Εθνικό Συμφέρον και Έξοδος
Σκίτσο του Η.ΜΑΚΡΗ
Αυτό τον καιρό το κρίσιμο θέμα στην Ελληνική κοινωνία είναι ο τρόπος εξόδου από το Γ΄ Μνημόνιο: Καθαρή Έξοδο βλέπει η μία πλευρά, Μη Καθαρή Έξοδο η άλλη. Το πολιτικό σύστημα προσπαθεί να βρει τρόπους να επικοινωνήσει τις απόψεις του με την κοινωνία καταφεύγοντας σε απλοποιήσεις. Η απλοποίηση τώρα παίρνει τη μορφή του χαρακτηρισμού του τρόπου εξόδου της χώρας από το Γ΄ Μνημόνιο. Στην πραγματικότητα η έξοδος θα είναι περίπλοκη συγκρινόμενη με την διαδικασία που ακολουθείτο στην περίπτωση των Μνημονίων. Σ’ αυτήν ορισμένα κέντρα εξουσίας,IMF (ΔΝΤ), Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΕΚΤ, και εσχάτως ο ESM όπως επίσης και οι Γάλλοι και οι Γερμανοί είχαν συμφωνήσει σε ένα πρόγραμμα επισκέψεων μίας επιτροπής όπως επίσης και σε μία λίστα προαπαιτούμενων που θα έπρεπε να επιτηρηθούν. Εάν η Ελλάδα τα συμπλήρωνε, προχωρούσε η καταβολή ορισμένων εκ των προτέρων δόσεων και εκτελούντο τα προγράμματα.
Τώρα η κατάσταση θ’ αλλάξει: Τα παραπάνω κέντρα εξουσίας θα συνεχίσουν να λειτουργούν, να έχουν διαφορετικούς βαθμούς ευθύνης και εντέλει να ενδιαφέρονται για τις Ελληνικές υποθέσεις. Όμως το σύστημα με το οποίο θα «περνάνε» οι απόψεις στην Ελληνική πλευρά δεν έχει συμφωνηθεί. Αυτό σημαίνει ότι η Ελληνική πλευρά θα μπορεί να αγνοεί τις απόψεις τους; Η απάντηση είναι αρνητική. Μέχρι το 2022 υπάρχει ένα συμφωνημένο δημοσιονομικό πρόγραμμα. Υποχρεώσεις έχουμε λοιπόν. Εάν όμως τις παραβιάζουμε τι θα συμβεί;
Χρηματοδότηση να μας διακόψουνε για να μας τιμωρήσουνε δε φαίνεται να υπάρχει! Όμως οι υποχρεώσεις θα συνεχίσουν να είναι ενεργές και υπάρχουν πολλοί τρόποι να μας το υπενθυμίζουν παρόλο που προφανώς θα υπάρχουν αρκετοί βαθμοί ελευθερίας στην Ελληνική πλευρά να αποφασίζει κυρίως σε δευτερεύουσες δράσεις και θέματα.
Με βάση λοιπόν αυτήν την πραγματικότητα τι θα έπρεπε να κάνουμε ως καλύτερη επιλογή;
α) Προφανώς να επιδιώξουμε να οριοθετήσουμε όσο το δυνατόν πιο γρήγορα τον τρόπο εξόδου και να μην το αφήνουμε την τελευταία στιγμή.
β) Να αποδεσμεύσουμε το θέμα της εξόδου από την ρύθμιση του χρέους: Οι λύσεις πακέτο δε βοηθούν την αδύνατη πλευρά (δηλαδή εμάς).
γ) Αφού περνάμε σε εποχή αυξημένων διεθνών επιτοκίων να κάνουμε την μέγιστη δυνατή χρήση του φθηνού δανεισμού που υπήρχε στο Γ΄ Μνημόνιο: Είναι ακατανόητο να επιστρέφουμε κεφαλαιακά (μάλλον γύρω στα 27 δις ευρώ) με κόστος 1% για να τα αντικαθιστούμε με κεφάλαια κόστους 4%.
δ) Το εσωτερικό «μαξιλαράκι» να έχει το μικρότερο δυνατό μέγεθος αφού στηρίζεται στην υπερφορολόγηση και στην στέρηση ρευστότητας από την Ελληνική οικονομία.
ε) Να μην μπει η Ελληνική πλευρά στον πειρασμό απομάκρυνσης από τα συμφωνηθέντα έτσι ώστε να είναι αποτελεσματικό το μικρότερο δυνατό «μαξιλάρι» ρευστότητας που συγκεντρώνουμε.
στ) Οι εκκρεμότητες στο τραπεζικό σύστημα να αντιμετωπιστούν με συστηματικό τρόπο σε βάθος χρόνου και ανεξαρτήτως του τρόπου εξόδου από το Γ΄ Μνημόνιο.
Η δεκαετία που έρχεται μπροστά μας έχει δύο μεγάλες προκλήσεις: την εξωτερική αστάθεια με τα ανατολικά μας σύνορα και την κάμψη του ρυθμού μεγέθυνσης που θα έλθει μετά τα δύο μεταμνημονιακά χρόνια. Όσο πιο προσεκτικοί είμαστε στο θέμα της Εξόδου, τόσο περισσότερες οικονομικές δυνάμεις θα έχουμε για να τις αντιμετωπίσουμε.
Παναγιώτης Πετράκης
Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών ΕΚΠΑ
16/05/2018
Σκίτσο του ΣΤΑΘΗ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Κλείνει το «παράθυρο ευκαιρίας» για την Ελλάδα.
Ένας συνδυασμός από πέντε αρνητικούς εξωγενείς παράγοντες πλανάται σαν σύννεφο πάνω από την ελληνική οικονομία, με κίνδυνο να αποδειχθεί ότι το τρένο έφυγε από το σταθμό, και εμείς δεν προλάβαμε να επιβιβαστούμε, αντίθετα με ό,τι πέτυχαν τη διετία 2015-2016 οι άλλες μνημονιακές χώρες, λέει στο Liberal, ο Παναγιώτης Πετράκης, καθηγητής Οικονομικών Επιστημών στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστημίου Αθηνών.
Και μιλά για την πολιτική αβεβαιότητα στην Ιταλία, τη συστηματική αύξηση της αβεβαιότητας διεθνώς, το διαφαινόμενο τέλος στο φθηνό χρήμα, την άνοδο του πετρελαίου, και τη συγκυριακή αύξηση του πληθωρισμού στην ευρωζώνη.
"Έχουμε δηλαδή ένα συνδυασμό πέντε αρνητικών παραγόντων, ικανών να οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι εκείνο το "παράθυρο ευκαιρίας" για τις μνημονιακές χώρες, όπως η υπερβάλλουσα ρευστότητα, που οι υπόλοιπες εκμεταλλεύθηκαν την περίοδο 2015-2016, και η Ελλάδα δεν έκανε, τελικά θα μας κοστίσει", σημειώνει ο κ. Πετράκης. Και εκφράζει ανησυχία ότι το περίεργο αυτό διεθνές περιβάλλον μπορεί να επιδεινωθεί περαιτέρω, από τις περιπέτειες της τουρκικής οικονομίας, όπως και από τις πιέσεις που δέχονται οι πιο ευαίσθητες οικονομίες σε χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου, οι οποίες δεν είναι πετρελαιοπαραγωγές.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Τι κινδύνους εγκυμονεί η συνεχιζόμενη άνοδος των επιτοκίων στα ελληνικά ομόλογα, στον απόηχο των ανησυχιών για την πολιτική αβεβαιότητα στην Ιταλία;
Η άνοδος των ελληνικών επιτοκίων σχετίζεται κυρίως με τις πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία και την ανησυχία ότι όταν σχηματισθεί νέα κυβέρνηση στη γείτονα, αυτή μπορεί να παρεκκλίνει από τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις. Δεν σημαίνει βέβαια ότι εφόσον σχηματισθεί τελικά κυβέρνηση, εκείνη θα εφαρμόσει και τα όσα φαίνεται να συζητούν οι δύο μελλοντικοί κυβερνητικοί εταίροι, τα οποία προκάλεσαν την πρόσφατη ανησυχία στις αγορές.
Έχουμε ωστόσο μια σειρά από εξωγενείς παράγοντες που αναπόφευκτα μας επηρεάζουν : Εκτός της Ιταλίας, είναι μια συστηματική αύξηση της αβεβαιότητας διεθνώς, όχι του κινδύνου απαραιτήτως, και μιας επιτάχυνσης του επιτοκιακού κύκλου που προς το παρόν φαίνεται να δημιουργεί προβλήματα στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, αλλά και σε χώρες σαν την Ελλάδα.
Είναι επίσης η άνοδος του πετρελαίου, και η συγκυριακή αύξηση του πληθωρισμού στην ευρωζώνη. Έπειτα είναι το αρνητικό πρόσημο για τις προοπτικές εξόδου της Ελλάδας. Ενδεχομένως όλα αυτά να δημιουργήσουν μια αντίρροπη κίνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και πιθανόν να επιταχύνουν διαδικασίες σχετικές με την ευρωπαϊκή ενοποίηση, όπως η τραπεζική ενοποίηση.
Έχουμε δηλαδή ένα συνδυασμό πέντε αρνητικών παραγόντων, ικανών να οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι εκείνο το "παράθυρο ευκαιρίας" για τις μνημονιακές χώρες, όπως η υπερβάλλουσα ρευστότητα, που οι υπόλοιπες εκμεταλλεύθηκαν την περίοδο 2015-2016, και η Ελλάδα δεν έκανε, τελικά θα μας κοστίσει. Στο τέλος της ημέρας, ενδεχομένως να αποδειχθεί ότι το τρένο έφυγε από το σταθμό, και εμείς δεν προλάβαμε να επιβιβαστούμε. Η εποχή του φθηνού χρήματος φτάνει στο τέλος της και η Ελλάδα δυστυχώς την έχασε.
Χάσαμε τη χρυσή ευκαιρία με το άφθονο χρήμα, λέτε;
Το σίγουρο είναι ότι συσσωρεύονται μπροστά μας μια σειρά αρνητικών παραγόντων. Και επίσης, το σχέδιο με τα μέτρα απομείωσης του χρέους δεν φαίνεται πως θα είναι τόσο γενναίο. Αυτό είναι ίσως το πιο σοβαρό απ' όλα τα προηγούμενα, και πιθανόν να οδηγήσει σε μια πιο πειθαρχημένη έξοδος από το μνημόνιο. Ένα βέβαια από τα πολλά γραμμάτια που θα κληθούμε να πληρώσουμε, είναι η χαμένη ευκαιρία του 2015. Αστοχίες που προκάλεσαν καθυστερήσεις 2 -2,5 ετών, και οι οποίες θα βαρύνουν τις επικείμενες εξελίξεις.
Ανησυχείτε ότι αυτό το περίεργο διεθνές περιβάλλον μπορεί να επιδεινωθεί περαιτέρω ; Το ρωτώ αναφερόμενος στις περιπέτειες της τουρκικής οικονομίας, και το γεγονός ότι η Αργεντινή οδεύει προς νέα υπογραφή μνημονίου...
Οι ανησυχίες αυτές δεν είναι αβάσιμες. Η τουρκική οικονομία βρίσκεται σταθερά στο επίκεντρο πιέσεων, ενώ το ίδιο συμβαίνει με ευαίσθητες οικονομίες σε χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου, οι οποίες δεν είναι πετρελαιοπαραγωγές. Όλες αυτές θα αρχίσουν να αισθάνονται το πρόβλημα της αύξησης των επιτοκίων, καθώς τα τελευταία δύο χρόνια διόγκωσαν σημαντικά τα ελλείμματά τους, και οι αγορές έχουν με τη σειρά τους αυξήσει τον βαθμό ευαισθησίας τους.
Πιστεύετε ότι η προσφυγή σε μια προληπτική γραμμή στήριξης, θα εξαρτηθεί τελικά από τις αγορές το επόμενο διάστημα ; Αν δηλαδή τα επιτόκια συνεχίσουν να ανεβαίνουν, μπορεί να υποχρεωθεί να τη ζητήσει η ίδια η κυβέρνηση ;
Είναι νωρίς ακόμη για να το πει κανείς. Το ερώτημα είναι αν θα περιοριστούμε στην μεταμνημονιακή επίβλεψη της χώρας όπως προβλέπει ο κανονισμός του Ευρωκοινοβουλίου (472/2013) ή θα προσφύγουμε σε ελαφρά ή ενισχυμένη προληπτική γραμμή πίστωσης. Τρίτη εκδοχή, περί καθαρής εξόδου, απλώς δεν υπάρχει. Το ερώτημα είναι τι μας συμφέρει περισσότερο από τα δύο να κάνουμε. Τα πάντα θα κριθούν από τη συμφωνία για το χρέος. Ανάλογα με τις τελικές ανακοινώσεις, θα μπορούμε να εξάγουμε και πιο ασφαλή συμπεράσματα. Είμαστε επομένως ακόμη σε μια φάση αναμονής.
Έχει γίνει πολλή κουβέντα και για τον κίνδυνο επιστροφής στις "παλιές κακές συνήθειες". Σας ανησυχεί κατά πόσο η κυβέρνηση μπορεί να δελεαστεί από μια τέτοια προοπτική, και να γυρίσουμε ακόμη και σε μια κατάσταση 2015 ;
Δεν νομίζω ότι υπάρχει κίνδυνος τέτοιας έκτασης διαφοροποίησης. Δεν είναι δυνατόν μια κυβέρνηση και ένα κόμμα να γυρίζουν γύρω-γύρω από τον εαυτό τους τόσο πολύ. Έχουν πάρει τις αποφάσεις τους, μπορεί επικοινωνιακά να ντύσουν την μεταμνημονιακή συμφωνία με κάποιο μανδύα, ωστόσο δεν νομίζω ότι θα υπάρξει τέτοιας έκτασης διαφοροποίηση στη θέση τους.
https://www.liberal.gr/arthro/204706/apopsi/sunenteuxeis/p-petrakis-kleinei-to-isonparathuro-eukairiassin-gia-tin-ellada.html
18 Μαΐου 2018
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Κλείνει το «παράθυρο ευκαιρίας» για την Ελλάδα.
Ένας συνδυασμός από πέντε αρνητικούς εξωγενείς παράγοντες πλανάται σαν σύννεφο πάνω από την ελληνική οικονομία, με κίνδυνο να αποδειχθεί ότι το τρένο έφυγε από το σταθμό, και εμείς δεν προλάβαμε να επιβιβαστούμε, αντίθετα με ό,τι πέτυχαν τη διετία 2015-2016 οι άλλες μνημονιακές χώρες, λέει στο Liberal, ο Παναγιώτης Πετράκης, καθηγητής Οικονομικών Επιστημών στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστημίου Αθηνών.
Και μιλά για την πολιτική αβεβαιότητα στην Ιταλία, τη συστηματική αύξηση της αβεβαιότητας διεθνώς, το διαφαινόμενο τέλος στο φθηνό χρήμα, την άνοδο του πετρελαίου, και τη συγκυριακή αύξηση του πληθωρισμού στην ευρωζώνη.
"Έχουμε δηλαδή ένα συνδυασμό πέντε αρνητικών παραγόντων, ικανών να οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι εκείνο το "παράθυρο ευκαιρίας" για τις μνημονιακές χώρες, όπως η υπερβάλλουσα ρευστότητα, που οι υπόλοιπες εκμεταλλεύθηκαν την περίοδο 2015-2016, και η Ελλάδα δεν έκανε, τελικά θα μας κοστίσει", σημειώνει ο κ. Πετράκης. Και εκφράζει ανησυχία ότι το περίεργο αυτό διεθνές περιβάλλον μπορεί να επιδεινωθεί περαιτέρω, από τις περιπέτειες της τουρκικής οικονομίας, όπως και από τις πιέσεις που δέχονται οι πιο ευαίσθητες οικονομίες σε χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου, οι οποίες δεν είναι πετρελαιοπαραγωγές.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
Τι κινδύνους εγκυμονεί η συνεχιζόμενη άνοδος των επιτοκίων στα ελληνικά ομόλογα, στον απόηχο των ανησυχιών για την πολιτική αβεβαιότητα στην Ιταλία;
Η άνοδος των ελληνικών επιτοκίων σχετίζεται κυρίως με τις πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία και την ανησυχία ότι όταν σχηματισθεί νέα κυβέρνηση στη γείτονα, αυτή μπορεί να παρεκκλίνει από τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις. Δεν σημαίνει βέβαια ότι εφόσον σχηματισθεί τελικά κυβέρνηση, εκείνη θα εφαρμόσει και τα όσα φαίνεται να συζητούν οι δύο μελλοντικοί κυβερνητικοί εταίροι, τα οποία προκάλεσαν την πρόσφατη ανησυχία στις αγορές.
Έχουμε ωστόσο μια σειρά από εξωγενείς παράγοντες που αναπόφευκτα μας επηρεάζουν : Εκτός της Ιταλίας, είναι μια συστηματική αύξηση της αβεβαιότητας διεθνώς, όχι του κινδύνου απαραιτήτως, και μιας επιτάχυνσης του επιτοκιακού κύκλου που προς το παρόν φαίνεται να δημιουργεί προβλήματα στις αναπτυσσόμενες οικονομίες, αλλά και σε χώρες σαν την Ελλάδα.
Είναι επίσης η άνοδος του πετρελαίου, και η συγκυριακή αύξηση του πληθωρισμού στην ευρωζώνη. Έπειτα είναι το αρνητικό πρόσημο για τις προοπτικές εξόδου της Ελλάδας. Ενδεχομένως όλα αυτά να δημιουργήσουν μια αντίρροπη κίνηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και πιθανόν να επιταχύνουν διαδικασίες σχετικές με την ευρωπαϊκή ενοποίηση, όπως η τραπεζική ενοποίηση.
Έχουμε δηλαδή ένα συνδυασμό πέντε αρνητικών παραγόντων, ικανών να οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι εκείνο το "παράθυρο ευκαιρίας" για τις μνημονιακές χώρες, όπως η υπερβάλλουσα ρευστότητα, που οι υπόλοιπες εκμεταλλεύθηκαν την περίοδο 2015-2016, και η Ελλάδα δεν έκανε, τελικά θα μας κοστίσει. Στο τέλος της ημέρας, ενδεχομένως να αποδειχθεί ότι το τρένο έφυγε από το σταθμό, και εμείς δεν προλάβαμε να επιβιβαστούμε. Η εποχή του φθηνού χρήματος φτάνει στο τέλος της και η Ελλάδα δυστυχώς την έχασε.
Χάσαμε τη χρυσή ευκαιρία με το άφθονο χρήμα, λέτε;
Το σίγουρο είναι ότι συσσωρεύονται μπροστά μας μια σειρά αρνητικών παραγόντων. Και επίσης, το σχέδιο με τα μέτρα απομείωσης του χρέους δεν φαίνεται πως θα είναι τόσο γενναίο. Αυτό είναι ίσως το πιο σοβαρό απ' όλα τα προηγούμενα, και πιθανόν να οδηγήσει σε μια πιο πειθαρχημένη έξοδος από το μνημόνιο. Ένα βέβαια από τα πολλά γραμμάτια που θα κληθούμε να πληρώσουμε, είναι η χαμένη ευκαιρία του 2015. Αστοχίες που προκάλεσαν καθυστερήσεις 2 -2,5 ετών, και οι οποίες θα βαρύνουν τις επικείμενες εξελίξεις.
Ανησυχείτε ότι αυτό το περίεργο διεθνές περιβάλλον μπορεί να επιδεινωθεί περαιτέρω ; Το ρωτώ αναφερόμενος στις περιπέτειες της τουρκικής οικονομίας, και το γεγονός ότι η Αργεντινή οδεύει προς νέα υπογραφή μνημονίου...
Οι ανησυχίες αυτές δεν είναι αβάσιμες. Η τουρκική οικονομία βρίσκεται σταθερά στο επίκεντρο πιέσεων, ενώ το ίδιο συμβαίνει με ευαίσθητες οικονομίες σε χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου, οι οποίες δεν είναι πετρελαιοπαραγωγές. Όλες αυτές θα αρχίσουν να αισθάνονται το πρόβλημα της αύξησης των επιτοκίων, καθώς τα τελευταία δύο χρόνια διόγκωσαν σημαντικά τα ελλείμματά τους, και οι αγορές έχουν με τη σειρά τους αυξήσει τον βαθμό ευαισθησίας τους.
Πιστεύετε ότι η προσφυγή σε μια προληπτική γραμμή στήριξης, θα εξαρτηθεί τελικά από τις αγορές το επόμενο διάστημα ; Αν δηλαδή τα επιτόκια συνεχίσουν να ανεβαίνουν, μπορεί να υποχρεωθεί να τη ζητήσει η ίδια η κυβέρνηση ;
Είναι νωρίς ακόμη για να το πει κανείς. Το ερώτημα είναι αν θα περιοριστούμε στην μεταμνημονιακή επίβλεψη της χώρας όπως προβλέπει ο κανονισμός του Ευρωκοινοβουλίου (472/2013) ή θα προσφύγουμε σε ελαφρά ή ενισχυμένη προληπτική γραμμή πίστωσης. Τρίτη εκδοχή, περί καθαρής εξόδου, απλώς δεν υπάρχει. Το ερώτημα είναι τι μας συμφέρει περισσότερο από τα δύο να κάνουμε. Τα πάντα θα κριθούν από τη συμφωνία για το χρέος. Ανάλογα με τις τελικές ανακοινώσεις, θα μπορούμε να εξάγουμε και πιο ασφαλή συμπεράσματα. Είμαστε επομένως ακόμη σε μια φάση αναμονής.
Έχει γίνει πολλή κουβέντα και για τον κίνδυνο επιστροφής στις "παλιές κακές συνήθειες". Σας ανησυχεί κατά πόσο η κυβέρνηση μπορεί να δελεαστεί από μια τέτοια προοπτική, και να γυρίσουμε ακόμη και σε μια κατάσταση 2015 ;
Δεν νομίζω ότι υπάρχει κίνδυνος τέτοιας έκτασης διαφοροποίησης. Δεν είναι δυνατόν μια κυβέρνηση και ένα κόμμα να γυρίζουν γύρω-γύρω από τον εαυτό τους τόσο πολύ. Έχουν πάρει τις αποφάσεις τους, μπορεί επικοινωνιακά να ντύσουν την μεταμνημονιακή συμφωνία με κάποιο μανδύα, ωστόσο δεν νομίζω ότι θα υπάρξει τέτοιας έκτασης διαφοροποίηση στη θέση τους.
https://www.liberal.gr/arthro/204706/apopsi/sunenteuxeis/p-petrakis-kleinei-to-isonparathuro-eukairiassin-gia-tin-ellada.html
18 Μαΐου 2018
Οι ''υπογραμμίσεις'' -χρώμα,μέγεθος γραμματοσειράς και οι εικονογραφήσεις-με εικόνες από το World Wide Web-στις αναρτήσεις γίνονται με ευθύνη του blogger.
Στο αρχικό πρωτότυπο κείμενο παραπέμπεστε μέσω των επισυναπτόμενων ενεργών συνδέσμων.