Παράλληλοι μονόλογοι στο πρώτο ραντεβού Πομπέο και Τσαβούσογλου.
Είναι δυνατόν για την ίδια συνάντηση να προσφέρονται τόσο διαφορετικές εκδοχές από μέρους των συμμετασχόντων; Η κατ' ιδίαν συνεργασία που είχε στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, όπου έσπευσε ευθύς μετά την επικύρωση του διορισμού του από τη Γερουσία, ο νέος υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο, με τον Τούρκο ομόλογό του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, επικύρωσε παρά διασκέδασε το υφιστάμενο βαρύ κλίμα στις τουρκοαμερικανικές σχέσεις. Ένα κλίμα το οποίο προσδιορίζεται και από τις διαφορετικές εκδοχές των δύο πλευρών για το τι κυριαρχεί στη μεταξύ τους ατζέντα.
Για τον επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ σε πρώτο πλάνο βρίσκεται, σύμφωνα με όσα πληροφορούμαστε από την εκπρόσωπό του, η απόφαση της Άγκυρας να προμηθευτεί ρωσικούς αντιβαλλιστικούς-αντιαεροπορικούς πυραύλους S-400, για την οποία ο ίδιος "ανησυχεί σοβαρά”. Φέρεται δε να τόνισε στον συνομιλητή του το ζήτημα της μη διασυνδεσιμότητας των S-400 με τα συστήματα του ΝΑΤΟ και να παρότρυνε την Άγκυρα να "σκεφτεί καλά” την απόφασή της.
Επιπλέον, ο Πομπέο στάθηκε και στη συνεχιζόμενη από τον Οκτώβριο 2016 κράτηση στην Τουρκία του Αμερικανού πάστορα, Άντριου Μπράνσον, ο οποίος κατηγορείται για κατασκοπεία και τρομοκρατική δράση. Πρόκειται περί του κρατουμένου για τον οποίο ο Ταγίπ Ερντογάν είπε δημοσίως απευθυνόμενος νοερά προς την αμερικανική ηγεσία: "Έχουμε έναν πάστορα, έχετε και εσείς έναν”, υπονοώντας τον εγκατεστημένο στην Πενσυλβάνια μεγάλο αντίπαλό του, Φετουλάχ Γκιουλέν.
Υπενθυμίζεται ότι τόσο η συνεργασία με τη Ρωσία όσο και η ομηρία του Μπράνσον φιγουράρουν στο σκεπτικό της πρότασης νόμου που κατέθεσαν τρεις γερουσιαστές των ΗΠΑ για πάγωμα της πώλησης (με συμπαραγωγή) αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών πέμπτης γενεάς F-35 στην Τουρκία.
Κατά τον Τσαβούσογλου, πάλι, το μεν θέμα του Μπράνσον είναι "νομικό” και όχι "πολιτικό” και δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με τη γλώσσα των κυρώσεων και των απειλών, η δε αγορά των S-400 έχει κλείσει. Επέρριψε μάλιστα την ευθύνη για αυτό στην αμερικανική πλευρά που δεν θέλησε αυτή να ικανοποιήσει σχετική παραγγελία για τις αμυντικές ανάγκες της Τουρκίας.
Η Άγκυρα, πρόσθεσε, θα εξέταζε πάντως τυχόν "καλές προσφορές" από τους συμμάχους της, ιδίως τη γαλλο-ιταλική κοινοπραξία Eurosam, για την αγορά πυραύλων Patriot ή άλλων συστημάτων αντιαεροπορικής άμυνας. Σε κάθε περίπτωση, ως μείζον ζήτημα τουρκικού ενδιαφέροντος δεν εμφανίζεται αυτό των αντιαεροπορικών, παρά η σύμπραξη των Αμερικανών κομάντος (και πλέον, με βάση τις νεότερες πληροφορίες, και των Γάλλων συναδέλφων τους που έχουν αναπτυχθεί στη βορειοανατολική Συρία) με τους Κούρδους μαχητές του PYD, συριακής θυγατρικής του ΡΚΚ.
Όπως ανέφερε ο Τσαβούσογλου, στη συνάντηση με τον Πομπέο επιβεβαιώθηκε ο "οδικός χάρτης” για την αποφυγή συγκρούσεων που έχει προκύψει από την ομάδα εργασίας που συγκρότησαν οι δύο πλευρές τον Ιανουάριο, ενώ ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών επέμεινε στην εφαρμογή και στα ανατολικά του Ευφράτη του λεγόμενου "μοντέλου του Μάνμπιτζ”, δηλαδή της σχεδιαζόμενης απομάκρυνσης από τη συγκεκριμένη πόλη των μαχητών του PYD με αμερικανική πρωτοβουλία.
Ο Τσαβούσογλου πρόσθεσε απειλητικά ότι, αν η πλευρά των ΗΠΑ δεν προχωρήσει στην υλοποίηση του οδικού χάρτη, θα πρέπει η ίδια η Τουρκία να κινηθεί όπως και στο Αφρίν. Έλαβε πάντως πρόσκληση για να μεταβεί στη Ουάσιγκτον, ενώ διαβεβαίωσε ότι δεν έχουν αναπτυχθεί Γάλλοι στρατιώτες στο Μάνμπιτζ.
Λίγες ώρες αργότερα, σε τηλεοπτική εμφάνισή του, ο Τούρκος πρωθυπουργός, Μπιναλί Γιλντιρίμ, τόνιζε και αυτός ότι, αν οι ΗΠΑ δεν ξεκαθαρίσουν την περιοχή από τους "τρομοκράτες”, τότε η χώρα του μονομερώς θα πράξει ό,τι επιβάλλεται από την άποψη της ασφάλειας.
"Εφόσον βρίσκονται εκεί οι αμερικανικές δυνάμεις, βρίσκονται εκεί και οι δυνάμεις της Ρωσίας. Δεν θέλουμε να δημιουργήσουμε εντάσεις εντός του ΝΑΤΟ και για αυτό προσπαθούμε να λύσουμε το θέμα από κοινού με τις ΗΠΑ. Αλλά η παρουσία του ΡΚΚ στο Μάνμπιτζ είναι μια απειλή που πρέπει να αντιμετωπιστεί και με κάποιον τρόπο θα αντιμετωπιστεί”, πρόσθεσε χαρακτηριστικά ο Γιλντιρίμ.
Όλα αυτά λίγες ώρες πριν από τη νέα τριμερή συνάντηση Τουρκίας, Ρωσίας, Ιράν σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών με αντικείμενο τη "διαδικασία της Αστάνα” για τη συριακή κρίση, αλλά και το ενδεχόμενο καταγγελίας από μέρους του Ντόναλντ Τραμπ της διεθνούς συμφωνίας του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.
Του Κώστα Ράπτη
28/4/2018
TURKEY-R