομογένεια. Τέταρτον, θα πρέπει να δείξει τη δέουσα προσοχή και να εντάξει στη νέα στρατηγική της περισσότερες πολιτικές, διπλωματικές πρωτοβουλίες ως προς τις εξελίξεις στη Κύπρο, αναφορικά με την ενέργεια και τις πιέσεις επίλυσης του Κυπριακού.
Κύριοι στόχοι της Τουρκίας, αναφορικά με την Κύπρο, είναι αφενός να τερματιστούν οι κυπριακές πρωτοβουλίες στα ενεργειακά κοιτάσματα και αφετέρου η συμμετοχή της, δια του δικαίου του ισχυρού, στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων, με απώτερο στόχο την όδευση των υδρογονανθράκων δια μέσου τους εδάφους της, καθιστώντας την ενεργειακό κόμβο και αφαιρώντας παράλληλα, τη δυνατότητα της Κύπρου να ισχυροποιηθεί γεωπολιτικά. Ως εκ τούτου, ακυρώνεται σε μεγάλο βαθμό η ισχύς των επιχειρημάτων των Ελληνοκυπρίων για θετική επίλυση του Κυπριακού. Τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος δεν πρέπει επουδενί να λυγίσουν στις πιέσεις και να επιτρέψουν να εμπλακούν σε διαπραγματεύσεις με τη Τουρκία για την από κοινού εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων.
Βάσει των ανωτέρω, η χώρα μας θα πρέπει άμεσα να αναθεωρήσει την υφιστάμενη στρατηγική της και να επιδιώξει την ισχυροποίησή της. Η ελληνική πολιτική εξουσία στο σύνολό της πρέπει να τερματίσει κάθε φοβικό σύνδρομο απέναντι στις τουρκικές απειλές. Η ανάγνωση του Τούρκου προέδρου ως «παράφρονα» ή «απρόβλεπτου» δρώντα είναι λανθασμένη και ως εκ τούτου οδηγεί στην υιοθέτηση εσφαλμένων ενεργειών αντιμετώπισής του. Η Ελλάδα οφείλει άμεσα να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες και να υιοθετήσει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες με στόχο την προάσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της.
Νικόλαος Αγγέλης,
Διεθνολόγος-Στρατηγικός Αναλυτής, Συντονιστής στις ερευνητικές ομάδες «ΝΑΤΟ-ΕΕ» και «Ενέργεια, Οικονομία, Περιβάλλον» του ΙΔΙΣ, μέλος της ομάδας θαλάσσιας στρατηγικής του ΕΛΙΣΜΕ
20/03/2018
3.
Μοιραίοι κι άβουλοι μπρος στον επικίνδυνο Erdogan.
Ο Πάνος Καμμένος είναι υπουργός Εθνικής Άμυνας, αλλά στο βάθος φαίνεται ότι κρύβει έναν κουλτουριάρη πολιτικό σχολιαστή. Πώς αλλιώς θα εξηγείτο η φράση του «Η Τουρκία λειτουργεί με τη λογική του Εξπρές του Μεσονυκτίου».
Αυτή είναι μια φράση που ταιριάζει σε ένα δημοσιογράφο, σε ένα πολιτικό αναλυτή, σε ένα διεθνολόγο. Όχι σε έναν υπουργό Άμυνας, όταν δύο στρατιωτικοί του βρίσκονται στις φυλακές, οι οικογένειές τους αγωνιούν και η κυβέρνησή του κινείται μέσα από διπλωματικές διόδους προς απελευθέρωσή τους.
Διέπεται από την ίδια… ενσυναίσθηση που τον ωθούσε να απειλήσει την Ευρώπη ότι θα τη γεμίσει τζιχαντιστές και τώρα χαρακτηρίζει τα ελληνικά σύνορα ευρωπαϊκά, εκλιπαρώντας εμμέσως την συμπαράσταση των Ευρωπαίων. Στις ίδιες δηλώσεις παραπονείται λέγοντας ότι «δεν μπορεί η Ευρώπη να δίνει στην Τουρκία 4 δισ. και να αντιμετωπίζονται οι Έλληνες στρατιωτικοί ως τριτοκοσμικοί».
Δεν βρίσκουμε λογική συνάφεια στον ανωτέρω συσχετισμό. Στην Τουρκία τα δισ. παρέχονται για τους πρόσφυγες, προκειμένου ο Erdogan να λειτουργήσει ως κλειδοκράτορας της άτυπης φυλακής των προσφυγικών καταυλισμών, για να μην εκκινήσουν τα εκατομμύρια των προσφύγων προς τη Δύση – και θα είμαστε οι πρώτοι που θα πληγούμε δραματικά. Οπότε αν έπρεπε να ψέξουμε κάποιον για τα δισ. θα ήταν όχι η Ευρώπη αλλά ο Erdogan, και μόνο στην περίπτωση που δεν τα αξιοποιήσει για τον σκοπό που του δίνονται. Όχι να γκρινιάζουμε γιατί του δίνονται. Δεν είναι πολιτική αυτή.
Προσμένουν κάποιο «θάμα»
Ωστόσο τα ανωτέρω είναι πταίσματα μπροστά στο τραγικό της κυβερνητικής ανεπάρκειας και ελαφρότητας.
Την ημέρα που ο νέο - σουλτάνος Erdogan, τροπαιοφόρος από το αιματηρό Αφρίν, προαναγγέλλει γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ με πλοίο τουρκικής κατασκευής, ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Άμυνας δεν συναντήθηκαν για να συζητήσουν τους τρόπους αντίδρασης στην αύξουσα τουρκική επιθετικότητα σε χώρους που άπτονται ζωτικών ελληνικών ενδιαφερόντων. Συναντήθηκαν, υπό τις εντυπώσεις που δημιούργησε το δημοσίευμα του «Φιλελεύθερου», για να ποζάρουν μπροστά στις κάμερες προσπαθώντας να πείσουν ότι η χωλαίνουσα - έτσι κι αλλιώς - σχέση τους, χαίρει άκρας ευρωστίας.
Δεν είμαστε καθόλου σίγουροι ότι η πολιτική ηγεσία έχει κατανοήσει το έκρυθμο τοπίο που διαμορφώνεται στα ανατολικά μας σύνορα, καθώς η σταθερότητα που υπήρχε - έστω επίφοβη ως τώρα - παρήλθε, και το νέο τοπίο εγκυμονεί εντάσεις που μπορεί να φτάσουν ως ένα θερμό επεισόδιο - για να επιλέξουμε την πλέον καθησυχαστική μορφή διατύπωσης.
Η αναγγελία Erdogan για γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ δεν αποδίδεται με την εύκολη ερμηνεία της νευρικής κρίσης ή της μεγαλομανούς εξουσιαστικής βουλιμίας του. Αποσκοπεί να διαμορφώσει καταστάσεις πίεσης ώστε να επιτευχθεί διαμοιρασμός του ορυκτού πλούτου ή να πιέσει για ταχύρυθμη λύση του κυπριακού, υπό το πρίσμα φυσικά των τουρκικών συμφερόντων.
Η επικαιροποίηση της συνθήκης της Λωζάνης, την οποία (προς δόξαν της ελαφρούτσικης, φανφαρόνικης και αψυχολόγητης πρόσκλησής του εδώ) διετύπωσε και εντός ελληνικού Προεδρικού Μεγάρου, δεν είναι απλώς δήλωση νοσταλγίας για τα σύνορα της τουρκικής καρδιάς του. Είναι στρατηγικός στόχος που θα τον επιδιώξει εφόσον δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις, ή εφόσον κάλλιστα τις δημιουργήσει ο ίδιος. Ούτως ή άλλως, η επικαιροποίηση της συνθήκης δεν είναι κάτι μακρινό. Αυτή ήδη άρχισε νοτιοανατολικά με την κατάκτηση του Αφρίν…
Ένα θερμό επεισόδιο στα σύνορα του Έβρου ή γύρω από τα Ίμια, όπου οι τριβές είναι συνεχείς και το σκηνικό της κρίσης μόνιμο, είναι από πιθανό ως αναμενόμενο. Το έχουν άλλωστε διατυπώσει πιο έγκυρα ημών πρόσωπα, κάποιοι εκ των αξιόλογων καθηγητών που έχει φιλοξενήσει το liberal. Ένα τέτοιο επεισόδιο θα μας υποχρέωνε να καθίσουμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με αντικείμενο την αλλαγή του νομικού καθεστώτος του Αγαίου, που με την σειρά του θα επιφέρει συνολικές διευθετήσεις. Από αυτές δεν είναι σίγουρο ότι θα είμαστε οι πλέον κερδισμένοι – για να χρησιμοποιήσουμε πάλι την πιο καθησυχαστική έκφραση.
Βέβαια η ελαφρότητα της κυβέρνησης, μπροστά στη νέα γεωπολιτική κατάσταση που διαμορφώνεται, εναρμονίζεται με το πολιτικό κουτσομπολιό των Media. Ψάχνουν υπαρκτές μεν, δευτερεύουσες δε, ενδοκυβερνητικές αντιθέσεις και αρκούνται σε αυτές. Για το αν, και γιατί, ο Καμμένος χαρακτήρισε «ομήρους» τους δύο έλληνες στρατιωτικούς, ή αν είναι διμερές θέμα, και αφού είναι διμερές γιατί ζητήσαμε τη βοήθεια της Merkel.
Το γεγονός - όπως είχαμε γράψει και με το ταξίδι Τσίπρα στην Αμερική - της αναβάθμισης της βάσης της Σούδας και μεταφοράς σε αυτή λειτουργιών της βάσης του Ιντσιρλίκ, καθώς και η επικείμενη αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου του Αιγαίου, καθιστούν την Ελλάδα ψηφίδα του νέου πλαισίου που διαμορφώνεται, μόνο που δεν έχει άποψη επ' αυτού! Δυστυχώς, ψηφίδα στο σκηνικό δεν σημαίνει αναγκαστικά έπαρση και μεγαλεία. Μπορεί να σημαίνει συμμετοχή στη αναταραχή. Αλλά δεν έχει χρόνο να στοχαστεί γι αυτά. Επιδίδεται σε ανοιξιάτικους όρκους αγάπης Αλέξη - Πάνου
Η κυβέρνηση στον ύπνο του Δικαίου
Με βάση την καθημερινή συμπεριφορά της κυβέρνησης, την καθήλωση της χώρας η οποία δεν κινείται στο διεθνές πεδίο για συμμαχίες, και την αμήχανη έως ανύπαρκτη συζήτηση στο εσωτερικό, είναι δεδομένο ότι ηγεσία και κοινή γνώμη δεν έχουν συνειδητοποιήσει τι ακριβώς διακυβεύεται. Και οι κίνδυνοι είναι υπαρκτοί, όχι επικοινωνιακοί. Η εμπλοκή της σε θερμό επεισόδιο (αποφεύγουμε να πούμε πολεμική κρίση, για να μην κατηγορηθούμε ως κινδυνολόγοι) δεν είναι φαντασία. Είναι ενδεχόμενο που προκύπτει από τα ίδια τα γεγονότα - ενδεχόμενο λέμε.
Παρόλα αυτά, κανένα κρίσιμο κυβερνητικό όργανο – υπουργικό συμβούλιο, ΚΥΣΕΑ - δεν συζητά, δεν χαράσσει στρατηγική και περιμένει από τους ξένους να λύσουν τα δικά μας προβλήματα ασφάλειας. Ο ΟΗΕ θα εκδίδει ψηφίσματα, το ΝΑΤΟ και η ΕΕ θα κάνουν δηλώσεις, αλλά επί της ουσίας θα είναι ανύπαρκτα. Όπερ σημαίνει πρωτίστως θα πρέπει να στηριχθούμε στις δικές μας δυνάμεις.
Προκαλεί δε, μείζονα ερωτηματικά, το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός εδώ και τρία χρόνια έχει ταξιδεύσει αμέτρητες φορές στην ΕΕ προκειμένου να αναζητήσει στηρίγματα και συμμαχίες για το ύψος του ΦΠΑ, για μια ιδιωτικοποίηση, για κάποια προαπαιτούμενα. Για να καταγγείλει την επιθετικότητα της Τουρκίας, τις απειλές για τη συνθήκη της Λωζάνης, την επικείμενη εμπλοκή στην ΑΟΖ της Κύπρου, δεν έχει κάνει το παραμικρό!
Η μία εκδοχή είναι ότι δεν έχει συνειδητοποιήσει τους κινδύνους. Η δεύτερη - εξαιτίας της πρώτης - είναι ότι έχει εναποθέσει τα πάντα στον ΥΠΕΞ, ο οποίος στην τελική δεν έχει επιδείξει τρανταχτές επιτυχίες σε Σκόπια, Αλβανία και Τουρκία. Άλλωστε και ο καλύτερος να ήταν, αυτά δεν μπορούν να είναι ενός ανδρός αρχή, αλλά επεξεργασίες think tanks, που η κυβέρνηση δεν έχει και δεν την απασχολεί να έχει.
Κάτι επικίνδυνα περίεργο συμβαίνει.
Του Γιάννη Σιδέρη
21 Μαρτίου 2018
4.
Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας και
Εθνική Στρατηγική Αποτροπής vs Κατευνασμού.
Η πρόσφατη επιθετικότητα της Τουρκίας, απότοκος του νέου δόγματος Erdogan μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, δημιούργησε μια σειρά τετελεσμένων που δύνανται να αποβούν ιδιαίτερα επιζήμια στην δυναμική των Ελληνοτουρκικών Σχέσεων, προς όφελος της τουρκικής πλευράς. Οι τουρκικές επιθετικές ενέργειες και η αναιμική, στα όρια της ανυπαρξίας ελληνική αντίδραση, ανέδειξαν αφενός την πλήρη έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού και κατ’ επέκταση την απουσία ελληνικής στρατηγικής απόκρουσης της τουρκικής επιθετικότητας, αφετέρου πυροδότησαν έναν δημόσιο διάλογο σε επίσημα ή ανεπίσημα Fora για το δέον γενέσθαι της ελληνικής πλευράς προς την βέλτιστη διαχείριση και εν τέλει αντιμετώπιση του τουρκικού κινδύνου.
Ο δημόσιος διάλογος διεξάγεται (καθώς βρίσκεται εν εξελίξει) υπό καθεστώς πανικού και διακρίνεται από πλήρη αδυναμία ορθολογικών προτάσεων πολιτικής, απόρροια της διαχρονικής εσωστρέφειας, ακινησίας, συνωμοσιολογίας, άγνοιας και έλλειψης ορθής εκτίμησης της απειλής και της κατάστασης (Risk Assessment και Situational Awareness) με βάση τα δεδομένα του 21ου αιώνα, που διέπει πολύ μεγάλο κομμάτι της πολιτικής ηγεσίας, των διαμορφωτών αποφάσεων (συμπεριλαμβανομένου και μέρους της στρατιωτικής ηγεσίας) και της κοινής γνώμης.
Ως εκ τούτου, κινείται απλουστευτικά και αποσπασματικά γύρω από δύο υψίστης σημασίας ζητήματα που είναι αλληλένδετα και αφορούν: α)την δημιουργία μιας νέας επιτελικής θεσμικής δομής στρατηγικού σχεδιασμού, παραγωγής στρατηγικού έργου και διαχείρισης κρίσεων, γνωστή από την διεθνή πρακτική ως Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας (National Security Council) και β) την υιοθέτηση μια στρατηγικής αντιμετώπισης της Τουρκίας βασισμένη στην Αποτροπή (Deterrence) εν αντιθέσει με την στρατηγική βασισμένη στον Κατευνασμό (Appeasement), η οποία έχει αποτελέσει κατά την γνώμη πολλών αναλυτών και μη, διαχρονική στρατηγική επιλογή της χώρας έναντι της Τουρκίας.
Όσον αφορά το ζήτημα της δημιουργίας του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, πράγματι είναι επιτακτική η ανάγκη δημιουργίας ενός νέου θεσμού που θα είναι επιφορτισμένος αφενός, με την παραγωγή υψηλής στρατηγικής σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο επίπεδο,την βέλτιστη αξιοποίηση των εθνικών συντελεστών ισχύος, έχοντας συντονιστικό ρόλο στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, άμυνας και ασφάλειας, διεθνών οικονομικών και πολιτιστικών σχέσεων και αφετέρου με την πρόληψη και την διαχείριση κρίσεων και εκτάκτων καταστάσεων στο ανώτατο επίπεδο.
Παραταύτα, το ζήτημα της δημιουργίας ενός τέτοιου θεσμού παρουσιάζεται στον δημόσιο διάλογο, ως πανάκεια που θα λύσει μονομιάς τις διαχρονικές παθογένειες που διέπουν τον θεσμικό μηχανισμό ασφάλειας της χώρας, κυρίως όμως η δημόσια συζήτηση δεν αναφέρεται στις παραμέτρους και στις προϋποθέσεις μιας τέτοιας δομής με βάση τα δεδομένα του 21ο αιώνα, παρά αναλώνεται σε παρωχημένα και δυσλειτουργικά σχήματα που αναφέρονται σε θεσμικές δομές του προηγούμενου αιώνα.
Άλλωστε η χώρα από το 1983 διαθέτει το ΚΥΣΕΑ, το οποίο δημιουργήθηκε στην λογική του ΣΕΑ των ΗΠΑ το 1947, έχοντας στα χαρτιά,ειδικά μετά την τροποποίηση της ΠΥΣ31/2000, συντονιστικές/γνωμοδοτικές, συμβουλευτικές και υπό προϋποθέσεις ελεγκτικές ιδιότητες. Στην πραγματικότητα το ΚΥΣΕΑ ουδέποτε λειτούργησε σύμφωνα με τον σκοπό ίδρυσής του. Σήμερα έχει μεταβληθεί σ ένα τύποις επιτελικό όργανο το οποίο μόνο εγκρίνει τις κρίσεις των ανώτατων αξιωματικών και τα εξοπλιστικά προγράμματα.
Στον δημόσιο διάλογο, το πρόβλημα δυσλειτουργικότητας, μη παραγωγής έργου και υπονόμευσης συντονισμού του θεσμικού μηχανισμού, παρουσιάζεται εν πολλοίς ως απόρροια της έλλειψης συναίνεσης μεταξύ των πολιτικών κομμάτων και της απουσίας πολιτικής βούλησης εκ μέρους της πολιτικής ηγεσίας. Η συζήτηση συνεπώς εξαντλείται στο γεγονός ότι το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας με την συμμετοχή πρώην και νυν θεσμικών παραγόντων θα συνέβαλλε προς την σωστή κατεύθυνση, ενώ υπάρχει και η άποψη πως το ΚΥΣΕΑ με την απαραίτητη πολιτική στήριξη θα αποτελούσε έναν αξιόπιστο θεσμικό μηχανισμό παραγωγής υψηλής στρατηγικής και διαχείρισης κρίσεων, συνεπώς η δημιουργία ενός νέου θεσμού δεν θα άλλαζε επί της ουσίας τα πράγματα.
Καταρχάς πρέπει να σημειωθεί πως τόσο η εθνική συναίνεση, όσο και η πολιτική στήριξη στο όποιο θεσμικό εγχείρημα αποτελούν εκ των ων ουκ άνευ προϋποθέσεις για την επιτυχία οποιασδήποτε θεσμικής μεταρρύθμισης. Όμως ας υποτεθεί ότι οι δύο αυτές προϋποθέσεις ισχύουν είτε σε μια δομή τύπου ΣΕΑ είτε στο υπάρχον ΚΥΣΕΑ. Και επιπρόσθετα, ας υποτεθεί ότι δημιουργείται κ ένας υποστηρικτικός γραφειοκρατικός μηχανισμός που θα επικουρεί ή το ΣΕΑ ή το ΚΥΣΕΑ.
Η αλήθεια είναι πως αυτός ο διάλογος έπρεπε να ήταν στο επίκεντρο πριν δύο δεκαετίες. Τώρα πλέον είναι παρωχημένος και δεν απηχεί τα δεδομένα του 21ου αιώνα. Μια θεσμική δομή ασφάλειας πλέον στον 21ο αιώνα πρέπει να απαντά στα εξής ερωτήματα(ενδεικτικά):
Α) Πως θα συγκεράσει τις απαιτήσεις που προκύπτουν από τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και ανάγνωσης του περιβάλλοντος απειλών (Grand Strategy) μ' αυτές που ανακύπτουν από τις βραχυπρόθεσμες απειλές (EmergentStrategy) (Διασύνδεση Στόχων και Μέσων);
Β) Πως θα υπάρξει μια συνεκτική καθολική προσέγγιση (comprehensive approach) στην αντιμετώπιση όλου του φάσματος των απειλών και κινδύνων της εθνικής ασφάλειας, όπου η διυπηρεσιακή συνεργασία ο συντονισμός και η συμπερίληψη όλου του δυναμικού της κυβέρνησης προκρίνονται έναντι της αποσπασματικής μονοδιάστατης αντιμετώπισης από μεμονωμένα υπουργεία;
Γ) Πως θα εμπεδώνεται και θα διευκολύνεται η απρόσκοπτη ροή των πληροφοριών (των επεξεργασμένων και ορθών πληροφοριών)σ όλο το θεσμικό σύστημα και με ποια μεθοδολογικά εργαλεία θα επιτυγχάνεται η έγκαιρη προειδοποίηση (early warning) η ορθή εκτίμηση της απειλής (Foresight) και η επίγνωση της κατάστασης (Situational Awareness);
Δ) Πως η θεσμική Δομή θα ενσωματώσει τις τεκτονικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα σε τεχνολογικό επίπεδο και αλλάζουν τα δεδομένα (game changers) στο πεδίο της ασφάλειας σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο; Πως θα επιτευχθεί η σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την αξιοποίηση των δεδομένων της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης στις Στρατιωτικές Υποθέσεις;
Είτε συνεπώς δημιουργηθεί Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας είτε αναβαθμιστεί το ΚΥΣΕΑ, είτε συνυπάρχουν και τα δύο, με το ένα λειτουργώντας ως υποστηρικτικός μηχανισμός του άλλου, το αποτέλεσμα δεν θα αναφέρεται σε μια δομή ασφάλειας προσαρμοσμένη στα νέα δεδομένα, παρά θα επαναληφθεί μια παρωχημένη δομή με άρωμα μεταρρύθμισης και την εντύπωση/πεποίθηση πως το πολιτικό/θεσμικό σύστημα έπραξε τα δέοντα.
Η χώρα θα συνεχίσει να έχει μια θεσμική δομή ανεπαρκή για τις προκλήσεις του 21ου αιώνα καθώς η παραγωγή στρατηγικού «προϊόντος» θα βασίζεται σε παρωχημένες αντιλήψεις και διαδικασίες, με την ύπαρξη στεγανών να αποτελεί το κύριο γνώρισμα όπως και σήμερα, συνεπώς η όποια προσπάθεια θα καταστεί το ίδιο ή και περισσότερο επιζήμια για το εθνικό συμφέρον παρά επωφελής.
Αναφορικά με το ζήτημα της εθνικής στρατηγικής που προκρίνει την Αποτροπή έναντι του Κατευνασμού, δυστυχώς στον δημόσιο διάλογο παρατηρείται αρχικά μια σύγχυση και υπεραπλούστευση των εννοιών. Στην συνέχεια υιοθετείται από πολλούς η Αποτροπή ως η ενδεδειγμένη στρατηγική προσέγγιση για την αντιμετώπιση της Τουρκίας, χωρίς να διευκρινίζεται καταρχάς ποιο είναι το προτεινόμενο μοντέλο Αποτροπής, υπό ποιες προϋποθέσεις, σε ποιο θέατρο επιχειρήσεων και δεν αναλύεται πως θα συνδεθεί και αν είναι συμβατή η αποτρεπτική στρατηγική έναντι της γείτονος με την ελληνική υψηλή στρατηγική.
Ο δημόσιος διάλογος αφορά την πρόκριση της Αποτροπής έναντι του Κατευνασμού. Η σύγχυση αφορά το απλουστευτικό δίπολο Αποτροπή-Κατευνασμός, καθώς θεωρείται από πολλούς ότι η στρατηγική προσέγγιση της χώρας έναντι της Τουρκίας ειδικά τις τελευταίες δύο δεκαετίες υπήρξε κατευναστική. Η πραγματικότητα είναι πως η χώρα κινήθηκε από το 1974 και εντεύθεν σε μια λογική μη σύγκρουσης με την γείτονα καθώς ο στρατηγικός προσανατολισμός του ελληνικού θεσμικού μηχανισμού ασφάλειας ως προς την γείτονα, υπήρξε αμιγώς αμυντικός.
Στο πλαίσιο αυτό υιοθετήθηκε από τις μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις μια στρατηγική (με λάθη ,παραλείψεις, αβλεψίες, κακό σχεδιασμό) τόσο εξωτερικής (Απόκτηση διεθνών ερεισμάτων μέσω Συμμαχιών) όσο και εσωτερικής (Ενίσχυση Ενόπλων Δυνάμεων)εξισορρόπησης (Balancing) της τουρκικής απειλής.
Επιπρόσθετα,υιοθετήθηκε η στρατηγική της μεταβίβασης της ευθύνης(buckpassing) της ελληνικής εθνικής ασφάλειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο Συμβούλιο του Ελσίνκι, πυλώνας της οποίας υπήρξε η στήριξη της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας ως μέσον μείωσης της έντασης μεταξύ των δύο πλευρών.
Σύμφωνα με την διεθνή ορολογία, η στρατηγική μεταβίβασης της ευθύνης δεν εμπίπτει στην κατηγορία του κατευνασμού (appeasement). (Δεν εξετάζεται εδώ αν πέτυχε η ανωτέρω στρατηγική ή όχι.Προς υπενθύμιση παρόμοια στρατηγική buckpassing ακολουθεί η Κύπρος ως προς την ενεργειακή της ασφάλεια). Υπάρχει μια σαφής παρανόηση μεγάλου κομματιού της ελληνικής ακαδημαϊκής και μη κοινότητας πως οποιαδήποτε στρατηγική δεν εμπεριέχει την απειλή χρήσης βίας εμπίπτει στον Κατευνασμό. Κατά συνέπεια, η Σύμπλευση, η Αντιστάθμιση, ή η Μεταβίβαση της Ευθύνης λανθασμένα λογίζονται ως κατευναστικές στρατηγικές.
Παραταύτα, πρέπει να διευκρινιστεί πως το μείζον πρόβλημα δεν άπτεται της καθεαυτής στρατηγικής των ελληνικών κυβερνήσεων είτε αυτή αφορά το Ελσίνκι είτε αφορά πρότερες περιόδους, παρά ευθύνεται η στρεβλή και άκρως λανθασμένη φιλοσοφία ερμηνείας και εφαρμογής της όποιας στρατηγικής από μεγάλο κομμάτι του πολιτικού προσωπικού, το οποίο διακατεχόμενο από ένα φοβικό σύνδρομο έναντι της γείτονος, αφενός αγνόησε βασικές αρχές της διεθνούς πολιτικής, όπως την πολυδιάστατη έννοια της ισχύος στο διεθνές σύστημα και την δομική και αλληλεξαρτώμενη σχέση μεταξύ συμφέροντος και ισχύος, αφετέρου επιδόθηκε σε μια ομφαλοσκόπηση, επενδύοντας σ’ έναν εξωραϊσμό της Τουρκίας που απείχε παρασάγγας από την πραγματικότητα.
Οποιαδήποτε στρατηγική που δεν έχει προκύψει από επεξεργασία δεδομένων και δεν αναγιγνώσκει το περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον είναι καταδικασμένη να αποτύχει παντελώς ή να μην επιτύχει τον βασικό στρατηγικό στόχο.
Στρατηγική Κατευνασμού (Appeasement) υιοθετείται όμως στην παρούσα κατάσταση, όπου διαπιστώνεται μια προσπάθεια εξευμενισμού της Τουρκίας, επιτρέποντας της να κινείται ανεμπόδιστα και να δημιουργεί σειρά τετελεσμένων υπέρ της, προκύπτουσα από την πλήρη απουσία στοιχειωδών διαδικασιών λήψης αντίμετρων εκ μέρους της ελληνικής πλευράς, συμβεβλημένη με μια κατευναστική λογική, που εμφορείται από τις αρχές και τις θέσεις της πλειοψηφίας του κυβερνητικού σχήματος.
Ως εκ τούτου, στον δημόσιο διάλογο,τον αντίλογο στην Κατευναστική Στρατηγική της τωρινής κυβέρνησης της Αθήνας, αποτελεί η στρατηγική που προκρίνει την Αποτροπή, η οποία όμως δύναται να έχει πολλές παραμέτρους και προϋποθέσεις, οι οποίες δεν γίνονται αντικείμενο της συζήτησης.
Η Αποτροπή ως στρατηγική αντιμετώπισης της Τουρκίας, σαφώς αποτελεί ζητούμενο, πλην όμως χρειάζεται να εξεταστεί σε τι είδους Αποτροπή αναφερόμαστε, (Πλήρους Φάσματος, Συμβατική, Εκτεταμένη, Άμεση, Διαδοχικών Σταδίων, Ελέγχου Κλιμάκωσης-Ενδοπολεμική) υπό ποιες προϋποθέσεις θα είναι αξιόπιστη, αν ανταποκρίνεται στο πλαίσιο της υψηλής στρατηγικής που έχει τεθεί για την χώρα, πως συμβαδίζει με τις επιχειρησιακές απαιτήσεις των θεάτρων επιχειρήσεων, σε τι χρονικό ορίζοντα αναφέρεται και κυρίως με ποια μέσα επιτυγχάνεται και αν η χώρα δύναται να έχει στην διάθεσή της αυτές τις δυνατότητες (capabilities).
Επιπρόσθετα, στον 21ο αιώνα η Αποτροπή καθίσταται ολοένα και δυσκολότερο να επιτευχθεί, λόγω της πολυπλοκότητας των απειλών (υβριδικού τύπου) και της διαθεσιμότητας των μέσων που απαιτούνται ώστε να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ειδικά αναφορικά με την Τουρκία, απαιτείται αρχικά μια στρατηγική που να απαντά στο στάδιο των επιχειρήσεων χαμηλής έντασης επενδύοντας στην αντι-υβριδική άμυνα, στην ανθεκτικότητα του θεσμικού μηχανισμού ασφάλειας και στην δημιουργία διλήμματος στην γείτονα αναφορικά με το κόστος των ενεργειών της.
Θα πρέπει λοιπόν ο όρος να μην αναφέρεται άκριτα ως πυροτέχνημα στον δημόσιο διάλογο, παραπλανώντας διαμορφωτές αποφάσεων και κοινή γνώμη,καθώς πλήττεται η αξιοπιστία της από το λεπτό που γίνεται αντικείμενο συζήτησης χωρίς ουσία (η ορθή προετοιμασία και ενημέρωση της κοινής γνώμης αποτελεί προϋπόθεση επιτυχίας μιας αποτρεπτικής στρατηγικής), παρά απαιτείται να ενταχθεί ως πτυχή ενός συνδυαστικού νέου δόγματος εθνικής ασφάλειας ύστερα από επεξεργασία στο ανώτατο επίπεδο και επικοινωνία σ΄όλα τα επίπεδα του θεσμικού πλαισίου.
Κωνσταντίνος Θ. Λαμπρόπουλος,
Στρατηγικός Αναλυτής, Ειδικός στην Εκπόνηση Στρατηγικής (StrategicPolicyMaking) στο Κέντρο Μελετών Ασφάλειας της Γενεύης.
28/3/2018
Σκίτσο του Α.ΠΕΤΡΟΥΛΑΚΗ
5.
Κωνσταντίνος Λουκόπουλος :
Αφύπνιση τώρα γιατί έρχονται χειρότερα.
Αποτροπή σημαίνει αντίληψη στον αντίπαλο ότι το μπορείς. Η Τουρκία θα κλιμακώσει την ένταση αναζητώντας ένα σοβαρότερο επεισόδιο εμπέδωσης της κυριαρχίας της στην Ανατολική Μεσόγειο και όχι ένα πόλεμο σε αυτή τη φάση με την Ελλάδα, επεισόδιο είτε στη Κυπριακή ΑΟΖ, είτε στο Καστελόριζο , είτε σε νησίδα του Αιγαίου, λέει στον 98.4 ο επικεφαλής θεμάτων Άμυνας και Ασφάλειας του liberal.gr Κωνσταντίνος Λουκόπουλος .
Η Ελλάδα και η Κύπρος πρέπει να αντιληφθούν ότι μόνες τους θα πρέπει να κατοχυρώσουν ότι εννοούν τη φραστική διατύπωση , πως είναι δυνάμεις αποτροπής και κυρίως αυτό να το αντιληφθεί η Τουρκία πρακτικά. Για να συμβεί αυτό λέει ο Κ.Λουκόπουλος, πρέπει και η στρατιωτική ηγεσία να πιέσει τους πολιτικούς να κατανοήσουν ότι η αριθμητική δύναμη αποτροπής πρέπει να αντιστοιχεί και επιχειρησιακά. Διαφορετικά αν δεν αφυπνιστούμε , σημείωσε , τότε έρχονται χειρότερες ήττες. Υποστήριξε μάλιστα ότι η Τουρκία θα κλιμακώσει την ένταση αναζητώντας ένα σοβαρότερο επεισόδιο εμπέδωσης της κυριαρχίας της στην Ανατολική Μεσόγειο και όχι ένα πόλεμο σε αυτή τη φάση με την Ελλάδα, επεισόδιο είτε στη Κυπριακή ΑΟΖ, είτε στο Καστελόριζο , είτε σε νησίδα του Αιγαίου.
21/3/2018
6.
Αναζητώντας στρατηγική απέναντι στην Τουρκία.
Πρώτο ερώτημα: τι επιδιώκει η Τουρκία στο Αιγαίο, τη Θράκη και την Ανατολική Μεσόγειο; Με βάση την απάντηση, τίθεται δεύτερο ερώτημα: ποια πρέπει να είναι η ελληνική στρατηγική απέναντι στον δύσκολο γείτονα;
Ας χρησιμοποιήσουμε την υπόθεση εργασίας ότι η Τουρκία επιδιώκει τη –μερική έστω– «φινλανδοποίηση» των ανωτέρω περιοχών, μέσω μιας «πολιτικής κανονιοφόρων» και «γκριζαρίσματος» συγκεκριμένων θαλασσίων περιοχών, για να προωθήσει τις διεκδικήσεις της όσον αφορά θαλάσσιες ζώνες και περιφερειακή πολιτική ηγεμονία. Θεωρώντας ότι η φινλανδοποίηση δεν είναι αποδεκτή και ότι μια στρατηγική κλιμάκωσης της έντασης αποτελεί επιλογή εξαιρετικά υψηλού ρίσκου, η οποία θα οδηγήσει σε θερμό επεισόδιο και σε διαπραγμάτευση υπό μάλλον δυσμενείς όρους, τότε η Ελλάδα έχει δύο επιλογές:
(α) Παθητική διαχείριση των ελληνοτουρκικών σχέσεων σε αναμονή εξελίξεων που θα μεταμορφώσουν το στρατηγικό πεδίο (αποδυνάμωση της Τουρκίας, κάλυψη της Ελλάδας από την ευρωπαϊκή αμυντική ομπρέλα, κ.ά). Δυστυχώς τίποτα από αυτά δεν φαίνεται ιδιαίτερα πιθανό στο ορατό μέλλον. Το συνολικό ισοζύγιο ισχύος διαμορφώνεται αρνητικά για τη χώρα μας (αν και δεν απουσιάζουν τα προβλήματα για την Τουρκία) και οδηγεί σε σταδιακή διολίσθηση προς όφελος της άλλης πλευράς.
(β) Ενεργητική διαχείριση των ελληνοτουρκικών σχέσεων μέσω «εσωτερικής και εξωτερικής εξισορρόπησης»: αρραγές εσωτερικό μέτωπο σε εθνικά θέματα, διατήρηση της ισορροπίας στρατιωτικών δυνάμεων (μέσω ρηξικέλευθων επιλογών), κάλυψη θεσμικού κενού στους τομείς του στρατηγικού σχεδιασμού και του χειρισμού κρίσεων, ενίσχυση του περιορισμένης δυναμικότητας μηχανισμού για την παρακολούθηση και ανάλυση εσωτερικών και εξωτερικών εξελίξεων στη γειτονική χώρα, κλείσιμο άλλων εξωτερικών μετώπων με λύσεις ανεκτού κόστους, άνοιγμα διαύλων επικοινωνίας σε πολλαπλά επίπεδα και προσπάθεια αύξησης της οικονομικής αλληλεξάρτησης με τη γείτονα, οικοδόμηση και εμβάθυνση συμμαχιών, συνδιαμόρφωση σχέσεων Ε.Ε. και Τουρκίας, συμβολή στην ενίσχυση ευρωπαϊκών ικανοτήτων σε θέματα άμυνας. Αυτή η στρατηγική θα πρέπει να έχει ως μελλοντικό στόχο τη συγκέντρωση διπλωματικού κεφαλαίου και τη βέλτιστη προετοιμασία για μια διπλωματική διευθέτηση –μέσω προσφυγής σε διεθνές δικαιοδοτικό όργανο– με τρόπο που θα κατοχυρώνει τα ζωτικά εθνικά συμφέροντα.
Θάνος Π. Ντόκος,
γενικός διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ.
21/3/2018
7.
Η κυβέρνηση «διευκολύνει» τον επικοινωνιακό πόλεμο του Erdogan.
Μας αρέσει, δεν μας αρέσει ο Πρόεδρος της Τουρκίας Erdogan πήρε δυστυχώς κυριολεκτικά «σβάρνα» την αισιοδοξία που ήταν διάχυτη στην Ελληνική Κυβέρνηση πριν από την συνάντηση κορυφής ΕΕ – Τουρκίας στη Βάρνα της Βουλγαρίας! Και φυσικά και τον μεγάλο «καημό» της Δύσης να δει ξανά την Τουρκία ως συνεργάσιμο μέλος της. Μεγάλη όμως και η θλίψη και η απογοήτευση πρωτίστως των οικογενειών των δύο Ελλήνων Στρατιωτικών και δευτερευόντως όλης της Ελληνικής κοινωνίας που περίμεναν και συνεχίζουν να περιμένουν τη διεθνή διαμεσολάβηση για να τους δουν επιτέλους ελεύθερους πίσω στην Πατρίδα.
Βέβαια εμείς δεν μοιραστήκαμε το τεχνητό κλίμα ευφορίας της Κυβέρνησης και κάποιων ΜΜΕ. Η συνάντηση στην Βάρνα έγινε απλά… για να γίνει και για να μην μεγαλώσει περισσότερο η απόσταση μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας. Όντως μία θετική για εμάς πολιτική δήλωση στήριξης αλλά χωρίς κάποια πρακτική σημασία. Καμία πρόοδος στις Ευρωτουρκικές σχέσεις και το πιο σημαντικό κανένα «χαστούκι» στον Erdogan όπως διαχεόταν από το Μέγαρο Μαξίμου, προκειμένου να απαλλαγεί από τις δικές του τεράστιες ευθύνες αντιμετώπισης της Τουρκική επιθετικότητας.
Οι ειδικοί στην πολιτική ψυχολογία λένε ότι είναι απείρως προτιμότερο να είσαι απαισιόδοξος έως συγκρατημένος στις δημόσιες δηλώσεις σου, να εργάζεσαι αθόρυβα για τους σκοπούς σου και τελικά να σου έρχεται ένα θετικό αποτέλεσμα, παρά να καλλιεργείς αισιοδοξία και στο τέλος τα γεγονότα να σε διαψεύδουν. Και μάλιστα να διαψεύδεσαι εντός μερικών ωρών. Αυτό είναι το τραγικό στην περίπτωση μας.
Δυστυχώς αυτό ακριβώς είναι το δράμα που ζει η Ελληνική κυβέρνηση με κάποιους …αιθεροβάμονες και μαζί με αυτούς φυσικά και όλοι εμείς! Καλλιεργεί αστήρικτα για διάφορα θέματα αισιοδοξία όπως έκανε για την προχθεσινοβραδινή Σύνοδο Κορυφής ΕΕ – Τουρκίας. Ακόμη χειρότερα καλλιεργεί αισιοδοξία για τα φλέγοντα εθνικά μας θέματα, και στο τέλος εισπράττουμε ως χώρα …βαριές ήττες.
Το χειρότερο όλων είναι ότι στα Ελληνοτουρκικά ζητήματα, η Ελληνική κυβέρνηση δεν αντιλαμβάνεται ότι η ηθελημένη της σπουδή να καλλιεργεί αστήρικτα αισιοδοξία έχει γίνει εργαλείο στα χέρια των Τούρκων. Στην Άγκυρα περιμένουν να ακούσουν και να δουν τις δηλώσεις των κυβερνητικών μας αξιωματούχων και στη συνέχεια να δράσουν αντίθετα προς την ελληνική κυβερνητική υπεραισιοδοξία προκειμένου να ευτελίσουν την εικόνα της κυβέρνησης στο εσωτερικό της χώρας και να καλλιεργήσουν ανασφάλεια και ηττοπάθεια στον Ελληνικό λαό.
Η αστήρικτα υπεραισιόδοξη στάση της Ελληνικής κυβέρνησης είναι βούτυρο στο ψωμί της επικοινωνιακής τακτικής φθοράς μας από την Τουρκία, που εδράζεται στα πλαίσια μια ευρύτερη Τουρκικής υβριδικής, όπως λέγεται, στρατηγικής εναντίον της χώρας μας η οποία περιλαμβάνει βεβαίως εκτός των άλλων όπως προειπώθηεκ και ψυχολογικές επιχειρήσεις.
Η Τουρκία έχει μελετήσει άριστα την αδυναμία της Ελληνικής κυβέρνησης να καλλιεργεί αισιοδοξία για εσωτερική κατανάλωση. Θυμόμαστε π.χ. πολύ καλά και τις δηλώσεις Κουβέλη και αυτές του Κυβερνητικού Εκπροσώπου κ. Τζανάκοπουλου για την ταχεία επάνοδο των συλληφθέντων και φυλακισθέντων Στρατιωτικών μας! Έχουν ήδη παρέλθει 25 ημέρες από τότε και η απογοήτευση προς χαρά των Τούρκων είναι πλέον δυσβάταχτη! Έχουμε όμως από την άλλη πλευρά και τους ανόητους και ανέξοδους λεονταρισμούς του κ. Καμμένου που η Τουρκία «αποδομεί» πάντα αμέσως μετά κάνοντας τις κόκκινες γραμμές του… «ροζ ξέφτια».
Όμως το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στα πλαίσια της Ελληνικής κυβέρνησης αλλά αφορά και ένα τμήμα των εγχώριων Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας. Στην προσπάθειά τους να λειτουργήσουν γρήγορα ως μετά Χριστό προφήτες, δυστυχώς κάποια ευτυχώς λίγα ΜΜΕ παρασύρονται άκριτα σε αυτή την υπεραισιοδοξία με αποτέλεσμα πλέον της απώλειας αξιοπιστίας (και αυτό είναι δικό τους θέμα) να δημιουργούν αρνητικές επιπτώσεις στην ελληνική κοινή γνώμη. Ότι το καλύτερο δηλαδή για μια ξένη δύναμη που επιθυμεί να αποδομήσει την αξιοπιστία των διαύλων πληροφόρησης της Ελληνικής κοινωνίας ώστε να προκαλέσει σύγχυση στον κόσμο ενόψει ενός σοβαρού γεγονότος. Το έχουν σκεφθεί αυτό άραγε;
Η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ με λεκτικές τσαχπινιές και εννοιολογικά θραύσματα μιας άκρως επικίνδυνης εικονικής πραγματικότητας που αφορά στην αντιμετώπιση της Τουρκικής επιθετικότητας δείχνει ανευθυνότητα και διευκολύνει τις ψυχολογικές επιχειρήσεις του Ερντογανικού καθεστώτος της Άγκυρας.
Εμείς όμως ως Έλληνες πολίτες από την πλευρά μας ας θωρακιστούμε θέτοντας ευδιάκριτα όρια μεταξύ επιθυμιών και ευσεβών πόθων και της σκληρής πραγματικότητας
Γράφουν ο Κων/νος Λουκόπουλος* και ο Βασίλης Κοψαχείλης**
*Ο Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Αντιστράτηγος ε.α. και Διεθνολόγος.** Ο Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος.
28 Μαρτίου 2018
8.
Κίνδυνος ολοκληρωτισμού στην Τουρκία.
Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2015, η Τουρκία δεν είναι πλέον μια δημοκρατική χώρα, όπως επαναλαμβάνουν με κάθε ευκαιρία οι ηγέτες της, κυρίως απέναντι στους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Με τους συγγραφείς της και τους δημοσιογράφους της στη φυλακή, με τους πανεπιστημιακούς της και τους καλλιτέχνες της στα δικαστήρια, με τους κούρδους αντιπάλους της να καταδιώκονται, παρεκκλίνει όλο και περισσότερο προς έναν αυταρχισμό που την κάνει να μοιάζει, σε πολιτικό επίπεδο, με τη Ρωσία και το Ιράν. Το κράτος δικαίου δεν υπάρχει πλέον, η δικαιοσύνη έχει χάσει την ανεξαρτησία της και τα μέσα ενημέρωσης, με ορισμένες εξαιρέσεις, έχουν χάσει το κύρος τους. Αντί να μιλάμε για αυταρχική παρέκκλιση, όπως κάναμε μέχρι τώρα, θα πρέπει να αρχίσουμε να μιλάμε για «κίνδυνο ολοκληρωτισμού».
Η στρατιωτική κλιμάκωση στη βόρεια Συρία δεν αποτελεί μόνο έναν σταθμό σε μια περίπλοκη σύγκρουση που ξεκίνησε πριν από οκτώ χρόνια, αλλά και μια σαφή υποχώρηση των δημοκρατικών αξιών στο εσωτερικό της Τουρκίας. Η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση μιλούν πλέον με μια φωνή για τον «θρίαμβο του Αφρίν». Η μόνη διαφορά είναι ότι η αντιπολίτευση (και με τον όρο αυτό εννοούμε το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, CHP, αφού οι περισσότεροι ηγέτες του φιλοκουρδικού κόμματος HDP είναι στη φυλακή) ζητά από την κυβέρνηση να μην κάνει διάκριση ανάμεσα στους μάρτυρες της μάχης των Δαρδανελλίων που έγινε το 1915 κι εκείνους της αποτυχημένης απόπειρας πραξικοπήματος του 2015.
Αυτό το κήρυγμα μαρτυρολογίας κι αυτός ο οξυμμένος πατριωτισμός που μοιάζει να προέρχονται από μια άλλη εποχή έχουν γίνει δυστυχώς πραγματικότητα στην Τουρκία του Ερντογάν. Ο τελευταίος, πανταχού παρών και παντοδύναμος, δεν παύει να ζητά από τον πληθυσμό να κάνει πόλεμο στη Συρία. Και να λέει πως θα είναι ο πρώτος που θα πολεμήσει, αν χρειαστεί, παραμένοντας την ίδια στιγμή στο πολυτελές παλάτι του στην Αγκυρα. Και ο αρχηγός της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου επικροτεί: «Είμαστε όλοι στρατιώτες του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ!»
Εχοντας μεγαλώσει σε ένα κλίμα λατρείας του κεμαλισμού, και έχοντας γράψει στο Δημοτικό έμμετρα ποιήματα για τη δόξα των προγόνων μου, δεν θα ένιωθα έκπληξη από αυτόν τον μιλιταριστικό παροξυσμό αν δεν συνοδευόταν από μια μακάβρια μαρτυρολογία. Η πρόσφατη σκηνοθεσία σε μια πόλη της Ανατολίας, όπου είδαμε τον «αιώνιο» πρόεδρο του κυβερνώντος κόμματος και τον εξίσου «αιώνιο» πρόεδρο της Τουρκίας να αγκαλιάζουν ένα κοριτσάκι ντυμένο με στρατιωτική στολή και να του εύχονται να γίνει μάρτυρας για να πάει στον Παράδεισο, ήταν αντάξια μια τραγικής φάρσας.
Υπάρχουν ευτυχώς ακόμη κάποιες φωνές που καταγγέλλουν αυτό το κλίμα υστερίας τρέλας και υστερίας, αλλά δεν ακούγονται. Η Τουρκία δεν είναι πια, δυστυχώς, αυτό που ήταν. Και δεν θα γίνει αυτό που πρέπει να είναι, δηλαδή μια δημοκρατική και ειρηνική χώρα, αν δεν απαλλαγεί από τον «εθνικό της ήρωα» που εξακολουθεί να υποστηρίζεται από μέρος του πληθυσμού. Μέχρι πότε όμως; Θα ήθελα να μην απαντήσω σε αυτό το ερώτημα επικαλούμενος μια τουρκική παροιμία: «Όταν το ψάρι σκαρφαλώσει στη λεύκα».
Nedim Gursel,
τούρκος συγγραφέας
Πηγή: Liberation
27/3/2018
9.
Το προεκλογικό τζογάρισμα Ερντογάν απειλεί την οικονομία.
ΔΝΤ, Moody's, Goldman Sachs προειδοποιούν για «ανώμαλη προσγείωση» καθώς ο πρόεδρος της Τουρκίας προσπαθεί να συντηρήσει ισχυρή ανάπτυξη για να κερδίσει τις εκλογές. Οι ανισορροπίες, οι φόβοι για την Κεντρική Τράπεζα και η ανάγκη για εισροές πόρων.
Όταν το ΔΝΤ εξέδωσε δημόσια προειδοποίηση για την Τουρκική οικονομία τον περασμένο μήνα, ένας από τους ανώτερους συμβούλους του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δυσανασχέτησε. Ο Τσεμίλ Ερτέμ δήλωσε πως η έκκληση του ΔΝΤ για χαλιναγώγηση του πληθωρισμού και των δαπανών είναι «αποτυχημένες οικονομικές θεωρίες» που προωθούν «δεινόσαυροι». Και κατέληξε πως «θα κάνουμε το ακριβώς αντίθετο».
Αυτό ακριβώς είναι και το σενάριο που ανησυχεί πολλοίς οικονομολόγους. Η Τουρκία αψήφησε τις προσδοκίες πέρυσι εμφανίζοντας εκτιμώμενο ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ 7% ετησίως, με τη βοήθεια κυβερνητικών κινήτρων που στόχο είχαν να δώσουν ώθηση στην οικονομία μετά την βίαια απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου 2016. Όμως αυτή η ανάπτυξη ήρθε με κάποιο κόστος.
Τις τελευταίες εβδομάδες υπήρξε ένα μπαράζ προειδοποιήσεων για το διευρυνόμενο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Τουρκίας και για τον επίμονα διψήφιο πληθωρισμό. Το ΔΝΤ προειδοποίησε πως η χώρα είναι ευάλωτη στις μεταβαλλόμενες παγκόσμιες συνθήκες.
Η Moody’s υποβάθμισε το αξιόχρεο της Τουρκίας κατά δυο βαθμίδες χαμηλότερα της επενδυτικής βαθμίδας, επικαλούμενη ανησυχίες για το πολιτικό κλίμα της χώρας και την βαριά εξάρτησή της από την ξένη χρηματοδότηση. Η Goldman Sachs είπε πως η Τουρκία δείχνει τα «κλασικά σημάδια μιας οικονομίας που υπερθερμαίνεται», προειδοποιώντας πως για την εξισορρόπηση χρειάζεται χαμηλότερη ανάπτυξη.
Τώρα, εν όψει των εκλογών, ορισμένοι επενδυτές φοβούνται πως ο κ. Ερντογάν είναι απρόθυμος να ανεχτεί μια επιβράδυνση, μια προσέγγιση που ορισμένοι φοβούνται ότι αυξάνει τον κίνδυνο «ανώμαλης προσγείωσης».
Το κυβερνών Κόμμα της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης (AKP) έχει «χτίσει» την πολιτική του επιτυχία στη βάση της αυξανόμενης ευημερίας. Με τις εκλογές να έχουν προγραμματιστεί για τον Μάρτιο και τον Νοέμβριο του 2019, ο πρόεδρος και οι αξιωματούχοι του έχουν καταστήσει σαφές πως θέλουν ρυθμό ανάπτυξης 5,5% φέτος.
«Υπάρχει μόνο μια προτεραιότητα για την Άγκυρα και αυτή είναι η ανάπτυξη με τον περυσινό ξέφρενο ρυθμό», σχολίασε ο Μουράτ Ουτσέρ, σύμβουλος για θέματα της Τουρκίας στην GlobalSource Partners. «Υπάρχουν μεγάλα ερωτηματικά ως προς το αν αυτό είναι δυνατό. Ακόμα και αν είναι δυνατό, τι είδους ευπάθειες θα δημιουργήσει; Στην Τουρκία, υπάρχει ένας πολύ ξεκάθαρος συμβιβασμός μεταξύ της ανάπτυξης και της ευπάθειας».
Η περυσινή χρονιά ανέτρεψε όλες τις προσδοκίες για αυτή την αναδυόμενη οικονομία. Μετά από μια απότομη τριμηνιαία συρρίκνωση, στον απόηχο του αποτυχημένου πραξικοπήματος, η χώρα ανέκαμψε. Το τρίτο τρίμηνο του προηγούμενου έτους, η ανάπτυξη ήταν 11,1% -μεγαλύτερη απ’ ότι σε οποιαδήποτε άλλη οικονομία των G20.
Αυτά τα εκπληκτικά στοιχεία στηρίχθηκαν εν μέρει στην χαμηλή βάση εκκίνησης του προηγούμενου έτους. Όμως η ισχυρή ανάπτυξη στην Ευρώπη επίσης βοήθησε ώστε να ενισχυθούν οι Τουρκικές εξαγωγές. Το στηριζόμενο από το κράτος πρόγραμμα δανείων, τα εργασιακά κίνητρα και οι φοροελαφρύνσεις, έδωσαν ώθηση στις καταναλωτικές δαπάνες και στις κατασκευές.
Η ανησυχία τώρα είναι πως η ανάπτυξη έχει δημιουργήσει ανισορροπίες. Ο δομικός πληθωρισμός βρίσκεται στο περίπου 12%. Τα στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν την περασμένη εβδομάδα έδειξαν πως το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε στα 7,1 δισ. δολάρια τον Ιανουάριο, με τα στοιχεία για το 12μηνο να ισοδυναμούν στο 6,1% του ΑΕΠ στην επίσημη πρόβλεψη για το 2018.
Για να χρηματοδοτήσει το κενό, η Τουρκία βασίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην βραχυπρόθεσμη ροή χρήματος που θα μπορούσε γρήγορα να εξανεμιστεί αν μεταβληθεί το κλίμα έναντι της χώρας. Για την ώρα, οι ελκυστικές αποδόσεις της Τουρκίας και η διάθεση των επενδυτών για ρίσκο, συντηρούν τη ροή κεφαλαίων. Όμως η άβολη σχέση της χώρας με τις ΗΠΑ, η στρατιωτική της επέμβαση στη Συρία και η τεταμένη εγχώρια πολιτική, αποτελούν ρίσκο. Το ίδιο και οι μεταβαλλόμενες παγκόσμιες νομισματικές συνθήκες, καθώς οι κεντρικές τράπεζες κινούνται προς την εξομάλυνση της πολιτικής, μετά από χρόνια ιστορικά χαμηλών επιτοκίων.
«Όταν μιλάμε για το πόσες αυξήσεις (επιτοκίων) θα κάνει (η Fed), πόσο σύντομα θα σταματήσει η ΕΚΤ το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, αυτή δεν είναι μια καλή στιγμή για μια αναδυόμενη οικονομία να έχει ένα μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών και έναν υψηλό πληθωρισμό», σχολίασε ο Ινάν Ντεμίρ, αναλυτής αναδυόμενων αγορών της Nomura. «Θα μπορούσε να υπάρξει μεγάλο πρόβλημα αν επιδεινωθούν οι παγκόσμιες συνθήκες ρευστότητας, ή αν η Τουρκία δυσκολευτεί να προσελκύσει εξωτερική χρηματοδότηση λόγω των πολιτικών ή γεωπολιτικών κινδύνων».
Οι ανησυχίες εντείνονται λόγω του άγχους που προκαλεί η πολιτική ηγεσία της χώρας. Η Moody’s επικαλέστηκε την «εξασθένηση της θεσμικής ισχύος» ως πρωταρχικό λόγο για την υποβάθμιση, τονίζοντας ιδιαίτερα τις πιέσεις στη δικαιοσύνη και την ώθηση του κ. Ερντογάν να διευρύνει τις δικές του εξουσίες.
Μια βασική ανησυχία των επενδυτών είναι η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας, την οποία επιτιμά συχνά ο κ. Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος από καιρό υπήρξε άγριος επικριτής των υψηλών επιτοκίων, εκφράζοντας την μη συμβατική άποψη πως οδηγούν σε υψηλό πληθωρισμό. τον περασμένο μήνα επανέλαβε τη θέση του. «Δεν θα κάνουμε υποχωρήσεις, θα μειώσουμε τα επιτόκια», είπε.
Μέχρι στιγμής, η τράπεζα έχει συμβιβαστεί διατηρώντας αμετάβλητα τα επιτόκια, αναγκάζοντας όμως τις τράπεζες να δανείζονται χρησιμοποιώντας το επιτόκιο late liquidity window που ανέρχεται σε 12,75%.
Η ανησυχία είναι πως, αν υπάρξει μεταβολή του κλίματος, η κεντρική τράπεζα δεν θα αντιδράσει γρήγορα. Με την λίρα να βυθίζεται η Ολλανδική τράπεζα Rabobank προειδοποίησε πρόσφατα πως η κεντρική τράπεζα «μπορεί να επιλέξει μια σχετικά ήπια αύξηση επιτοκίων σε μια περίοδο που τα επιτόκια ήδη θεωρούνται γενικά πολύ χαμηλά».
Η Χατισέ Καραχάν, καθηγήτρια οικονομικών και σύμβουλος του κ. Ερντογάν, υποβαθμίζει την προοπτική ενός ξαφνικού «παγώματος» των ξένων κεφαλαίων. «Ακόμα και στο χειρότερο σενάριο δεν θα περίμενα να ‘στεγνώσουν’ οι ροές κεφαλαίων», είπε. Στην περίπτωση επιβράδυνσης, επιμένει πως η κεντρική τράπεζα θα κάνει ότι είναι απαραίτητο. «Αν βρουν πως χρειάζεται αύξηση επιτοκίων, τότε αυτό θα κάνουν», δήλωσε.
Η κ. Καραχάν έχει κερδίσει τον σεβασμό των διεθνών αναλυτών, που την βλέπουν πιο mainstream απ’ ότι τον κ. Ερτέμ ή τον Γιγκίτ Μπουλούτ, έναν άλλον οικονομικό σύμβουλο, που κάποτε ισχυρίστηκε πως οι ξένες δυνάμεις προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τηλεκίνηση για να σκοτώσουν τον Τούρκο πρόεδρο.
Πολλοί, ωστόσο, αμφισβητούν την επιρροή της. Η ανησυχία είναι πως, παρά τον πυρήνα των αξιοσέβαστων τεχνοκρατών που υπάρχει σε διάφορα υπουργεία-κλειδιά, οι πιο εκκεντρικές φωνές γύρω από τον Τούρκο πρόεδρο θα «πνίξουν» τις συμβουλές τους.
«Ναι, ο πρόεδρος Ερντογάν έχει ισχυρές απόψεις για τα επιτόκια», σημείωσε η κα. Καραχάν, προσθέτοντας πως «πιστεύω σθεναρά πως η κεντρική τράπεζα είναι ανεξάρτητη».
της Laura Pitel στην Άγκυρα
http://www.euro2day.gr/ftcom/ftcom_gr/article-ft-gr/1602385/to-proeklogiko-tzogarisma-erntogan-apeilei-thn-oik.html
24 Μαρτίου 2018
Το προεκλογικό τζογάρισμα Ερντογάν απειλεί την οικονομία.
ΔΝΤ, Moody's, Goldman Sachs προειδοποιούν για «ανώμαλη προσγείωση» καθώς ο πρόεδρος της Τουρκίας προσπαθεί να συντηρήσει ισχυρή ανάπτυξη για να κερδίσει τις εκλογές. Οι ανισορροπίες, οι φόβοι για την Κεντρική Τράπεζα και η ανάγκη για εισροές πόρων.
Όταν το ΔΝΤ εξέδωσε δημόσια προειδοποίηση για την Τουρκική οικονομία τον περασμένο μήνα, ένας από τους ανώτερους συμβούλους του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δυσανασχέτησε. Ο Τσεμίλ Ερτέμ δήλωσε πως η έκκληση του ΔΝΤ για χαλιναγώγηση του πληθωρισμού και των δαπανών είναι «αποτυχημένες οικονομικές θεωρίες» που προωθούν «δεινόσαυροι». Και κατέληξε πως «θα κάνουμε το ακριβώς αντίθετο».
Αυτό ακριβώς είναι και το σενάριο που ανησυχεί πολλοίς οικονομολόγους. Η Τουρκία αψήφησε τις προσδοκίες πέρυσι εμφανίζοντας εκτιμώμενο ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ 7% ετησίως, με τη βοήθεια κυβερνητικών κινήτρων που στόχο είχαν να δώσουν ώθηση στην οικονομία μετά την βίαια απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου 2016. Όμως αυτή η ανάπτυξη ήρθε με κάποιο κόστος.
Τις τελευταίες εβδομάδες υπήρξε ένα μπαράζ προειδοποιήσεων για το διευρυνόμενο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της Τουρκίας και για τον επίμονα διψήφιο πληθωρισμό. Το ΔΝΤ προειδοποίησε πως η χώρα είναι ευάλωτη στις μεταβαλλόμενες παγκόσμιες συνθήκες.
Η Moody’s υποβάθμισε το αξιόχρεο της Τουρκίας κατά δυο βαθμίδες χαμηλότερα της επενδυτικής βαθμίδας, επικαλούμενη ανησυχίες για το πολιτικό κλίμα της χώρας και την βαριά εξάρτησή της από την ξένη χρηματοδότηση. Η Goldman Sachs είπε πως η Τουρκία δείχνει τα «κλασικά σημάδια μιας οικονομίας που υπερθερμαίνεται», προειδοποιώντας πως για την εξισορρόπηση χρειάζεται χαμηλότερη ανάπτυξη.
Τώρα, εν όψει των εκλογών, ορισμένοι επενδυτές φοβούνται πως ο κ. Ερντογάν είναι απρόθυμος να ανεχτεί μια επιβράδυνση, μια προσέγγιση που ορισμένοι φοβούνται ότι αυξάνει τον κίνδυνο «ανώμαλης προσγείωσης».
Το κυβερνών Κόμμα της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης (AKP) έχει «χτίσει» την πολιτική του επιτυχία στη βάση της αυξανόμενης ευημερίας. Με τις εκλογές να έχουν προγραμματιστεί για τον Μάρτιο και τον Νοέμβριο του 2019, ο πρόεδρος και οι αξιωματούχοι του έχουν καταστήσει σαφές πως θέλουν ρυθμό ανάπτυξης 5,5% φέτος.
«Υπάρχει μόνο μια προτεραιότητα για την Άγκυρα και αυτή είναι η ανάπτυξη με τον περυσινό ξέφρενο ρυθμό», σχολίασε ο Μουράτ Ουτσέρ, σύμβουλος για θέματα της Τουρκίας στην GlobalSource Partners. «Υπάρχουν μεγάλα ερωτηματικά ως προς το αν αυτό είναι δυνατό. Ακόμα και αν είναι δυνατό, τι είδους ευπάθειες θα δημιουργήσει; Στην Τουρκία, υπάρχει ένας πολύ ξεκάθαρος συμβιβασμός μεταξύ της ανάπτυξης και της ευπάθειας».
Η περυσινή χρονιά ανέτρεψε όλες τις προσδοκίες για αυτή την αναδυόμενη οικονομία. Μετά από μια απότομη τριμηνιαία συρρίκνωση, στον απόηχο του αποτυχημένου πραξικοπήματος, η χώρα ανέκαμψε. Το τρίτο τρίμηνο του προηγούμενου έτους, η ανάπτυξη ήταν 11,1% -μεγαλύτερη απ’ ότι σε οποιαδήποτε άλλη οικονομία των G20.
Αυτά τα εκπληκτικά στοιχεία στηρίχθηκαν εν μέρει στην χαμηλή βάση εκκίνησης του προηγούμενου έτους. Όμως η ισχυρή ανάπτυξη στην Ευρώπη επίσης βοήθησε ώστε να ενισχυθούν οι Τουρκικές εξαγωγές. Το στηριζόμενο από το κράτος πρόγραμμα δανείων, τα εργασιακά κίνητρα και οι φοροελαφρύνσεις, έδωσαν ώθηση στις καταναλωτικές δαπάνες και στις κατασκευές.
Η ανησυχία τώρα είναι πως η ανάπτυξη έχει δημιουργήσει ανισορροπίες. Ο δομικός πληθωρισμός βρίσκεται στο περίπου 12%. Τα στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν την περασμένη εβδομάδα έδειξαν πως το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε στα 7,1 δισ. δολάρια τον Ιανουάριο, με τα στοιχεία για το 12μηνο να ισοδυναμούν στο 6,1% του ΑΕΠ στην επίσημη πρόβλεψη για το 2018.
Για να χρηματοδοτήσει το κενό, η Τουρκία βασίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην βραχυπρόθεσμη ροή χρήματος που θα μπορούσε γρήγορα να εξανεμιστεί αν μεταβληθεί το κλίμα έναντι της χώρας. Για την ώρα, οι ελκυστικές αποδόσεις της Τουρκίας και η διάθεση των επενδυτών για ρίσκο, συντηρούν τη ροή κεφαλαίων. Όμως η άβολη σχέση της χώρας με τις ΗΠΑ, η στρατιωτική της επέμβαση στη Συρία και η τεταμένη εγχώρια πολιτική, αποτελούν ρίσκο. Το ίδιο και οι μεταβαλλόμενες παγκόσμιες νομισματικές συνθήκες, καθώς οι κεντρικές τράπεζες κινούνται προς την εξομάλυνση της πολιτικής, μετά από χρόνια ιστορικά χαμηλών επιτοκίων.
«Όταν μιλάμε για το πόσες αυξήσεις (επιτοκίων) θα κάνει (η Fed), πόσο σύντομα θα σταματήσει η ΕΚΤ το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, αυτή δεν είναι μια καλή στιγμή για μια αναδυόμενη οικονομία να έχει ένα μεγάλο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών και έναν υψηλό πληθωρισμό», σχολίασε ο Ινάν Ντεμίρ, αναλυτής αναδυόμενων αγορών της Nomura. «Θα μπορούσε να υπάρξει μεγάλο πρόβλημα αν επιδεινωθούν οι παγκόσμιες συνθήκες ρευστότητας, ή αν η Τουρκία δυσκολευτεί να προσελκύσει εξωτερική χρηματοδότηση λόγω των πολιτικών ή γεωπολιτικών κινδύνων».
Οι ανησυχίες εντείνονται λόγω του άγχους που προκαλεί η πολιτική ηγεσία της χώρας. Η Moody’s επικαλέστηκε την «εξασθένηση της θεσμικής ισχύος» ως πρωταρχικό λόγο για την υποβάθμιση, τονίζοντας ιδιαίτερα τις πιέσεις στη δικαιοσύνη και την ώθηση του κ. Ερντογάν να διευρύνει τις δικές του εξουσίες.
Μια βασική ανησυχία των επενδυτών είναι η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας, την οποία επιτιμά συχνά ο κ. Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος από καιρό υπήρξε άγριος επικριτής των υψηλών επιτοκίων, εκφράζοντας την μη συμβατική άποψη πως οδηγούν σε υψηλό πληθωρισμό. τον περασμένο μήνα επανέλαβε τη θέση του. «Δεν θα κάνουμε υποχωρήσεις, θα μειώσουμε τα επιτόκια», είπε.
Μέχρι στιγμής, η τράπεζα έχει συμβιβαστεί διατηρώντας αμετάβλητα τα επιτόκια, αναγκάζοντας όμως τις τράπεζες να δανείζονται χρησιμοποιώντας το επιτόκιο late liquidity window που ανέρχεται σε 12,75%.
Η ανησυχία είναι πως, αν υπάρξει μεταβολή του κλίματος, η κεντρική τράπεζα δεν θα αντιδράσει γρήγορα. Με την λίρα να βυθίζεται η Ολλανδική τράπεζα Rabobank προειδοποίησε πρόσφατα πως η κεντρική τράπεζα «μπορεί να επιλέξει μια σχετικά ήπια αύξηση επιτοκίων σε μια περίοδο που τα επιτόκια ήδη θεωρούνται γενικά πολύ χαμηλά».
Η Χατισέ Καραχάν, καθηγήτρια οικονομικών και σύμβουλος του κ. Ερντογάν, υποβαθμίζει την προοπτική ενός ξαφνικού «παγώματος» των ξένων κεφαλαίων. «Ακόμα και στο χειρότερο σενάριο δεν θα περίμενα να ‘στεγνώσουν’ οι ροές κεφαλαίων», είπε. Στην περίπτωση επιβράδυνσης, επιμένει πως η κεντρική τράπεζα θα κάνει ότι είναι απαραίτητο. «Αν βρουν πως χρειάζεται αύξηση επιτοκίων, τότε αυτό θα κάνουν», δήλωσε.
Η κ. Καραχάν έχει κερδίσει τον σεβασμό των διεθνών αναλυτών, που την βλέπουν πιο mainstream απ’ ότι τον κ. Ερτέμ ή τον Γιγκίτ Μπουλούτ, έναν άλλον οικονομικό σύμβουλο, που κάποτε ισχυρίστηκε πως οι ξένες δυνάμεις προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τηλεκίνηση για να σκοτώσουν τον Τούρκο πρόεδρο.
Πολλοί, ωστόσο, αμφισβητούν την επιρροή της. Η ανησυχία είναι πως, παρά τον πυρήνα των αξιοσέβαστων τεχνοκρατών που υπάρχει σε διάφορα υπουργεία-κλειδιά, οι πιο εκκεντρικές φωνές γύρω από τον Τούρκο πρόεδρο θα «πνίξουν» τις συμβουλές τους.
«Ναι, ο πρόεδρος Ερντογάν έχει ισχυρές απόψεις για τα επιτόκια», σημείωσε η κα. Καραχάν, προσθέτοντας πως «πιστεύω σθεναρά πως η κεντρική τράπεζα είναι ανεξάρτητη».
της Laura Pitel στην Άγκυρα
http://www.euro2day.gr/ftcom/ftcom_gr/article-ft-gr/1602385/to-proeklogiko-tzogarisma-erntogan-apeilei-thn-oik.html
24 Μαρτίου 2018