Γιατί είναι αναπόφευκτος ο εμπορικός πόλεμος Τραμπ-Ευρώπης.
Η σύγκρουση με τις ΗΠΑ για τους δασμούς θα δοκιμάσει την ενότητα της Ε.Ε. Η εμμονή του Τραμπ με τα γερμανικά αυτοκίνητα. Το τεράστιο γερμανικό πλεόνασμα, οι αμυντικές δαπάνες και η ανάγκη μεταρρύθμισης της ευρωζώνης.
Η λήξη της διορίας για την εξαίρεση της Ε.Ε. από τους δασμούς των ΗΠΑ στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου είναι κοντά.
Ο Εμανουέλ Μακρόν και η Άγκελα Μέρκελ δεν κατάφεραν να πείσουν τον Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρει τα μέτρα προστατευτισμού κατά την επίσκεψή τους στην Ουάσιγκτον την προηγούμενη εβδομάδα. Αν ο Αμερικανός πρόεδρος δεν αλλάξει στάση την τελευταία στιγμή, οδεύουμε προς μια ευρύτερη διατλαντική εμπορική σύγκρουση.
Οι ηγέτες της Γαλλίας και της Γερμανίας απέτυχαν να πείσουν τον κ. Τραμπ και σε ένα άλλο ζήτημα που βαραίνει τη σχέση των ΗΠΑ με την Ε.Ε.: την απειλή του να αποχωρήσει από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν.
Η Ε.Ε. είναι ενωμένη για τη συμφωνία με το Ιράν, αλλά η σύγκρουση για τους δασμούς θα δοκιμάσει την ενότητά της. Αυτό που καθιστά τη σύγκρουση ιδιαίτερα κρίσιμη είναι πως ο κ. Τραμπ μπορεί να καταφέρει να δημιουργήσει ρήγμα ανάμεσα στη Γαλλία και τη Γερμανία. Το πρόβλημά του είναι με τα γερμανικά αυτοκίνητα, όχι με τη γαλλική σαμπάνια. Το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με τη Γαλλία το 2017 ήταν $15 δισ. έναντι $64 δισ. με τη Γερμανία. Έχω γράψει συχνά για το οικονομικό πλήγμα που προκαλεί το πλεόνασμα του 8% της Γερμανίας. Τώρα γίνεται πολιτικό πρόβλημα και για την Ε.Ε.
Ο κ. Τραμπ έχει θίξει επίσης και το ζήτημα των χαμηλών αμυντικών δαπανών της Γερμανίας. Η κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού της κας Μέρκελ έχει υποσχεθεί να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες από το 1,2% στο 1,3% του ΑΕΠ, αρκετά κάτω από τον στόχο του 2% που έχουν συμφωνήσει τα μέλη του ΝΑΤΟ.
Η δημοσιονομική προτεραιότητα της γερμανικής κυβέρνησης δεν είναι να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες, αλλά να διατηρήσει το δημοσιονομικό πλεόνασμα. Η δέσμευση για δαπάνες 2% είναι συνεπώς ένα πολιτικό ψέμα.
Το πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και η μη εκπλήρωση της δέσμευσης για τις αμυντικές δαπάνες στο ΝΑΤΟ σχετίζονται με δύο τρόπους. Η αύξηση των αμυντικών δαπανών μειώνει άμεσα το πλεόνασμα, αυξάνοντας το δημοσιονομικό έλλειμμα. Δεύτερον, αυτά τα δύο καθιστούν την Ε.Ε. υπερβολικά εξαρτημένη από τον υπόλοιπο κόσμο. Η Ε.Ε. έχει τις ΗΠΑ ανάγκη για την άμυνά της και ο υπόλοιπος κόσμος για να απορροφήσει το πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Το πλεόνασμα είναι λοιπόν μια στρατηγική ηλιθιότητα. Αναδύθηκε από τον τρόπο που διαχειρίστηκε την οικονομική κρίση η Ε.Ε., την οποία επίλυσε διαγράφοντας τα ελλείμματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών σε όλες τις χώρες που δέχθηκαν το μεγαλύτερο πλήγμα.
Είναι δυστύχημα για την Ε.Ε. που είναι τώρα αντιμέτωπη με έναν Αμερικανό πρόεδρο ο οποίος δεν εγκαταλείπει αυτές τις πολιτικές «φτωχοποίησης του γείτονα». Το κάνει για όλους τους λάθους λόγους, αλλά πιάνει την Ε.Ε. στη στιγμή που είναι πιο ευάλωτη από ποτέ.
Προς τιμήν της, η κα Μέρκελ αναγνωρίζει τουλάχιστον την ανάγκη να πληρώσει η Γερμανία το μερίδιο που της αναλογεί στην άμυνα. Έχει δηλώσει στο παρελθόν πως η Ε.Ε. πρέπει να γίνει πιο αυτάρκης όσον αφορά την αμυντική της πολιτική και το επανέλαβε αυτό και την Παρασκευή. Το πρόβλημλα της είναι πως δεν είναι σε θέση να το υλοποιήσει.
Η μόνη πολιτική συμμαχία στη Γερμανία που έχει μια ισχνή ελπίδα να συμφωνήσει στον στόχο του ΝΑΤΟ για τις αμυντικές δαπάνες θα ήταν μία ανάμεσα στο κεντροδεξιό μπλοκ CDU/CSU της κας Μέρκελ και το φιλελεύθερο FDP. Αλλά τα δύο κόμματα δεν έχουν πλειοψηφία. Στην ίδια τη Γερμανία, οι πολίτες δεν θα στήριζαν μια τέτοια μαζική μετατόπιση όσον αφορά τις προτεραιότητες για τις δαπάνες. Στον αντίποδα, η Γαλλία έχει ήδη επιτύχει πλήρως τον στόχο για τις αμυντικές δαπάνες.
Αν και η κα Μέρκελ μπορεί τουλάχιστον να καταλάβει το επιχείρημα του κ. Τραμπ για το ΝΑΤΟ, δεν μπορεί να δει ποιο είναι το πρόβλημα με το μεγάλο πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Έδειξε στον πρόεδρο στατιστικά στοιχεία όπου φαίνεται ότι ο αριθμός των αυτοκινήτων που εξάγουν οι Γερμανοί κατασκευαστές από τις ΗΠΑ στον υπόλοιπο κόσμο είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό των αυτοκινήτων που οι ΗΠΑ εισάγουν από τη Γερμανία. Θεωρώ αυτού του είδους το επιχείρημα μια στατιστική παραπλάνηση. Η μέτρηση που έχει πραγματικά σημασία είναι το εμπορικό πλεόνασμα και αυτό είναι πραγματικό. Δεν είναι το αποτέλεσμα άδικων εμπορικών πρακτικών από τη Γερμανία ή την Ε.Ε., αλλά μιας βαθύτερης δημοσιονομικής ανισορροπίας.
Ο κ. Τραμπ σφάλλει που εστιάζει αποκλειστικά στα γερμανικά αυτοκίνητα. Δείχνει να έχει εμμονή με αυτά. Ο πιο εύκολος τρόπος να αντιμετωπιστεί η ανισορροπία θα ήταν να μεταρρυθμιστεί η ευρωζώνη. Η κα Μέρκελ θα έπρεπε να συμφωνήσει στην ατζέντα του κ. Μακρόν για μεταρρύθμιση της ευρωζώνης ως ένα πρώτο βήμα για μια πλήρη πολιτική ένωση. Τώρα έχει έναν λόγο και μια ιστορία να πει. Αλλά τα σινιάλα από το Βερολίνο είναι πολύ θετικά. Η κα Μέρκελ ανέφερε πως θα συμφωνήσει σε έναν μικρό προϋπολογισμό της ευρωζώνης, με αποκλειστικό στόχο να τονώσει την ανταγωνιστικότητα, με άλλα λόγια σε μεταρρυθμίσεις που θα αύξαναν ακόμα περισσότερο το πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών.
Είναι αλήθεια πως ένας εμπορικός πόλεμος είναι ο λιγότερο αποτελεσματικός τρόπος να αντιμετωπιστούν αυτές οι ανισορροπίες. Αλλά είναι επίσης αλήθεια πως όλες οι εναλλακτικές έχουν απορριφθεί. Ούτως ή άλλως, ο αντίκτυπος στο παγκόσμιο ΑΕΠ δεν θα είναι το μέτρο με το οποίο θα κριθεί πολιτικά αυτός ο εμπορικός πόλεμος. Έχει να κάνει με το ποιος θα χάσει τα περισσότερα.
Στο σκορ αυτό ο κ. Τραμπ θα είναι ο νικητής. Η συνεισφορά της Ε.Ε. θα είναι να κάνει εφικτή τη νίκη αυτή.
ANAΔHMOΣIEYETAI AΠO THN IΣTOΣEΛIΔA:
3 Μαΐου 2018
ΣXETIKA KEIMENA
Τι πραγματικά θέλει ο Trump από την εμπορική σύγκρουση;
Οι οικονομολόγοι και οι αρθρογράφοι των εφημερίδων κάνουν εκστρατεία υπέρ της αυτοσυγκράτησης στην πρόσφατη εμπορική διαφωνία μεταξύ των ΗΠΑ και του υπόλοιπου κόσμου. Μην αποφασίζετε άμεσα για αντίποινα εναντίον της Ουάσιγκτον, υποστηρίζουν, ακόμη και αν η κυβέρνηση Trump παραβιάζει κατάφορα το πνεύμα, αν όχι το γράμμα, των κανόνων του παγκόσμιου εμπορίου.
Αντιθέτως, υποστηρίζουν, οι διαπραγματεύσεις είναι το μέσον της επιλογής. Εξάλλου, μία εμπορική διαμάχη πλήττει όλες τις πλευρές, και ένας σε πλήρη έκταση εμπορικός πόλεμος θα μπορούσε να δώσει τέλος στην τωρινή παγκόσμια ανάκαμψη. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να υπάρχει περιθώριο για μια win-win λύση. Δώστε στην κυβέρνηση Trump κάτι που είναι πολύτιμο για την ίδια, και μπορείτε να αποτρέψετε τη ζημιά στην οικονομία σας.
Οι οικονομολόγοι της Commerzbank για παράδειγμα, προέτρεψαν την Ευρωπαϊκή Ένωση να μειώσει τους δασμούς για επιβατικά αυτοκίνητα. Προτάθηκε στην Κίνα να καταστήσει ευκολότερη την πρόσβαση στην αγορά για τα αμερικανικά προϊόντα. Αυτό θα επέτρεπε στον Donald Trump να δηλώσει δημοσίως νίκη χωρίς σοβαρό κόστος για τους Ευρωπαίους, και να αναβάλλει τον εμπορικό πόλεμο.
Στα πρότυπα μοντέλα οικονομικών εγχειριδίων, αυτή η λύση έχει νόημα: οι Αμερικανοί παραγωγοί θα κέρδιζαν από το να είναι σε θέση να πουλάνε πιο εύκολα στο εξωτερικό. Στην ΕΕ και στην Κίνα οι παραγωγοί που ανταγωνίζονται με εισαγωγές από τη Βόρεια Αμερική θα υποστούν κάποιο πλήγμα, αλλά αυτό θα αποζημιωθεί και με το παραπάνω από το κέρδος των καταναλωτών, που θα πληρώσουν χαμηλότερες τιμές για αμερικανικά προϊόντα. Όλοι θα μπορούσαν να ζήσουν ευτυχισμένοι μετά από αυτό.
Ωστόσο, το ερώτημα είναι εάν οι θεωρίες των οικονομικών εγχειριδίων είναι στα αλήθεια αυτές στις οποίες στηρίζεται η πολιτική του Trump. Εάν διαβάσει κανείς προσεκτικά τα συγγράμματα του εμπορικού συμβούλου του Trump, Peter Navarro, θα δει ότι δεν επιχειρηματολογεί με βάση τα πρότυπα οικονομικά μοντέλα (δείτε για παράδειγμα το πρόσφατο άρθρο του στους Financial Times, "Donald Trump is standing up for American interests).
Αντί αυτού, ο Navarro υποστηρίζει την άποψη ότι η οικονομία της Κίνας έχει αυξηθεί ταχύτατα τα τελευταία χρόνια, και ότι η χώρα προσπαθεί να "συμβαδίσει με τις αναδυόμενες βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας”. Ξεκάθαρα διαχωρίζει την στρατηγική "Made in China 2025” με βάση την οποία η κινεζική κυβέρνηση θέλει να προάγει παράγοντες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική και η κβαντική πληροφορική σε αυτοκατευθυνόμενα οχήματα, αυτοματοποιημένες εργαλειομηχανές και προηγμένες ιατρικές συσκευές.
Αναφορικά με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, ο Trump και η ομάδα του έχουν επανειλημμένως υποστηρίξει ότι πιστεύουν πως ο ΠΟΕ είναι επιζήμιος για τα συμφέροντα των ΗΠΑ (αν και οι ΗΠΑ έχουν κερδίσει περισσότερες υποθέσεις παρά έχουν χάσει)/ Ως εκ τούτου, δεν είναι αδιανόητο το γεγονός ότι η κυβέρνηση Trunp παίζει με την ιδέα του να αποχωρήσει από τον ΠΟΕ ή τουλάχιστον να διαλύσει τον Οργανισμό. Το γεγονός ότι έχουν μπλοκάρει τις υποψηφιότητες των δικαστών στο δευτεροβάθμιο όργανο είναι δύσκολο να εξηγηθεί με την πρότυπη οικονομική θεωρία. Έχει ενδιαφέρον ότι ο Navvaro προσφάτως απέφυγε να απαντήσει σε ένα ερώτημα σχετικά με το εάν οι ΗΠΑ θα αποχωρούσαν από τον ΠΟΕ υπό την κυβέρνηση Trump.
Ο στόχος να παρακμάσει η κινεζική οικονομία και ο ΠΟΕ, δεν είναι εντελώς παράλογος: Εδώ και καιρό υπάρχει μία συζήτηση για την επικείμενη γεωπολιτική αντιπαράθεση μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ. Πολλοί παρατηρητές στην Κίνα αναφέρουν ότι η κινεζική ηγεσία πιστεύει ακράδαντα στον ρόλο της χώρας ως μίας από τις παγκόσμιας δυνάμεις, αν όχι η κύρια δύναμη, του 21ου αιώνα. Ενδεχόμενη καθυστέρηση της κινεζικής ανάπτυξης, θα διασφάλιζε την κυρίαρχη θέση της Αμερικής για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Αναφορικά με τον ΠΟΕ, ακόμη και η πρότυπη οικονομική θεωρία έρχεται να συμπεράνει ότι για τις μεγάλες χώρες, το να μην συμβαδίζουν με τους κανόνες για το πώς και το πότε να επιβάλλουν δασμούς, ίσως να είναι και ωφέλιμο. Η επιβολή δασμών στις αγορές για σημαντικά εισαγόμενα αγαθά (όπως χάλυβας στην περίπτωση των ΗΠΑ) μπορεί να αλλάξει την παγκόσμια τιμή της αγοράς για αυτά τα προϊόντα και να επιτρέψει σε μεγάλες χώρες να μειώσουν το ποσό που δίνουν για τις εισαγωγές τους. ΕΝώ οι ΗΠΑ έχουν στο παρελθόν υποστηρίξει ένα παγκόσμιο εμπορικό σύστημα βασισμένο σε κανόνες με ισότιμη πρόσβαση, θα μπορούσε κανείς εύκολα να υποστηρίξει ότι η χώρα μπορεί να μεγιστοποιήσει το δικό της στενό οικονομικό συμφέρον καλύτερα εάν το παγκόσμιο εμπόριο διέπεται από το δίκαιο του ισχυρότερου.
Το πρόβλημα για την Κίνα και την ΕΕ είναι ότι εάν αυτοί οι πιο στρατηγικοί στόχοι είναι που κρύβονται πίσω από την εμπορική πολιτική του Trunp, οι διαπραγματεύσεις ενδέχεται να μην προχωρήσουν πολύ. Για την Κίνα, οι πολιτικές για τη διακοπή της αναπτυξιακής πολιτικής της χώρας δεν είναι διαπραγματεύσιμες. Και ενώ η ΕΕ θα μπορούσε επίσης να τα πάει καλύτερα από ό,τι οι μικρότερες ανεξάρτητες χώρες σε ένα παγκόσμιο εμπορικό σύστημα βασισμένο στην δύναμη, ενδεχόμενη κατάρρευση του ΠΟΕ θα ήταν κατά βάση αντίθετη με το δηλωμένο συμφέρον της ΕΕ σε ένα παγκόσμιο εμπορικό σύστημα με βάση τους κανόνες, και με ίση πρόσβαση για όλους.
Ακόμη χειρότερα, εάν ο στόχος του Trump είναι να παρακωλύσει την κινεζική οικονομία και να καταστρέψει τον ΠΟΕ, τυχόν παραχωρήσεις στις διαπραγματεύσεις απλώς θα οδηγήσουν στον επόμενο γύρο προκλήσεων απο την Ουάσιγκτον. Τα βραχυπρόθεσμα οικονομικά κέρδη απλώς τότε θα ενισχύσουν την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης για περαιτέρω προώθηση των στρατηγικών στόχων.
Ασφαλώς, πέραν του Λευκού Οίκου, κανείς δεν ξέρει τι στα αλήθεια θέλει ο Trump. Ωστόσο, εκτιμώντας ότι ο Trunp είναι απλώς παρορμητικός χωρίς κανένα στρατηγικό στόχο, θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύ κοστοβόρο στο τέλος. Εξάλλου, κανείς δεν πρέπει να υποτιμά τον αντίπαλό του.
Sebastien Dullien
European Council on Foreign Relations
http://www.capital.gr/ecfr-eu/3289520/ti-pragmatika-thelei-o-trump-apo-tin-emporiki-sugkrousi
2/5/2018
Μπορείτε να δείτε το κείμενο εδώ:
http://www.ecfr.eu/article/commentary_economists_tunnel_vision_in_the_current_trade_conflict