Ορκίστηκε η πιο «θηλυκή» κυβέρνηση στην ιστορία της Ισπανίας .
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:
(1) Μπορεί η Ισπανία να βρει τον δρόμο της προς την πολιτική σταθερότητα; Τι έρχεται μετά την αποπομπή του Ραχόι;
(1) Μπορεί η Ισπανία να βρει τον δρόμο της προς την πολιτική σταθερότητα; Τι έρχεται μετά την αποπομπή του Ραχόι;
(2) Ισπανία: πεντακόσια χρόνια κρίσης.
Ορκίστηκε σήμερα η ως επί το πλείστον γένους θηλυκού σοσιαλιστική κυβέρνηση του Πέδρο Σάντσεθ --11 γυναίκες και 6 άνδρες--, η πρώτη στην ιστορία της Ισπανίας στην οποία μειοψηφούν οι άνδρες, αλλά και η πρώτη που καλείται να κυβερνήσει με την υποστήριξη λιγότερου του ενός τετάρτου του κοινοβουλίου.
Σε μια μεγάλη αίθουσα του Παλατιού της Θαρθουέλα βορειοδυτικά της Μαδρίτης, ένα ένα τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου του Σάντσεθ ορκίστηκαν πίστη στον βασιλιά Φελίπε τον 6ο και δεσμεύτηκαν "να σέβονται και να επιβλέπουν τον σεβασμό του Συντάγματος", το οποίο οι αποσχιστές της Καταλονίας δεν αναγνωρίζουν πλέον. Επρόκειτο για μια τελετή που έσπασε άλλη μια παράδοση, καθώς έγινε απουσία θρησκευτικών συμβόλων.
Ο 46χρονος Σάντσεθ, ο οποίος ανέτρεψε τον συντηρητικό Μαριάνο Ραχόι με πρόταση μομφής την περασμένη εβδομάδα, πολλαπλασίασε με τη σύνθεση της κυβέρνησής του τα μηνύματα που ήθελε να στείλει στις αγορές, στην Ευρώπη και στο εκλογικό σώμα της Ισπανίας.
"Καλή εικόνα"
Ο ισπανικός Τύπος χαιρετίζει στο σύνολό του την επιτυχία του εγχειρήματος και την "καλή εικόνα", κατά την έκφραση που χρησιμοποιεί η La Razón, που δίνει η κυβέρνηση αυτή. Ωστόσο, υπογραμμίζει η εφημερίδα, με 84 σοσιαλιστές βουλευτές στους 350, ο Σάντσεθ επιδιώκει μάλλον να βελτιώσει την εικόνα του κόμματός του προτού αναγκαστεί να κηρύξει πρόωρες εκλογές.
Με τον διορισμό γυναικών σε σημαντικά υπουργεία, Οικονομίας, Οικονομικών, Βιομηχανίας, Άμυνας, Δικαιοσύνης, Υγείας και Παιδείας, ο Σάντσεθ αναγνωρίζει την όλο και μεγαλύτερη βαρύτητα που αποκτούν οι γυναίκες στην ισπανική κοινωνία, όπως αυτό φάνηκε από τις άνευ προηγουμένου διαστάσεις που πήρε η πρώτη "φεμινιστική γενική απεργία" που έγινε στις 8 Μαρτίου.
Επίσης την ώρα που ο ευρωσκεπτικισμός κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος στην ήπειρο, ο Σάντσεθ επαναβεβαιώνει με τη σύνθεση της κυβέρνησής του την προσήλωση της Ισπανίας στην ΕΕ, διορίζοντας στο υπουργείο Εξωτερικών τον Ζοζέπ Μπορέλ, πρώην πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και στο Οικονομίας τη νυν διευθύντρια προϋπολογισμού της ΕΕ Νάντια Καλβίνο.
Αυτή θα εγγυάται τον σεβασμό στην ορθόδοξη δημοσιονομική πολιτική την ώρα που οι Βρυξέλλες αμφιβάλλουν αν ο προϋπολογισμός του 2018, τον οποίο κληρονόμησαν οι Σοσιαλιστές από την κυβέρνηση Ραχόι και ο Σάντσεθ δεσμεύτηκε να σεβαστεί, θα επιτύχει τον στόχο να επανέλθει το δημόσιο έλλειμμα στο 2,2% του ΑΕΠ.
Η Άνα Μποτίν, πρόεδρος διευθύνουσα σύμβουλος της ισπανικής τράπεζας Santander, μια από τις πρώτες στην Ευρώπη, θεωρεί ότι ο διορισμός της αποτελεί "μια εγγύηση ότι η Ισπανία θα συνεχίσει να αυξάνει τη βαρύτητά της στους ευρωπαϊκούς θεσμούς".
"Μήνυμα ελήφθη"
Ο Σάντσεθ, ο οποίος ήρθε στην εξουσία χάρη στις ψήφους των Καταλανών και των Βάσκων αυτονομιστών, επιβεβαίωσε εξάλλου με το σχήμα αυτό την προσήλωσή του στην ενότητα της Ισπανίας.
Η Μεριτσέλ Μπάτετ, μια 45χρονη Καταλανή, αναλαμβάνει να διαχειριστεί ως υπουργός Περιφερειακής Διοίκησης την αυτονομιστική περιφερειακή κυβέρνηση της Καταλονίας, η οποία απέφυγε να ορκιστεί σεβασμό στο ισπανικό Σύνταγμα κατά την ορκωμοσία της το περασμένο Σάββατο.
Την ίδια ώρα ο επίσης Καταλανός Ζοζέπ Μπορέλ, ο νέος υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας, είναι ένας ορκισμένος αντίπαλος των αυτονομιστών, που είναι αποφασισμένος να εναντιωθεί στην επιτυχία της "προπαγάνδας" τους στο εξωτερικό.
Παράλληλα ο νέος υπουργός Εσωτερικών Φερνάντο Γκράντε-Μαρλάσκα, είναι ένας Βάσκος δικαστής που χειρίστηκε υποθέσεις κατά της ένοπλης αυτονομιστικής οργάνωσης ETA. "Είναι ο δικαστής που με έστειλε δύο φορές στη φυλακή", έγραψε στο Twitter ο επικεφαλής του μικρού βασκικού αυτονομιστικού κόμματος EH Bildu, Αρνάλντο Οτέγκι, για να προσθέσει "μήνυμα ελήφθη".
"Ο πρόεδρος παίρνει έναν πόντο", αναγνωρίζει η συντηρητική αρθρογράφος Βικτόρια Πρέγο στην El independiente. "Είναι μια καλή κυβέρνηση για να ανταποκριθεί στις ανάγκες των Ισπανών (και) ο στόχος της είναι να ανακτήσει τις εκατομμύρια ψήφους που έχασε το Σοσιαλιστικό Κόμμα" από τo Podemos στα αριστερά και το Ciudadanos στο κέντρο.
Ο μόνος διορισμός που προκάλεσε αντιδράσεις ήταν αυτός του υπουργού Πολιτισμού και Αθλημάτων Μαξίμ Ουέρτα. Αυτό όχι επειδή δηλώνει ανοιχτά ομοφυλόφιλος, όπως άλλωστε και ο συνάδελφός του των Εσωτερικών, αλλά επειδή έχει δείξει παντελή έλλειψη ενδιαφέροντος για τα αθλήματα.
"Δεν ξέρω τίποτε από τον κόσμο των αθλημάτων", έγραφε τον Οκτώβριο στον λογαριασμό του στο Twitter.
7/6/2018
ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
άρσης εμπιστοσύνης στο Κοινοβούλιο στη Μαδρίτη, τον Μάιο του 2018.
JUAN CARLOS HIDALGO / REUTERS
1.
Μπορεί η Ισπανία να βρει τον δρόμο της προς την πολιτική σταθερότητα;
Τι έρχεται μετά την αποπομπή του Ραχόι;
Ο νέος πρωθυπουργός της Ισπανίας, Sánchez, έχει ήδη υποσχεθεί να συνεχίσει το συντηρητικό οικονομικό πρόγραμμα του Rajoy, το οποίο πιστώνεται με την αποκατάσταση της σταθερότητας και της ανάπτυξης στην ισπανική οικονομία μετά την οικονομική κρίση που προκλήθηκε από την έκρηξη της φούσκας των ακινήτων το 2007. Ενδεχομένως πιο ενθαρρυντική είναι η υπόσχεση του Sánchez να διαπραγματευτεί με τους Καταλανούς.
Αποκαλέστε το την εκδίκηση των αυτονομιστών [2]. Στο τέλος της περασμένης εβδομάδας, τα κορυφαία εθνικιστικά [3] περιφερειακά κόμματα της Ισπανίας, το Εθνικιστικό Κόμμα των Βάσκων και η Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλονίας, έδωσαν τις κρίσιμες ψήφους για την πρόταση μομφής [4] που απέπεμψε τον πρωθυπουργό Mariano Rajoy του δεξιού Λαϊκού Κόμματος (PP) από την εξουσία. Η κίνηση ενορχηστρώθηκε από το ισπανικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (PSOE). [Σύμφωνα με] μια συγκεχυμένη διάταξη στο ισπανικό σύνταγμα δανεισμένη από την Γερμανία, μια τέτοια κίνηση επιτρέπει την απομάκρυνση μιας κυβέρνησης εάν μια επιτυχημένη ψηφοφορία μη εμπιστοσύνης συνοδεύεται από την επιλογή του επόμενου επικεφαλής της κυβέρνησης με απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Η ψηφοφορία την περασμένη εβδομάδα κατέστησε τον Rajoy τον πρώτο Ισπανό ηγέτη στην μετά τον Φράνκο εποχή που αποπέμπεται από την εξουσία με έναν τόσο ατιμωτικό τρόπο. Ο σοσιαλιστής ηγέτης, Pedro Sánchez, τώρα ο νέος πρωθυπουργός της Μαδρίτης, είχε δώσει στον Rajoy πολλές ευκαιρίες να παραιτηθεί, αλλά ο Rajoy επέλεξε να εξαναγκαστεί και όχι να εγκαταλείψει από μόνος του.
Αυτή ήταν μια θεαματική πτώση για έναν από τους μακροβιότερους πρωθυπουργούς της Δυτικής Ευρώπης, αλλά όχι και εντελώς εκπληκτική. Ένας μη χαρισματικός πολιτικός από την βορειοδυτική περιοχή της Γαλικίας, ο Ραχόι είχε αψηφήσει εδώ και δεκαετίες τους νόμους της πολιτικής βαρύτητας. Επεδίωξε δύο φορές τον πρωθυπουργικό θώκο, το 2004 και το 2008, πριν τελικά επικρατήσει το 2011. Στην πορεία, ο Rajoy συσσώρευσε πολλούς ισχυρούς εχθρούς, ιδιαίτερα στις αυτονομιστικές περιοχές της Ισπανίας, κυρίως στην Καταλονία. Η πιο αξιοσημείωτη και επακόλουθη απόφασή του ήταν η περσινή αμφιλεγόμενη κατάργηση της αυτόνομης περιφερειακής κυβέρνησης της Καταλονίας, αφότου οι αυτονομιστές ηγέτες αυτής της κυβέρνησης αψήφησαν με τόλμη τη Μαδρίτη, δηλώνοντας την περιοχή ως ανεξάρτητη δημοκρατία.
Η κατάργηση μιας λαϊκά εκλεγμένης περιφερειακής κυβέρνησης από τον Rajoy, μια κατάργηση που επιτρέπεται από το ισπανικό σύνταγμα, προηγήθηκε της καταστροφικής απόφασής του [5] να στείλει την εθνική αστυνομία στην Καταλονία για να εμποδίσει την αυτονομιστική κυβέρνηση να διεξαγάγει δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία, Το συνταγματικό δικαστήριο της Ισπανίας το είχε ήδη κηρύξει αντισυνταγματικό. Το θέαμα των αστυνομικών που παρεμπόδιζαν την άσκηση του δικαιώματος ψήφου από τους ανθρώπους ήταν μια από τις πιο σκοτεινές στιγμές της ακόμα νεαρής δημοκρατίας της Ισπανίας. Η υπερβολική αντίδραση του Rajoy απέκλεισε την δυνατότητα για διάλογο για την επίλυση του αδιεξόδου στην Καταλονία, μόνο και μόνο διότι έδωσε στους Καταλανούς αυτονομιστές μια ηθική νίκη που επισκίασε την δική τους απερίσκεπτη και αντισυνταγματική συμπεριφορά.
Την περασμένη εβδομάδα ήρθε η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι: Μια εκπληκτική σειρά καταγγελιών για διαφθορά, συμπεριλαμβανομένης της κατηγορίας ότι το PP είχε λειτουργήσει ένα μαύρο ταμείο για να πληρώνει για δωροδοκίες, μια κατηγορία που είχε αρνηθεί ο Rajoy όταν πρωτοακούστηκε περίπου πριν από πέντε χρόνια. Σύμφωνα με αναφορές από τους The New York Times [6], ο πρώην ταμίας του PP, Luis Bárcenas, έλαβε ποινή φυλάκισης 33 ετών και πρόστιμο ύψους 44 εκατομμυρίων ευρώ (51,3 εκατομμύρια δολάρια), για το ότι επωφελήθηκε από ένα σύστημα προμηθειών για συμβάσεις. Οι δικαστές που εποπτεύουν την υπόθεση καταδίκαζαν επίσης άλλους 25 παράγοντες και επιχειρηματίες για κατηγορίες διαφθοράς, με αποτέλεσμα οι ποινές να φθάσουν συνολικά πάνω από τα 300 χρόνια φυλάκισης, και επέβαλαν πρόστιμο ύψους 245.000 ευρώ στο ΡΡ για την λειτουργία ενός μαύρου ταμείου, μια πρωτιά για πολιτικό κόμμα Ισπανία.
Αυτό που έρχεται στην συνέχεια δεν είναι καθόλου σαφές, αλλά είναι απίθανο ότι η αναχώρηση του Rajoy θα θέσει τέρμα στην πολιτική αστάθεια που έχει υποστεί η Ισπανία τα τελευταία χρόνια. Το κύριο άρθρο της El País [7], της ηγετικής ημερήσιας εφημερίδας της Ισπανίας, συνόψισε το αίσθημα της στιγμής σε ένα σύντομο τίτλο: «Μια μη βιώσιμη κυβέρνηση». Το PSOE ελέγχει μόνο 84 από τις 350 κοινοβουλευτικές έδρες, πράγμα που σημαίνει ότι το κόμμα θα πρέπει να βασίζεται σε διαπραγματεύσεις με τα υπόλοιπα πολιτικά κόμματα για την θέσπιση οποιασδήποτε νομοθεσίας. Αυτά περιλαμβάνουν το Podemos, ένα αριστερό λαϊκιστικό κόμμα με το οποίο το PSOE έχει μια τοξική σχέση, και εθνικιστικά κόμματα από την Καταλονία και τη Χώρα των Βάσκων. Αμφότερα θέτουν σημαντικούς κινδύνους για το PSOE: Το Ποδέμος θα προσπαθήσει να ωθήσει το PSOE προς τα αριστερά σε οικονομικά ζητήματα, ενθαρρύνοντάς το να ανατρέψει τις μεταρρυθμίσεις της αγοράς εργασίας που εισήγαγε η κυβέρνηση Rajoy για τη μείωση της ανεργίας, και τα εθνικιστικά κόμματα θα προσπαθήσουν να αποκτήσουν περισσότερη αυτονομία από τη Μαδρίτη στις περιφέρειές τους από όση το γενικό εκλογικό σώμα είναι διατεθειμένο να ανεχθεί. Εξάλλου, ο Rajoy, παρά την έλλειψη δημοτικότητάς του, μπόρεσε να παραμείνει στην εξουσία προβάλλοντας μια εικόνα του εαυτού του ως προστάτη της εθνικής ενότητας.
Ωστόσο, υπάρχουν λόγοι για αισιοδοξία. Ο Sánchez έχει ήδη υποσχεθεί να συνεχίσει το συντηρητικό οικονομικό πρόγραμμα του Rajoy, το οποίο πιστώνεται με την αποκατάσταση της σταθερότητας και της ανάπτυξης στην ισπανική οικονομία μετά την οικονομική κρίση που προκλήθηκε από την έκρηξη της φούσκας των ακινήτων το 2007. Ξεκάθαρα, η υιοθέτηση των οικονομικών πολιτικών του Rajoy είχε στόχο να ηρεμήσει τις αγορές. Ενδεχομένως πιο ενθαρρυντική είναι η υπόσχεση του Sánchez να διαπραγματευτεί με τους Καταλανούς, κάτι που ο Rajoy αρνήθηκε κατηγορηματικά [9] να κάνει. Φυσικά, είναι αμφισβητήσιμο αν το «τζίνι» της καταλανικής ανεξαρτησίας μπορεί να ξανατοποθετηθεί στο μπουκάλι σε αυτό το σημείο. Ωστόσο, οι προοπτικές για μια σημαντική πρόοδο στην Καταλονία δεν μπορούν να αποκλειστούν, δεδομένου ότι η νέα κυβέρνηση έχει κάθε κίνητρο να επιτύχει νέα συμφωνία με την ηγεσία της Καταλονίας για να βελτιώσει τις δικές της ευκαιρίες να παραμείνει στην εξουσία.
Μια νέα περιφερειακή κυβέρνηση εγκαινιάστηκε πρόσφατα στην Καταλονία, η οποία, μολονότι εξακολουθεί να είναι δεσμευμένη υπέρ της ανεξαρτησίας της, προσπάθησε να βάλει κάποια απόσταση μεταξύ της ίδιας και της περσινής άκαρπης προσπάθειας να αποκτήσει ανεξαρτησία. Και αν ένα πολιτικό κόμμα στη Μαδρίτη μπορεί να καταφέρει να χειριστεί τουλάχιστον την κατάσταση στην Καταλονία, αυτό είναι το PSOE. Κάνοντας μια αναδρομή στην φιλελεύθερη Δεύτερη Δημοκρατία της δεκαετίας του 1930, το κόμμα υποστήριξε τις φιλοδοξίες για αυτονομία στις ισπανικές περιφέρειες, προς μεγάλη οργή των Ισπανών συντηρητικών, οι οποίοι προσκυνούν στον βωμό μιας ενοποιημένης και πολιτισμικά μονολιθικής Ισπανίας. Η τελευταία σοσιαλιστική κυβέρνηση της Ισπανίας, με επικεφαλής τον José Luis Rodríguez Zapatero, ενέκρινε την προηγούμενη πρόταση των Καταλανών για την αναβάθμιση του καταστατικού χάρτη αυτονομίας τους με τη Μαδρίτη. Όμως, ο Rajoy μπλόκαρε την πρόταση όταν ανέλαβε την εξουσία το 2011. Πήγε τους Καταλανούς στο δικαστήριο και κέρδισε, πυροδοτώντας την τρέχουσα κρίση.
Ο Sánchez, τον οποίο ο Rajoy κατάφερε να νικήσει δύο φορές, το 2015 και το 2016, πιθανόν να απαιτήσει νέες εκλογές για να νομιμοποιήσει πλήρως την κυβέρνησή του. Οι καταγγελίες για δημοκρατικό έλλειμμα έχουν ήδη εκτοξευθεί από το ΡΡ. Όλα τα κόμματα θέλουν να αποφύγουν τον εφιάλτη του τι συνέβη το 2015 και πάλι το 2016, όταν κανένα πολιτικό κόμμα δεν κέρδισε μια σαφή πλειοψηφία εδρών στο κοινοβούλιο και η Ισπανία παρέμεινε χωρίς κυβέρνηση για σχεδόν δύο χρόνια. Η μεγαλύτερη εκλογική απειλή για τη νέα σοσιαλιστική κυβέρνηση δεν είναι η παλιά δεξιά νέμεσή της, το PP, αλλά το Ciudadanos ή «Πολίτες», που αμφισβητεί τώρα την θέση του ΡΡ ως το κορυφαίο συντηρητικό κόμμα της Ισπανίας. Ένα Καταλανικό κόμμα με κρατικές φιλοδοξίες, το Ciudadanos επωφελήθηκε από την καταλανική κρίση˙ ήταν ένας ισχυρός υπερασπιστής της ισπανικής ενότητας και ένας σκληρός αντίπαλος της καταλανικής ανεξαρτησίας, αλλά χωρίς τον ζήλο του Rajoy (ή τον αυταρχισμό του, όπως κάποιοι μπορεί να το ονομάσουν). Το κόμμα έχει επίσης μια φήμη για κεντρώες τάσεις σε ένα περιβάλλον ακραίας πολιτικής πόλωσης. Παρά το γεγονός ότι αναδείχθηκε το 2007 ως κόμμα για την καταπολέμηση της διαφθοράς, το Ciudadanos αρνήθηκε να υποστηρίξει την ψήφο μη εμπιστοσύνης. Το τίμημα που ο ηγέτης του κόμματος, Albert Rivera, ζήτησε για την υποστήριξη του κόμματός του για την πρόταση μομφής ήταν απλά απαράδεκτο για τους Σοσιαλιστές: Ότι ένας συναινετικός υποψήφιος θα ονομαστεί ως ο επόμενος επικεφαλής της κυβέρνησης. Ο Rivera προφανώς ήδη προσβλέπει στις επόμενες εκλογές, ενθαρρυμένος από δημοσκοπήσεις [10] που δείχνουν ότι το Ciudadanos είναι μπροστά από όλα τα άλλα κόμματα. Μη υποστηρίζοντας την αποπομπή του Rajoy, ο Rivera προσπάθησε πιθανώς να αποφύγει να στενοχωρήσει τους συντηρητικούς ψηφοφόρους, οι οποίοι παραμένουν πιστοί στον Rajoy. Ο Ριβέρα γνωρίζει καλά ότι κάθε πιθανότητα που έχει το κόμμα του να βγάλει τους Σοσιαλιστές από την εξουσία εξαρτάται είτε από την αποτροπή της στήριξης των συντηρητικών στο ΡΡ είτε από την είσοδό του σε έναν συνασπισμό με αυτό.
Έχοντας κερδίσει την εξουσία μέσω μιας δαιδαλώδους συνταγματικής διαδικασίας και τώρα προσβλέποντας το να διαπραγματευτεί την δημόσια πολιτική με μια πληθώρα πολιτικών κομμάτων, των οποίων το μόνο κοινό έδαφος φαίνεται να είναι μια απέχθεια για την απελθούσα κυβέρνηση, η νέα Σοσιαλιστική κυβέρνηση της Ισπανίας μπορεί να περιμένει δύσκολους καιρούς ενόψει. Αλλά αν κατορθώσει να κάνει κάποια πράγματα, ειδικά μια νέα συμφωνία αυτονομίας με τους Καταλανούς, η νέα κυβέρνηση μπορεί να σταθεί για μια επιτυχή επανεκλογή. Αυτό, με την σειρά του, θα μπορούσε να βάλει την Ισπανία στην πορεία πάλι για μια αξιοσημείωτη πολιτική σταθερότητα που η χώρα είχε ως επί το πλείστον απολαύσει από τότε που έγινε παγκόσμιο σύμβολο της δημοκρατικής μετάβασης και της σταθεροποίησης, πριν από περίπου τέσσερις δεκαετίες.
Στα αγγλικά:
https://www.foreignaffairs.com/articles/spain/2018-06-04/
can-spain-find-path-political-stability
Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/Democracy-Without-Justice-Spain-Pennsylvania/dp/0...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2017-10-16/catalan-indepe...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/spain/2018-02-05/why-spanish-nat...
[4] https://elpais.com/tag/mociones_censura/a
[5] http://foreignpolicy.com/2017/10/05/the-ghost-of-franco-still-haunts-cat...
[6] https://www.nytimes.com/2018/05/25/world/europe/spain-rajoy-corruption.html
[7] https://elpais.com/elpais/2018/05/31/opinion/1527784195_341002.html?rel=mas
[8] https://www.ft.com/content/d46654b0-f81c-11e5-96db-fc683b5e52db
[9] https://www.nytimes.com/2017/10/28/opinion/catalonia-puigdemont-spain-ra...
[10] http://metroscopia.org/el-momento-ciudadanos/
Omar G. Encarnación
Ο OMAR G. ENCARNACIÓN είναι καθηγητής Πολιτικών Σπουδών στο Bard College. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Democracy without Justice in Spain: The Politics of Forgetting [1].
ΠΗΓΗ: https://foreignaffairs.gr/articles/71812/omar-g-encarnacion/mporei-i-ispania-na-brei-ton-dromo-tis-pros-tin-politiki-stather?page=show
06/06/2018
2.
Ισπανία: πεντακόσια χρόνια κρίσης.
Τι τρέχει με την Ισπανία; Παλιότερα, επί πρωθυπουργίας Χοσέ Μαρία Αθνάρ (José María Aznar) (1996 -2004), στον τομέα της ανάπτυξης ήταν το χαϊδεμένο παιδί της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). 150 δις ευρώ διοχετεύθηκαν από τα διαρθρωτικά ταμεία των Βρυξελλών στην τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης.
Αλλά αντί να βλέπουμε το άγονο έδαφος της Ανδαλουσίας και της Καστίλης γεμάτο από ανθηρά εργοστάσια, ο τόπος είναι γεμάτος από εγκαταλελειμμένα δαπανηρά έργα που κείνται τώρα εξίσου ερειπωμένα και νεκρά σαν τα κάστρα της εποχής του Ελ Σιντ (El Cid). Τόσο το τοπίο όσο και οι εποχές αυτών των ερειπίων αναδεικνύουν το αντιαναπτυξιακό κοινωνικό μοντέλο που διακρίνει την Ισπανία εδώ και μισή χιλιετία.
Την σύγχρονη εποχή η Ισπανία βίωσε την εθελούσια απομόνωσή της που έληξε μόλις τη δεκαετία του '60, όταν ο δικτάτορας Φρανσίσκο Φράνκο (Francisco Franco) άνοιξε τα σύνορα στον τουρισμό. Η Ισπανία έφτασε καθυστερημένη στη μοντέρνα εποχή «με τον ενθουσιασμό και τη βιασύνη που διακρίνει τον προσκεκλημένο που φτάνει στο τσιμπούσι την τελευταία στιγμή και πασχίζει να καλύψει τον χαμένο χρόνο», όπως έγραψε ο Χουαν Γκοϊτίσολο (Juan Goytisolo) στο δοκίμιό του τού 1969 υπό τον τίτλο «Ισπανία και Ισπανοί», που εξακολουθεί να είναι επίκαιρο.
Είκοσι χρόνια αργότερα, η Ισπανία βάλθηκε να σπαταλάει με την ίδια απληστία το μάνα εξ ουρανού που έπεφτε με τη μορφή των κοινοτικών «πακέτων» στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Αντί όμως να τα επενδύει σε παραγωγικές επιχειρήσεις, θέλησε να μπει στην ΕΕ όσο πιο γρήγορα γίνεται και να «εκσυγχρονισθεί» -που σημαίνει, πάνω απ' όλα να φαίνεται σύγχρονη. Τα λεφτά κυρίως «έπεσαν» στην αγορά ακινήτων. Αρχικά αυτό έγινε με κάποια προσοχή, αλλά αργότερα, χάρη στην ακραία φιλελεύθερη πολιτική διαχείρισης της γης του Αθνάρ, μετατράπηκε σε φρενίτιδα.
Αλλά οι ρίζες του θριάμβου της αντιαναπτυξιακής ισπανικής οικονομικής σκέψης μπορούν να ανιχνευθούν πολύ πίσω, ήδη από το 1492. Η Ισπανία τότε δεν ήταν απλά η χώρα που ανακάλυψε την Αμερική, αλλά είχε μόλις συντρίψει τα τελευταία απομεινάρια της αραβικής κυριαρχίας στη Γρανάδα και στη συνέχεια απέλασε όλους τους μουσουλμάνους και τους εβραίους από την επικράτειά της. Αλλά οι δύο αυτές ομάδες είχαν στα χέρια τους το εμπόριο και τις διεθνείς συναλλαγές. Αντιθέτως οι Ισπανοί ευγενείς απεχθάνονταν κάθε είδους εργασία, που εξάλλου τους απαγορευόταν λόγω ενός πολύπλοκου κώδικα τιμής, που θεωρούσε θεάρεστο έργο μόνο τον πόλεμο.
Την σύγχρονη εποχή η Ισπανία βίωσε την εθελούσια απομόνωσή της που έληξε μόλις τη δεκαετία του '60, όταν ο δικτάτορας Φρανσίσκο Φράνκο (Francisco Franco) άνοιξε τα σύνορα στον τουρισμό. Η Ισπανία έφτασε καθυστερημένη στη μοντέρνα εποχή «με τον ενθουσιασμό και τη βιασύνη που διακρίνει τον προσκεκλημένο που φτάνει στο τσιμπούσι την τελευταία στιγμή και πασχίζει να καλύψει τον χαμένο χρόνο», όπως έγραψε ο Χουαν Γκοϊτίσολο (Juan Goytisolo) στο δοκίμιό του τού 1969 υπό τον τίτλο «Ισπανία και Ισπανοί», που εξακολουθεί να είναι επίκαιρο.
Είκοσι χρόνια αργότερα, η Ισπανία βάλθηκε να σπαταλάει με την ίδια απληστία το μάνα εξ ουρανού που έπεφτε με τη μορφή των κοινοτικών «πακέτων» στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Αντί όμως να τα επενδύει σε παραγωγικές επιχειρήσεις, θέλησε να μπει στην ΕΕ όσο πιο γρήγορα γίνεται και να «εκσυγχρονισθεί» -που σημαίνει, πάνω απ' όλα να φαίνεται σύγχρονη. Τα λεφτά κυρίως «έπεσαν» στην αγορά ακινήτων. Αρχικά αυτό έγινε με κάποια προσοχή, αλλά αργότερα, χάρη στην ακραία φιλελεύθερη πολιτική διαχείρισης της γης του Αθνάρ, μετατράπηκε σε φρενίτιδα.
Αλλά οι ρίζες του θριάμβου της αντιαναπτυξιακής ισπανικής οικονομικής σκέψης μπορούν να ανιχνευθούν πολύ πίσω, ήδη από το 1492. Η Ισπανία τότε δεν ήταν απλά η χώρα που ανακάλυψε την Αμερική, αλλά είχε μόλις συντρίψει τα τελευταία απομεινάρια της αραβικής κυριαρχίας στη Γρανάδα και στη συνέχεια απέλασε όλους τους μουσουλμάνους και τους εβραίους από την επικράτειά της. Αλλά οι δύο αυτές ομάδες είχαν στα χέρια τους το εμπόριο και τις διεθνείς συναλλαγές. Αντιθέτως οι Ισπανοί ευγενείς απεχθάνονταν κάθε είδους εργασία, που εξάλλου τους απαγορευόταν λόγω ενός πολύπλοκου κώδικα τιμής, που θεωρούσε θεάρεστο έργο μόνο τον πόλεμο.
Πίσω στην Ιερά Εξέταση
Ο πλούτος των αποικιών πλημμύρισε την Ισπανία σαν ποτάμι χρυσού. Η κεντρική Ευρώπη πλούτισε από το χρυσάφι των Ίνκας, την ίδια ώρα που η ισπανική αριστοκρατία σπαταλούσε τον πλούτο αυτόν σε καταστροφικά εκτεταμένα αγροκτήματα, τα λεγόμενα «λατιφούντια».
Τα επόμενα τριακόσια χρόνια, η Ιερά Εξέταση καταδίωκε ως αιρετική κάθε δραστηριότητα που έμοιαζε να είναι παραγωγική. Όποιος ερευνούσε, πειραματιζόταν ή διάβαζε διακινδύνευε να βρεθεί τυλιγμένος στις φλόγες, δεμένος σε ένα πάσαλο.
Μετά το πέρας της Ιεράς Εξέτασης, η εχθρότητα προς κάθε τι προοδευτικό επέζησε στον εθνικιστικό καθολικισμό της Ισπανίας. Ο διαφωτισμός απέτυχε να διαπεράσει αυτό το περίβλημα. Βιομηχανικές υποδομές εμφανίστηκαν μόνο στη Χώρα των Βάσκων και την Καταλανία. Φτιάχτηκαν κάποιες υποδομές, που ήταν όμως ελαττωματικές. Αναπτύχθηκε ένα σιδηροδρομικό δίκτυο, που όμως φτιάχτηκε με άλλες προδιαγραφές από τις γαλλικές, ώστε η χώρα να μην πλησιάσει υπερβολικά την Ευρώπη. Από τότε λεγόταν πως η Ευρώπη τελειώνει στα Πυρηναία.
Το 19ο αιώνα εμφανίστηκαν οι απαρχές μιας εμπορευματικής, συνειδητοποιημένης πολιτικά μεσαίας τάξης, μαζί με ένα αναρχικό κίνημα, που στην Ισπανία ήταν ισχυρότερο από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο. Αυτό το κίνημα αναβίωσε πρόσφατα στο κίνημα των αγανακτισμένων που συναθροίζονταν στην πλατεία Πουέρτα Ντελ Σολ της Μαδρίτης, και που τα μέλη του ενώνονταν από την αγανάκτησή τους ενάντια στον καπιταλισμό, αλλά ουδέποτε κατόρθωσαν να συσπειρωθούν σε μια πολιτική δομή.
Ο αναρχισμός ακολούθησε θριαμβευτική πορεία τη δεκαετία του '30, αλλά συνετρίβη από την ανταρσία του Φράνκο στον εμφύλιο πόλεμο. Επί Φράνκο, η Ισπανία εκτοξεύθηκε πίσω στα χρόνια της Ιεράς Εξέτασης. Προκειμένου να διατηρήσει την κοινωνική ειρήνη μετά τον εμφύλιο πόλεμο, ο Φράνκο επέλεξε ρητά την λεγόμενη «στάσι» -την ακινησία. Προώθησε την οικοδομή και την επιδοματική πολιτική, μετατρέποντας τους περισσότερους Ισπανούς σε ιδιοκτήτες ακινήτων και θέτοντας τα θεμέλια για την κερδοσκοπική έκρηξη που θα ακολουθούσε στο μέλλον.
Ψυχρή προτεσταντική αποτελεσματικότητα
Αν και η Ισπανία ξεπέρασε επιτυχώς τις πολιτικές αναταραχές που ακολούθησαν την κατάρρευση της δικτατορίας και μετατράπηκε σε μια ζωηρή και επιτρεπτική κοινωνία, οικονομικά παρέμεινε κολλημένη στο μεσαίωνα.
Πολλές ισπανικές εφημερίδες και μπλογκ εξακολουθούν να κυριαρχούνται από μεγαλοστομίες, εθνοκεντρισμό, υπερβολές και κομματισμό. Ο επαρχιωτισμός της Καστίλης και της Ανδαλουσίας δεν τις επιτρέπει να παρακολουθήσουν την παραγωγικότητα των Βάσκων και των Καταλανών, και αντιστρόφως αυτοί οι τελευταίοι αρνούνται σθεναρά να μοιραστούν τις ικανότητές τους με την υπόλοιπη χώρα.
Όπως γράφει ο Γκοϊτίσολο, αυτό που κυρίως βλέπουν οι Ισπανοί σε μια εργασία που εκκρεμεί δεν είναι το υλικό κέρδος που πιθανά θα αποφέρει, αλλά την προσωπική τους ανάμειξη σε αυτή. Οι αγγλοσαξονικές αγορές, θεμελιωμένες στην ψυχρή προτεσταντική αποτελεσματικότητα, δεν έδωσαν στους Ισπανούς τον χρόνο να αξιοποιήσουν οικονομικά αυτή την στάση τους. Ο αναγκαίος αναπροσανατολισμός της εκπαίδευσης και της έρευνας τους προς την αποτελεσματικότητα, επιταχύνεται σήμερα υπό την πίεση της επιβεβλημένης λιτότητας,
Για όσο καιρό η Ευρώπη διστάζει να ισοπεδώσει τα Πυρηναία και να προσφέρει στην Ισπανία γενναία και στοχευμένη βοήθεια που θα συμβάλει στον εκσυγχρονισμό της οικονομίας και της εκπαίδευσής της -που ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη- η Ισπανία αναγκαστικά θα καταφεύγει σε ένα εθνικό της χαρακτηριστικό το οποίο, σύμφωνα με τον Γκοϊτίσολο πάντοτε παρεμπόδιζε την οικονομική της ανάπτυξη: την ολιγάρκεια.
Οι Ισπανοί ξέρουν καλά πώς επιβιώνει κανείς σε μια κρίση:
αυτό κάνουν εδώ και πεντακόσια χρόνια!
ανταποκριτή γερμανικών εφημερίδων στην Ισπανία και τη λατινική Αμερική
Δημοσιεύθηκε στη Suddeutsche Zeitung,
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ:
7- 6- 2012
Οι απόψεις,που δημοσιεύονται στα εκάστοτε-χάριν ενημέρωσης και προβληματισμού-αναρτώμενα άρθρα (ή κάθε είδους κείμενα) του ιστολογίου μου, εκφράζουν αποκλειστικά και μόνο τους αρθρογράφους που επώνυμα τις διατυπώνουν. Οι ''υπογραμμίσεις'' -χρώμα,μέγεθος γραμματοσειράς και οι εικονογραφήσεις-με εικόνες από το World Wide Web-στις αναρτήσεις γίνονται με ευθύνη του blogger.
Στο αρχικό πρωτότυπο κείμενο παραπέμπεστε μέσω των επισυναπτόμενων ενεργών συνδέσμων.
Στο αρχικό πρωτότυπο κείμενο παραπέμπεστε μέσω των επισυναπτόμενων ενεργών συνδέσμων.