Κατάματα.
Πόσο έχουμε εν τοις πράγμασι απομακρυνθεί από την κυριαρχία της ισχύος; Από την επικράτεια της ευνοιοκρατίας;
Τα πρόσωπα τα οποία δέχθηκαν το ανάθεμα της ελληνικής κοινωνίας -ενός μεγάλου έστω μέρους της- κατά την εβδομάδα που πέρασε ήταν η κυρία Κατερίνα Νοτοπούλου και ο κύριος Αριστείδης Φλώρος. Η μεν ετέθη επικεφαλής του υπουργείου Μακεδονίας Θράκης σκανδαλωδώς κατά τη γνώμη πάρα πολλών, δίχως ούτε κατά διάνοια να διαθέτει τα απαιτούμενα προσόντα. Ο δε αποφυλακίστηκε σαν ανάπηρος, με πλαστογραφημένες -όπως γρήγορα αποδείχθηκε- ιατρικές βεβαιώσεις. Αμφότεροι εξευτέλισαν -ωρύονται οι επικριτές τους- κάθε έννοια ισοπολιτείας. Κάθε αίσθημα δικαιοσύνης.
Στη Ρώμη τον πρώτο μετά Χριστόν αιώνα, ο Καλιγούλας, θέλοντας να καταδείξει την αχρηστία, κυρίως δε την οσφυοκαμψία, των κολάκων που τον περιέβαλαν, τούς έβαλε να εκλέξουν για Ύπατο της Αυτοκρατορίας το άλογο του. Τον ωραιότατο, βαρβάτο ομολογουμένως, ίππο Ινκιτάτο. Του έχτισε εν συνεχεία μαρμάρινο στάβλο και παχνί από ελεφαντόδοντο για να περνάνε από μπροστά του οι αυλικοί και να του αποδίδουν τις οφειλόμενες τιμές.
Στις δεσποτείες, ο ελέω Θεού βασιλιάς -καίσαρ, χαλίφης ή σουλτάνος- είχε τον τελευταίο λόγο στην ποινική μεταχείριση των υπηκόων του. Με ένα του νεύμα έδινε χάρη και στον πλέον ειδεχθή εγκληματία. Ή έστελνε στο ικρίωμα τον αθωότερο των ανθρώπων. Οι δικαστές δίκαζαν, οι δικηγόροι αγόρευαν. Άπαντες όμως ήξεραν πως η τελική κρίση ανήκε στον πολυχρονεμένο. Και ότι όσο πιό αυθαίρετη, όσο πιό αναπάντεχη ήταν η κρίση αυτή, τόσο κατηγορηματικότερα επιβεβαιωνόταν η εξουσία του.
Τελείωσε ο Μεσαίωνας, μπήκαμε στην Αναγέννηση, περάσαμε τον Διαφωτισμό. Η Γαλλική Επανάσταση βασίστηκε ιδεολογικά στο τρίπτυχο Ελευθερία-Ισότητα-Αδελφότητα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ιδρύθηκαν ως ένα δημοκρατικό έθνος, στο οποίο δεν βάρυνε η καταγωγή των πολιτών αλλά η προσήλωσή τους στους θεσμούς, στο Σύνταγμα και τους νόμους. Ο ΟΗΕ έχει για χάρτα του, για ευαγγέλιό του, την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Πόσο έχουμε εν τοις πράγμασι απομακρυνθεί από την κυριαρχία της ισχύος; Από την επικράτεια της ευνοιοκρατίας;
Ο "Νονός" του Φράνσις Φόρντ Κόπολα αποτελεί μια από τις σπουδαιότερες -και διδακτικότερες- ταινίες στην Ιστορία του Κινηματογράφου. Πρόκειται για το έπος μιας οικογένειας Σικελών μεταναστών στην Αμερική, η οποία αποκτά τεράστιο πλούτο και εξουσία υπηρετώντας το οργανωμένο έγκλημα. Η βασική σύγκρουση στον "Νονό" είναι εσωτερική. Υπαρξιακή. Ο Μάικλ Κορλεόνε -που τον υποδύεται ο Αλ Πατσίνο- γιος και διάδοχος του γενάρχη Βίτο Κορλεόνε, ήρωας ο ίδιος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ποθεί και μοχθεί για να αποκαθάρει την οικογένεια από την εγκληματική της φύση. Να την νομιμοποιήσει. Να εξελιχθεί ο ίδιος από μαφιόζο σε ευυπόληπτο επιχειρηματία. Ο "Νονός 3" διαδραματίζεται στην Ιταλία. Ο Μάικλ Κορλεόνε καταφέρνει να εισδύσει στα άδυτα του Βατικανού και να χρισθεί -με τον παρά του- ιππότης της Αγίας Έδρας. Αντιλαμβάνεται στη συνέχεια κατά τον οδυνηρότερο τρόπο ότι και εκεί ακόμα οι δομές, οι θεσμοί, δεν ελέγχουν παρά υποτάσσονται στην ωμή δύναμη. Ότι και εκεί η πάλη για τα πρωτεία δεν γνωρίζει αρχές. Μόνο προσχήματα. Συνειδητοποιεί ότι η Μαφία είναι το ακατέργαστο πρόπλασμα της όλης κοινωνίας. Και συντρίβεται.
Ό,τι έχει γράψει ο Μακιαβέλι στον "Ηγεμόνα", το 1513, ισχύει ακόμα στο ακέραιο. Στον σημερινό απλώς, ανεπτυγμένο, δημοκρατικό κόσμου, η ωμή βία δεν συνιστά την κυρίαρχη πρακτική. Ο οικονομικός θάνατος, ο κοινωνικός εξοστρακισμός είναι εξίσου αποτελεσματικός με τη φυσική εξόντωση. Πλεονεκτεί δε καθότι πολιτισμένος. Αναίμακτος. Στον σημερινό ανεπτυγμένο κόσμο, τα πλήθη δεν συρρέουν στις πλατείες για να παρακολουθήσουν εκτελέσεις. Απολαμβάνουν διαπομπεύσεις μέσω διαδικτύου.
Δικαίωμα -κατά τα άλλα- του εκάστοτε πρωθυπουργού, συνταγματικά κατοχυρωμένο, είναι να διορίζει υπουργό του όποιον τού καπνίσει, μη δίνοντας λογαριασμό σε κανέναν. Όσο δε για τον Αριστείδη Φλώρο, απορεί κανείς γιατί δεν εγκατέλειψε τη χώρα με το πρώτο αεροπλάνο μόλις αποφυλακίστηκε. Πώς είχε την αφέλεια να μείνει έστω και μιά ώρα στην Ελλάδα, διακινδυνεύοντας να τον ξανασυλλάβουν.
Αναρίθμητες μαλλιάζουν γλώσσες, τόνοι ξοδεύονται μελάνης από καλούς ανθρώπους, οι οποίοι μπερδεύουν το δέον με το ον. Οργίλοι αντιδιαστέλλουν το νόμιμο προς το ηθικό - ποιό ηθικό; καθένας διαθέτει τη δική του προσωπική ηθική, αυτό ακριβώς δεν δίδαξε στον Μαρξ ο μέγας Ονορέ Μπαλζάκ, ο αθεόφοβος που είχε προσθέσει ένα "Ντε" στο όνομά του και πόζαρε για ευγενής;
Κι εσείς κι εγώ ομνύουμε -πιστεύω- σε μια κοινωνία η οποία να δίνει ίσες ευκαιρίες, να ευνοεί την αριστεία, να προστατεύει τον αδύναμο, να λειτουργεί για το καλό του συνόλου. Το να ηθικολογούμε όμως από άμβωνος μη όντας καν παπάδες, μάς κάνει γραφικούς. Το να αναλισκόμαστε σε ευχολόγια απλώς μάς εκτονώνει. Το να φανταζόμαστε έναν λαό αγγέλων που δήθεν δυναστεύεται από διεφθαρμένους άρχοντες χαϊδεύει αυτιά, τα δικά μας και των άλλων.
άν θέλεις ειλικρινά να αλλάξεις την πραγματικότητα, οφείλεις πρώτα να τη δεις και να την κατανοήσεις ακριβώς όπως είναι. Πρέπει να την κοιτάξεις κατάματα.
Χρήστος Χωμενίδης,
συγγραφέας
3/9/2018