ΓΑΛΛΙΑ: Γιατί οι αγρότες αυτοκτονούν μέρα παρά μέρα;!


Στη Γαλλία οι αγρότες διαμαρτύρονται διεκδικώντας το αυτονόητο:
 ‘’θέλουμε να ζήσουμε’’!!!

[Είμασταν μαθητές Γυμνασίου (6ταξίου) όταν διαβάζαμε στις εφημερίδες – τέλη της δεκαετίας του ’50, αρχές του ‘60 – ότι η Ελλάδα αναλάμβανε την υποχρέωση εντασσόμενη στην τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ), να μειώσει ραγδαίως το ποσοστό των αγροτών της – το οποίο υπερέβαινε το 50% του ενεργού πληθυσμού –   και η χαρά μας δεν περιγράφεται: θα γλυτώναμε από τις λάσπες. Με αυτή την ευχή άλλωστε μας ξεπροβοδούσε όλο το χωριό για να πάμε στο Γυμνάσιο (45 χιλ. μακριά): ‘’να μάθετε γράμματα, να γλυτώσετε από τις λάσπες!’’. Ηταν τότε που η ιθύνουσα τάξη της χώρας μας, δια στόματος του διαπραγματευτή μας με τους επικεφαλής της ΕΟΚ, ονειρευόταν ότι Ελλάδα θα συναντούσε την Ιστορία και θα έγραφε Ιστορία (Βλέπε, ντοκιμαντέρ BBC εν έτει 1964 δια χειρός Μάρου). Τρομάρα μας! Την κατάληξη τη βιώνουμε και οποιαδήποτε παρατήρηση περισσεύει. Είναι άσχετη η ερήμωση της υπαίθρου από τη χρεωκοπία το κράτους; ‘’Νυχτερίδες και αράχνες’’ κατέκλυσαν πανέμορφα πέτρινα σχολεία στα έρημα χωριά μας! Και η άλλοτε αγροτική Ελλάδα κατάντησε εισαγωγέας αγροτικών προϊόντων.

Τούτες οι γραμμές αφιερώνονται στην ιερή μνήμη της αγρότισσας μάννας μου και του πατέρα μου ο οποίος, αφού υπηρέτησε στρατιωτικά την πατρίδα επί τετραετία, ξανάρχισε τη ζωή πιάνοντας και πάλι το αλέτρι από κει που το είχε εγκαταλείψει.

Το κείμενο που ακολουθεί είναι συνέντευξη του Ερίκ ντε λα Σεναί, διπλωματούχου της Ανώτατης γεωργικής Σχολής, ιδιοκτήτη φάρμας, συγγραφέα του βιβλίου ‘’ Αγρότες: οι λόγοι μιας απελπισίας΄΄ στον δημοσιογράφο Ετιέν Καμπόν της Φιγκαρό…Ε.Δ.Ν.]

FIGAROVOX.- Η ζωή ορισμένων αγροτών είναι τόσο δύσκολη που πολλοί από αυτούς φτάνουν στο ανεπανόρθωτο[i]: πώς φτάσαμε ως εδώ;

 Éric DE LA CHESNAIS.- Εκτός από τα οικονομικά προβλήματα, ο αγροτικός κόσμος πάσχει από μεγάλη έλλειψη αναγνώρισης. Σταδιακά εγκαταλείψαμε την ύπαιθρο και μαζί της την εκτίμησή μας για τον αγρότη, ο οποίος όμως έχει θεμελιώδη ρόλο. Αλλά η κοινωνία μας προτιμά να δίνει μεγαλύτερη σημασία σε μάταια πράγματα – χωρίς τα οποία μπορούμε να ζήσουμε -, κάτι που δεν συμβαίνει με το φαγητό μας: κατ’ εξοχήν πρωταρχική ανάγκη! Ας μην ξεχνάμε ότι μέχρι τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ορισμένες περιοχές της Γαλλίας δεν κάλυπταν τις ανάγκες διατροφής. Πολλοί άνθρωποι δεν ικανοποιούσαν την πείνα τους. Σήμερα η κατάσταση έχει αντιστραφεί. Τρώμε υπέρμετρα αδιαφορώντας για το από πού προέρχεται η τροφή και τι απαιτεί η παραγωγή της: σωματική εργασία, κάματο, ιδρώτα με ζέστη ή κρύο, άγχος ότι η συγκομιδή δεν θα είναι ικανοποιητική…

Επειδή δεν αναγνωρίζουμε πλέον την ηθική και υλική αξία του έργου των αγροτών, είναι πελαγωμένοι και εξαφανισμένοι. Η ύπαιθρος δεν νοηματοδοτεί όπως άλλοτε τη ζωή μας. Συναντιόμαστε εκεί  λιγότερο, ακόμη και οι μόνιμοι κάτοικοί της δυσκολεύονται να μιλούν ο ένας στον άλλο και να διατηρούν  κοινωνικές σχέσεις. Η κακουχία των αγροτών μας σχετίζεται και με  τη μοναξιά – ηθική και σαρκική.

 Συχνά μιλάμε για τα προβλήματα χρέους των αγροτών: είναι τα χρέη μια επίσης αιτία των υπερβολικών αυτοκτονιών στο επάγγελμα;

Μία από τις κύριες αιτίες της απόγνωσής τους είναι και η υπερχρέωση που πολλοί από αυτούς υφίστανται. Ένας αγρότης που έτρεφε χοίρους στη Νορμανδία μου εμπιστεύτηκε μια μέρα ότι το γεγονός ότι έδειξα ενδιαφέρον γι’ αυτόν, στα πλαίσια ρεπορτάζ που έκανα στο χωριό του, λειτούργησε γι’ αυτόν ως θεραπεία, ότι αυτή η ενέργειά μου τον βοήθησε να  αποφύγει την αυτοκτονία. Μου είχε ομολογήσει ότι είχε αποφασίσει να τερματίσει τη ζωή του αν τα χρέη του φτάσουν τις 150.000 ευρώ: ύψος, που αδυνατούσε να εξοφλήσει. Αυτός ο άνθρωπος αισθανόταν ένοχος γιατί θεωρούσε μεγάλη τιμή  γι’ αυτόν το ότι το είχε κληρονομήσει το χοιροστάσιο από τον πατέρα του. Ήταν αδύνατο γι’ αυτόν να δεχτεί ότι απέτυχε στον ίδιο τομέα που οι πρόγονοί του είχαν πετύχει, χωρίς να κατανοεί με τίποτε ότι δεν ήταν υπεύθυνος για την κατάστασή του, ότι οι λόγοι για τους οποίους απέτυχε δεν είχαν καμία σχέση με αυτόν.

Στη συνέχεια, όταν είδε αντικειμενικά το πρόβλημα, κατάλαβε ότι ήταν δυνατό να βρεθεί μια λύση χωρίς να στραφεί στο χειρότερο, μιλώντας, ιδίως με γιατρούς και ψυχολόγους, κατανοώντας ότι αυτό το λάθος δεν ήταν δικό του. Αλλά αυτό δεν ισχύει για όλους.

Η πρόληψη της αυτοκτονίας των αγροτών, “Agri’écoute”, έλαβε 1.700 κλήσεις κατά το πρώτο εξάμηνο του 2016, κατά μέσο όρο 285 κλήσεις το μήνα: τρεις φορές περισσότερο από ό, τι το 2015. Γεγονός παραμένει ότι ένας αγρότης αυτοκτονεί κατά μέσο όρο κάθε δύο ημέρες στη Γαλλία. Όπως και τα ζώα τους, οι αγρότες πεθαίνουν στη σιωπή. Οι αυτοκτονίες στο Γαλλικά Ταχυδρομεία ή στην Orange κινητοποιούν και δίκαια το κοινό. Οι αγρότες είναι ξεγραμμένοι,  ανύπαρκτοι.

 Ποιο είναι το πλέον επείγον; Πρόκειται για συσχετισμό δυνάμεων στην αλυσίδα παραγωγής;

Αν περιοριστούμε στη Γαλλία, και βλέποντας την παραγωγή στο σύνολό της, “από το δικράνι στο πιρούνι”, ποιος σηκώνει το μεγαλύτερο οικονομικό και σωματικό βάρος αν όχι ο αγρότης; Του αγοράζουν το γάλα μεταξύ 30 και 35 λεπτών ανά λίτρο[ii] για να το πουλήσουν στη γύρω περιοχή περίπου 65 λεπτά. Δεν είναι λοιπόν φυσιολογικό να εργάζεται με ζημία ο αγρότης. Δεν είναι επίσης φυσιολογικό ούτε να δέχεται να ζει στην αβεβαιότητα ως προς την αμοιβή του, η οποία επιπλέον καταβάλλεται στις 15 του επόμενου μήνα.

 Ορισμένοι γεωργοί εργάζονται αποκλειστικά για κάποια γαλακτοκομεία που αγοράζουν βέβαια μεγάλες ποσότητες γάλατος αλλά σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές και αναγκάζουν τους αγρότες να πουλούν με ζημία. Το ίδιο γάλα θα χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή σοκολάτας μεγάλης φίρμας, η οποία ποτέ δεν πωλείται με ζημία: αυτή η κατάσταση είναι άδικη. Όσον αφορά το γάλα, ορισμένοι παραγωγοί έχουν δεσμευτεί να πληρώσουν πάνω από την τιμή κόστους των αγροτών: 34 λεπτά ανά λίτρο γάλακτος, το κατώφλι επιβίωσης των αγροτών. Αλλά μόνο με 44 λεπτά το λίτρο γάλατος εξασφαλίζουν το ισοδύναμο του κατώτερου μισθού. Μόνο με αξιοπρεπείς τιμές πώλησης μπορούν οι αγρότες να ζουν με αξιοπρέπεια από το επάγγελμά τους. Αυτό ήταν το στοίχημα της Συνδιάσκεψης του τομέα Τροφίμων: να αντιστραφεί ο σχηματισμός της τιμής, ώστε να μην υπαγορεύουν το νόμο τους οι Υπεραγορές, αλλά να γίνεται με βάση το κόστος του αγρότη. Μέχρι σήμερα, είμαστε μακριά από αυτό.

Ο γεωργικός κόσμος φαίνεται ιδιαίτερα ευαίσθητος στα σκαμπανεβάσματα της παγκόσμιας συγκυρίας και στο παγκόσμιο πλαίσιο της απορρύθμισης και της παγκοσμιοποίησης. Δεν είναι και αυτό μια από τις πηγές του προβλήματος;

Πράγματι, οι ποσοστώσεις παραγωγής γάλακτος έχουν καταργηθεί κάνοντας τους αγρότες να παραπλανούνται ως προς  την πραγματική ποσότητα γάλακτος που μπορούν να παράγουν. Ωστόσο, καθώς η αγορά ρυθμίζει την παραγωγή βάσει του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης, η παραγωγή βεβαίως αυξήθηκε, αλλά οι τιμές μειώθηκαν και οι αγρότες έγιναν φτωχότεροι. Οι μεγάλοι παραγωγοί, βιομηχανίες και τα υπεραγορές, εκμεταλλεύτηκαν αυτήν την κατάσταση. Ο νόμος της αγοράς έχει εφαρμοστεί, αλλά εις βάρος των αγροτών: το τελευταίο εργαλείο που θέσπιζε την προστασία των τιμών ήταν αυτό των ποσοστώσεων, αλλά έχει πλέον καταργηθεί.

 Η κρίση στον αγροτικό μας κόσμο προέρχεται από το γεγονός ότι αυτό που παράγει είναι συστηματικά η μεταβλητή προσαρμογής των παγκόσμιων συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών. Ως εκ τούτου, η CETA[iii] θέτει πολύ περισσότερα προβλήματα από αυτά που επιλύει. Οι εξελιγμένοι κλάδοι παραγωγής θα επωφεληθούν από το ελεύθερο εμπόριο, η γεωργική παραγωγή θα αντιμετωπίσει δυσκολότερες καταστάσεις εξαιτίας της Βραζιλίας ή του Καναδά: κρέας που παράγεται με προδιαγραφές πολύ διαφορετικές από τις δικές μας. Υπό αυτές τις συνθήκες, γιατί να καταπολεμήσουμε στη Γαλλία τη γλυφοσάτη[iv] και το κοτόπουλο ορμονών όταν μεγάλο μέρος από τις εισαγωγές μας παράγονται με αυτές τις διαδικασίες μέσω της CETA; Στη Γαλλία, παράγουμε προϊόντα  καλύτερης ποιότητας: πρέπει να το επωμιστούμε αυτό το καθήκον, να είμαστε υπερήφανοι για αυτό, αναβαθμίζοντας την παραγωγική μας διαδικασία. Αυτό θα σήμαινε καταρχάς τη θέσπιση ρητρών στις συνθήκες ελευθέρων συναλλαγών οι οποίες, δηλαδή αγροτική εξαίρεση σύμφωνα με το πρότυπο της πολιτιστικής εξαίρεσης: δεν μπορούμε να εισάγουμε το οποιοδήποτε προϊόν. Δεν μπορούμε ούτε να ξεπουλήσουμε τη γεωργία μας.

Πόσο ευθύνεται η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) στην κρίση της γαλλικής γεωργίας;

 Η ΚΑΠ δεν στηρίζεται σε πραγματικά δεδομένα, είναι αποσυνδεδεμένη από την πραγματικότητα. Έχει ξηλώσει όλα τα ρυθμιστικά εργαλεία που επέτρεπαν να έχουμε ένα μακροπρόθεσμο όραμα και να αντιμετωπίζουμε τη φύση. Η δουλειά του γεωργού είναι ένα από τα λίγα επαγγέλματα που είναι ευαίσθητα στις καιρικές συνθήκες: ο αγρότης πρέπει να είναι σε θέση να βλέπει μακροπρόθεσμα, να επενδύει και να δεσμεύεται. Η ΚΑΠ όμως το αποτρέπει αυτό, καθώς αποσυνδέεται από την πραγματικότητα και εφαρμόζει άκαμπτα πρότυπα σε διαφορετικές καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένης της επιδότησης ανά εκτάριο αντί της παραγωγής. Αυτό έχει παράλογες και ανέλπιστα θετικές επιπτώσεις σε ορισμένους ήδη προνομιούχους επιχειρηματίες, οι οποίοι λαμβάνουν δυσανάλογη βοήθεια σε σχέση με τα έσοδα από την εκμετάλλευσή τους. Επειδή μια δημόσια πολιτική πρέπει να είναι σε θέση να αποσβήνει ανισότητες πόρων μέσα στο ίδιο επάγγελμα. Πρέπει να επιστρέψουμε σε μια επιτόπια γεωργική πολιτική, για παράδειγμα αμείβοντας τους γεωργούς ανάλογα με τον αριθμό των θέσεων εργασίας που διαθέτουν στις εκμεταλλεύσεις τους. Και γιατί να μην πριμοδοτήσουμε όσους καταφεύγουν στην αγνή γεωργία;

Φαίνεται ότι η κρίση στον αγροτικό κόσμο είναι επίσης πολιτιστικής, ηθικής και πνευματικής φύσεως. Οι αγροτικές αξίες και η σχέση με τη γη δεν πολεμήθηκε με σφοδρότητα από την εποχή;

 Σίγουρα, αλλά σύντομα θα γίνει αισθητή η μεταστροφή των πραγμάτων. Οι αγρότες ήταν οι τελευταίοι που είχαν σε εκτίμηση τη δουλειά τους, είχαν συνείδησης της γης και της οικογένειας. Υπονομεύοντας τη γεωργία μας αποδυναμώσαμε αυτές τις αξίες. Οι αγρότες είναι άνθρωποι που εξελίσσονται με σταθερές αναφορές και δεν έχουν καμία σχέση με τον κωμικό κόσμο και έναν σωρό κοπριάς στη μέση του αγροκτήματος που τους παρουσιάζουμε  συχνά. Η παραγωγή σιταριού απαιτεί να περνάς μέρες σκύβοντας για να μαζεύεις πέτρες, αντιμέτωπος με τον κύκλο της φύσης, των εποχών και του κλίματος.

Αλλά λησμονήσαμε όλες αυτές τις αξίες για το άμεσο, το βραχυπρόθεσμο και το εφήμερο. Ζητήθηκε από τον αγρότη να προσαρμόζεται και να είναι πολυτεχνίτης ανάλογα με τις μεταρρυθμίσεις (πράσινη επανάσταση,  φυτοϋγειονομικές θεραπείες …). Του ζητήθηκε να σπεύσει να μπει στο παιχνίδι, αλλά δεν έλαβε τίποτα σε αντάλλαγμα.

Επιπλέον, μπροστά του βρισκόταν η καταναλωτική κοινωνία και οι τεράστιες δυνατότητες με το διαδίκτυο. Αλλά το ‘’εμφύτευμα’’ δεν έπιασε. Το φαινόμενο δεν είναι μόνο γαλλικό: στην Αμερική, αλλά και στην Ινδία και την Αφρική, οι αγρότες αυτοκτονούν επίσης. Ένα κομμάτι της κοινωνίας μας δεν μπόρεσε να πάρει το τραίνο εν κινήσει, και αγωνίζεται ακόμα να το δει.

Ωστόσο, οι Γάλλοι αγαπούν τους αγρότες τους, κάτι που διαπιστώνουμε από την απήχηση που έχει η Αγροτική Εκθεση. Την επισκέπτονται άνθρωποι από κάθε κοινωνική τάξη και κάθε ηλικίας. Ευτυχώς αυτή η μεγάλη εκδήλωση εξακολουθεί να υπάρχει, αλλά χρειαζόμαστε πολύ περισσότερα για να λύσουμε τα προβλήματά μας. Και πέρα από τις επικοινωνιακές τακτικές…ο  Ολάντ παρέμεινε 12 ώρες από τις 7 το πρωί, ο Mακρόν ήθελε να σπάσει το ρεκόρ του … Είναι χωρίς σημασία,;

 Διαπιστώνουμε επίσης την έλξη των Γάλλων προς τον αγροτικό κόσμο από την επιτυχία της εκπομπής “Η αγάπη βρίσκεται στο λιβάδι”: σε ένα επεισόδιο, ένας από τους υποψηφίους κλαίει όταν ενθαρρύνεται και εξηγεί τη συγκίνησή του από το ό,τι για πρώτη φορά ενθαρρύνεται στη ζωή του. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν χάσει την ευγνωμοσύνη που προσφέρει η κοινωνία μας, τις έχουν ξεχάσει. Παρόλο που οι αγρότες εξασφαλίζουν την ικανοποίηση των πρωτογενών αναγκών μας. Μόνο η έλλειψη τροφίμων θα ανάγκαζε την κοινωνία μας να θυμηθεί τη σημασία των αγροτών μας.

i] Κατά τη Figaro οι αγρότες της Γαλλίας με 32 αυτοκτονίες ανά 100.000 κατοίκους είναι η πλέον δυστυχισμένη κατηγορία πληθυσμού. Ακολουθούν οι εργάτες με 28 και οι μορφωμένοι με 8. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, στη Γαλλία καταγράφονται καθημερινά 29 αυτοκτονίες και 550 απόπειρες. Ετησίως αυτοκτονούν 10.500 άτομα και αποπειρώνται να αυτοκτονήσουν 200.000. Με 14,7 αυτοκτονίες σε 100.000 ανθρώπους η Γαλλία βρίσκεται πολύ πάνω από τη Γερμανία, τη Βρετανία και τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. (https://www.planetoscope.com/mortalite/1371-nombre-de-suicides-en-france.html). Σύμφωνα με στοιχεία (2015) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας η Ελλάδα βρίσκεται τελευταία στην Ευρώπη με 3,2 αυτοκτονίες ανά 100.000.

[ii] Στην Ελλάδα, οι βιομηχανίες πληρώνουν το αγελαδινό γάλα 39,5 λεπτά το κιλό και ο καταναλωτής το αγοράζει στην υπεραγορά 1,10ε.

[iii] Η Περιεκτική Οικονομική και Εμπορική Συμφωνία (CETA) είναι μια συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ του Καναδά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εάν τεθεί σε ισχύ, η συμφωνία θα εξαλείψει το 98% των τιμολογίων μεταξύ του Καναδά και της ΕΕ.

[iv] Ζιζανιοκτόνο, ύποπτο για καρκινογενέσεις. Στις 10 Αυγούστου δικαστήριο στην Καλιφόρνια καταδίκασε την παραγωγό εταιρία να καταβάλει αποζημίωση σε παραγωγό ύψους 289 εκ. δολαρίων. Πέρυσι η ΕΕ επέτρεψε την κυκλοφορία της γλυφοσάτης για άλλα πέντε χρόνια.

Μετάφραση: Ευάγγελος Δ. Νιάνιος


ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ:
20/8/2018